Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 44

Qʼonka tilil tuʼn telxix tnikʼa tiʼj Tyol Dios

Qʼonka tilil tuʼn telxix tnikʼa tiʼj Tyol Dios

«Tuʼn telxix kynikʼe tiʼj [...] nikʼpun twitz, nikʼpun tnuqbʼil, nikʼpun t-xeʼ ex nikʼpun twaʼl» (EFES. 3:18).

BʼITZ 95 Mas qʼanchaʼl spikʼun junjun qʼij

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ a

1, 2. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn aj quʼjin ex aj qxnaqʼtzan tiʼj Biblia? Qʼamantza jun techel.

 XIMANA tiʼj qa taja tuʼn ttzaj tlaqʼoʼna jun tjaya. ¿Tiʼ kʼokel tqʼoʼn twitza tiʼj tnejel? ¿Oʼkxpe kʼokel tkeʼyina jun foto tiʼj ja? Miʼn, bʼalo taja tuʼn tok tkeʼyina tojxi, tiʼjxi ex junjuntl tiʼchaq. Ax ikx, bʼalo taja tuʼn tyolina tukʼil jun xjal jaw bʼinchante ja. Nim toklen tuʼn tel tnikʼa tiʼj tzeʼnxix bʼinchaʼn ja.

2 Ax jlu jaku bʼant quʼn aj quʼjin ex aj qxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios. Tqʼama jun xjal in xnaqʼtzan qa in nok tqanil tkuʼx toj Biblia ik tzeʼn jun «ja matij ex bʼinchaʼn tibʼaj tbʼanel simyent». ¿Tzeʼn jaku tzʼok qojtzqiʼn tkyaqil xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj Tyol Dios? Qa jun rat ma jaw quʼjin, oʼkx kʼelel qnikʼ kyiʼj «tnejel xnaqʼtzbʼil tiʼj tyol Dios» (Heb. 5:12). Tuʼntzunju, mas tbʼanel qa ma tzʼok qqʼoʼn qwitz kyiʼj junjun tiʼchaq ik tzeʼn aj ttzaj qlaqʼoʼn jun ja. Tuʼn tbʼant jlu quʼn, tbʼanel tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ toklen jun texto tukʼil juntl. Ex nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiquʼn in nok qeʼ qkʼuʼj tiʼj jun xnaqʼtzbʼil ex nya oʼkx tuʼn tok qojtzqiʼn.

3. ¿Tiʼ xi tqʼamaʼn Pablo kye okslal tuʼn tbʼant kyuʼn ex tiquʼn? (Efesios 3:14-19).

3 Qa qaj tuʼn telxix qnikʼ kyiʼj tqanil tkuʼx toj Tyol Dios, tbʼanel qa ma qo xnaqʼtzan kyiʼj xnaqʼtzbʼil kwest. Xi tqʼamaʼn apóstol Pablo kye okslal tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn kyxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios. ¿Tiquʼn? Tqʼama jlu: «Tuʼn telxix kynikʼe tiʼj [...] nikʼpun twitz, nikʼpun tnuqbʼil, nikʼpun t-xeʼ ex nikʼpun twaʼl». Tej tbʼant jlu kyuʼn, onin kyiʼj tuʼn kyten kyuwxix toj kyokslabʼil (kjawil uʼjit Efesios 3:14-19). Tbʼanel qa ma bʼant ax jlu quʼn. Qo yolin tiʼj tzeʼn jaku qo xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios tuʼntzun tok qojtzqiʼn ex tuʼn tel qnikʼ kyiʼj tqanil tkuʼx toj.

QO JYON MAS TQANIL KYIʼJ XNAQʼTZBʼIL KWEST

4. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qok laqʼeʼ mas ttxlaj Jehová? Qʼamantza junjun techel.

