1. Ի՞նչ գասա̈ հըրեշտագը հընու ի՞նչ ընու աստաձը նըշանագա̈գու միր հոմար։

 ՀԸՐԵՇՏԱԳԸ ծեզի ինչիմը ասերնա, տունկ խոշ ընու լըսե՞յկըգու։ Միր ժամանագը հըրեշտագը «ալլայ ազգերուն, ցեղերուն հընու... մաշտկացը» գասա̈. «Վա՛խ օննըցեկ Աստըձուն առաչ հընու փառկ դըվեկ ընու... ձառաեցե՛կ ընու, վեվ-օր շինաձունի երգինկը, խեղը, ձովերը հընու կեդերը» (Հայտն. 14։6, 7)։ Եգովընա̈՝ իսկագան Աստվաձը հընու ալլայկը ձառայողըն սադա̈ ընու։ Մենկ շադ շընորագալինկ Եգովին, հընոր ըն մեզի բադիվ դըվավ ձառայուշ ընու մեձ հոկեվոր դոնը։

2. Ի՞նչընա̈ Եգովին հոկեվոր դունը։ (Հըմա̈լ աշեցեկ ռամկըն « Ի՞նչ նըշանագիլ չի հոկեվոր դունը»։)

² Ի՞նչ նըշանագա̈գու հոկեվոր դունը հընու ո՞յդեխ գարելիա̈ ընու մասին ավելի շադ իմընուշ։ Հոկեվոր դունը՝ ա̈դ շինվաձ շենկ չա̈։ Ա̈դ Եգովին ձառայուշի հոմար տըրվաձ գարկ ու կանոննա̈, վերին խատեր Իսուսին ղուրբոնին հավդող մաշտիկը գայնոն շիդագ ծեվով ձառաիլ Աստըձուն։ Ա̈դ դոնը մասին Պավելը կըրաձուներ Եբրայեցիներ նամագին նես Իուդեյա աբռող խրիստիաննուն b։

3, 4. Օ՞րի Պավելը միտկը գըներ Իուդեյա աբռող խրիստիաննուն մասին հընու ի՞նչպես ըն ընեց յառդում ա̈րավ։

³ Օ՞րի Պավելը կըրեց նամագմը Իուդեյա աբռող խրիստիաննուն։ Ըն ըմընա քիչը ուներ էրգու բատճառ։ Առաչինը, ըն կուզեր ընեց սիդ դըվուշ։ Ընեցմըն շադերը մեձըցաձեյնը իուդաիզմին նես։ Հիմի, եպոր ըներ խրիստիանին տառծոն, ընեց  առաչվոն հավատկին այչեվուտին դըվողնին գայնա̈յնը վըրընին խընդալ։ Օ՞րի։ Ընու հոմար-օր ա̈դ խրիստիաննին Աստըձուն ձառաիլ չեյնը խռամին, չունեյնը ղուրբոն պերուշի դեղ հընու դերա։ Ա̈դու հոմար Իսուսին աշագեռտնին գայնա̈յնը հուսահադվիլ հընու ընեց հավատկը գայնա̈ր թուլընալ (Եբր. 2։1; 3։12, 14)։ Հըմա̈լ ընեցմըն վերմիմը մոդ գայնա̈ր միտկ առաչ կալ եդ իուդաիզմը էշտուշ։

