1, 2. ¿Wiˈix yˈoyëty nˈëxpëjkëmë Biiblyë? Okpëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

 OKWINMAY ko xyjyuyaˈany tuˈugë tëjk, ¿ti tsojkëp jawyiin xytyunët mä kyajnëm xyjyuy? Seguurë ko jawyiin nëjkx xyˈixäˈäny wiˈix yˈixëty ja tëjk, kyaj yëˈëyë xytyukjotkujkˈatäˈäny ko myajtuknigaxët ja fotë. Tsojkëp këˈëm xyˈixët pën mˈoyˈijxypy ets axtë myajtëwaampy wiˈix të yajkojy. Extëm nˈijxëm, tsojkëp yajxon xynyijäˈäwëtyaˈayët nuˈunën myëjjëty ja tëjk parë net xykyujuyët.

² Nanduˈunën mbäät nduˈunëm ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë. Tuˈugë liibrë duˈun jyënaˈany ko tijaty myaytyakypyë Biiblyë yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë “tuˈugë tëjk mëdiˈibë jantsy mëj të yajkojy ets täˈtspëky ja yˈëjx të yajpëjktaˈaky”. ¿Wiˈixën mbäät nnijäˈäwëm tukëˈëyë tijaty myaytyakypyë Biiblyë? Pën jeˈeyë nwingäjpxnäjxëm, yëˈëyë njaygyukëyäˈänëm ja tëyˈäjtën “diˈibë kyaj tsyipëty mä Diosë yˈayuk” (Eb. 5:12). Duˈun extëm ja tëjk, jawyiin yajxon nˈijx nduˈunëm mä kyajnëm njuˈuyëm, nanduˈunën mbäät nˈëxpëjkëmë Biiblyë nëˈpäät këkpäät. Nˈijxëm wiˈix nyaymyënëjkxyëty mëdë wiinkpë tekstë ets kyaj yëˈëyë ndukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëbëjkëm, nanduˈunën nˈijxëm tiko duˈun nmëbëjkëm.

3. ¿Ti apostëlë Pablo ojts ttukˈaneˈemy ja Diosmëduumbëty, ets tiko? (Éfesʉ 3:​14-19).

³ Tsojkëp nëˈpäät këkpäät nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk parë  mbäät yajxon njaygyujkëm. Pesë apostëlë Pablo yˈanmääy niˈamukë ja Diosmëduumbëty parë nëˈpäät këkpäät tˈëxpëktët ja Diosë yˈAyuk parë tnijawëdët “diˈibë dëˈën yeny, woony, këjxm es këk”. Ko duˈun ttundët, mbäädë nety niˈigyë ja myëbëjkën dyajkëktëkëdë (käjpxë Éfesʉ 3:​14-19). Ëtsäjtëm nanduˈunën mbäät nˈëxpëjkëmë nëˈpäät këkpäät ja Diosë yˈAyuk. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm.

4. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa? Okpëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁴ Niˈamukë ninuˈun nDiosmëduˈunëm kyaj mbäät yëˈëyë ndukjotkujkˈäjtëm ko të nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtënë wingëjxypyë. Tsojkëbën njaygyujkëm “ja këkpë nimëjääbë wyinmäˈäny ja Dios” ets xytyukpudëkëyäˈänëm ja myëjääw (1 Kor. 2:​9, 10). Pääty, oyxyëp ko xytyuknibëjktäägë parë mˈëxpëkët naytyuˈuk ets niˈigyë xymyëwingonëdë Jyobaa. Taaˈäjtp kanäk pëky wiˈix mbäät duˈun xytyuny. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät xypyayeˈey wiˈixë Jyobaa ttukˈijxy tëëyëp pënaty mëduunëdë ko tsyojkypy ets wiˈix nanduˈun tyam mdukˈixyëty ko mtsojkëp. Mbäät nanduˈun xyˈëxpëky wiˈixë Jyobaa ojts ttukˈaneˈemy ja israelitëty parë yˈawdatëdët ets wiˈix ttsoky parë tyam yaˈˈawdatët. O mbäät nanduˈun xyˈëxpëky nëˈpäät këkpäät wiˈix yˈadëëy tijatyë nety të yajnaskäjpxë mä Jesus ets wiˈix ojts ttuunë ja Tyeetyë tyuunk yä Naxwiiny.

