1. E vakaukauataki ira vakacava nona dauveiqaravi o Jiova ena gauna sa oti?

 LEVU na gauna e dau vakamacalataki ira na tagane yalodina na iVolatabu mera yaloqaqa. Ia o koya mada ga e kilai me kaukaua sara vei ira, e nanuma ena so na gauna ni malumalumu. Kena ivakaraitaki o Tui Tevita, eso na gauna e nanuma ni “kaukaua vaka na ulunivanua,” ia eso tale na gauna e “domobula.” (Same 30:7) O Samisoni e duatani sara nona kaukaua ni sobuti koya na yalo tabu, e kila ke sega na kaukaua ni Kalou ena “malumalumu qai tautauvata kei na vo ni tamata kece.” (Dvei. 14:5, 6; 16:17) Era yaloqaqa na tagane yalodina qori ni vakaukauataki ira o Jiova.

2. Cava e tukuna kina na yapositolo o Paula ni malumalumu, e kaukaua tale ga? (2 Korinica 12:​9, 10)

² E kila na yapositolo o Paula ni vinakati me vakaukauataki koya o Jiova. (Wilika 2 Korinica 12:9, 10.) Me vaka e levu vei keda, e dau tautauvimate o Paula. (Kala. 4:13, 14) Ena so na gauna, e dredre me cakava na ka dodonu. (Roma 7:18, 19) Eso tale na gauna e nuiqawaqawa, e leqataka tale ga na ka e rawa ni yacovi koya. (2 Kor. 1:8, 9) Ia ni malumalumu o Paula, e kaukaua tale ga. E rawa vakacava? E solia vua o Jiova na kaukaua e gadreva tu. E kaukaua sara kina.

3. Taro cava eda na sauma ena ulutaga qo?

³ E yalataka o Jiova me vakaukauataki keda tale ga. (1 Pita 5:10) Ia me rawati qori, ena vinakati meda sasaga. Kena ivakaraitaki, na idini ena rawa ni yavala kina na motoka, ia me toso ena vinakati me butuka o draiva na siviti. E va tale ga qori o Jiova, me rawa ni vakaukauataki keda, e  vinakati meda cakava eso na ka. Na cava e vakarautaka o Jiova meda kaukaua kina? Cava meda cakava me rawati kina qori? Eda na vulica na kena isau nida veivosakitaka na sala e vakaukauataki ratou kina na nona dauveiqaravi o Jiova, ya na parofita o Jona, o Meri na tina i Jisu, kei na yapositolo o Paula. Eda na raica tale ga na sala e vakaukauataki ira tiko kina nona dauveiqaravi ena gauna qo.

4. Sala cava e vakaukauataki keda kina o Jiova?

⁴ Dua na sala ena vakaukauataki keda kina o Jiova oya nida masu vua. Ena sauma noda masu o Jiova ni solia vei keda na “kaukaua e uasivia na kaukaua ni tamata.” (2 Kor. 4:7) Ena vakaukauataki keda tale ga nida wilika nona Vosa qai vakasamataka vinaka. (Same 86:11) Na itukutuku i Jiova e tu ena iVolatabu e ‘vakaukauataki’ keda. (Iper. 4:12) Ni o masu vei Jiova qai wilika nona Vosa ena vakaukauataki iko mo vosota, mo marau tiko ga, mo qarava vinaka tale ga e dua na ilesilesi dredre. Dikeva mada na sala e vakaukauataka kina na parofita o Jona.

5. Na cava e vinakati kina me yaloqaqa o Jona?

⁵ E vinakati me yaloqaqa na parofita o Jona. A drovaka na ilesilesi dredre a solia vua o Jiova. Na kena itinitini, e voleka ni mate kina kei ira na lewe ni waqa ena dua na draki ca levu. Ni kolotaki i wai e tini sara ena dua na vanua rerevaki, ya na kete ni ika levu. Cava na nona rai o Jona? Vakacava a nanuma ni na mate? E nanuma ni sa biuti koya o Jiova? A nuiqawaqawa sara ga o Jona.

