Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Tɛla kɔ Ndwokɔ mɔɔ bɛhyɩhyɛ

DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 45

Ma Wʋ Anyɩ Ɩzɔ Ɔnwʋmɔ Ɔhʋanɩ Mɔɔ Ɛlɛ Kɛɛ Ɔsʋ̃mɩɩ Gyehova Wɔ Yi Sunzuma Ɔfʋã Nu Asɔlɩ Aliyia Kezile Yi Nu

Ma Wʋ Anyɩ Ɩzɔ Ɔnwʋmɔ Ɔhʋanɩ Mɔɔ Ɛlɛ Kɛɛ Ɔsʋ̃mɩɩ Gyehova Wɔ Yi Sunzuma Ɔfʋã Nu Asɔlɩ Aliyia Kezile Yi Nu

‘Mʋnlʋmmɔ bɔzʋ̃mɩ́ Nyamɩnlɩ nɩ mɔɔ ɩwɔlɩ sʋlɔ nɩɩ azɩ nɩ.’ —YIK. 14:7.

NDWOMI 93 Yila Yɛ Ayiyialɩyɛ Yɩ

MƆƆ YƐBAZUMA a

1. Mɩnla odwokɔ yɛ bɔvʋlɔ be ɩkãã a, na kɛ ɩsɛ kɛɛ ɩkã yɛ ise a?

 SƐ BƆVƲLƆ be ɩtɩndɛɛ ikehile wʋ a, ankɩ elétiye mɔɔ ɩkãã nɩ a? Nnɛ, bɔvʋlɔ be ɩtɩndɛɛ ikehile “abusunwa bela nɩɩ ɛdɩndɛlɛ bela nɩɩ mmenii bela mɔɔ bɔwɔ azɩlɛ yɩ zʋ nɩ.” Mɩnla odwokɔ yɛ ɩkãã a? Ise: ‘Mʋnlʋmmɔ bɛyɛ́ Nyamɩnlɩ na bɛhyɛ́ yɩ animinyiamɩ! Mʋnlʋmmɔ bɔzʋ̃mɩ́ Nyamɩnlɩ nɩ mɔɔ ɩwɔlɩ sʋlɔ nɩɩ azɩ nɩ.’ (Yik. 14:​6, 7) Gyehova yɛ ɩdɩ nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ ɔkʋ̃ kyeinyii mɔɔ ɩsɛ kɛɛ abiyela sʋ̃mɩ yɩ a. Ɩyɛ yɛ fɛ kɛɛ Gyehova ɩva ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ ɩma yɛ kɛɛ yɛzʋ̃mɩ́ yɩ wɔ yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia kezile yi nu!

2. Gyehova yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nɩ, ɩdɩ mɩnla a? (Kila alɩka mɔɔ ise “ Mɔɔ Ígyĩ Ɛkɛnɩ Ɩma.”)

2 Mɩnla yɛ lɛ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ a, na kɛ ɩkɛyɛ na yɛadɩ yɩ tʋ bʋwɔ a? Ɩ́dɩ aliyia ankasa. Ɩdɩ nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ Gyehova ɩyɛ mɔɔ yɛfa yɛsʋ̃mɩ yɩ iluwa Gyisɛsɩ yɩ elelɛ afɔlɩ yɩ zʋ. Sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ ihilehileli nhyɩhyɛlɩyɛ eyi nu wɔ yɩ kɛlɛta mɔɔ ɩhɛlɛlɩ ɩhɔ ɩmanlɩ ɔwɔkɩ Hibulu Kilisinyiamaa mɔɔ nɩ bɛda Dwudiyia nɩ.

3-4. Mɩnla yɛ Pɔɔlʋ nwʋnlɩ valɩ Hibulu Kilisinyiamaa mɔɔ nɩ bɔwɔ Dwudiyia nɩ nwʋ a, na kɛ ɩwʋwalɩ bɛ izeli a?