⁴ Եգռորտը, Պավելը ուր քուրեյդացը հընու ախպըյդացը ուշադրուտինը տառծուց ընու վըրըն, հընոր ըներ ա̈մա̈ղ ընիլ չին հասկըննուշ «ղաիմ ուդելիկը» Աստըձուն Խոսկին նեսըն, այսինկըն, ներ գամ խերը հոկեվոր ջիշտուտիննին (Եբր. 5։11—14)։ Գերեվնա տա̈, ընեցմըն վերմը դահա գաբռեյնը Մաիսեյին օրենկով։ Ամա Պավելը պածադռեց, հընոր ղուրբոննին, վերեկնոր պերեյնըգու Մաիսեյին օրենկով, չեյն գայնի խալըսիլ մաշտկացը ալլայ մեխկերըն։ Ընդի ա̈դ օրենկը ժամանագավորեր։ Հեդո Պավելը ուր նամագին նես գասա̈ ա̈լ խերը ջիշտուտիննուն մասին։ Ըն հիշեծընա̈գու խրիստիաննուն «ավելի լավ ումուդին» մասին, վեյնոր ըներ գայնոն օննալ Իսուսին ղուրբոնին խատեր հընու վեյնոր իսկաբես գայնա մոդգըծընիլ ընեց Աստըձուն հեդ (Եբր. 7։18, 19)։

5. Ի՞նչ մեզի բիդուա̈ հասկըննուշ, եպոր գաշտոնկկու Եբրայեցիներ նամագը հընու օ՞րի։

⁵ Պավելը էրեվծուց եվրեյ ըլլող ախպըյդացը, հընոր բիդու չա̈ առաչվոն բես ձառայուշ Աստըձուն։ Ըն աստավ, հընոր իուդաիզմը՝ ա̈դ «ըլլելիկին շուկնա̈, ամա իսկագանը Խրիստոսնա̈» (Կող. 2։17)։ Ինչիգիմը շուկին վըրըն աշինկնա, մենկ գայնոնկ մոդավորաբես բատկերածընիլ ինչընա̈ միր առաչը։ Ըմունա̈լ ըն, ինծոյ իուդեյնին առաչ ձառաեյնըգու Աստըձուն՝ ա̈դ սադա̈ «շուկներ», քոնի-օր ըլլելիկին ա̈լ լավ ծեվով ձառայողեյնը Աստըձուն։ Մեզի բիդուա̈ հասկըննուշ, ինչ Եգովըն ըղաձունի, հընոր միր մեխկերը ներվին հընու մենկ գայնոնկ ձառաիլ ուրինը ընու ուզաձին բես։ Հայդցեկ համեմադինկ «շուկը» (ըն, ինչպես առաչ իուդեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն) հընու «իսկագանը» (ըն, ինչպես ա̈կընս խրիստիաննին ձառաինգու Աստըձուն)։ Ա̈դու խատեր մենկ գայնոնկ ա̈լ լավ հասկըննալ, ինչընա̈ Աստըձուն հոկեվոր դունը հընու ինչ ըն նըշանագա̈գու միր հոմար։

6. Ի՞նչպես պոնեծընեյնըգու սուրպ պալատկըն։

⁶ Ի՞նչպես հին ժամանագ եվրեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն։ Եպոր Պավելը գասեր Եգովին հոկեվոր դոնը մասին, համեմադեց ըն սուրպ պալատկին հեդ, վեյնոր տըրաձուներ Մաիսեյը մ. թ. ա. 1512 թըվին։ (Աշեցեկ սխեմըն «Ի՞նչպես հին ժամանագ  եվրեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն։ Խրիստիաննուն ձառայուտինը»։) Իզրաիլտյաննին ներ-օր էշտա̈յնը, ա̈դ պալատկըն հեդվին դոնեյնըգու։ Ըներ մոդավորաբես 500 դարի պոնեծընեյնըգու ա̈դ պալատկըն, մինչեվ-օր շինվեցավ հեչ Աստըձուն դունը Եռուսալիմ քաղակին (Ելք 25։8, 9; Թվեր 9։22)։ Ա̈դ «մեգդեղվուշի պալատկըն» ըն դեղներ, ներ-օր իզրաիլտյաննին կուկա̈յնը ձառայուշ Եգովին հընու ղուրբոն պերուշ (Ելք 29։43—46)։ Հըմա̈լ ա̈դ սուրպ պալատկըն նըշանագերգու, հընոր խրիստիաննին ա̈լ լավ ձառայուշի դեղ օննողըն։