6. Me vaka e tukuni ena Jona 2:​1, 2, 7, na cava e vakaukauataki Jona ni tiko ena kete ni ika?

⁶ Na cava e cakava o Jona me kaukaua kina ni tiko duadua ena kete ni ika? Kena imatai, e masu. (Wilika Jona 2:1, 2, 7.) A talaidredre vei Jiova o Jona, ia e nuidei ni na rogoca o Jiova na nona masu ena yalomalumalumu kei na veivutuni. E vakasamataka tale ga o Jona na veitikinivolatabu sa wilika oti. Cava eda kaya kina qori? Na nona masu e volai ena Jona wase 2 e vakayagataka e levu na vosa vata ga kei na matavosa e laurai ena Same. (Kena ivakaraitaki, vakatauvatana Jona 2:2, 5 kei na Same 69:1; 86:7.) E macala ni kila vinaka o Jona na tikinivolatabu qori. Ni vakasamataka ena gauna dredre ya, e nuidei ni na vukei koya o Jiova. Toso na gauna, sa tiko tale o Jona ena vanua mamaca, mani tu vakarau me ciqoma na nona ilesilesi e tarava qai vakayacora vinaka.—Jona 2:10–3:4.

7-8. Sala cava e vakaukauataki kina e dua na tacida tagane mai Taiwan?

⁷ Ena vakayaloqaqataki keda na ituvaki nei Jona nida sotava na veika dredre. Me kena ivakaraitaki, e tauvimate bibi o Ming, b e dua na tacida tagane mai Taiwan. Eratou tusaqati koya tale ga vakaukaua na lewe ni nona vuvale ena vuku ni nona vakabauti Jiova. E vakaukauataki koya o Jiova ena nona dau masu kei na nona vuli vakataki koya. E kaya o Ming: “Eso na gauna ni levu na leqa, na noqu nuiqawaqawa au sega sara ga ni lomavakacegu rawa meu vuli vakataki au.” Ia e sega ni soro. E kaya: “Au dau masu vei Jiova, oti qori au dara na noqu irogorogo meu rogoca na noda sere ni soqoni. Ena so na gauna au lagasere toka e ra meu rawa ni lomavakacegu. Sa qai tekivu na noqu vuli.”

⁸ E vakaukauataki Ming na nona vuli  vakataki koya me vosota na ituvaki dredre. Me kena ivakaraitaki, ni caka oti vua e dua na veisele levu e tukuna vua o nasi ni lailai na nona dra, ena vinakati gona me soli vua na dra. Na bogi ni bera ni sele, a wilika e dua na kena italanoa na tacida yalewa a caka tale ga vua na veisele. E lutu sara ga na levu ni nona dra ni vakatauvatani kei Ming, ia a sega ni soli vua na dra, mani bula vinaka tale. Na irogo qori e vakaukauataki Ming me yalodina tiko ga.

9. Na cava mo cakava ke vakamalumalumutaki iko na ituvaki dredre? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁹ Ni o sotava na ituvaki dredre, vakacava o dau nuiqawaqawa mo masu? Se o wawale mo vuli vakataki iko? Nanuma tiko ni kila vinaka o Jiova na kemu ituvaki. Ke o masu mada ga vakalekaleka, mo nuidei ni na vakarautaka o Jiova na ka o gadreva. (Efeso 3:20) Ke vakadredretaka mo wilivola se vuli vakataki iko na nomu tauvimate se lomaleqa, o rawa ni rogoca na katokatoni ni iVolatabu se ivola vakaivolatabu. De dua ena yaga tale ga nomu rogoca e dua na sere se sarava e dua na vidio ena jw.org. Ni o masu vei Jiova qai raica na kena isau ena isolisoli vakayalo e vakarautaka tu, o vakaraitaka tiko vua ni o vinakata me vakaukauataki iko.

10. Era na vakayaloqaqataki keda vakacava na mataveitacini?

¹⁰ O Jiova e rawa ni vakayagataki ira na tacida mera vakayaloqaqataki keda. E rawa nira “vakacegui” keda vakalevu nida sotava na ituvaki dredre, se qarava e dua na ilesilesi dredre. (Kolo. 4:10, 11) Era yaga vakalevu na tacida ena “gauna ni rarawa.” (Vkai. 17:17) Nida malumalumu era na vakarautaka na tacida na veika eda gadreva vakayago, era na vakacegui keda, era na vakayaloqaqataki keda tale ga meda yalodina tiko ga. Dikeva mada na sala e vakayaloqaqataki kina o Meri na tinai Jisu.

