1. Twamana siani nangue Leeza i waabapeele maka bantu bakue ba kisinka?

 LINGI, Mulandu Wakue Leeza uli walanda nangue balalume ba kisinka ba kale babanga balumine. Inzi te babanga baiunvua evio lyonse. Kwa mufuano, mu bipindi bimo, Likolo Daudi waali waiunvua kuya wali “ni maka nga lupili,” inzi mu bipindi binge “waali watiina.” (Malum. 30:7) Atasie kine Yehova waamupeele Samsoni maka kupitila mupasi wakue mu nzila iibeleele, Samsoni waainikile nangue kabenge Leeza taamupeele azo maka, nga ‘waalukile mutope, kabili nga waalukile nga bantu bange bonse.’ (Bap. 14:5, 6; 16:17) Babo bantu ba kisinka babanga bali ni maka paantusie Yehova i waabapeele buviinde.

2. Juu ya ki mutumua Paulo waalandile nangue musita lwaali wanakile i musita lwaali ni maka? (2 Bakorinto 12:9, 10)

² Mutumua Paulo waainikile nangue ni weene abanga wakabiile kupeelua maka na Yehova. (Soma 2 Bakorinto 12:9, 10.) Paulo abanga wapata maavia a kimubili, nga fwefue. (Bag. 4:13, 14) Nsita inge, ni weene abanga wamona kyakolele kukita bintu biweeme. (Bar. 7:18, 19) Kabili, nsita inge abanga waema palua beelia byakaba kumupata. (2 Bakor. 1:8, 9) Anzia evio, musita Paulo lwaali wanakile, waalukile ni maka. Eba, mu nzila ki? Yehova waamupeele Paulo maka abanga wakabiile eevi asipikizie maavia akue.

3. Ni biipuzio ki bituli kwasuka mu leeli lyasi?

³ Ni fwefue Yehova atulaile kutupeela maka. (1 Pet. 5:10) Inzi, te tupalile kuswapila kupeelua azo maka bila twaikwindile. Kwa mufuano, karai, mukufu, ni kisaani kunti byalengia nkinga ikunduke saana. Anzia evio, pa kunti nkinga ikite evio, muntu apalile kuchofa. Enka evio, Yehova eteaniizie kutupeela maka atukabiile. Inzi, pa kunti tupate azo maka, kuli bintu bitupalile kukita. Yehova eteaniizie kutupeela maka mu nzila  ki? Kabili, ni biki bitukabiile kukita eevi tupate azo maka? Tuli kupata byasuko bya bebio biipuzio musita utuli kulondoluela Yehova vyaapeele maka bantu batatu balondolwelue mu Bibilia, i kulanda, kabika Yona, Maria mama wakue kwa Yesu, ni mutumua Paulo. Kabili, tuli kumona Yehova vyatwaliliile kubapeela maka babombi bakue leenu mu nzila ipaleene ni elia yaabombiizie ku babombi bakue ba kale.

4. Kunti twakita siani eevi Yehova atupeele maka?

⁴ Kupepa kuli Yehova i nzila imo ili kutukwasia tupate maka. Yehova kunti waasuka mapepo etu kupitila kutupeela “maka akata.” (2 Bakor. 4:7) Kabili kunti twapata maka kupitila kusoma Mulandu wakue, ni kutontonkania palua beelia bituli mukusoma. (Malum. 86:11) Mulandu wakue Yehova utuli twapeelua na weene “uli ni buviinde.” (Baeb. 4:12) Kine weewe wapepa kuli Yehova ni kusoma Mulandu wakue, uli kupata maka aukabiile eevi uviinde kutwalilila kusipikizia maavia, kuya waali ni nsaansa, ao kuviinda kubomba miilo ikolele. Ale tumone Yehova vyaamukoseleziizie kabika Yona.

