1. ¿Maymantan jamurqan ñaupa tiempopi Diosta serviqkunaq kallpan?

 MAYNINQA kallpasapa runakunata jinan Bibliaqa Diosta serviqkunata rikuchin. Ichaqa kallpasapaña karqanku chaypas mayninqa pisiyarqanmi kallpanku. Rey Davidpas mayninqa “mana kuyuriq orqota jinan” qhawarikurqan, mayninmi ichaqa manchasqa llakisqa tarikurqan (Sal. 30:7). Sansonpas Jehová Diospa espiritunta chaskispaqa mana atipana kallpayoqmanmi tukuq, ichaqa allintan yacharqan imaynas Diospa espiritunta mana chaskiqtinqa “común runakuna jinalla mana kallpayoq kanman” chayta (Juec. 14:​5, 6; 16:17). Chhaynaqa, ¿maymantan chay Dios sonqo runakunaq kallpan jamunman karqan? Jehová Diosmantan.

2. ¿Imaraykun Pablo ninman karqan “pisi kallpa kaspan noqaqa atiyniyoq kani” nispa? (2 Corintios 12:​9, 10).

² Apóstol Pablopas allintan yachakurqan Jehová Diospa kallpallanwan imatapas ruway atinanta (leey 2 Corintios 12:​9, 10). Yachasqanchis jina, Pabloqa noqanchis jinan onqoykunapi tarikuq (Gál. 4:​13, 14). Chaymantapas payqa tukuy atisqantan kallpachakunan karqan allin kaqta ruwananpaq (Rom. 7:​18, 19). Mayninqa imaymanamantan llakikuq, wañuchinankumanta iman llakikuq (2 Cor. 1:​8, 9). Chaywanpas payqa nirqanmi: “Pisi kallpa kaspan noqaqa atiyniyoq kani”, nispa. ¿Imaraykun chhaynata ninman karqan? Jehová Diosmi paymanqa kallpata qoq, chhaynapin kallpasapaman mana manchakuqman tukuchiq.

3. ¿Imakunamantan kaypi yachasunchis?

³ Jehová Diosqa noqanchismanpas kallpataqa qowasunmi (1 Ped.5:10). Ichaqa kallpachakunanchismi chayta chaskinanchispaq. Chaypaq piensasun juj carropi. Chay carro purinanpaqqa allin motorniyoqmi kanan. Motorniyoqña kanman chaypas, manachus carro manejaq acelerador nisqata sarunqa chayqa manan puririnqachu. Chay motor jinan Diospa qowasqanchis  kallpapas. Ichaqa noqanchismantan kanqa chaywan yanapachikusunchus manachus chayqa. ¿Imakunatan Jehová Dios qowanchis fuerte kananchispaq? ¿Imatan ruwasunman chaykunawan yanapachikunanchispaq? Chaypaq yachasun imaynatas Jehová Dios yanaparqan Jonasta, Jesuspa mamitan Mariata, apóstol Pablotapas chaykunata. Yachallasuntaqmi imaynas Jehová Diosqa kay tiempopi kamachinkunatapas yanapashan chayta.

4. ¿Imatan ruwananchis Jehová Diospa kallpanta atiyninta chaskinanchispaq?

⁴ Jehová Diospa kallpanta chaskinapaqqa mañakunanchismi paymanta. Paymi “runakunaq mana aypay atisqan atiyta” qowasun (2 Cor. 4:7). Chaymantapas simin qelqatan leenanchis, chaypitaq yuyaymanananchis (Sal. 86:11). “Diospa siminqa kausashaqmi atiyniyoqtaqmi kanpas” (Heb. 4:12). Chhaynaqa, kallpata fuerzata munashanki chayqa Jehová Diosmanta mañakuy, simin qelqatapas leey, chhaynapin kallpayki kanqa imatapas aguantanaykipaq, jinallataq Diospa llaqtanpi ima ruwanaykitapas junt’anaykipaq. Kunanqa imaynatachus Jehová Dios Jonasta yanaparqan chayta yachasunchis.

5. ¿Imaraykun Jonás kallpata necesitasharqan?