11. Na cava e vinakati kina me vakayaloqaqataki o Meri?

¹¹ E vinakati me vakayaloqaqataki o Meri. Vakasamataka mada na nona lomaleqa  ni sa tukuna vua na agilosi o Keperieli na nona ilesilesi bibi. E se bera ni vakawati ia ena bukete. E se bera vakadua ni susuga e dua na gone, ia ena vinakati me cakava qori vua na gonetagane ena qai Mesaia. Ni se sega tale ga ni veiyacovi, ena vakamacalataka vakacava qori vua na tagane rau sa veimusumusuki tu, o Josefa?—Luke 1:26-33.

12. Me vaka e tukuni ena Luke 1:​39-45, e vakayaloqaqataki vakacava o Meri?

¹² E vakayaloqaqataki vakacava o Meri me qarava na nona ilesilesi dredre, e duatani tale ga? E qara na nodra veivuke eso tale. Kena ivakaraitaki, e kerei Keperieli me vakamacalataka vua eso tale na itukutuku me baleta na nona ilesilesi. (Luke 1:34) Sega ni dede, e lako o Meri ina “veidelana” e Jutia me lai raici Ilisapeci na wekana. E yaga dina nona lako qori. E vakacaucautaki Meri o Ilisapeci, e uqeti koya tale ga o Jiova me tukuna e dua na parofisai veiuqeti me baleta na gone e buketetaka tiko o Meri. (Wilika Luke 1:39-45.) E tukuna o Meri ni o Jiova “a vakayagataka na ligana me cakava kina na cakacaka lelevu.” (Luke 1:46-51) E vakayaloqaqataki Meri o Jiova ni vakayagataki Keperieli kei Ilisapeci.

13. Era vukea vakacava e dua na tacida mai Bolivia na mataveitacini?

¹³ Me vakataki Meri, era na rawa ni vakayaloqaqataki iko tale ga na mataveitacini. Me kena ivakaraitaki o Emma e dua na tacida mai Bolivia, e vinakati me vakayaloqaqataki. Ni sega ni wali rawa na mate e tauvi tamana tiko e mani curu kina e valenibula, e tu vakarau o Emma me qaravi koya. (1 Tim. 5:4) E sega ni rawarawa na itavi qori. E kaya: “Levu na gauna au nanuma niu sa sega ni vosota rawa.” Vakacava a kere veivuke? E sega mada ni cakava qori. E kaya: “Au sega ni via vakaocai ira na mataveitacini. Au vakasamataka va qo, ‘O Jiova ga ena vukei au.’ Au liaca niu sega ni kere veivuke au saga tiko ga meu walia duadua na noqu leqa.” (Vkai. 18:1) E mani vakatulewataka o Emma me volavola vua e vica na tacina vakayalo me vakamacalataka na kena ituvaki. E kaya: “Au sega ni vakamacalataka rawa na nodra vakayaloqaqataki au na tacida vakayalo. Era kau kakana yani e valenibula, era wilika tale ga vei au eso na tikinivolatabu veivakacegui. Au marautaka sara ga nida sega ni tiko duadua. Eda lewe ni vuvale levu i Jiova, era dau veivuke, era tagi vata kei keda, era tokoni keda tale ga.”

14. Na cava meda marautaka kina nodra veivuke na qase?

¹⁴ Dua na sala ena vakaukauataki iko kina o Jiova oya ena vukudra na qase. Era isolisoli na qase qai vakayagataki ira o Jiova mera vakaukauataki keda, mera vakacegui keda. (Aisea 32:1, 2) Ni o nuiqawaqawa gona, tukuna vei ira na qase na ka o nuiqawaqawataka tiko. Nira vukei iko, mo marautaka. O Jiova ena vakaukauataki iko ni vakayagataki ira.

15. Na inuinui cava eda mareqeta na lotu vaKarisito?

¹⁵ Na noda inuinui yavutaki vakaivolatabu ena vakayaloqaqataki keda. (Roma 4:3, 18-20) Eso na lotu vaKarisito e nodra inuinui na bula i lomalagi, so tale era nuitaka mera bula tawamudu ena parataisi totoka e vuravura. Na noda inuinui ena vakayaloqaqataki keda nida vosota na ituvaki dredre, vunautaka na itukutuku vinaka, meda qarava vinaka tale ga na noda itavi ena ivavakoso. (1 Ces. 1:3) Na inuinui  vata ga qori e vakaukauataka na yapositolo o Paula.

