1. Buidi Nzambi kakindisila bisadi biandi bikuikama mu thangu yikhulu?

 KHUMBU ziwombo, Diambu di Nzambi dimfuanikisanga babakala bakuikama dedi, batu ba mangolo. Vayi kheti babakala baba mangolo, khumbu zinkaka baba kuyimuenanga ti basi ko mangolo. Dedi, ntinu Davidi khumbu zinkaka waba kukimuenanga ti ‘mangolo mandi maba buka mongo,’ vayi khumbu zinkaka nandi ‘wuba mu boma.’ (Minku. 30:7) Kheti Samisoni wuba beni mangolo mu phevi yinlongo yi Nzambi, vayi wuzaba ti mu khambu ku lusadusu lu Nzambi, khanu nandi wuba ‘wulebakana dedi babakala bankaka’. (Nkongu. 14:​5, 6; 16:17) Babakala abobo bakuikama, baba mangolo kibila Yave nandi wuba vana mawu.

2. Kibila mbi mvuala Polo katubila ti bo kadi wulebakana buna buawu kadidi mangolo? (2 Kolintu 12:​9, 10)

² Mvuala Polo wuzaba ti nandi mvandi waba tomba mangolo ma Yave. (Tanga 2 Kolinto 12:​9, 10.) Nandi wuviokila mu mambu ma kimbefu, dedi mo befu bawombu tumviokilanga bubu. (Ngala. 4:​13, 14) Khumbu zinkaka, wunuana nzingu muingi kuvanga mambu masonga. (Loma 7:​18, 19) Ayi khumbu zinkaka waba kuazukanga ayi kuba mu boma mu mambu malenda monika. (2 Koli. 1:​8, 9) Vayi mvuala Polo wutuba ti bo kaba banga wulebakana buna buawu kaba bakilanga mangolo. Kibila Yave waba kumvananga mangolo kaba tomba muingi kukindama mu mambu kaba viokila.

3. Biuvu mbi tunkuiza baka mimvutu mu dilongi adidi?

³ Yave mvandi wunkanikisa ti wala tuvana mangolo mantombulu muingi tukindama. (1 Pete. 5:10) Vayi befu tufueti vanga dioso diambu muingi tutambula mangolo amomo. Tala kifuani akiki, motolu wawu wumvanganga dikalu  kuliata. Vayi vantombulu motorista kunyikuna buboti bisengu muingi diawu diyenda koso kuma kantomba. Bobuawu mvandi, Yave widi wukubama muingi kutuvana mangolo tuntomba. Vayi tufueti vanga dioso diambu muingi ku matambula. Mbi Yave kakubika muingi kutusadisa kukindama? Mbi tufueti vanga muingi kutambula mangolo beni? Tunkuiza baka mimvutu mi biuvu abiobio mu kulonguka buidi Yave kakindisila mbikudi Yona, Malia ngudi Yesu ayi mvuala Polo. Mvandi tunkuiza mona buidi Yave kankindisilanga bisadi biandi bubu.

4. Buidi tulenda tambudila mangolo ma Yave?

⁴ Phila yimueka tulenda bakila mangolo ma Yave yidi mu kumfikama mu nzila nsambu. Nandi wuntambudilanga minsambu mitu mu kutuvana ‘mangolo malutidi’. (2 Koli. 4:7) Nandi mvandi kalenda tuvana mangolo bo tuntanga Kibibila ayi tunyindula mu mambu tuntanga. (Minku. 86:11) Diambu di Yave ‘dintuadisanga mangolo’ (Ebe. 4:12) Bo wunsambila kuidi Yave ayi wuntanga Kibibila, ngie wunkuiza tambula mangolo mantombolu muingi kukindama, kutatamana mu mayangi ayi kudukisa biyeku biphasi. Mona buidi Yave kakindisila mbikudi Yona.

5. Kibila mbi mbikudi Yona kaba tombila kibakala?

⁵ Vaba tombulu mbikudi Yona kumonisa kibakala. Nandi wutina bo Yave kamvana kiyeku kiphasi. Mu kibila akiokio, nandi wutula luzingu luandi va kingiela ayi lu batu baba yandi mu dikumbi. Diawu bakubila Yona mu ḿbu ayi mfu yinneni yimmina. Nandi wuba mu kibuangu kakhambu yindula — mu kivumu ki mfu. Wulenda yindula buidi Yona kabela? Nandi wuyindula ti wunkuiza fuila muna? Nandi wukimuena ti Yave wunyekula? Ḿba Yona waba kuazuka beni.