5. ¿Ti naytyuˈuk mjaˈëxpëkaampy nëˈpäät këkpäät?

⁵ Näägë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jyantsy yˈëxpëjktëbë Biiblyë të tnimaytyäˈäktë ti niˈigyë nëˈpäät këkpäät jyaˈëxpëkandëp. Mä rekuäädrë “ Tijaty mbäät xyˈëxpëky naytyuˈuk”, myëmiimpy tuk pëky majtsk pëky mëdiˈibë të tnigäjpxtë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm. Seguurë ko mdukxondäˈägaampy ko duˈun mˈëxpëkët, mbäät nanduˈun tijaty xypyayeˈey mä Índice de las publicaciones Watch Tower ets mä foyetë Naybyudëkë parë tijaty tpayoˈoytyëdë Jyobaa tyestiigëty. Ko duˈun mˈëxpëkët, mbudëkëyanëp parë niˈigyë mëbëjkën xyajkëktëkët ets “nëjkx xypyaatyë Diosë yˈëxpëjkën” (Prov. 2:​4, 5). Minë net nˈokˈijxëm tuk pëky majtsk pëky ja tëyˈäjtën mëdiˈibë mbäät nëˈpäät këkpäät nˈëxpëjkëm.

6. 1) ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa seguurë ttunäˈäny tijaty të ttuknibëjktäägë? 2) ¿Tiko njënäˈänëm ko xëmëkyëjxm yˈity tijatyë Jyobaa të ttuknibëjktäägë parë naxwinyëdë jäˈäy? (Efesios 3:​11, TNM).

⁶ Extëm nˈokpëjktakëm, mä Biiblyë yajnigäjpxp tijatyënë Dios të ttuknibëjktäägë ttunäˈäny, ets seguurë ko duˈun ttunäˈäny. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko nitii kyayajtuˈudukyëtyë Jyobaa ko tii ttuknibëjktäägë ttunäˈäny. Per mbäät tijaty twijtstëgatsy parë ttuny mëdiˈibë tyuknibëjktakëp. Ets oy ti tyun jyatëdët, xëmë yˈoybyëtsëmy tijaty tyuumpy mët ko tukëˈëyë tijaty ‘të dyajkojy, tam tiikyëjxm ko të dyajkojˈyën’ (Prov. 16:​4, TY). Biiblyë nanduˈun jyënaˈany ko tijaty tyuknibëjktakëbë Jyobaa “xëmëkyëjxm yˈity” (Efes. 3:​11, TNM). ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko të tnasˈixë ets jekyë tiempë nyaxët parë yˈadëëwdäˈäyët tijaty të ttuknibëjktäägë. Ets tijaty tyuumpy nanduˈun ndukˈoyˈatäˈänëm xëmëkyëjxm. ¿Tijatyënë Jyobaa të ttuknibëjktäägë? Ets ¿tijaty të ttuny parë yˈadëwët?

7. Ko Adán mëdë Eva tyëgooytyë, ¿wiˈixë Jyobaa tijaty twijtstëgäjtsy parë dyaˈˈadëëy mëdiˈibë nety të ttuknibëjktäägë?

⁷ Jyobaa tyukˈanaˈam ja tim jawyiimbë naxwinyëdë jäˈäy ti nety të ttuknibëjktäägë parë ttundët, pes duˈun tˈanmääy: “Mëëtˈattë ënet mˈuˈunk mˈënäˈkëty yajwinduktë yëˈë naxwinyëdë ets xyˈënaˈamdëty. Mijts ënaˈamdäˈä yëˈë nëëyujk ets yëˈë joon jëyujk ets tukëˈëyë jëyujk” (Gén. 1:​28, MNM). Ko Adán mëdë Eva tyëgooytyë, ta ja naxwinyëdë jäˈäy ttukninäjxtë ja poky kaytyey, per oy duˈun yˈokjäjty, Jyobaa kyaj yëˈë yajtuˈuˈadujkë parë tkuytyunët tijatyë nety të ttuknibëjktäägë, yˈëxtääyë winmääy wiˈix mbäät dyaˈˈadëy. Pääty netyë tsäjpotm dyajnaxkëdaky tuˈugë gobiernë mëdiˈibë nety mbäät duˈun tijaty ttuny yä Naxwiiny extëm të ttuknibëjktäägë (käjpxë Matewʉ 25:34). Ko tiempë nyajxy, ta Jyobaa tkejxy ja tyuˈukˈUˈunk yä Naxwiiny, ets duˈun dyajnigëxëˈky ko mëk xytsyojkëm. Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, tyukmëtmaytyakë jäˈäy ko të nety nyaxkëdaˈaky tuˈugë gobiernë jam tsäjpotm, ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm ets duˈun ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm mä ja poky etsë oˈkën. Ta net jyukypyejky ets ojts nyëjkxy tsäjpotm parë jam yˈanaˈamäˈäny mä ja Diosë gyobiernë. Per ta kanäk pëky mëdiˈibë mbäät nbawinmäˈäyëm mä tijatyë Jyobaa të ttuknibëjktäägë ttunäˈäny.