5. Juu ya ki kabika Yona abanga wakabiile kupeelua maka?

⁵ Kabika Yona abanga wakabiile maka eevi aye wasipile. Waabutukile miilo ikolele elia yaapeelue na Yehova. Pakaako, kwaasielesie kakaniini weene ni bantu baali naabo mu buato bafue, paantu kubanga kwali mulula ukata. Musita lubaamupoozele mu menda, lusabi lukata lwaamuminine. Waaisaangile mu fuasi ya kutiinia, i kulanda, mu kavumo ka loolo lusabi mwali kafinzi. Eba, weewe pa lobe, kunti walanda nangue Yona waaiunvuile siani? Eba, weene wamwene nangue kunti wafuila mwenka moomo? Eba, abanga watontonkania nangue Yehova waamupoozele? Kipalile Yona waaemene saana.

6. Nga vilandile lileembo lya Yona 2:1, 2, 7, Yona waakitile ki eevi apate maka musita lwabanga wali mu kavumo ka lusabi lukata?

⁶ Eba, Yona waakitile ki eevi kupata maka musita lwaali bunke mu kavumo ka lusabi lukata? Waapepele kuli Yehova. (Soma Yona 2:1, 2, 7.) Atasie kine taamunakiile Yehova, Yona waalapiile, kabili abanga waswapiile nangue Yehova ali kunvua lipepo lyakue. Kukila pakaako, Yona waatontonkaniizie palua Maleembo, alia aasomene lwa ntaanzi. Juu ya ki twalanda evio? Mu lipepo lyakue lili mu Yona katue ka 2, abombiizie milandu pamo ni misemua ingi ili mu lileembo lya Malumbo. (Kwa mufuano, palania Yona 2:2, 5 ni Malumbo 69:1; 86:7.) Kimwenekele paswetele nangue Yona abanga wamanine buino azo maleembo. Kabili, kutontonkania palua azo maleembo musita lwabanga wali mu maavia, kwaamukwasiizie aye waswapiile nangue Yehova wakaba kumukwasia. Yehova waamupususiizie Yona. Kabili, kisia paapo, waaitabiile kubomba miilo elia yaapeelue na Yehova.—Yon. 2:10–3:4.

7-8. Lupua umo wa mu Taiwan waakitile siani eevi apate maka musita lwaali ni maavia?

⁷ Mufuano wakue Yona kunti watukwasia kine twasaakaana ni maavia paleepale. Kwa mufuano, Zhiming, b lupua wa mu Taiwan, ali waemiiwa na buluele bukata saana. Kabili, bantu ba mu lupua lwakue bali bamukitila bintu bibiipile saana paantu ali ni kiketekelo muli Yehova. Ali wapata maka kufuma kuli Yehova kupitila kupepa ni kusambilila. Walanda eevi: “Nsita inge, kine maavia aiza ndi naema saana. Keekio kili kyalengia ngandue kuteekamana eevi nkite lisambililo lya bunke.” Anzia  evio, ali wamuswapila Yehova eevi amukwasie. Walanda eevi: “Kya kuanza, ndi napepa kuli Yehova. Kya bubili, ndi navuala ma ekutere ni kutendeka kutuilizia nghimbo ya Bukolo. Nsita inge, ndi naimba atasie mu lizui lya pansi mpaka naunvua nangue nateekamana, kisia ndi natendeka kusambilila.”

⁸ Bintu byaasambiliile Zhiming mu lisambililo lyakue lya bunke byaamupeele maka a kusipikizia maavia akue. Kwa mufuano, kisia kukitua operasio ikata saana, munganga umo wamwanine nangue paantu chembe ya kasi ya milopa yakue yaakeepele, abanga wapalile kubiikua milopa. Busiku, ntaanzi ya kukitua operasio, Zhiming waasomene mpunda palwakue nkazi umo olia waakitilue operasio nga yakue. Chembe ya kasi ya milopa yakue ozo nkazi ibanga yakeepele kupita yakue Zhiming. Anzia evio, ozo nkazi waakeene kubiikua milopa, kisia waakosele. Mpunda yakue ozo nkazi yaamupeele Zhiming maka a kutwalilila kuya wali wa kisinka.