6. Dedi bummonisina Yona 2:​1, 2, 7, mbi bikindisa Yona bo kaba mu kivumu ki mfu?

⁶ Mbi Yona kavanga muingi kubaka khindusulu bo kaba mu kivumu ki mfu? Nandi wusambila. (Tanga Yona 2:​1, 2, 7.) Kheti Yona kasa tumukina ko Yave, vayi nandi wukikulula, wunyongina mambu kavanga ayi wuba lufiatu ti Yave wunkuiza tambudila nsambu’andi. Nandi mvandi wuyindula mu mambu madi mu Masonoko. Kibila mbi tulenda tubila mawu? Kibila nsambu widi mu kapu 2 mu buku yi Yona, wusadila biobiawu bikuma bidi mu buku yi Minkunga. (Dedikisa Yona 2:​2, 5 na Minkunga 69:1; 86:7.) Mawu mamvana bivisa ti Yona wuzaba buboti masonoko. Ayi kuyindula mu mawu bo kaba viokila mu ziphasi, kumbuela lufiatu ti Yave wunkuiza nsadisa. Yave wuvukisa Yona ayi buviokila thangu, nandi wuba wukubama muingi kuvanga kiyeku kio Yave kamvana. — Yona 2:10–3:4.

7-8. Buidi khomba wunkalanga ku Taiwan kabakila khindusulu mu mambu kaba viokila?

⁷ Kifuani ki Yona kilenda kutusadisa boti tuidi mu kuviokila mu zikhuamusu. Dedi yaya Ziming, b khomba mueka wunkalanga ku Taiwan, widi mu kutovuka mu kibila ki kimbefu kingolo. Mvandi wumviokilanga mu zikhuamusu kuidi basi dikanda diandi mu kibila ki kiminu kiandi mu Yave. Nandi wumbakanga khindusulu yi Yave mu nzila nsambu ayi ndongukulu yi Kibibila. Nandi wutuba: “Khumbu zinkaka, bo yimviokila mu mambu maphasi, yinkuazukanga beni ayi yinunganga ko kutsikika mayindu muingi kuvanga ndongukulu yi minu veka.” Vayi kheti bobo, nandi kasa vonga ko. Nandi wubue tuba: “Ditheti, yinsambilanga kuidi Yave. Bosi, yinkuwanga  minkunga mi Kintinu. Khumbu zinkaka yinkuimbilanga miawu mu khati ntima nati yinkuiza vumbama. Bosi yintonanga kuvanga ndongukulu’ama.”

⁸ Yaya Ziming wubaka khindusulu mu ndongukulu’andi mu phila yi kukuitukila. Dedi bo bampasula, mfelimi wunkamba ti vankuiza tombulu kumbuela menga, kibila ziglobulo zi benga zidekuka beni. Vayi va builu ava kilumbu beni, yaya Ziming wutanga kinongu ki khomba mueka yinkietu, wuviokila mu momawu mambu. Ziglobulo zi benga zi khomba beni ziluta kudekuka kena ziandi. Vayi kheti bobo, khomba beni yinkietu kasa kikinina ko bambuela menga ayi wubeluka. Kinongu akiokio kikindisa yaya Ziming ayi nandi wutatamana wukuikama.

9. Mbi wulenda vanga boti widi wulebakana mu mambu widi mu kuviokila? (Tala mvandi zifikula.)

⁹ Ngie wumana viokila mu mambu maphasi, mo wukhambu nunga kuzabikisa kuidi Yave buidi waba muena? Voti wununganga ko kulonguka kibila wumbanga beni wuvonga? Tebuka moyo ti Yave zebi buboti mambu widi mu kuviokila. Diawu, kheti wumvanga nsambu wukhufi, ba lufiatu ti Yave wala kuvana khindusulu ngie wuntomba. (Efe. 3:20) Boti mambu widi mu kuviokila ma kutula nkaku muingi kutanga ayi kulonguka Kibibila, ngie wulenda kuwa matangu ma Kibibila masueku mu fono, voti bilongulu bibongulu mu Kibibila. Mvandi wulenda baka khindusulu mu kukuwa minkunga mi Kintinu voti kulandakana video mu jw.org. Bo wunsambila ayi wuntomba mimvutu mu Kibibila ayi mu bilongulu, ngie wunkuiza baka khindusulu yinkuizila kuidi Yave.

10. Buidi zikhomba zitu zi kiphevi balenda tukindisila?

¹⁰ Yave kalenda sadila zikhomba zitu zi kiphevi muingi kutukindisa. Bawu balenda ba ‘tho yikhindusulu’ bo tumviokila mu zikhuamusu voti bo tunnuana nzingu muingi kudukisa kiyeku kiphasi. (Kolo. 4:​10, 11) Tunluta tombilanga lusadusu lu bakundi, “bo tumviokila mu mambu maphasi.” (Zinga. 17:17) Bo tuidi balebakana, zikhomba zitu zi kiphevi balenda tusadisa mu kinsuni ayi mu kiphevi.  Ndoku tumona buidi Malia ngudi Yesu, bankindisila kuidi bankaka.