3 Mɩnla ti mɔɔ Pɔɔlʋ hɛlɛlɩ yɩ kɛlɛta yɩ hɔ manlɩ Hibulu Kilisinyiamaa mɔɔ nɩ bɛda Dwudiyia nɩ a? Ebiye a, sianti anwɩ̃ eyimmɔ ti a. Mɔɔ ili bɔmʋnlɩ, nɩ ɩpɛ kɛɛ ɩhyɛ bɛ ɛzɩzɩbɛ. Bɛdɩdɩlɩ bo nu sʋ̃maa wɔ Dwuuda ɔzʋ̃mɩnlɛ nu. Na iluwakɛɛ bɛɣa bɛyɛ Kilisinyiamaa ti, nɩ bɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu mbanimbani nɩ mmɔ bɛsɩlɩ bɛ. Mɩnla ti a? Iluwakɛɛ nɩ Kilisinyiamaa yɩ béni asɔlɩ aliyia bela mɔɔ bɔkɔ bɔsʋ̃mɩ na bɔbɔ afɔlɩ wɔ numɔ bɛma Nyamɩnlɩ, na nɩ béni azɔfʋ sʋ̃. Nɩ eyi kɔhʋla kɛma Kɩlayɩsɩ yɩ adʋwavʋlɔ nɩ be padi kogolɔ na be dedi ɩayɛ mɛlɛkɛ. (Hib. 2:1; 3:​12, 14) Ebiye a, bo nu be po nyianlɩ adwɩnɩ kɛɛ besiaa bɔkɔhɔ Dwuuda ɔzʋ̃mɩnlɛ nu.

4 Mɔɔ ɩtɔ zʋlɔ anwɩ̃, Pɔɔlʋ manlɩ Hibulu Kilisinyiamaa nɩ nwʋnlɩ kɛɛ, bɛáwɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ bɛkɛdɩ ehilehilelɛ mɔɔ numɔ dɔ mɔɔ ɩdɩ kɛɛ “alɩyɛ mɔɔ numɔ ɩyɛ ɛzɩzɩbɛ” mɔɔ ɩwɔ Nyamɩnlɩ Odwokɔ yɩ nu nɩ tʋ. (Hib. 5:​11-14) Mɔɔ ɩdɩ yɛ lɛ kɛɛ, nɩ Hibulumaa nɩ be bɛlanwʋ la bedidi Mosisi Mmɛla yɩ zʋ. Pɔɔlʋ hilehileli numɔ kɛɛ afɔlɩ mɔɔ nɩ Mmɛla yɩ pɩbɛ kɛɛ bɔkɔwɔ nɩ, nɩ ɩlɔ́kʋla ɩkɛyɩ tanɩ wɔ kɛnɩ kʋlakʋla. Eyi ti, nɩ bɔlɔ́kʋla bɛkɛva Mosisi Mmɛla yɩ bɛkɛyɛ egyima dɔkʋ̃. Meti Pɔɔlʋ hilehileli bɛ nninyeni eyimmɔ mɔɔ numɔ dɔ nɩ be. Pɔɔlʋ ɩhakɛlɩ yɩ ɔhɔnwʋmmɔ Kilisinyiamaa nɩ kɛɛ, “anyɩnlɩlazʋ baaba” be mɔɔ igyĩ Gyisɛsɩ yɩ afɔlɩwɔlɛ yɩ zʋ nɩ kɔhʋla kɔwʋwa bɛ ma ‘bekeɣike Nyamɩnlɩ.’—Hib. 7:​18, 19.

5. Mɩnla yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛtɩ yɩ tʋ wɔ Hibulumaa buuku yi nu a, na mɩnla ti a?

5 Pɔɔlʋ hilehileli numɔ hileli yi mmeliyema Hibulumaa nɩ kɛɛ, ɔhʋanɩ mɔɔ boduwa zʋ bɔsʋ̃mɩ Gyehova kakɩ yɩ nɩ, ɩdɩ baaba ɩtɛla kezimɔ nɩ bɛyɛ yɩ wɔ ɔwɔkɩ nɩ. Mɔɔ nɩ bɛyɛ yɩ wɔ Dwuuda ɔzʋ̃mɩnlɛ nu nɩ, nɩ “ɩdɩ mɔɔ bɛbaɣa nɩ yi sunzuma, na Kɩlayɩsɩ yɛ ɩdɩ yɩ baaba yɩ a.” (Kol. 2:17) Debe yi sunzuma dɩ dɩyɛ nɩ nwʋ mfonyini kɛkɛ, na ɩ́dɩ dɩyɛ nɩ yɩzayɩ ankasa. Ɔhʋanɩ mɔɔ nɩ Dwuumaa yɩ boduwa zʋlɔ bɔsʋ̃mɩ Nyamɩnlɩ wɔ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ nɩ, nɩ ɩdɩ ɔhʋanɩ baaba mɔɔ bokoluwa zʋlɔ bɔkɔzʋ̃mɩ yɩ aɣinzi nɩ yi sunzuma. Nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ Gyehova ɩyɛ mɔɔ iluwa zʋ ɩkɛva yɛ tanɩ ɩkɛhyɛ yɛ na iale yɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ iadiã numɔ nɩ, ɩsɛ kɛɛ yɛtɩ yɩ tʋ. Bɛmá yɛva “sunzuma yɩ” (kezimɔ nɩ Dwuumaa sʋ̃mɩ Nyamɩnlɩ) nɩ yedindiã yɩ “baaba yɩ” (ɔhʋanɩ mɔɔ Kilisinyiamaa duwa zʋlɔ sʋ̃mɩ) nɩ nwʋ, kɛmɔ behilehile numɔ wɔ Hibulumaa buuku yi nu nɩ. Eyi kɔwʋwa yɛ ma yɛkɛdɩ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nɩɩ kezimɔ ɩfalɩ yɛ nwʋ nɩ tʋ.