4 Nya oʼkx tuʼn tok qojtzqiʼn junjun xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios. Sino nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj «t-ximbʼetz Dios». Ex jaku tzʼonin xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn tbʼant jlu quʼn (1 Cor. 2:9, 10). Tuʼntzunju, tbʼanel qa ma kubʼ t-ximana tuʼn t-xi tjyoʼna mas tqanil tiʼj jun xnaqʼtzbʼil jaku tzʼonin tiʼja tuʼn tok laqʼeʼya mas ttxlaj Jehová. Jun techel, jaku xnaqʼtzana tiʼj tzeʼn kubʼ tyekʼin Jehová tkʼujlabʼil kyiʼj tmajen toj ambʼil ojtxe ex tzeʼn in tzaj tyekʼin jlu qa kʼujlaʼna tuʼn. Ax ikx, jaku xnaqʼtzana tiʼj tzeʼn tajtoq Jehová tuʼn kykʼulin israelita te ex jaku tzʼok tmojbʼaʼna tukʼil tzeʼn in qo kʼulin te toj ambʼil jaʼlo. Ex jaku txi tjyoʼna mas tqanil kyiʼj profecía japun kywi tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ.

5. ¿Alkye jun xnaqʼtzbʼil taja tuʼn tjyona mas tqanil tiʼj aj t-xnaqʼtzana tjunalxa?

5 Xi qanin kye junjun erman kygan tuʼn kyxnaqʼtzan tiʼj Biblia alkyeqe xnaqʼtzbʼil kyaj tuʼn tel mas kynikʼ tiʼj. Kyxol qe tzaqʼwebʼil tzaj kyqʼoʼn, jaku che kanet junjun quʼn toj recuadro « Qe xnaqʼtzbʼil jaku kubʼ t-xnaqʼtzana». Ktzalajela qa ma xnaqʼtzana kyiʼj xnaqʼtzbʼil ik tzeʼn jlu toj libro Índice de las publicaciones Watch Tower ex aju uʼj Onbʼil tuʼn kyxnaqʼtzan testigos de Jehová. Qa ma bʼant jlu tuʼna, mas kchʼiyel qʼuqbʼil tkʼuʼja ex «kʼelel tnikʼa tiʼj tzaʼn tten tuʼn tojtzqinteya Dios» (Prov. 2:4, 5). Atzun jaʼlo, qo yolin kyiʼj junjun xnaqʼtzbʼil jaku txi qjyoʼn mas tqanil kyiʼj.

QO XIMEN TIʼJ T-XIMBʼETZ DIOS

6. a) ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa mintiʼ jun tiʼ jaku tzʼel qʼinte ambʼil tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz Jehová? b) ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa te jumajx ktel aju kbʼantel tuʼn Jehová kyiʼj xjal ex tiʼj Txʼotxʼ? (Efesios 3:11).

6 Jun techel, qo ximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Biblia tiʼj t-ximbʼetz Dios. Mintiʼ jun tiʼ jaku tzʼel qʼinte ambʼil tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz. ¿Tiquʼn? Tuʼnju aj tkubʼ t-ximen Jehová tuʼn t-xi tbʼinchaʼn jun tiʼ, nya oʼkx jun tumel at tuʼn tbʼant tuʼn. Sino jaku kubʼ tchʼexpuʼn ex jaku bʼant alkyexku tiʼ tuʼn tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz. In xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju chebʼe chebʼe in tzaj tyekʼin qe toj Tyol tiʼ o kubʼ t-ximen tuʼn tbʼant tuʼn (Efes. 3:11). Ex tbʼanel in nela aju in bʼant tuʼn tuʼnju «tkyaqil o tbʼincha [...] tuʼn tjapun» twi t-ximbʼetz (Prov. 16:4). Tkyaqilju kbʼantel tuʼn Jehová ktel te jumajx. Pero, ¿alkyetzun t-ximbʼetz Jehová? ¿Ex alkyeqe chʼixpubʼil o bʼant tuʼn tuʼn tjapun twiʼ?

7. Tej tkubʼ tbʼinchaʼn Adán ex Eva il, ¿tiʼ bʼant tuʼn Jehová tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz? (Mateo 25:34).