11. Kibila mbi Malia kaba tombila khindusulu?

¹¹ Malia waba tomba khindusulu. Yindula buidi Malia kabela dibamu bo mbasi Ngabilieli kanzabikisa kiyeku kiphasi kankuiza tambula. Nandi kasa ba ko wukuela, vayi wunkuiza ba buemba. Kheti nandi kabutidi’abu ko ayi kayonzudi’abu ko muana, vayi vankuiza tombulu nandi kukieba muana wunkuiza ba Mesia. Ayi bo nandi kabundiniabu ko nyitu, buidi Malia kankuiza sudikisila mambu amomo kuidi Yosefi? —Luka 1:​26-33.

12. Dedi bummonisina Luka 1:​39-45, buidi Malia kabakila khindusulu kaba tomba?

¹² Buidi Malia kabakila khindusulu muingi kudukisa kiyeku akiokio kiphasi? Nandi wutomba lusadusu kuidi bankaka. Dedi, nandi wudinda kuidi mbasi Ngabilieli muingi kunsudikisa matedi kiyeku beni. (Luka 1:34) Buviokila thangu, nandi wuvanga viagi ku “kizunga kiba mongo” ku divula dimueka ku Yuda muingi kuetala musi dikanda diandi, Elizabeti. Nandi wubaka ndandu mu mawu. Elizabeti wunyunga Malia ayi mu thuadusulu yi phevi yinlongo nandi wubikula mbikudulu yikhindusulu yitedi muana Malia kankuiza buta. (Tanga Luka 1:​39-45.) Malia wutuba ti Yave, “wuvengi mambu ma kukuitukila mu mioko miandi.” (Luka 1:​46-51) Yave wusadila mbasi Ngabilieli ayi Elizabeti muingi kukindisa Malia.

13. Mambu mbi mamonika bo khomba mueka ku Bolívia kadinda lusadusu kuidi zikhomba?

¹³ Dedi Malia, ngie mvaku wulenda baka khindusulu kuidi zikhomba ziaku zi kiphevi. Dasuri, khomba yimueka yinkhietu yinkalanga ku Bolívia waba tomba khindusulu. Bo tat’andi bambakula kimbefu kingolo ayi bansimba ku nzo mbuku, nandi wukivana muingi kukieba tat’andi. (1 Timo. 5:4) Disa ba ko diambu diluelu kuvanga mawu. Nandi wutuba: “Khumbu zinkaka yaba muena ti yilendi nunga ko.” Bukiedika ti nandi wudinda lusadusu? Va thonono kasa tomba ko lusadusu. Nandi wutuba: “Yabasa tomba ko kutatisa zikhomba.” Nandi wuyindula: “Yave nandi wuphana lusadusu yaba tomba. Yivisa ti yitatuka zikhomba ayi yaba tomba kudedikisa mambu minu veka.” (Zinga. 18:1) Yaya Dasuri, wubaka makani ma kusonika nkanda muingi kufila kuidi bakundi bandi ayi kusudikisa mambu kaba viokila. Nandi wutuba: “Zikhomba ziama zi kiphevi bakhindisa beni. Bawu bathuadila bidia ku nzo mbuku ayi bathangila matangu ma Kibibila makhindisa. Mayangi beni kuzaba ti tuisi ko befu veka. Befu tuidi mu khati dikanda di Yave didi dikubama muingi kutubuela mioko, kudila yitu ayi kunuana yitu nzingu.”

14. Kibila mbi tufueti kikinina lusadusu lu bakulutu ba kimvuka?

¹⁴ Phila yimueka Yave ka tukindisilanga, yidi mu kutuvana bakulutu ba kimvuka. Bawu badi makaba nandi kansadilanga muingi kutukindisa ayi kutubomba. (Yesa. 32:​1, 2) Diawu boti widi mu kukuazuka, zabikisa mambu widi mu kuviokila kuidi bakulutu ba kimvuka. Kikinina lusadusu ba kuvana, kibila Yave kalenda kuvana khindusulu mu nzil’awu.

15. Kivuvu mbi Baklistu boso bamvananga luvalu?

¹⁵ Zikhanu zidi mu Kibibila, zilenda tuvana kivuvu ayi mangolo ma kutatamana kusadila Yave. (Loma 4:​3, 18-20) Befu Baklistu, tuidi kivuvu ki kuzinga mvu ka mvu—kuba kuandi ku paladizu va ntoto voti ku diyilu. Mana mitu ma tukindisanga muingi tukindama mu zithotholo, kulonga zitsangu zimboti  ayi kuvanga biyeku biwombo mu kimvuka. (1 Tesa. 1:3) Ntindu kiminu akiokio kiawu kikindisa mvuala Polo.