ƐDAMƐ ALIYIA YƖ

6. Mɩnla egyima yɛ nɩ bɛfa ɛdamɛ aliyia yɩ bedi a?

6 Sunzuma yɩ. Mmɩlɩ mɔ Pɔɔlʋ ikilehilee yi odwokɔ yɩ nu nɩ, ɩhwɩnlɩ adwɩnɩ iziyeli ɛdamɛ aliyia nɩ mɔɔ Mosisi wʋwɔlɩ wɔ ɔlʋbɔ 1512 A.Y.M. nu nɩ zʋ. (Kila alɩka mɔɔ ise “Sunzuma Yɩ—Yɩ Baaba Yɩ.”) Nɩ ɛdamɛ aliyia nɩ dɩkɛɛ pɛda mɔɔ nɩ sɛ Yizilayamaa nɩ botuu bɔkɔhɔ dɩka fʋlɔ a, bɔkʋla botudu bɔkɔ. Bɛva belili egyima kɛyɛ alʋbɔ 500, kɔbʋmɩ kɛɛ begyinanlɩ asɔlɩ aliyia nɩ wɔ Gyelusalamɩ. (Ɛkɩ. 25:​8, 9; Nɔ. 9:22) Nɩ “ayiyialɩyɛ ɛdamɛ aliyia” eyi yɛ ɩdɩ dɩka titili mɔɔ Yizilayamaa nɩ bɔkɔ bɔbɔ afɔlɩ na bɔsʋ̃mɩ Nyamɩnlɩ a. (Ɛkɩ. 29:​43-46) Naasʋ̃ nɩ ɛdamɛ aliyia nɩ gyĩ kɛnɩ ɩma dɩyɛ baaba be mɔɔ nɩ ɩkɛɣa aɣinzi yi wɔ Kilisinyiamaa bɛ mmɩlɩ zʋ.

7. Mɩnla mmɩlɩ yɛ bɛvalɩ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ beziyeli kɛ a?

7 Yɩ baaba yɩ. Ɔwɔkɩ ɛdamɛ aliyia yɩ, nɩ ɩdɩ nninyeni “mɔɔ bɛyɛ yɩ wɔ sʋlɔ dɛbawulo” nɩ yi sunzuma, na igyĩ kɛnɩ ɩma Gyehova yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia kezile yi. Pɔɔlʋ hanlɩ kɛɛ ɛdamɛ aliyia yɩ “ɩdɩ ndianwʋ ɩma yɛ nnɛ mmɩlɩ yɩ.” (Hib. 8:5; 9:9) Meti ansaana ɩbahɛlɛ yɩ kɛlɛta yɩ ɩkɛma Hibulumaa yɩ nɩ, nɩ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia kezile yɩ ɩwɔ ɛkɛnɩ daada. Ɩwɔlɩ yɩ tʋ wɔ ɔlʋbɔ 29 Y.M. nu. Ɔzɔ ɔlʋbɔ yɩ bonlumanlɩ Gyisɛsɩ, bɔvɔlɩ ngɔlɔ yɩ, na ɩwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ɩsʋ̃mɩɩ kɛɛ Gyehova yɩ “azɔfʋ mbanimbani nu ebani kezile” yi wɔ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nu. bHib. 4:14; Egy. 10:​37, 38.

AZƆFƲ MBANIMBANI NU EBANI YI

8-9. Kɛmɔ Hibulumaa 7:​23-27 kã nɩ, mɩnla sʋnʋnkʋ̃ yɛ ɩwɔ Yizilayamaa bɛ azɔfʋ mbanimbani nu mbanimbani nɩɩ Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ mɔɔ ɩdɩ Azɔfʋ Mbanimbani Nu Ebani kezile nɩ bɛ avinli a?