7 Xi tqʼamaʼn Jehová kye tnejel xjal alkye t-ximbʼetz tej tqʼama jlu: «Che kʼwaʼline, chmet-x kybʼaje, kynojsame twitz txʼotxʼ ex che kawine tibʼaj. Kbʼel ten kykawbʼile kyibʼaj [...] kykyaqil txkup ateʼ twitz txʼotxʼ» (Gén. 1:28). Kubʼ tbʼinchaʼn Adán ex Eva il ex tuʼn jlu kykyaqil xjal e ok te aj il. Pero nya tuʼn jlu mintiʼ japun twi t-ximbʼetz Jehová. Sino kubʼ t-ximen juntl tumel tuʼn tbʼant tuʼn. Kubʼ t-ximen tuʼn tten jun Kawbʼil toj kyaʼj tuʼntzun tjapun twi t-ximbʼetz kyiʼj xjal ex tiʼj Txʼotxʼ (kjawil uʼjit Mateo 25:34). Ex toj ambʼil mas tbʼanel, kubʼ tyekʼin Jehová tkʼujlabʼil qiʼj tej ttzaj tsamaʼn Tkʼwal tzalu twitz Txʼotxʼ. Yolin Jesús tiʼj Tkawbʼil Dios kyukʼil xjal ex xi tqʼoʼn tchwinqlal tuʼn qklet tiʼj il ex tiʼj kamik. Yajxitl, jaw anqʼin tuʼn t-xiʼ toj kyaʼj tuʼn tkawin toj Tkawbʼil Dios. Noqtzun tuʼnj, jaku kanet mas tqanil quʼn tiʼj t-ximbʼetz Dios ex jaku qo ximen tiʼj.

Ximana tiʼj tzeʼn kʼokel ambʼil aj kyajbʼen tmajen Jehová junx te ik tzeʼn jun familia, aʼyeju tmajen ateʼ toj kyaʼj ex tzalu twitz Txʼotxʼ (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 8).

8. a) ¿Alkye xnaqʼtzbʼil mas nim toklen in yolin Biblia tiʼj? b) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Efesios 1:8 a 11, ¿tiʼ mas kbʼantel tuʼn Jehová? (Qʼonka twitza tiʼj dibujo tok tiʼj revista).

8 ¿Alkye xnaqʼtzbʼil mas nim toklen in yolin Biblia tiʼj? Aju tuʼn tok tbʼi Jehová te xjan. Ex kbʼantel jlu tuʼn aj tjapun twi t-ximbʼetz tiʼj Txʼotxʼ aj tkawin Jesús toj Tkawbʼil. Mintiʼ jun tiʼ jaku tzʼel qʼinte ambʼil te Jehová tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz ex ax o qʼamante qa kbʼantel tuʼn (Is. 46:10, 11; Heb. 6:17, 18). Aj tikʼ ambʼil, kʼokel Txʼotxʼ te jun Paraíso, che okel kykyaqil t-xeʼchel Adán ex Eva te tzʼaqli ex che anqʼil te jumajx (Sal. 22:26). Pero nya oʼkx jlu o kubʼ t-ximen Jehová. Ax ikx, kʼonil tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol tmajen ateʼ toj kyaʼj ex tzalu twitz Txʼotxʼ ik tzeʼn jun familia. Ex kykyaqilx kʼelel kynikʼ tiʼj qa oʼkx Jehová at toklen tuʼn Tkawin (kjawil uʼjit Efesios 1:8-11). Tbʼanel alkye tten in japun twi t-ximbʼetz Jehová.

QO XIMEN TIʼJJU KBʼAJEL TOJ AMBʼIL TZUL

9. ¿Alkyeqe tiʼchaq ojtzqiʼn quʼn qa che bʼajel toj ambʼil tzul noq tuʼnju in qo xnaqʼtzan tiʼj Biblia?