9. Kine buavia buuli naabo bwakulengia unake, kunti waakita siani? (Mona ni ma foto.)

⁹ Musita luuli ni maavia, eba uli waema saana, ni keekio kili kyakulengia wandue kupepa kuli Yehova? Ao uli wanaka saana, kabili ni keekio kili kyalengia wandue kukita lisambililo? Languluka nangue Yehova amanine aali yobe mu nzila ipuililikile. Pakaako, atasie kine weewe walandasie milandu iniini mu lipepo, uye wasininkiziizie nangue Yehova wakaba kukupeelasie keelia kyenka kyukabiile. (Baef. 3:20) Kine wamona kyakolele kusoma ni kusambilila paantu uluele, unakile, ao weemene saana, kunti watuilizia maasi a Bibilia akopiiziwe mu lizui, ao lupapulo lumo pakati ka mpapulo yeetu ikopiiziwe mu mazui. Kabili paange kunti watuilizia lwimbo lumo pakati ka nghimbo yeetu, ao kumona viideo imo ku jw.org. Yehova atonene kukupeela maka. Kabili weene wakaba kukita evio kine weewe wapepa kuli weene ni kukeba byasuko bya lipepo lyobe mu Bibilia pamo ni mu mpapulo inge iswapiile Bibilia.

10. Balupua ni bankazi betu Bakristu kunti batupeela siani maka?

¹⁰ Yehova kunti wabombia balupua ni bankazi  Bakristu eevi kutupeela maka. Kunti baaluka “nsulo ya kututeekia saana mutima” kine tuli mukusaakaana ni maavia ao kine tumwene kyakolele kubomba miilo yaviizie. (Bakol. 4:10, 11, NWT) Tukabiile kuya twali ni babibuza, asa mu “nsita ya maavia.” (Tus Maf. 17:17) Musita utuli twaiunvua kuya twanakile, balupua ni bankazi kunti batupeele beelia bitukabiile, kunti batuteekia mutima, kabili kunti batukoselezia eevi tutwalilile kumubombela Yehova twali ba kisinka. Ale mona Maria, mama wakue kwa Yesu vyaapatile maka kupitila bange.

11. Juu ya ki Maria abanga waakabiile maka eevi aviinde kukita kutona kwakue Yehova?

¹¹ Maria abanga wakabiile maka eevi aviinde kukita kutona kwakue Yehova. Kipalile waaemene saana musita malaika Gabrieli lwaamupeele miilo ikata saana. Waamulandile nangue wakaba kwimita atasie kine tanaupue. Maria tabanga wamanine ata kaniini vya kukuzia baana bakue. Inzi loolo, kyaaloombele asuunge muana mwalalume olia wakaba kwaluka Masia. Abanga wali tanalaalepo na mwalalume. Anzia evio, abanga wapalile kumulondoluela Yosefu, muchumba wakue, nangue weene wakaba kwimita. Kipalile keekio kibanga kyakolele saana.—Luk. 1:26-33.

12. Nga vilandile Luka 1:39-45, Maria waapatile siani maka aali wakabiile?

¹² Maria waapatile siani maka eevi aviinde kubomba ezio miilo iibeleele kabili ikolele? Waaloombele bange bamukwasie. Kwa mufuano, waamulandile Gabrieli amulondoluele mpunda ingi palua ezio miilo. (Luk. 1:34) Musita uniini kisia paapo, waakitile bulendo bwa kuya ku “kyalo kya mpili” ya mu Yuda eevi amumone Elizabeti, muntu wa mu lupua lwakue. Mu bobo bulendo mwaafumine bintu biweeme. Elizabeti waamutasiizie Maria, kabili waatungulwilue na mupasi wakue Yehova eevi kuviinda kulanda milandu ya bukabika ya kukoselezia palua muana asinavyalue, olia abanga wali munda mwakue Maria. (Soma Luka 1:39-45.) Maria waalandile nangue Yehova “waakitile bintu bikata.” (Luk. 1:46-51) Kupitila Gabrieli ni Elizabeti, Yehova waamupeele Maria maka.