8. 1) ¿Ti myaytyaˈakyˈajtypyë Biiblyë? 2) Extëm jyënaˈanyë Éfesʉ 1:​8-11, ¿ti Jyobaa yˈaktunaampy? (Ixë dibujë mëdiˈibë miimp mä rebistë nyiˈak).

⁸ Mä tukëˈëyë tijaty yajmaytyakp mä Biiblyë yëˈë mä wiˈixë Jyobaa dyajwäˈätsäˈänyë xyëëw mët yëˈëgyëjxm ko netyë Jesus tyëjkënë anaˈambë yä Naxwiiny. Jyobaa nitii kyayajtuˈuˈadukyëty parë tkuytyunët tijaty të ttuknibëjktäägë, pes yëˈë të twandaˈaky ko seguurë duˈun ttunäˈäny (Is. 46:​10, 11, notë; Eb. 6:​17, 18). Ko tiempë nyaxët, ta yäˈädë Naxwinyëdë jyëmbitäˈäny extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë ets jam mä tsyëënëyäˈändë xëmëkyëjxm ja yˈuˈunk yˈënäˈkë Adán mëdiˈibë nety të jyëmbijnëdë wäˈätsjäˈäy (Sal. 22:26). Per kyaj yëˈëyë ttunäˈäny, pes mëdiˈibë të ttuknibëjktäägë, yëˈë ets tuˈugyë yajpäättët ja yˈuˈunk yˈënäˈk, duˈun mëdiˈibë jam tsäjpotm ets yä Naxwiiny ets dyajnigëxëˈëktët ko Jyobaa yëˈëyë pat nitëjkëp parë yˈanaˈamët (käjpxë Éfesʉ 1:​8-11). ¿Këdii jantsy oy extëmë Jyobaa tkuytyuny tijaty të ttuknibëjktäägë?

9. Ko ngäjpxëmë Biiblyë, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm tijaty tunan jatanëp mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

⁹ Nˈokpawinmäˈäyëm ti Jyobaa ojts tnaskäjpxë mä Génesis 3:15. b Yëˈë jap yajmaytyakp tijatyë  nety tunan jatanëp parë yˈadëwët tijatyë Jyobaa wyandak. Per jaanëmë nety duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty ko nyaxët kanäk mil jëmëjt. Pes jap jyënaˈany ko mä ja tyëëm yˈäätsë Abrahán jamë nety myinäˈäny ja Mesías, ja tyëëm yˈääts ja toxytyëjk (Gén. 22:​15-18). Ko tiempë nyajxy, ta Jesus yajtekymyëtsuˈtsë mä jëmëjt 33, extëmë nety të yajnaskäjpxë (Apos. 3:​13-15). Ojts nanduˈun yajnaskäjpxë ko Satanás yajkutaˈanëˈëgäˈäny ko nety yˈabajnë tuk mil jëmëjt mä Jesus të yˈaneˈemy (Diˈibʉ Jat. 20:​7-10). Per mä Biiblyë tap kanäk pëky tnimaytyaˈaky ti jawyiin tunan jatanëp mä kyajnëm kyutëgoy ja Satanásë jyaˈay ets mä kyayajnibëdëˈëkynyëm ja Diosë kyäjpn.

10. 1) ¿Tijaty tim tsojk tunan jatanëp? 2) ¿Ti tsojkëp nduˈunëm ets desde tyam nnayjyëjpˈijxëm? (Ixë notë).