9 Qo ximen tiʼj profecía kyaj tqʼamaʼn Jehová toj jardín te Edén ex in kanet quʼn toj Génesis 3:15. b In yolin profecía lu kyiʼj qe tiʼchaq che bʼajel tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz Dios, pero kxel tiʼn ambʼil tuʼn tjapun kywiʼ. Jun kyxol qe tiʼchaq lu, in tzaj tyekʼin qa atz tzajni tyajil xuʼj moqa Mesías tiʼj tyajil Abrahán (Gén. 22:15-18). Ex ik tzeʼn otoq kyaj qʼamaʼn, toj abʼqʼi 33 tiʼj ambʼil qʼiʼn quʼn jaʼlo ok txʼaʼn t-xeʼ tqan tyajil xuʼj tej tkubʼ bʼyoʼn Jesús (Hech. 3:13-15). Tuʼn tjapun bʼaj twi profecía lu, il tiʼj tuʼn tikʼ mas te mil abʼqʼi aj tpon ambʼil tuʼn tkubʼ pachʼuʼn twiʼ Satanás (Apoc. 20:7-10). Noqtzun tuʼnj, in tzaj tqʼoʼn Biblia mas tqanil tiʼjju kbʼajel naʼmxtoq tkubʼaj qʼoj at t-xol ttnam Jehová kyukʼil tiʼchaq ateʼ tjaqʼ tkawbʼil Satanás.

10. a) ¿Alkyeqe tiʼchaq che bʼajel toj chʼintl ambʼil? b) ¿Tzeʼn jaku bʼaj qbʼinchaʼn qten kyiʼj tiʼchaq che bʼajel toj ambʼil tzul? (Qʼonka twitza tiʼj tqanil).

10 Qo xnaqʼtzan kyiʼj qe tiʼchaq in tzaj tqʼamaʼn Biblia tuʼn kybʼaj. Tnejel, ktzajel kyqʼamaʼn tnam jlu: «Mintiʼ bʼis, bʼaʼn taʼ tkyaqil» (1 Tes. 5:2, 3). Ex noq «minabʼen» kxel tzyet nimxix yajbʼil aj kyok tzoqpaj tnam kyiʼj okslabʼil nya ax tok (Apoc. 17:16). Yajxitl, kʼokel qqʼoʼn qwitz kyiʼj junjun tiʼchaq twitz kyaʼj ex che japunel twi tyol Jesús lu: «Ok kyilaʼ ok ntzaje tibʼaj muj twitz kyaʼj tukʼil wipumale nim ex in qoptzʼaj wiʼje tuʼn nspikʼumale» (Mat. 24:30). Che okel xjal toj juicio tuʼn Jesús ex che elel tpaʼn qeju in che ok ik tzeʼn ẍneʼl kyiʼj qeju in che ok ik tzeʼn chip (Mat. 25:31-33, 46). Noqtzun tuʼnj, kukx kqʼojil Satanás tiʼj Jehová. Tuʼntzunju, kʼajbʼel jun kʼloj tnam tuʼn aju in nok tqʼoʼn Tyol Dios tbʼi te Gog te Magog tuʼn tok tzoqpaj tiʼj ttnam (Ezeq. 38:2, 10, 11). Ex kpol jun ambʼil jatumel che okel chmoʼn kykyaqil skʼoʼn maj toj kyaʼj tuʼntzun kyqʼojin junx tukʼil Jesús ex qe anjel toj Armagedón. Aj t-xi tzyet qʼoj lu, kbʼel bʼaj nimxix yajbʼil (Mat. 24:31; Apoc. 16:14, 16). c Te mankbʼil, kxel tzyet tuʼn tkawin Jesús toj Mil Abʼqʼi tibʼaj Txʼotxʼ (Apoc. 20:6).

Aj tikʼ nim millón abʼqʼi, kʼokel tojtzqiʼna mas Jehová ex mas kʼokel laqʼeʼya ttxlaj. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 11).