8 Sunzuma yɩ. Nɩ azɔfʋ mbanimbani nu ebani yi kyina Nyamɩnlɩ yi mmenii bɛ agyia nu wɔ Nyamɩnlɩ yɩ anyunu. Mmɩlɩ mɔ beyilalɩ ɛdamɛ aliyia yɩ zʋ nɩ, Gyehova yɩlɩ Elɔnʋ kɛɛ azɔfʋ mbanimbani nu ebani mɔɔ ili bɔmʋnlɩ wɔ Yizilaya. Naasʋ̃ Pɔɔlʋ hilehileli numɔ kɛɛ azɔfʋ sʋ̃maa bɛɣalɩ naasʋ̃ iluwakɛɛ bowuli nɩ ti, “bo nu ɔkʋ̃ bela ɩákʋla iwie yi egyima nɩ.” c (Kɩnga Hibulumaa 7:​23-27.) Na iluwakɛɛ nɩ azɔfʋ mbanimbani nɩ mmɔ sʋ̃ bɛáli munli nɩ ti, nɩ ɩsɛ kɛɛ bɔbɔ bɛzabɛ bɛ tanɩ nwʋ afɔlɩ. Naasʋ̃ sɛ yɛfa Yizilayamaa azɔfʋ mbanimbani nu mbanimbani nɩ mmɔ yetindiã Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ mɔɔ ɩdɩ Azɔfʋ Mbanimbani Nu Ebani kezile yɩ nwʋ a, nɩ ɩdɩ sʋnʋnkʋ̃ kʋlaa.

9 Yɩ baaba yɩ. Gyisɛsɩ mɔɔ ɩdɩ Azɔfʋ Mbanimbani Nu Ebani nɩ, ‘ɩyɛɛ egyima wɔ ɛdamɛ aliyia nɩ mɔɔ kɛ enii yɛ ɩwʋwɔlɩ a, na Nyamɩnlɩ yɩzayɩ yɛ ɩwʋwɔlɩ nɩ nu.’ (Hib. 8:​1, 2) Pɔɔlʋ hilehileli numɔ kɛɛ Gyisɛsɩ mɛyɩ, “ɩda azɩ eɣile bela, na yɩ azɔfʋlilɛ ɩáɣa awielɩyɛ kyɩ̃.” Pɔɔlʋ ɩva ɩzɔlɩ zʋlɔ kɛɛ “tanɩ íni yi nu, bɛyɩ yɩ beziye ahanlɩ wɔ tanɩvʋlɔmaa bɔ nwʋ,” na ‘iáhyinyia kɛɛ eɣile bela ɩbɔ tanɩyɛlɛ nwʋ afɔlɩ ɩma yɩzayɩ yɩ nwʋ’ kɛmɔ nɩ Yizilaya azɔfʋ mbanimbani yi bɛyɛ nɩ. Sikalɛpɛyɩ, bɛma yehila afɔlɩbukulo yi, nɩɩ afɔlɩ mɔɔ nɩ bɔbɔ nɩɩ mɔɔ igyĩ kɛnɩ ɩma wɔ nnɛ.

AFƆLƖBUKULO YI NƖƖ AFƆLƖ MƆƆ NƖ BƆBƆ WƆ ZƲ

10. Afɔlɩ mɔɔ nɩ bɔbɔ wɔ kɔbɩlɩ afɔlɩbukulo yɩ zʋ nɩ, nɩ igyĩ kɛnɩ ɩma mɩnla a?

10 Sunzuma Yɩ. Nɩ sɛ ɔwɔlɔ ɛdamɛ aliyia yɩ nu a, kɔbɩlɩ afɔlɩbukulo mɔɔ nɩ bɛfa bɔbɔ afɔlɩ bɛma Gyehova nɩ wɔ yaadɩ yɩ nu kɛnɩ. (Ɛkɩ. 27:​1, 2; 40:29) Naasʋ̃ nɩ afɔlɩ mɔɔ bɔbɔ wɔ kɛnɩ nɩ, ɩáhʋla ɩpɩba bɛ tanɩ kʋlakʋla. (Hib. 10:​1-4) Afɔlɩ mɔɔ nɩ bɛfa nnamɩ bɔbɔ yɩ sʋ̃maa wɔ ɛdamɛ aliyia yɩ nu kɛnɩ nɩ, nɩ igyĩ kɛ ɩma afɔlɩ mɔɔ bɔkɔwɔ yɩ mbɔmɩ ɔkʋ̃ pɛ bɛkɛva bekele adasamaa wɔ tanɩ nu nɩ.