¹⁰ Nˈokjamyajtsëm wiˈixë Biiblyë tnimaytyaˈaky tijaty tunan jatanëp mä kyaminyëm ja kutëgoˈoyën. Tim jawyiin ja nasiongëty jyënäˈänäˈändë “agujk jotkujk tyam ntsënäˈäyëm ets kyaj ti ntsëˈk njäˈäwëm” (1 Tes. 5:​2, 3, TNM). Ta net ajotkumonë dyajkutëgoyäˈändë tukëˈëyë ja relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets jaa mä net tsyondäˈägäˈäny ja mëj ayoˈon (Diˈibʉ Jat. 17:16). Ko nety duˈun tyuny jyatyëty, waˈan nanduˈun tijaty yaˈixäˈäny tsäjpotm ko nety myiny ja “Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, yootsoty mët niˈigyë ja mëkˈäjtën es ja mëjˈäjtën” (Mat. 24:30). Jesus pyayeˈeyaampy niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy ets jaa mä dyajnaywyäˈkxäˈänyëty ja borreegë mët ja tsyiibë (Mat. 25:​31-33, 46). Per ja mä niˈigyë Satanás jyotˈambëkäˈäny etsë net dyajtuˈukmukäˈäny ja nasionk mëdiˈibë nety të nyayajtuˈugyëdë abëtsëmy nyaxwinyëdë, mëdiˈibë yajtijp ja Gog mëdiˈibë tsoˈomp Magog ets yëˈë nyibëdëˈëgaampy ja Diosë kyäjpn (Ezeq. 38:​2, 10, 11). Ko nety tyuˈuyeˈey ja mëj ayoˈon, jaa mä tyuˈukmukäˈändë tsäjpotm ja 144,000 mëdë Jesus etsë yˈanklëstëjk parë tsyiptunäˈändë mä Armajedon ets jaa nëjkx jyëjpkëxy ja mëj ayoˈon c (Mat. 24:31; Diˈibʉ Jat. 16:​14, 16). Ta net tsyondäˈägäˈäny mä Jesus yˈanaˈamäˈäny Tuk Mil Jëmëjt abëtsëmy nyaxwinyëdë (Diˈibʉ Jat. 20:6).

11. ¿Wiˈix xypyawinmay ja jukyˈäjtën mëdiˈibë itäämp xëmëkyëjxm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹¹ Nˈokpawinmäˈäyëm niˈigyë wiˈix njukyˈatäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Biiblyë  jyënaˈany ko Jyobaa të tpëjktaˈaky “ja tiempë mëdiˈibë kyaj jyëjpkëxy mä jäˈäyë kyorasoon” (Ecl. 3:11). ¿Mbawinmaapy wiˈix xytyukˈoyˈatäˈäny ets mbudëkëyaˈanyëty parë niˈigyë oy mˈittë mëdë Jyobaa? Okˈix wiˈix tnimaytyaˈagyë liibrë Acerquémonos a Jehová pajina 319, jyënaˈany: “Ko nety të njukyˈäjtënë kanäk mil miyonk jëmëjt, niˈigyë nety të nˈixyˈäjtënë Jyobaa ets kyaj dyuˈunëty tyam. Per duˈunyëm nˈixyˈäjtˈadëˈëtsäˈänëm ets ninäˈä ngajënäˈänäˈänëm ko të nˈixyˈäjtäˈäyënë. Tyam, tsip nbawinmäˈäyëm wiˈixën jantsy oy njukyˈatäˈänëm mä ja it lugäärë tsujpë ets nuˈunën mëjwiin kajaa tijaty ndunäˈänëm. Per mëdiˈibë mas oy, yëˈë ko tuˈuk tuˈugë xëëw niˈigyë nmëwingonäˈänëmë Jyobaa”. Ets mientrës ttukjäˈtyë yäˈädë tiempë, ¿tijaty mbäät nˈëxpëjkëm mä Biiblyë?

12. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nˈijxëm ja mëjˈäjtën mëdiˈibë Jyobaa myëdäjtypy tsäjpotm? Oknimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën.

¹² Ko ngäjpxëmë Biiblyë xypyudëjkëm parë wanaty nˈijxëm ja mëjˈäjtën mëdiˈibë Jyobaa myëdäjtypy “jam tsäjpkëjxm” (Is. 33:​5, TY). Mä Biiblyë yajmaytyakp nuˈunënë Jyobaa tmëdatyë myëjˈäjtën mëdiˈibë xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwëm ets wiˈixën tmëdaty ja nyax kyäjpn jam tsäjpotm (Is. 6:​1-4; Dan. 7:​9, 10; Diˈibʉ Jat. 4:​1-6). Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät ngäjpxëm tijatyë Ezequiel yˈijx ‘ko ja tsäjp yˈëwatsy ets twinˈijxy yëˈë Dios’ (Ezeq. 1:​1, TY).