11. ¿Tzeʼn kʼonil tiʼja aj tanqʼina te jumajx? (Ax ikx qʼonka twitza kyiʼj tilbʼilal).

11 Atzun jaʼlo, qo ximen tiʼjju kbʼajel aj tkubʼaj Mil Abʼqʼi. In tzaj tqʼamaʼn Biblia jlu: «Xi tqʼoʼn Dios kynabʼl xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj ju at te jumajx» (Ecl. 3:11). Qa ikju, ¿jakupe ximana tiʼj tiʼ toklen at tukʼila ex tiʼj tamiwbʼila tukʼil Jehová? In tzaj tqʼamaʼn libro Acerquémonos a Jehová qe yol lu toj página 319: «Mas kʼelel qnikʼ tiʼj Jehová aj tikʼ nim syent abʼqʼi, nim mil, nim millón moqa nim mil millón abʼqʼi. Maske ikju, kʼokel qqʼoʼn qwitz tiʼj qa atx nim tiʼchaq tuʼn tel qnikʼ tiʼj Jehová. [...] Tbʼanelxix kʼokel qanqʼibʼil toj Paraíso ex mlay pon kanin qximbʼetz tiʼj jlu. Che bʼantel nim tiʼchaq quʼn, pero aju mas nim toklen qo okel laqʼeʼ mas ttxlaj Jehová junjun qʼij». Akux in pon ambʼil lu, ¿tiʼ mas xnaqʼtzbʼil jaku qo jyon tqanil tiʼj toj Biblia?

QO XIMEN TIʼJJU AT TOJ KYAʼJ

12. ¿Tzeʼn jaku qo ximen tiʼjju at toj kyaʼj? Qʼamantza jun techel.

12 In nonin Biblia qiʼj tuʼn tel chʼin qnikʼ tiʼj tkyaqilju toklen Jehová at «tuj kyaʼj» (Is. 33:5). Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn junjun tqanil tiʼj Jehová ex tiʼj ttnam at toj kyaʼj (Is. 6:1-4; Dan. 7:9, 10; Apoc. 4:1-6). Jun techel, jaku jaw quʼjin qe tbʼanel tiʼchaq ok tkeʼyin Ezequiel tej tjaqet «ttzi kyaʼj» ex tej tok tqʼoʼn twitz kyiʼj junjun witzikʼ (Ezeq. 1:1).

13. ¿Tiʼ in kubʼ tnaʼna aj t-ximana tiʼj aqʼuntl in bʼant tuʼn Jesús toj kyaʼj? (Hebreos 4:14-16).

13 Qo ximen tiʼj toklen Jesús o txi qʼoʼn te Rey ex Tnejel Pal toj kyaʼj. Tuʼn tonbʼil Jesús, jaku qo naʼn Dios te Jehová tuʼn qok laqʼeʼ «twitz tqʼuqbʼil jatum taʼ t-xtalbʼil» ex tuʼn t-xi qqanin te tuʼn ttzaj qʼaqʼan tkʼuʼj qiʼj «tuj tqʼijlalil ok tul tajbʼenxix qe» (kjawil uʼjit Hebreos 4:14-16). Tuʼntzunju, tbʼanel qa ma qo ximen tiʼj tkyaqilju o bʼant tuʼn Jehová ex Jesús qiʼj tzmax toj kyaʼj ex tiʼjju kukx in bʼant kyuʼn. Qa ma qo ximen tiʼj kʼujlabʼil in kubʼ kyyekʼin qiʼj, jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi (2 Cor. 5:14, 15).

Ximana tiʼj tzalajbʼil kbʼel tnaʼna aj ttena toj akʼaj twitz Txʼotxʼ ex aj ttzaj tnaʼna qa onina kyiʼj xjal tuʼn kyok te testigo de Jehová ex te t-xnaqʼtzbʼen Jesús. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 14).

14. ¿Alkye jun tumel jaku kubʼ qyekʼin qa in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová ex te Jesús? (Ax ikx qʼonka twitza kyiʼj tilbʼilal).