7. Ե՞պ փես էլավ Եգովին հոկեվոր դունը։

⁷ Խրիստիաննուն ձառայուտինը։ Ա̈վա̈լը սուրպ պալատկըն՝ «երգընկին ըլլող պոներուն շուկներ»։ Պավելը աստավ, հընոր ա̈դ պալատկըն «նըշանագա̈գու ըն, ինչ-օր հիմի գա»՝ Եգովին մեձ հոկեվոր դունը (Եբր. 8։5; 9։9)։ Ա̈դ գերեվծընա̈, հընոր հոկեվոր դունը գա̈ր, եպոր Պավելը կըրեց Եբրայեցիներ նամագը։ Ըն փես էլավ 29 թըվին, եպոր Իսուսը գընկըվեցավ հընու սուրպ ուժով նըշոն տըրվեցավ։ Ա̈դ թըվին ըն նա̈յրեց ձառայուշ, ինչպես Եգովին «մեձ դերըն» ընու հոկեվոր դոնը (Եբր. 4։14; Գործ. 10։37, 38) c։

8, 9. Ի՞նչով Իզրաիլին մեձ դերընին դարպերվեյնըգու ըմընա Մեձ դերա՝ Իսուս Խրիստոսըն (Եբրայեցիներ 7։23—27)։

⁸ Ի՞նչպես հին ժամանագ եվրեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն։ Մեձ դերըն միլլա̈տին օնունըն խոսերգու Աստըձուն առաչ։ Առաչին մեձ դերըն ըղաձեր Աառոնը։ Եգովըն նըշանագեց ընու ձառայուշ մեձ դերա ըն օրը, եպոր ընու միլլա̈տը նա̈յրեց ուրինը բաշտուշի դեյ պոնեծընուշ սուրպ պալատկըն։ Ամա ինչպես պածադռեց Պավելը, մեգ դերին դեղը կուկա̈ր միգա̈լ դերըն, «քոնի-օր մեռնուշը խանգարերգու, հընոր [ըներ] շարունագին ուրինց ձառայուտինը» d։ (Գաշտըցեկ Եբրայեցիներ 7։23—27։) Ըն մեձ դերընին մեխկ օննող մաշտեյնը։ Ընու հոմար ընեց բիդուեր ղուրբոն պերուշ ուրինց մեխկերուն հոմար։ Ա̈դով ըներ դարպերվեյնըգու ըմընա Մեձ դերա՝ Իսուս Խրիստոսըն։

⁹ Խրիստիաննուն ձառայուտինը։ Միր Մեձ դերըն, Իսուս Խրիստոսը ձառաա̈գու «Աստըձուն դոնը... վեյնոր տըրաձունի Եգովըն, ոչ տա̈ մաշտը» (Եբր. 8։1, 2)։ Պավելը պածադռեց. «Քոնի-օր ըն [Իսուսը] հավեռժ գաբռի, ըն գայնա միշտ դերա ըլլիլ»։ Հըմա̈լ ըն աստավ, հընոր Իսուսը «մակուրա̈» հընու «մեխկ ընողնուն հեդ կոռձ չունի»։ Իզրաիլին մեձ դերընուն համեմադ, ընու «բիդու չա̈ ըմըն օր ղուրբոն պերուշ» ուր մեխկերուն հոմար։ Հիմի հայդցեկ աշինկ, ինչով դարպերվինգու առաչվոն հընու ա̈կընսվոն ղուրբոն պերուշի դեղերը հընու ղուրբոննին։