11. Mɩnla afɔlɩbukulo yɛ Gyisɛsɩ valɩ yɩ nwʋ wɔlɩ afɔlɩ wɔ zʋ a? (Hibulumaa 10:​5-7, 10)

11 Yɩ baaba yɩ. Nɩ Gyisɛsɩ zi kɛɛ Gyehova zʋ̃manlɩ yɩ kɛɛ ɩɣɩlá azɩlɛ yɩ zʋ na ɩva yɩ nnwʋanlɩ idiã kɛnɩ ɩma adasamaa. (Mt. 20:28) Meti mmɩlɩ mɔ Gyisɛsɩ nlumanlɩ nɩ, nɩ ɩlɛ yɩ nwʋ ɩmaa Gyehova kɛɛ ɩkɛyɛ yɩ apɛdɩ. (Dwɔ. 6:38; Gal. 1:4) Afɔlɩbukulo mɔɔ Gyisɛsɩ valɩ yɩ nwʋ wɔlɩ afɔlɩ wɔ zʋ wɔ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ nɩ kile kɛɛ, nɩ ɩdɩ Gyehova ‘yɩ pɛ’ kɛɛ yɩ Ɣa yɩ kɛva yɩ nnwʋanlɩ mɔɔ idi munli nɩ ɩkɔwɔ afɔlɩ. Gyisɛsɩ valɩ yɩ nnwʋanlɩ wɔlɩ afɔlɩ mbɔmɩ ɔkʋ̃ pɛ na ɩava ɩabɩda abiyela mɔɔ ikenyia Kɩlayɩsɩ yi nu dedi nɩ yɩ tanɩ kʋlakʋla. (Kɩnga Hibulumaa 10:​5-7, 10.) Sikalɛyɩ, yɛbahila nninyeni mɔɔ ɩwɔ ɛdamɛ aliyia yɩzayɩ nu nɩɩ mɔɔ igyĩ kɛnɩ ɩma.

NWANZANWANZA NƖƖ NWANZANWANZA NU NWANZANWANZA DƖKA YƖ

12. Aninyiammɔ yɛ nɩ bɔkʋla bɔkɔ ɛdamɛ aliyia yɩ nu a?

12 Sunzuma yɩ. Asɔlɩ nniyia mɔɔ aɣinzi yi begyina gyinanlɩ wɔ Gyelusalamɩ nɩ, nɩ numɔ nninyeni dɩkɛɛ nninyeni mɔɔ ɩwɔ ɛdamɛ aliyia yi nu la. Nɩ bɛva nkyɛnu ɛdamɛ bɛhyɛ aliyia yɩ nu anwɩ̃. Ɔfʋã ɔkʋ̃ dɩ “Nwanzanwanza Dɩka” yɛɛ ɔfʋã ɔkʋ̃ sʋ̃ dɩ “Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka.” (Hib. 9:​2-5; Ɛkɩ. 26:​31-33) Nninyeni eyimmɔ yɛ nɩ bɔwɔ Nwanzanwanza Dɩka kɛnɩ a: kɩnlanɩyɛ owudo mɔɔ bɛva goodu bɛyɛ, afɔlɩbukulo mɔɔ bɛyɩba ɛyɛlɛ ovuãmɛ wɔ zʋ, nɩɩ ɔbʋnlɩ mɔɔ bɛhyɩhyɛ pʋanʋ wɔ zʋ. Nɩ “azɔfʋ” yɩ nkʋ̃ la yɛ bɔkʋla bɔkɔ Nwanzanwanza Dɩka kɛnɩ bɔkɔ bɛyɛ egyima a. (Nɔ. 3:​3, 7, 10) Nɩ nhyɩhyɛlɩyɛ alɩka mɔɔ ikile kɛɛ Gyehova wɔ bɛ avinli nɩ ɩda Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka kɛnɩ. (Ɛkɩ. 25:​21, 22) Nɩ azɔfʋ mbanimbani nu ebani yi yɩzayɩ nkʋ̃ la yɛ ɩkʋla ɩwɔlɔ Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka kɛnɩ mbɔmɩ ɔkʋ̃ pɛ ɔlʋbɔ bela ɩkɔ ɩbɔ afɔlɩ wɔ Ɛbɩdalɛ Eɣile yi a. (Lɛv. 16:​2, 17) Nɩ ɔlʋbɔ bela ɩfa nnamɩ mmegyia ɩpɩda yɩzayɩ nɩɩ manlɩ yɩ munwala bɛ tanɩ. Aɣinzi yi, Gyehova luwalɩ yi sunzuma yɩ zʋ ɩmanlɩ bɔnwʋnlɩ mɔɔ nninyeni mɔɔ ɩwɔ ɛdamɛ aliyia yi nu igyĩ ɛkɛnɩ ɩma ankasa.—Hib. 9:​6-8.