16. Kibila mbi mvuala Polo kaba tombila khindusulu?

¹⁶ Mvuala Polo waba tomba khindusulu. Nkanda kasonikina kuidi basi Kolinto, nandi wu kidedikisa na kibasa kifika budikanga. Nandi wuviokila mu ‘zinzomono, wuyamusu beni, wuthotu ayi wubuisu’. Bukiedika, luzingu luandi luba va kingiela. (2 Koli. 4:​8-10) Mvuala Polo wusonika mambu amomo bo kavanga viagi yintatu mu kisalu ki misioni. Vayi nandi wuyiza viokila mu mambu mankaka maphasi. Dedi, bambula, bantula mu buloku ayi basinda mu dikumbi.

17. Dedi bummonisina 2 Kolintu 4:​16-18, mbi bikindisa mvuala Polo muingi kakindama mu zikhuamusu?

¹⁷ Mvuala Polo wukindama mu kibila ki kivuvu kaba. (Tanga 2 Kolinto 4:​16-18.) Nandi wukamba kuidi basi Kolinto ti, kheti ‘wuntovuka mu kinsuni,’ mawu malasa kumvanga ko kuvonga. Mvuala Polo wutsikika thalu mu mambu mankuiza kuntuala. Kivuvu kiandi ki kuzinga mvu ka mvu ku diyilu, wuba ‘nsendo wunneni’ waba kunsadisanga kukindama mu zioso kua zithotolo kaba viokila. Nandi waba yindulanga mu kivuvu akiokio ayi mawu mamvanga muingi kaba wukindama kadika kilumbu.

18. Buidi kivuvu ki luvulubukusu kikindisila yaya Tihomir ayi dikanda diandi?

¹⁸ Kivuvu ki luvulubukusu kikindisa khomba mueka wunkalanga ku Bulgária, bantedilanga Tihomir. Mu mua mimvu kumbusa, khomb’andi wu kilezi, Dravko, wufuila mu acidente. Mu kibila akiokio, yaya Tihomir wuba beni mu kiunda. Muingi bakindama mu mambu amomo, nandi ayi dikanda diandi bayindula buidi buala bela luvulubukusu. Nandi wutuba: “Dedi, befu tuyolukila kibuangu mbi tuala denginina Dravko, bidia mbi tuala kunlambila, nani tuala tuminsa mu nkungi bo nandi kala vulubuka ayi mbi tuala kunzabikisa matedi bilumbu bitsuka.” Yaya Tihomir wutuba ti, kutsikika thalu mu kivuvu ki luvulubukusu, makindisa dikanda diandi muingi  kutatamana kuvibidila nati thangu Yave kala vulubusa khomb’andi.

19. Mbi wulenda vanga muindi wukindisa kiminu kiaku? (Tala mvandi foto.)

¹⁹ Buidi ngie wulenda kindisila kivuvu kiaku? Boti ngie widi kivuvu ki kuzinga va ntoto mvu ka mvu, tanga matangu ma Kibibila mantubila matedi paladizu ayi yindula mu mawu. (Yesa. 25:8; 32:​16-18) Yindula buidi buala bela luzingu mu nza yimona. Nani ngie wala tomba kumona? Mbi wala tomba kukuwa? Muingi kubuela phuil’aku, tala malongi mawombu mu bilongulu bitu mantubila matedi paladizu, voti mona zivideo Nza Yimona Yinkuiza, Yindula ku Paladisu ayi Imagine um Mundo Sem Dor. Befu kukindisa kivuvu kitu matedi nza yimona, tuala mona ti ziphasi zitu ‘zialasa kadidila ko.’ (2 Koli. 4:17) Yave wutukindisanga mu nzila kivuvu ka tuvana.

20. Buidi tulenda bakila mangolo kheti bo tuidi balebakana?

²⁰ Kheti bo tuidi balebakana, ‘Nzambi wutuvananga mangolo.’ (Minku. 108:13) Yave wukuvana biabioso bintombulu muingi wubaka khindusulu. Diawu, boti wuntomba lusadusu muingi kudukisa kiyeku kiaku, kununga zikhuamusu voti kutatamana mu mayangi, fikama Yave mu nzila nsambu, tomba thuadusulu mu nzila ndongukulu’aku yi Kibibila. Kikinina khindusulu yinkuizila kuidi zikhomba ziaku zi kiphevi. Botulanga thangu muingi kuyindula matedi kivuvu kiaku. Ngie kuvanga mawu, buna wala ‘kindusu mu mangolo moso, dedi mu lulendu loso [lu Nzambi] muingi wutatamana kuba mvibudulu ayi mayangi.’—Kolo. 1:11.