10. Ի՞նչ գերեվծընեյնը ղուրբոննին, վերեկնոր եվրեյնին պերեյնըգու ա̈վա̈լը։

¹⁰ Ի՞նչպես հին ժամանագ եվրեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն։ Սուրպ պալատկին մոդ գա̈ր բակըրա̈ ղուրբոն պերուշի դեղմը, ոյդեխ Եգովին դեյ ղուրբոն պերեյնըգու գենտանիկնուն (Ելք 27։1, 2; 40։29)։ Ամա ա̈դ ղուրբոննուն խատեր միլլա̈տը չեր գայնի մինչեվ վեռչ խալըսիլ մեխկերըն (Եբր. 10։1—4)։ Ըն-օր վիրա սուրպ պալատկին առաչը ղուրբոն պերեյնըգու, գերեվծըներ, հընոր ըլլելիկին պերվողա̈ ըմուն ղուրբոնմը, վեյնոր մինչեվ վեռչ խալըսողա̈ մաշտկացը մեխկերըն։

11. Ի՞նչ նըշանագա̈գու «ղուրբոն պերուշի դեղը», վերին վըրըն մեռավ Իսուսը (Եբրայեցիներ 10։5—7, 10)։

¹¹ Խրիստիաննուն ձառայուտինը։ Իսուսը կիդեր, հընոր Եգովըն ղըրգաձունի ուրինը խողուն վըրըն, հընոր դա ուր գյանկը, ինչպես խալըսուշի կին մաշտկացը հոմար  (Մատթ. 20։28)։ Եպոր Իսուսը գընկըվեցավ, ըն էրեվծուց, հընոր հազըրա̈ ընուշ Եգովին ուզաձը (Հովհ. 6։38; Գաղ. 1։4)։ Գարելիա̈ ասուշ, հընոր «ղուրբոն պերուշի դեղը», վերին վըրըն մեռավ Իսուսը՝ ա̈դ Աստըձուն «գամկնա̈»։ Իսուսը մեխկ չոննող մաշտեր հընու Եգովըն կուզեր, հընոր ըն ղուրբոն պերա̈ ուր գյանկը մաշտկացը հոմար։ Իսուսը դըվավ ուր գյանկը «առաչին հընու վեռչին անկամ», հընոր փագա̈ ալլայ ուրինը հավդող մաշտկացը մեխկերը։ (Գաշտըցեկ Եբրայեցիներ 10։5—7, 10։) Հիմի հայդցեկ աշինկ, ինչ գա̈ր սուրպ պալատկին նեսը։

12. Վե՞վ գայնա̈ր մըդնուլ Սուրպ դեղը հընու Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը։

¹² Ի՞նչպես հին ժամանագ եվրեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն։ Ըն, ինչ-օր գա̈ր սուրպ պալատկին հընու Աստըձուն դոնը նես Եռուսալիմ քաղակին, շադ լըմոներգու իրար։ Ընեց նես գա̈ր էրգու մաս՝ Սուրպ հընու Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը։ Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը փագվաձեր Սուրպ դեղըն զանավեսով (Եբր. 9։2—5; Ելք 26։31—33)։ Սուրպ դեղը գա̈ր օսկիա̈ սվետիլնիգմը, ֆիմիամը կոլուշի հոմար ղուրբոն պերուշի դեղմը հընու սեղոնմը, վերին վըրըն տըրվաձեր Եգովին դեյ շինվաձ հացը։ Ընդեխ գայնա̈յնը մըդնուլ սադա̈ «նըշոն տըրվաձ դերընին» ուրինց դըվվըվաձ կոռձը ընուշի հոմար (Թվեր 3։3, 7, 10)։ Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը գոյնաձեր օսկիա̈ բայմանին կավչեգը։ Ըն նըշանագերգու, հընոր Եգովըն ա̈դտեղեր (Ելք 25։21, 22)։ Զանավեսին էտտին գայնա̈ր մըդնուլ սադա̈ մեձ դերըն։ Ըն ա̈դ գըներ ըմըն դարի, Մեխկերը թողուշի օրը (Ղևտ. 16։2, 17)։ Մեձ դերըն գառներ ուր հեդը ղուրբոն պերվաձ գենտանիկնուն արունը, հընոր պերա̈ ըն ուր հընու միլլա̈տին մեխկերուն  հոմար։ Ա̈դմուն ըն գըներ դարիա̈ դարի։ Գոմաց-գոմաց Եգովըն ուր սուրպ ուժին միչոցով յառդում ա̈րավ ուր ձառայողնուն հասկըննուշ, ինչ նըշանագեյնըգու սուրպ պալատկին ալլայ մասերը (Եբր. 9։6—8) e։