13. Mɩnla yɛ Nwanzanwanza nɩɩ Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka nɩ igyĩ kɛnɩ ɩma a?

13 Yɩ baaba yɩ. Bɛva sunzuma nwanzanwanza bɔvɔ Kɩlayɩsɩ yɩ mɛdalilɛmaa ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be ngɔlɔ na ɩma bɛ nɩɩ Gyehova nyia abusunwawɔlɛ sʋnʋnkʋ̃ be. Mmenii eyimmɔ mɔɔ bɔ dʋdʋ dɩ 144,000 yɛ bɛ nɩɩ Gyisɛsɩ keli dɩyɛ wɔ sʋlɔ kɛɛ azɔfʋ a. (Yik. 1:6; 14:1) Nwanzanwanza Dɩka nɩ gyĩ kɛnɩ ma ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ benyia kɛɛ Nyamɩnlɩ yi sunzuma nu mmalɛ mɔɔ bɔwɔ azɩlɛ yɩ zʋ nɩ. (Wul. 8:​15-17) Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka nɩ gyĩ kɛnɩ ma sʋlɔ, dɩka mɔɔ Gyehova ɩda ankasa nɩ. “Nkyɛnu ɛdamɛ” mɔɔ ɩkyɛ Nwanzanwanza Dɩka nɩɩ Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka yɩ nu nɩ, igyĩ kɛnɩ ɩma Gyisɛsɩ yi eniiwudo. Na iluwakɛɛ nɩ ɩdɩ nnwʋnlamɩ nɩ ti, nɩ ɩlɔ́kʋla ɩkɔwɔlɔ sʋlɔ kɛɛ Azɔfʋ Mbanimbani Nu Ebani kezile wɔ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nu. Gyisɛsɩ yɩ nnwʋanlɩ mɔɔ ɩva ɩwɔlɩ afɔlɩ nɩ, iwuko sʋlɔhɔlɛ nwʋ ɔhʋanɩ ɩma Kilisinyiamaa mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ. Meti sɛ bɛzabɛ mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ bekenyia bɔ sʋlɔ akatuwa nɩ a, gyɩsɛ bɛyɩ bɔ nnwʋnlamɩ wudo yi bokua kɛ. (Hib. 10:​19, 20; 1 Kɔl. 15:50) Mmɩlɩ mɔ bodunwonli Gyisɛsɩ mɛda nɩ, ɩwɔlɔlɩ Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka mɔɔ ɩwɔ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nu nɩ, ɛkɛnɩ yɛ bɛzabɛ mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ munwala bɔkɔhɔ bɛkɛhɩnla yɩ nwʋ a.

14. Kɛmɔ Hibulumaa 9:​12, 24-26 kã nɩ, mɩnla yɛ ɩma nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ Gyehova ɩyɛ mɔɔ yɛfa yɛsʋ̃mɩ yɩ kakɩ nɩ, ɩdɩ baaba ɩtɛla mɔɔ nɩ bɛyɛ yɩ wɔ Mmɛla yɩ tʋ nɩ a?

14 Babʋmɩ ɛkɩhyɩ nɩ, yɛnwʋ kɛɛ nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ Gyehova ɩyɛ ɩma nɔhʋanlɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ iluwa elelɛdɩyɛ afɔlɩ yɩ nɩɩ Kɩlayɩsɩ yɩ azɔfʋlilɛ yɩ zʋ nɩ, ɩdɩ nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ ɩtɛla ebiyela. Nɩ azɔfʋ mbanimbani nu ebani yi ɩwɔlɔ Nwanzanwanza Nu Nwanzanwanza Dɩka mɔɔ enii yɛ ɩvalɩ yɩ sa ɩyɛlɩ nɩ nu ɩfa nnamɩ mmegyia ɩkɔ ɩbɔ afɔlɩ, naasʋ̃ Gyisɛsɩ mɛyɩ ɩhɔlɩ sʋlɔ ankasa, dɩka mɔɔ Gyehova ɩda mɔɔ ɩdɩ nwanzanwanza ɩtɛla ebiyela nɩ. Ɛkɛnɩ yɛ ɩvalɩ kezimɔ yɩ nnwʋanlɩ mɔɔ idi munli yi tʋ bʋlɔ nɩ ihileli Gyehova a, na ɩvalɩ yi mmegyia ɩwɔlɩ afɔlɩ ɩyɩlɩ yɛ tanɩ munwatĩĩ wɔ kɛnɩ. (Kɩnga Hibulumaa 9:​12, 24-26.) Gyisɛsɩ yɩ afɔlɩ nɩ yɛ ɩdɩ afɔlɩ titili mɔɔ ɩkʋla ɩpɩba tanɩ kʋlakʋla wɔ enii nwʋ a. Sikalɛyɩ, yɛbazuma kezimɔ sɛ yɛ anyɩnlɩlazʋ yɛ lɛ kɛɛ yɛkɔwʋwa sʋlɔ anzɛnyɩɩ azɩlɛ yɩ zʋ a, yɛkɔhʋla yɛkɔzʋ̃mɩ Gyehova wɔ yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yi nu.