14 ¿Alkye jun tumel tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová ex te Tkʼwal? Jaku bʼant quʼn aj qonin kyiʼj xjal tuʼn kyok te testigo de Jehová ex te t-xnaqʼtzbʼen Jesús (Mat. 28:19, 20). Atzun jlu bʼant tuʼn apóstol Pablo tuʼn tkubʼ tyekʼin qa xi tqʼoʼn chjonte te Jehová ex Jesús. El tnikʼ tiʼj qa taj Jehová «tuʼn kyklet kykyaqil xjal ex tuʼn tel kynikʼ tiʼj ju yol axix tok» (1 Tim. 2:3, 4). Tuʼntzunju, ok tilil tuʼn tuʼn tpakbʼan ex tuʼn tonin kyiʼj xjal «tuʼntzun kyklet junjun [...] tuj nimku tumel» (1 Cor. 9:22, 23).

QO TZALAJ AJ QXNAQʼTZAN TIʼJ TYOL DIOS

15. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Salmo 1:2, ¿tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qtzalaj?

15 Mintiʼ in qo jaw labʼin kyiʼj tyol salmista tej tqʼama qa in tzalaj jun xjal aj tuʼjin tiʼj «tley Qman Dios, ex kukx in ximan tiʼj qʼijl ex qonikʼan» (Sal. 1:1-3). Tej tyolin jun traductor tiʼj Biblia kyiʼj versículo lu, tzaj tqʼamaʼn qa aju xjal in nuʼjin tiʼj Biblia il tiʼj «tuʼn ttzalaj kyiʼj tconsej Dios, tuʼn tjyon kyiʼj, tuʼn tel tnikʼ kyiʼj ex tuʼn t-ximen kyiʼj». Ex tqʼamatl jlu: «Qa mintiʼ ma leerin jun xjal tiʼj Biblia toj jun qʼij, kxel tnajsaʼn qʼij lu» (Studies in the Psalms, Joseph Rotherham). Ikju, jaku qo tzalaj aj qxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tel qnikʼ kyiʼj tqanil tkuʼx toj ex tiʼj toklen jun texto tukʼil juntl. In kubʼ qnaʼn nim tzalajbʼil aj qxnaqʼtzan kyiʼj tkyaqil tqanil ateʼ toj Biblia.

16. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

16 Qkyaqilx jaku tzʼel qnikʼ kyiʼj tbʼanel xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe toj Tyol. Toj juntl xnaqʼtzbʼil, qo yolil tiʼj jun xnaqʼtzbʼil nim toklen aju in yolin tiʼj templo mintiʼ qʼanchaʼl. Yolin apóstol Pablo tiʼj templo lu toj carta xi ttzʼibʼin kye okslal hebreo. Qkyaqilx qo tzalajel aj qxnaqʼtzan tiʼj xnaqʼtzbʼil lu.

BʼITZ 94 In xi qqʼoʼn chjonte tiʼj Tyol Dios

a Jaku qo tzalaj aj qxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios. Ex tbʼanel qa ma bʼant quʼn toj tkyaqil qanqʼibʼil tuʼnju kʼonil qiʼj tuʼn qok laqʼeʼ mas ttxlaj Jehová. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku qo xnaqʼtzan mas tiʼj Tyol Dios tuʼntzun tel qnikʼ tiʼj «nikʼpun twitz, nikʼpun tnuqbʼil, nikʼpun t-xeʼ ex nikʼpun twaʼl».

b Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «Jun profecía at toklen tukʼila» toj uʼj Aju Xqʼuqil te julio te 2022.

c Tuʼn tel tnikʼa tiʼj tzeʼn jaku bʼaj tbʼinchaʼn ttena kyiʼj tiʼchaq che bʼajel toj ambʼil tzul, jaku tzʼok tkeʼyina página 230 toj libro El Reino de Dios ya está gobernando.