⁵ Jonastan Jehová Diosqa kamachisqa Nínive runakunaman willaq rinanpaq. Paymi ichaqa mancharikurqan, jinan barcoman seqaspa juj ladoman ripurqan. Barcopi rishaqtinmi lamar-qochapi manchakuy sinchi wayra jatarirqan; yaqañan wañusharqanku paypas chay barcopi viajaqkunapas. Jinan paytaqa lamar-qocha ukhuman wijch’uykurqanku, chaypin jatun challwa payta millp’urqan. ¿Imaynan chay ukhupi Jonás tarikushanman karqan? ¿“Kunanqa wañupusaqchá” nishanmanchu karqan? ¿“Jehová Diosqa manañachá chaskiwanqachu” nishanmanchu karqan? Yaqapaschá. Sinchi llakisqapunichá payqa kasharqan.

6. ¿Iman Jonasta kallpacharqan challwaq wijsanpi kashaqtin? (Jonás 2:​1, 2, 7).

⁶ Ichaqa, ¿imatan ruwanman karqan chay ukhupi kallpata chaskinanpaq? Payqa chay challwaq wijsanmantapachan Jehová Diosmanta mañakurqan (leey Jonás 2:​1, 2, 7). Manaña Diosta kasukurqanchu chaypas, payqa allintan yacharqan Diosqa mañakusqanta uyarinanta, jinaspapas payqa arrepientesqan kasharqan. Chaymantapas Jonasqa Diospa simin qelqapin yuyaymanarqan. ¿Imaraykun chayta ninchis? Mañakusqanpin rijurin Salmos libropi rijuriq simikuna, chayqa Jonás iskay capitulopin kashan (tupanachiy Jonás 2:​2, 5 textota Salmos 69:1; 86:7 textokunawan). Chay mañakusqanpi rimasqanman jinaqa, Jonasqa allintapunin Diospa simintaqa reqsirqan. Chay ratukunaqa lliutachá yuyarirqan Diospa siminpi imakunachus yachasqanta, chaychá confianzawan Jehová Diospa yanapaynintaqa mañakurqan. Chaymantaqa jallp’amanmi chay challwaqa Jonasta aqtumpurqan, chay ratupaqqa kallpachasqañan Jonasqa kasharqan Diospa imachus kamachisqanta junt’ananpaq (Jon. 2:10–3:4).

7, 8. ¿Iman juj hermanota yanaparqan sasa tiempokunapiña kashaspapas kallpallayoq kananpaq?

⁷ Jonaspa ejemplonqa allintan yanapawasunman. Chaypaq yachasun Taiwanpi tarikuq Zhiming b sutiyoq hermanomanta. Payqa sinchi onqosqas kashan, chaymantapas nishutas familianqa jark’akun Jehová Diosta servinanta. ¿Imatan pay ruwanman Jehová Diospa kallpanta chaskinanpaq? Tukuy sonqos mañakun, Diospa simin qelqata imas estudian. Ichaqa mayninqa manas facilchu chayta ruway, paymi nin: “Mayninqa imaymana sasachakuy kasqanwanmi sinchi llaki qatiriwan, manan kallpaypas kanchu Diospa siminta estudianaypaq”, nispa. Ichaqa manas payqa jinatachu chayta saqerparin. Paymi nillantaq: “Ñaupaqtaqa Jehová Diospa yanapaynintan mañakuni. Chaymantataq audifonota churakuspa Diospa gobiernonmanta takikunata uyarini,  mayninqa ukhullaypin takini sonqoy tiyaykunankama. Chaymantataq estudianipacha”, nispa.

⁸ Bibliamanta jamuq qelqakuna estudiasqanqa mana piensasqan ratus chay hermanotaqa yanapasqa. Juj kutinsi sasa operacionmanta samashaqtin juj enfermera jamuspa nisqa: “Pisin yawarniykipi kashan glóbulos rojos nisqa, yawartachá churachikunayki kanqa”, nispa. Manaraq operachikushaqtinsi payqa juj qelqanchispi juj hermanaq willakusqanta leesqa, chay hermanapas paypa operachikunanta jinallatataqsi operachikusqa. Chay hermanaqqa glóbulos rojos nisqanqa paypamantaqa aswan pisiraqsi kasqa, ichaqa manas yawarta churachikusqachu, chaywanpas allillansi qhaliyapusqa. Chay hermanamanta leesqansi paytaqa yanapasqa Diospa munayninman jina imatapas ruwananpaq.

9. ¿Imatan ruwawaq ima llakipi tarikuspapas mana ni kallpaykipas kaqtin? (Qhaway kay parrafopaq dibujota fototawan).