ƐDAMƐ ALIYIA YƖ YAADƖ YI NU

15. Aninyiammɔ yɛ nɩ bɛyɛ egyima wɔ ɛdamɛ aliyia yɩ yi yaadɩ yi nu kɛ a?

15 Sunzuma yɩ. Nɩ ɛdamɛ aliyia nɩ wɔ yaadɩ mɔɔ bɔdʋ nwʋmɔ banɩ mɔɔ nɩ azɔfʋ yɩ yɛ be egyima wɔ ɛkɛnɩ. Nɩ kɔbɩlɩ afɔlɩbukulo mɔɔ bɔbɔ ɛyɩbalɛ afɔlɩ wɔ zʋ, kɔbɩlɩ kyɩansɩ mɔɔ nzulo wɔ nu mɔɔ azɔfʋ yɩ bɛfa bɔwʋwʋ bɔ nwʋ ansaana bɛayɛ be egyima nɩ wɔ ɛdamɛ aliyia nɩ yɩ yaadɩ yi nu. (Ɛkɩ. 30:​17-20; 40:​6-8) Asɔlɩ nniyia mɔɔ aɣinzi yi begyina gyinanlɩ nɩ, nɩ yaadɩ yɩ ɩlɛ ɔfʋã be mɔɔ nɩ mmenii mɔɔ bɛ́dɩ azɔfʋ nɩ bekyina bɔsʋ̃mɩ.

16. Aninyiammɔ yɛ bɔsʋ̃mɩ wɔ ɛdamɛ aliyia yɩ yi yaadɩ yi nu kɛ a?

16 Yɩ baaba yɩ. Ansaana bɛzabɛ mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ bɔkɔhɔ bɛkɛhɩnla Gyisɛsɩ nwʋ wɔ sʋlɔ na bɛazʋ̃mɩ kɛɛ azɔfʋ nɩ, bɛfa nɔhʋanlɛlilɛ bɔsʋ̃mɩ wɔ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia nɩ yɩ yaadɩ yɩ ɔfʋã mɔɔ azɔfʋ yɩ yɛ egyima wɔ kɛnɩ nɩ. Kɔbɩlɩ kyɩansɩ mɔɔ nzulo wɔ numɔ nɩ, ɩkakɛ Kilisinyiamaa munwala kɛɛ, ɩsɛ kɛɛ bɛma bɔ nwʋ tɩ wɔ ɛbɩlawɔlɛ nɩɩ sunzuma ɔfʋã nu. Meti, ɛhɩnla dɩka yɛ “ɔlɔmɩ sʋ̃maa sʋ̃maa” mɔɔ bɛlɛ nɔhʋanlɛlilɛ bɔbʋwaa Kɩlayɩsɩ yi mmenlima mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ bɔsʋ̃mɩɩ a? Sʋ̃mavʋlɔ Dwɔɔnʋ nwʋnlɩ kɛɛ ‘begyingyĩĩ abulongua nɩ yɩ anyunu.’ Eyi gyĩ kɛnɩ ɩma ɛdamɛ aliyia yɩ ɔfʋã mɔɔ mmenii mɔɔ bɛ́dɩ azɔfʋ nɩ bekyina bɔsʋ̃mɩ wɔ sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nu. Ɛkɛnɩ yɛ “bɔsʋ̃mɩ yɩ awulohyɩnlɩyɛ nɩɩ awulodwolɩyɛ wɔ yɩzayɩ Nyamɩnlɩ yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ dɩka nɩ a.” (Yik. 7:​9, 13-15) Ɩyɛ yɛ fɛ paa kɛɛ yenyia ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ yɛsʋ̃mɩɩ wɔ Gyehova yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia kezile yi nu!