13. Ni kiki kyaakitikile musita nkazi umo wa mu Bolivia lwaaloombele balupua ni bankazi bamukwasie?

¹³ Nga Maria, ni weewe kunti wapata maka kupitila balupua ni bankazi bobe. Dasuri, nkazi wa mu Bolivia, abanga wakabiile maka kufuma ku balupua ni bankazi. Baba wakue waaluele saana, kabili te kwaali miti ya kutunza buluele bwakue. Musita baba wakue lwabanga wali mu opitali, Dasuri taamulekeleele, waatonene kumusuunga. (1 Tim. 5:4) Keekio te kibanga kyaleengelesie lyonse. Walanda eevi: “Lingi, naali naiunvua nangue nsiviinda kutwalilila.” Eba, waaloombele bantu bamukwasie? Ku ntendeko, taakitile evio. Walanda eevi: “Nsibanga natonene kubatopia balupua ni bankazi. Naatontonkaniizie eevi, ‘Yehova i wakaba kunkwasia kukoonkana ni vinkabiile.’ Inzi naafikiile kwinika nangue kwitenga na bange kwaalangiliile nangue mbanga nakeba kupuisia maavia ne bunke.” (Tus Maf. 18:1) Dasuri waapinguile kubaleembela babibuza bakue bamo, ni kubalondoluela maavia akue. Walanda eevi: “Nsiviinda kulondolola buino vinaakoseleziiziwe na Bakristu benaane batonua. Babanga baleeta byakulia ku opitali, ni kunsomena maleembo a Bibilia abanga anteekia mutima. Ni kya nsaansa saana kumana nangue te tuli bunke. Tuli mu lupua lukata lwakue Yehova. Babo i balupua batonene kutukwasia, kulila pamo neetu, ni kuluisia pamo neetu.”

14. Juu ya ki te tupalile kukaana kukwasiiwa na bakote?

¹⁴ Eevi kutupeela maka, Yehova ali wabombia bakote ba mu kilonghaano. Beene, i  bupe bwali wabombia eevi kutupeela maka ni kututeekia mutima. (Is. 32:1, 2) Pakaako, musita luuli mukwema, babuile bakote ba mu kilonghaano vyuli mukwiunvua. Te kukaana kine bakukwasia. Yehova kunti wababombia eevi kukupeela maka.

15. Bakristu bonse bali ni kiswapilo ki?

¹⁵ Bulayo buli mu Bibilia kunti bwatupeela kiswapilo ni maka a kutwalilila kumubombela Yehova. (Bar. 4:3, 18-20) Fwefue Bakristu, tuli ni kiswapilo kya kwikala loonse, paanu pa kyalo mu paradiso ao ku muulu. Kiswapilo kwetu kili kyatupeela maka a kusipikizia maavia, a kusimikila mpunda iweeme, ni kubomba miilo paleepale elia itupeelue mu kilonghaano. (1 Bat. 1:3) Keekio kiswapilo i kyaamupeele ni mutumua Paulo maka.

16. Juu ya ki Paulo waali wakabiile kupeelua maka?

¹⁶ Paulo waali wakabiile kupeelua maka. Mu mukanda wakue ku Bakorinto, waaipalaniizie na kiombo kya bulongo kisilumine. ‘Waaemiiziwe,’ ‘waapoozelue pansi,’ kabili ‘waapeleelue.’ Kulanda kisinka, buikazi bwakue bubanga bwali mu buavia. (2 Bakor. 4:8-10) Paulo waaleembele ezio milandu mu lwendo lwakue lwa butatu lwa bumisionere. Kisia kuleemba ezio milandu, waasaakeene ni aali inge ikolele. Waasaakeene na kikundi kya bantu babiipile, waakwetue, waabazukiilue na buato, kabili waakakilue.