⁹ Ima llakipipas otaq sasachakuypipas tarikushanki chayqa, manapaschá ganas kanqachu ni Diosmanta mañakunaykipaqpas ni simin qelqata estudianaykipaqpas. Jehová Diosqa entiendenmi chayta, allintan yachan imapis tarikushanki chayta. Iskay kinsa simillataña rimarinki chaypas payqa uyarimusunkin, yanapasunkin (Efes. 3:20). Cuerpoq sinchi nanasqanrayku, sonqoq nanasqanraykupas mana ima qelqatapas estudiayta atishankichu chayqa, Bibliamanta grabacionkunata uyariy, qelqanchiskunapas askhan grabasqa kashan. Chaymantapas yaqapaschá uyariwaq jw.org paginapi takikunata, qhawawaqmi chaypi kaq videokunatapas. Chaykunata ruwaspaqa Jehová Diostapas “¿imaynatan kayta ruwasaq?, kallpaykita qoykuway” nishawaq jinan. Chaykunaqa juj sumaq regalon, chaynintan Jehová Diosqa mañakusqanchisman kutichimushawanchis.

10. ¿Kallpachawasunmanchu iñiqmasinchiskuna, imaynata?

¹⁰ Jehová Diosqa hermanokunawanpas kallpataqa qochiwasunmanmi. Llakipichus tarikushasunman chayqa, Diospa llaqtanpi ima ruwananchistapas mana ruwayta atishasunmanchu chayqa, paykunan yanapariwasunchis “sonqochariwasunchis” ima (Col. 4:​10, 11). “Sinchi llakikuy tiempo” chayamuqtinpas chay amigonchiskunaqa noqanchiswanmi kanqaku (Prov. 17:17). Chhayna llakipi tarikuspa manaña imatapas ruwayta atisunchu chaypas, paykunan aysariwasunchis, kallpachariwasunchis, iñiyninchispi  iman yanapariwasunchis. Kunanqa Jesuspa mamitan María imaynatachus kallpata chaskirqan chayta yachasunchis.

11. ¿Imaraykun María kallpachanata necesitasharqan?

¹¹ Jehová Diosmi ángel Gabrielwan Mariaman willachirqan imaynas payqa onqoq rijurinan karqan chayta. Chaywanqa admirasqa mancharisqa imachá Mariaqa kasharqan. Manaraq piwan casarakushaspan wawayoq kanan karqan. Manan payqa yacharqanraqchu wawa uywaytapas, chaywanpas ajllasqa Mesiastan onqokunan karqan, jinaspa uywanan karqan. Chaymantapas manataq jayk’aqpas pi qhariwanpas karqanchu chayqa, ¿imaynatan casarakunanpaq parlaqmasin Joseman willanman karqan onqoq kashasqanta? Mariaqa kallpachanata yanapanata iman necesitasharqan (Luc. 1:​26-33).

12. Lucas 1:​39-45 textopi nisqanman jina, ¿imaynatan María chaskirqan kallpata?

¹² ¿Imaynatan María kallpatapas fuerzatapas chaskinman karqan Diospa kamachisqanwan junt’ananpaq? Jujkunaq yanapaynintan maskharqan, willaqnin Gabrieltan tapukurqan imachus nisqanmanta astawan willarinanpaq (Luc. 1:34). Chay qhepamantaq Judapi orqo-orqo ladota rirqan familian Elisabet-ta watukuq. ¡Chay ruwasqanqa allinpunin karqan! Elisabetpa wasinman jaykuspa napaykuqtin jinan Elisabetqa Diospa espiritunpa junt’aykusqa kaspa imaymana profeciata willarqan Mariaq wijsanpi apasqan wawamanta (leey Lucas 1:​39-45). Chaymantataq Mariaqa Jehová Diosmanta rimaspa nirqan: “Ancha jatun ruwaykunatan makinwan ruwan”, nispa (Luc. 1:​46-51). Chaypi rikusqanchis jina, Jehová Diosqa Gabrielwan Elisabetwan iman Mariata kallpacharqan.

13. ¿Iman pasarqan hermana Dasurí yanapayta mañakuqtin?