ƆNWƲMƆ ƆHƲANƖ MƆƆ YƐLƐ MƆƆ YƐFA YƐSƲ̃MƖ GYEHOVA

17. Mɩnla afɔlɩwɔlɛ azʋlɔtʋ yɛ yenyia ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ yɛbɔ yɛma Gyehova a?

17 Nnɛ, Kilisinyiamaa mɔɔ bɔwɔ oyuwadɩ munwala bɔwɔ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ kɛɛ bɛkɛva bɛ mmɩlɩ, bɛ anwʋzɩzɩbɛ, nɩɩ bɔ nnwʋnlamɩ ɔfʋã nu nninyeni bɔkɔzʋ̃mɩ Gyehova. Kɛmɔ sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ hanlɩ hileli Hibulu Kilisinyiamaa nɩ, amɩyɛ sʋ̃ sa yɛkʋla yeduwa “ayɛlɛyɩlɛ mɔɔ ɩzʋ̃ ye munwa nu ɩba nɩ” zʋ yɛkamvʋ Gyehova. (Hib. 13:15) Sɛ yɛzʋ̃ yɛ ahʋnlɩnɩ nu yɛyɛ mɔɔ yɛkɔhʋla bela wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu a, nɩ yekilee kɛɛ yɛ anyɩ sɔ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ yɛwɔ kɛɛ yɛsʋ̃mɩ yɩ nɩ.

18. Kɛmɔ Hibulumaa 10:​22-25 kile nɩ, mɩnla nninyeni yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛkɔ zʋlɔ yɛyɛ a, na mɩnla nninyeni yɛ íni kɛɛ yɛma yɛ ɛɣɛɛlɛ ifi a?

18 Kɩnga Hibulumaa 10:​22-25. Mmɩlɩ mɔ sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ ɩlɛ yɩ kɛlɛta mɔɔ ɩlɛ ɩkɛma Hibulumaa nɩ ɩbaa awielɩyɛ nɩ, ɩhwɩnlɩ adwɩnɩ iziyeli yɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ yɩ ɔfʋã azʋlɔtʋ mɔɔ íni kɛɛ yebu yɛ anyɩ yekua zʋlɔ nɩ zʋ. Eyimmɔ yɛ lɛ mpayɩwɔlɛ, dasɩlɛlilɛ, dɩyɛzumanlɛhɔlɛ, nɩɩ ‘yɛ nwʋ yɛ nwʋ mɔɔ yɛkɛhyɛ yɩ ɛzɩzɩbɛ mmɩlɩ mɔ Gyehova yɩ eɣile yi ibikee nɩ.’ Wɔ Yikile buuku nɩ yɩ awielɩyɛ nɩ, Gyehova yɩ bɔvʋlɔ yɩ zili ndwokɔ eyimmɔ zʋ wudo mbɔmɩ anwɩ̃ kɛɛ: “Sʋ̃mɩ Nyamɩnlɩ!” (Yik. 19:10; 22:9) Mɔɔ yezuma yɛvalɩ Gyehova yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia yɩ nwʋ, nɩɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ yɛwɔ kɛɛ yɛsʋ̃mɩ yɛ Nyamɩnlɩ yɩ nɩ, yɛ ɛɣɛɛlɛ iléfi kyɩ̃!

NDWOMI 88 Ma Mʋnwʋ́ Wʋ Ahʋanɩ

a Bayɩbʋlʋ nu ndwokɔ mɔɔ numɔ dɔ nɩ, numɔ ɔkʋ̃ yɛ lɛ mɔɔ ɩfalɩ Gyehova yi sunzuma ɔfʋã nu asɔlɩ aliyia kezile yi nwʋ nɩ. Mɩnla yɛ lɛ ɔzɔ asɔlɩ aliyia yɩ a? Dɩyɛzumanlɛ eyi ikehilehile mɔɔ Hibulumaa buuku yi kã falɩ asɔlɩ aliyia eyi nwʋ nɩ nu, na ɩkɔwʋwa wʋ ma anyɩnlɩzɔlɛ mɔɔ ɔwɔ kɛɛ ɔsʋ̃mɩɩ Gyehova nɩ kɛyɛ kezi.

b Wɔ Kilisinyianɩ Giliki Ɛhɛlɛlɛ yɩ nu nɩ, Hibulumaa buuku yi nu nkʋ̃ la yɛ bɛkã Gyisɛsɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ ɩdɩ Azɔfʋ Mbanimbani Nu Ebani a.

c Buuku be kã kɛɛ, mmɩlɩ mɔ bɛzɩkɛlɩ Gyelusalamɩ wɔ ɔlʋbɔ 70 Y.M. nu nɩ, nɩ Yizilayamaa nɩ benyia azɔfʋ mbanimbani nu mbanimbani kɛyɛ 84.