16. Na cava e vinakati kina me vakayaloqaqataki na yapositolo o Paula?

¹⁶ E vinakati me vakayaloqaqataki o Paula. Ena nona ivola vei ira e Korinica e vakatauvatani koya kei na dua na saqa qele malumu. E “sogolati,” e “veilecayaki,” e “vakacacani,” e “vakabalei.” Ena so na gauna e leqataki na nona bula. (2 Kor. 4:8-10) E vola qori o Paula ena ikatolu ni nona ilakolako vakadaukaulotu. De dua a sega ni kila ena gauna qori ni na sotava e levu tale na ituvaki dredre. Era na mokulaki koya e dua na ilala, ena vesu, ena voleka ni luvu e wasawasa, ena biu tale ga e valeniveivesu.

17. Me vaka e tukuni ena 2 Korinica 4:​16-18, na cava e vakayaloqaqataki Paula me vosota na ituvaki dredre?

¹⁷ E rawa ni vosota o Paula ni vakasamataka na nona inuinui. (Wilika 2 Korinica 4:16-18.) E tukuna vei ira e Korinica ke “yavu tiko yani” na yagona, ena sega ni yalolailai kina. E vakasamataka o Paula na veigauna se bera mai. E “bibi cake sara” na nona inuinui ni bula i lomalagi ni vakatauvatani kei na ituvaki dredre e sotava. E vakasamataka vakabibi qori o Paula e mani “vakavoui tiko [kina] e veisiga.”

18. E vakayaloqaqataki Kosta vakacava kei na nona vuvale na inuinui?

¹⁸ E vakayaloqaqataka e dua na tacida tagane mai Bulgaria o Kosta na inuinui se bera mai. Ena vica na yabaki sa oti e takali o tacina o Nikola ena dua na vakacalaka. Oti vakalailai qori, dua na ka nona rarawa o Kosta. Me rawa ni vosota, eratou raitayaloyalotaka vakavuvale na veivakaturi. E kaya: “Me kena ivakaraitaki, keitou veivosakitaka na vanua keitou na sotavi Nikola kina, na kakana keitou na vakarautaka vua, o ira na sureti ena kana qori ni sa na vakaturi, kei na ka keitou na tukuna vua me baleta na iotioti ni veisiga.” E kaya o Kosta ni ratou vakasamataka va qori na inuinui se bera mai e vakayaloqaqataki  ratou vakavuvale me ratou vosota tiko, me ratou waraka tale tiko ga na gauna i Jiova me vakaturi tacina.

19. Na cava mo cakava me dei kina na nomu inuinui? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁹ Ena dei tiko ga vakacava na nomu inuinui? Kena ivakaraitaki, ke nomu inuinui mo bula tawamudu e vuravura, mo wilika na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na Parataisi qai vakasamataka vakatitobu. (Aisea 25:8; 32:16-18) Vakasamataka se na vakacava na bula ena vuravura vou. Raitayaloyalotaka ni o tiko sara ga e kea. Na cava o raica? Cava o rogoca? Cava o vakila? Ni o raitayaloyalotaka qori mo raica na iyaloyalo e tu ena noda ivola e laurai kina na Parataisi se mo sarava na vidio ni sere me vaka Na Vuravura Vou, Sa Voleka Sara, se Mo Dau Raitayaloyalotaka. Ke da dau raitayaloyalotaka wasoma na inuinui ni bula ena vuravura vou ena “lekaleka qai mamada ga” na noda leqa. (2 Kor. 4:17) Na inuinui e vakarautaka tu vei iko o Jiova o na vosota kina na ituvaki dredre.

20. Eda na vakaukauataki vakacava nida malumalumu mada ga?

²⁰ Nida malumalumu mada ga, “eda na rawata na kaukaua ena vuku ni Kalou.” (Same 108:13) Sa vakarautaka tu o Jiova na ka me vakaukauataki iko kina. Ni o vinakata na veitokoni mo qarava e dua na ilesilesi, mo vosota na ituvaki dredre, se marau tiko ga, mo gumatua ni masu vei Jiova qai qara nona veidusimaki ni o vuli vakataki iko. Marautaka nodra veivakayaloqaqataki na mataveitacini. Dau vakasamataka wasoma na nomu inuinui me matata tiko ga vei iko. Ni o cakava qori ena ‘vakaukauataki iko na kaukaua levu mo vosota kina na ka kece ena vosovoso kei na marau.’—Kolo. 1:11.