¹³ Imaynan Mariatapas jujkuna kallpacharqan, chhaynatan qantapas jujkuna kallpachasunkiman. Chaypaq yachasunchis Bolivia nacionpi Dasurí sutiyoq hermanamanta. Paypa papansi mana qhaliyay atiqllapaqña onqorapusqa, jinas hospitalman internasqaku. Payqa allintas papanta atiendeyta munashasqa (1 Tim. 5:4). Ichaqa manas facilchu kasqa chayta ruway, yanaparinatas munasqa papanta atiendenanpaq. Paymi nin: “Mayninqa sinchi sayk’usqan tarikuq kani, manan imanakuyta atiqchu kani”, nispa. Qallariypiqa payqa manas piqpa yanapaynintapas mañakusqachu. ¿Imarayku? Paymi nillantaq: “Manan munarqanichu hermanokunapaq q’epi jina kayta. Sonqoypin niq kani: Jehová Diosmi yanapawanqa, nispa. Chaymantan ichaqa repararqani imaynas hermanoykunamanta karunchakusharqani chayta, sapallaymi chay llakiwan maqanakusharqani”, nispa (Prov. 18:1). Chaymantas chay hermananchisqa amigonkunaman willasqa imaynas tarikusharqan chayta. Paymi willakullantaq: “Imanisaqtaq, manan simiypas kanchu hermanoykunaq yanapawasqanta rimarinaypaq. Paykunan hospitalman mijunata apamuwaqku, textokunawanmi kallpachawaqku. ¡May munaymi kay familia ukhupi kayqa! Kay familiaqa Jehová Diospa familianpunin. Paykunaqa liston kashanku yanapanasuykipaq, waqaqtiykin qanwan waqanku, kallpayki pisiyaqtinmi aysarisunkiku”, nispa.

14. ¿Imaraykun umalliqkunaq yanapayninta sumaqta chaskikunanchis?

¹⁴ Umalliqkunawanpas Jehová Diosqa yanapachisunkimanmi. Paykunaqa Jehová Diospa regalonkuna jinan kanku, paykunan kallpachawasun sonqochawasun ima (Isa. 32:​1, 2). Chhaynaqa imamantapas llakisqa kashanki chayqa, paykunawan parlariy. Imapipas yanaparisunkiku chayqa, sumaqta chaskikuy chay yanapayta. Jehová Diosqa paykunawanmi kallpasapaman tukuchisunki.

15. ¿Imatan llapa iñiqkunapas suyakushanchis?

¹⁵ Bibliaq willasqan promesakunata suyakuymi kallpata qowasun (Rom. 4:​3, 18-20). Yachasqanchis jina Diosta tukuy sonqo serviqkunaqa  llapanchismi wiñaypaq kausasunchis. Wakinqa janaq pachamanmi ripunqaku, wakintaq kay pachapi juj munay paraisopi tiyasunchis. Chaypi piensayqa kallpatan qowanchis ima pruebatapas aguantananchispaq ¿riki? Chay kallpawanmi Diospa gobiernonmanta allin willakuykunatapas willanchis, Diospa llaqtanpi chaskisqanchis ima ruwanatapas junt’anchis (1 Tes. 1:3). Kunanqa yachasun imaynatas chaykuna suyakusqan apóstol Pablotapas kallpacharqan chayta.

16. ¿Imaraykun apóstol Pablo kallpachanata necesitanman karqan?

¹⁶ Apóstol Pabloqa Corinto llaqtapi iñiqkunaman qelqasqan cartapin willakurqan imaynas mayninqa t’uru manka jina tarikurqan chayta. Chaypin willakurqan imaynas pisicharqanku, qatikacharqanku, wijch’urparirqanku chayta. Mayninqa llakipi kaspas mana ima ruwaytapas atisqachu, mayninqa wañuy patapi imas tarikusqa (2 Cor. 4:​8-10). Chaytaqa qelqarqan kinsa kaq kutipi viajashaspan. Payqa manachá yacharqanchu imakunapiwanraqchus tarikunan karqan chayta. Chay kuti viajasqanpin payman millay runakuna phawaykurqanku, jinaspa jap’ispa aparqanku; chaymantapas barco t’ijrakuqtinmi yaqa wañurqan, chaymantataq preso jap’isqa karqan. Chhaynakunapitaq tarikurqan chayqa, kallpachanatapunin Pabloqa necesitasharqan.

17. 2 Corintios 4:​16-18 textopi nisqanman jina, ¿iman Pabloman kallpata qorqan pruebakunata aguantananpaq?