13. ¿Wiˈix mnayjyawëty ko xypyawinmay tijatyë Jesus tyuumpy tsäjpotm? (Ebreeʉsʉty 4:​14-16).

¹³ Nˈokpawinmäˈäyëm nanduˈun ti Jesus tyuumpy jam tsäjpotm, tyuny Rey ets Saserdotë Wintsën mëdiˈibë paˈˈayoop. Mët yëˈëgyëjxmë Jesus, mbäät nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë nmëwingoˈonëm mä yajkutuky ets nˈanmäˈäyëm parë xypyaˈˈayoˈowëm, pes “xypyudëkëyäˈänëm” mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm (käjpxë Ebreeʉsʉty 4:​14-16). Xëmë mbäät nbawinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa mëdë Jesus tyuundëp tsäjpotm. Ko nˈijxëm nuˈunën xytsyojkëm, yëˈë  xypyudëkëyäˈänëm parë nmëduˈunëmë Jyobaa amumduˈukjot (2 Kor. 5:​14, 15).

14. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijatyë Jyobaa mëdë Jesus xytyukmëduˈunëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁴ Ko nduˈunëmë mëjääw ets nbudëjkëmë jäˈäy parë tmëdundëdë Jyobaa ets tpanëjkxtëdë Jesus, duˈunë nety tuk pëky nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijaty xytyukmëduˈunëmë Jyobaa mëdë yˈUˈunk (Mat. 28:​19, 20). Duˈunënë apostëlë Pablo ttuuny, pes nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa tsyojkypy parë nyitsoˈoktët nidëgekyë jäˈäyëty ets “nandëˈën tjaygyukëdët diˈibë dëˈën tëyˈäjtën” (1 Tim. 2:​3, 4). Päätyën tjotmooyë Diosë tyuunk parë tpudëjkë jäˈäy nuˈun ttimypyaty ets “dëˈën näägëty nyitsoˈoktët” (1 Kor. 9:​22, 23).

15. Extëm jyënaˈanyë Salmo 1:​1-3, ¿ti xyajnayjyawëyäˈänëm agujk jotkujk?

¹⁵ Niduˈuk mëdiˈibë jyaayë Salmo jyënany ko ja jäˈäy mëdiˈibë niˈigyë tyukxondakypyë “Jyobaa yˈanaˈamën, xëëny koots tkajpxy ets tpawinmay”, agujk jotkujk yajpääty ets xëmë tijaty ttukˈoybyëtsëmy (Sal. 1:​1-3). Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë kyäjpxnäjxypyë Biiblyë duˈun tnimaytyaˈagyë yäˈädë tekstë: “Pënaty tsyojkënyëˈajtypy ja Diosë yˈëwij kyäjpxwijën, tsojkëbën tˈëxtäˈäyët, nyaytyukpudëkëdët ets tpawinmayët. Pën kyaj bom bom yˈëxpëky, duˈun nyayjyawëty ko nëgoobë jyawë xyëëw tiempë dyajtëgoy” (Studies in the Psalms, Joseph Rotherham). Mijts nanduˈun xytyukxondäˈägäˈäny ko xykyäjpxëdë Biiblyë, pën mduumbyë mëjääw parë xyjyantsy nyijawëyaˈany wiˈixën tijaty tyuun jyäjtë ets wiˈix nyaymyënëjkxyëty tijaty jap yajmaytyakp. ¡Jantsy oy ko duˈun nëˈpäät këkpäät yaˈëxpëkyë Diosë yˈAyuk!

16. ¿Ti nnimaytyäˈägäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

¹⁶ Niˈamukë mbäät njaygyujkëm ja tëyˈäjtën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë. Mä jatuˈukpë artikulo yajnimaytyäˈägäˈäny tuk pëky ja tëyˈäjtën mëdiˈibë nëˈpäät këkpäät: ja mëj templë mëdiˈibë Jyobaa jyaˈäjtypy mëdiˈibë apostëlë Pablo nyimaytyak ko tnijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë ebreo. Seguurë ko ndukxondäˈägäˈänëm ko duˈun nˈëxpëjkëm.