13. Ի՞նչ նըշանագինգու Սուրպ հընու Սուրպընա̈լ սուրպ դեղերը։

¹³ Խրիստիաննուն ձառայուտինը։ 144 000 նըշոն տըրվաձ խրիստիաննին ձառայողըն Իսուսին հեդ երգընկին, ինչպես դերա (Հայտն. 1։6; 14։1)։ Եպոր ըներ դահա խողուն վըրընին, Աստվաձ նըշոն տընա̈գու ընեց ուր սուրպ ուժով հընու ըներ Եգովին դըղա̈կը տառնոնգու։ Սուրպ դեղը նըշանագա̈գու ըն մոդիգ հարաբերուտիննին, վերեկնոր ունին Եգովըն հընու նըշոն տըրվաձ խրիստիաննին (Հռոմ. 8։15—17)։ Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը նըշանագա̈գու երգինկը, ոյդեխ գաբռի Եգովըն։ «Զանավեսը», վեյնոր փագերգու Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը Սուրպ դեղըն, նըշանագա̈գու Իսուսին ֆիզիչեսկի մարմինը։ Եպոր ըն դահա գաբռեր խողուն վըրըն, ըն չեր գայնի էլլիլ երգինկը։ Ամա եպոր Իսուսը ղուրբոն պերավ ուր մարմինը մաշտկացը հոմար, ըն երգինկը էլավ հընու ջոմպա պացավ ալլայ նըշոն տըրվաձ խրիստիաննուն հոմար, հընոր ըներա̈լ աբռին երգընկին։ Երգընկին աբռուշի հոմար, ընեց բիդուա̈ թողուշ ուրինց ֆիզիչեսկի մարմինը (Եբր. 10։19, 20; 1 Կորնթ. 15։50)։ Եպոր Իսուսը սաղցավ, ըն մըդավ Աստըձուն դոնը Սուրպընա̈լ սուրպ դեղը, ոյդեխ-օր ժամանագմը օնցաձըն ետկը ըլլողըն ալլայ նըշոն տըրվաձ խրիստիաննին։

14. Ի՞նչով Եգովին հոկեվոր դոնը ձառայուշը ավելի լավա̈, քան տա̈ ըն ինչպես ընու ձառաեյնըգու ա̈վա̈լը (Եբրայեցիներ 9։12, 24—26)։

¹⁴ Մենկ բառզ դեսակ, հընոր ըն գարկ ու կանոնը, վեյնոր Եգովըն ա̈կընս տըրաձունի ուրինը ձառայուշի հոմար, ավելի լավա̈, քան տա̈ ըն, ինչպես ընու ձառաեյնըգու առաչ։ Սուրպընա̈լ սուր դեղը, ներ-օր մըդներգու մեձ դերըն, շինվաձեր մաշտկացը ծեռկերով։ Ամա Իսուսը մըդավ ըմընա սուրպ դեղը, Եգովին մոդ։ Ըն «էլավ երգինկը»։ Իզրաիլին մեձ դերըն Եգովին մոդ մըդներգու գենտանիկնուն արունով։ Ամա Իսուսը մըդավ Սուրպ դեղը ուր արունով։ Ըն դըվավ Աստըձուն ուր հավեռժ աբռուշի իրավունկը, հընոր «վեռչ տընա̈ մեխկին»։ (Գաշտըցեկ Եբրայեցիներ 9։12, 24—26։) Իսուսին ղուրբոնը մինչեվ վեռչ խալըսա̈գու մաշտկացը մեխկըն։ Ինչպես մենկ հիմի իմընողընկ, նըշանագուտին չունի, ոյդեխ աբռուշի ումուդ մենկ ունինկ, երգընկին տա̈ խողուն վըրըն, մենկ ալլայկըս գայնոնկ ձառաիլ Եգովին ընու հոկեվոր դոնը։