¹⁷ ¿Iman Pablota kallpachanman karqan llapa chaykunata aguantananpaq? Diospa promesankunata suyakusqanmi (leey 2 Corintios 4:​16-18). Corinto llaqtapi iñiqkunaman willakusqan jina “aycha cuerponña machuyapushanman” chaypas, sonqonqa aswan kallpachasqan kasharqan. ¿Imaynapin chhayna kashanman karqan? Payqa jamuq tiempo kausayninpin tukuy yuyayta churarqan. Janaq pachaman ripunanmi paypaqqa karqan “ancha jatun” premio; chaymi payqa listo kasharqan chay premiorayku ima nanaytapas aguantananpaq. Arí, Pabloqa chay suyakusqanpin yuyaymanaq, chhaynapin sonqonqa “p’unchaymanta p’unchayman” aswan fuerte kasharqan.

18. ¿Imaynatan kausarimpuyta suyakusqanku yanapan Tijomirtapas familiantapas?

¹⁸ Kay tiempopipas Diospa promesanta suyakusqankun hermanokunamanqa kallpata qoshan. Chaypaq yachasun Bulgaria nacionpi Tíjomir sutiyoq hermanomanta. Paypa sullk’a wayqensi  juj accidentepi wañupusqa, chaywansi chay hermanonchisqa sinchi llakisqa tarikusqa. ¿Iman paytapas familiantapas yanapanman karqan chay sonqo nanayninkuta aguantanankupaq? Paykunaqa kausarimpuypis piensasqaku. Chay hermanonchismi nin: “Noqayku kikiykun rimayku maypis sullk’ayta chaskisaqku chayta, ima mijunatas wayk’upusaqku chayta. Rimallaykutaqmi pikunatas kausarimpusqan p’unchaypi invitasaqku, imakunatas willasaqku chaykunamantapas”, nispa. Arí, paykunataqa kausarimpuyta suyakusqankun yanapashan chay nanayta aguantanankupaq. Paykunaqa Jehová Dios chay familiankuta wajanantas atento suyashanku.

19. ¿Imatan ruwawaq Diospa promesankunata tukuy sonqo suyakunaykipaq? (Qhaway kay parrafopaq fotota dibujotawan).

¹⁹ ¿Imatan ruwawaq Diospa promesankunata tukuy sonqo suyakunaykipaq? Kay pachapi sumaq kausay kanantachus suyakushanki chayqa, Bibliapi chaymanta rimaq textokunata leey, jinaspa chaypi yuyaymanay (Isa. 25:8; 32:​16-18). Allinta piensay imaynas chay mosoq kausaypi vida kanqa chaypi. ¿Chaypiñachu kashanki? ¿Pikunan chaypi qanwan kashan? ¿Imakunatan uyarishanki? ¿Imakunatan rikushanki? Yaqapaschá chaykunapi piensanaykipaq yanapasunkiman qelqanchiskunapi lloqsimuq dibujokuna. Qhawawaqmi musicayoq videokunatapas, chaykunamanta wakinmi kashan ¡Mosoq pachapin kasun!, Kay cercapiñan kashan, ¡Mosoq kausaymi chayamunqa! nisqa videokuna. Sichus Diospa gobiernonpi imaynachus kausay kanqa chaypi piensasun chayqa, ima llakiña jamunqa chaypas juj tiempollapaq pisillapaq jinan chaykunata qhawarisun (2 Cor. 4:17).

20. ¿Iman kallpata qowasun kallpanchis pisiyaqtin?

²⁰ Sinchi llakisqaña kashanchis chaypas, manaña imanakuyta atishanchischu chaypas, “Diosmi kallpata qowasunchis” (Sal. 108:13). Chaymantapas Jehová Diosqa imaymanatañan qoshawanchis kallpanchis ama pisiyananpaq fuerte kananchispaq. Ichaqa sichus ima pruebapipas tarikushanki chayqa, Diospa llaqtanpi ima ruway chaskisqaykitapas mana imayna ruwayta atishankichu chayqa, tukuy sonqo Diospa yanapayninta mañakuy; simin qelqatapas tukuy yuyaywan estudiay. Chaymantapas hermanokunaq yanapayninta sumaqta chaskikuy, tukuy sonqotaq suyakuy Diospa promesankunatapas. Chaykunatachus ruwanki chayqa, “jatun atiyninwanmi” Jehová Diosqa kallpachasunki, “chhaynapin pacienciawan kusikuywan ima tukuy imatapas aguantanki” (Col. 1:11).