17. Nga vilandile 2 Bakorinto 4:16-18, ni kiki kyaamupeele Paulo maka a kusipikizia maavia akue?

¹⁷ Paulo waapatile maka a kusipikizia kupitila kupooza maano ku kiswapilo kyakue. (Soma 2 Bakorinto 4:16-18.) Waabanine Bakorinto nangue atasie kine mubili wakue waali ‘waya wainooneka,’ taalekeleele keekio kimutione mutima. Paulo waapoozele maano ku musita wakue uli waiza. Kiswapilo kyakue kya kwikala loonse ku muulu kyaali ‘kyakindamiisie’ kupita lyemo lyonse lyaapatile. Paulo waatontonkaniizie palua keekio kiswapilo. Kabili keekio kyaalengiizie aye waiunvua ‘kuya waaluka wa leenu kubalua busiku.’

18. Kiswapilo kyaamupeele Tihomir ni bantu ba mu lupua luakue maka mu nzila ki?

 ¹⁸ Tihomir, lupua wa mu Bulgaria, ali wapata maka kupitila kiswapilo kyakue. Mu miaka iniini yaapitile, mwalawakue mwalalume, Zdravko, waafuile mu aksida. Keekio kyaalengiizie Tihomir akisue saana. Eevi kuviinda kusipikizia, weene, mukazi wakue, ni muana wabo mwalalume baali batontonkania kutuntumunua kwa bantu vikwakaba. Walanda eevi: “Kwa mufuano, tuli twatontonkania palua fuasi itwakasaakaaninapo ni Zdravko, byakulia bitwakamuelekela, bantu batwakakupa lutwakasaakaana lya kuanza musita lwali wakatuntumunua, ni bintu bitwakamulondoluela palua nsiku ya mpeleezio.” Tihomir walanda nangue kupooza maano ku kiswapilo kyabo kuli kwabapeela maka bantu ba mu lupua lwakue eevi batwalilile kusipikizia, ni kutwalilila kupembelela busiku bwakue Yehova bwa kumutuntumuna mwalawakue.

19. Weewe kunti wakita ki eevi kukosia kiswapilo kyobe? (Mona ni foto.)

¹⁹ Eba, weewe kunti wakosia siani kiswapilo kyobe? Kwa mufuano, kine uli ni kiswapilo kwa kwikala loonse pa kyalo, soma ni kutontonkania palua beelia bili byalanda Bibilia juu ya Paradiso. (Is. 25:8; 32:​16-18) Tontonkania buikazi vibwakaba mu kyalo kya leenu. Ezia kwisaanga wali mu Paradiso. Eba, wamona ni? Waunvua mazui a baani? Weewe waiunvua siani? Eevi kukukwasia kutontonkania buino vyakaba Paradiso, kenta ma foto ali mu mpapulo yeetu, alia alangiliile Paradiso ao mona viideo ya muziki, elia ilandile Dunia Mupya Yenye Kuja, ni elia ilandile Iko Karibu Sana, ao elia ilandile Wazia ile Siku. Kine twatwalilila kutontonkania palua kiswapilo kyetu juu ya kyalo kya leenu, twakaba kumona nangue maavia etu ni ‘aniini, kabili a musita uniini.’ (2 Bakor. 4:17) Yehova wakaba kukupeela maka kupitila kiswapilo kyakupeele.

20. Atasie kine twaiunvua kuya twanakile, kunti twapata siani maka?

²⁰ Atasie kine twaiunvua kuya twanakile, “kupitila Leeza twakaba kupata maka.” (Malum. 108:13) Yehova waateaniizie kale bintu byukabiile eevi upate maka kufuma kuli weene. Pakaako, kine ukabiile kukwasiiwa eevi kubomba miilo yupeelue, kusipikizia maavia auli nao, ao kutwalilila kuya wali ni nsaansa, pepa kuli Yehova kufuma ku mutima. Kabili muloombe akutungulule kupitila lisambililo lya bunke. Te kukaana kukoseleziiwa na balupua ni bankazi Bakristu. Twalilila kutontonkania palua kiswapilo kyobe kya musita uli waiza. Kine wakita evio, wakaba ‘kulumiiwa na maka onse, kukoonkana ni buviinde [bwakue Leeza] buli ni bulumba eevi usipikizie kakiine wapembeleele, kabili wali ni nsaansa.’—Bakol. 1:11.