15. Վե՞վ ձառաերգու սուրպ պալատկին ազբարին։

¹⁵ Ի՞նչպես հին ժամանագ եվրեյնին ձառաեյնըգու Աստըձուն։ Սուրպ պալատկին էդռաֆը գա̈ր բադվաձ ազբարմը, ոյդեխ դերընին գընեյնը ուրինց դըվվըվաձ կոռձը։ Հուն գա̈ր մեձ բակըրա̈ ղուրբոն պերուշի դեղմը հընու մեձ բակըրա̈ լա̈ղա̈նմը, վերին նես ճուր լըցվաձեր։ Մինչեվ ուրինց ձառայուտինը նա̈յրուշը, դերընին լըվացվեյնըգու ա̈դ ճըրով (Ելք 30։17—20; 40։6—8)։ Աստըձուն դոնը, վեյնոր ետկըն շինեցին, ա̈դտի ղաիր, գա̈ր տուսի ազբարմընա̈լ, ներ-օր Աստըձուն ձառայուշի հոմար գայնա̈յնը կալ ուրիշ մաշտիկա̈լ։

16. Վե՞վ ձառաա̈գու հոկեվոր դոնը նեսի հընու տուսի ազբայնուն։

¹⁶ Խրիստիաննուն ձառայուտինը։ Նըշոն տըրվաձ ախպըյդա̈կը մինչեվ երգինկը էշտուշը հընու Իսուսին հեդ դերա ձառայուշը, հավադարիմ ձառաինգու հոկեվոր դոնը նեսի ազբարին։ Ճըրով լըցվաձ մեձ լա̈ղա̈նը հիշեծընա̈գու ընեց հընու ալլայ խրիստիաննուն, հընոր գարեվորա̈ մընուշ հոկեվոր հընու ըմըն թարաֆա̈ մակուր։ Ամա ի՞նչ գարելիա̈ ասուշ «մեձ խումպմը» մաշտկացը մասին, վերեկնոր յառդում գընին Խրիստոսին նըշոն տըրվաձ ախպըյդացը։ Ո՞յդեխ ըներ ձառաինգու  Եգովին։ Իոանը դեսավ, հընոր ըներ «գոյնաձեյնը Թակավորի ատոռին... առաչ»։ Ա̈դ լըմոնիգու հոկեվոր դոնը տուսի ազբարին, ոյդեխ-օր ըներ «զոր ու կիշեր ձառաինգու Աստըձուն» (Հայտն. 7։9, 13—15)։ Ինչկա՜ն մենկ շընորագալինկ Եգովին, ընու հոմար-օր ըն թողաձունի մեզի ուրինը բաշտուշ ուր մեձ հոկեվոր դոնը։

17. Ի՞նչ ղուրբոն մենկ գայնոնկ դալ Եգովին։

¹⁷ Ա̈կընս ալլայ խրիստիաննին մեձ բադիվ ունին։ Ըներ գայնոն ղուրբոննի պերիլ Եգովին։ Օրինագ, Թակավորուտինին կոռձը առաչ դոնուշի հոմար, մենկ գայնոնկ դալ միր ժամանագը, ուժերը հընու միր օննըցաձը։ Ինչպես կըրեց ապոստըլ Պավելը, մենկ գայնոնկ «վիրա փառկ դըվուշի ղուրբոն պերիլ Աստըձուն, այսինկըն միր պեյնով բադմիլ ընու օնունին մասին» (Եբր. 13։15)։ Դոնկնա Եգովին ըմընա լավը, մենկ գերեվծընինկ, հընոր միր հոմար բադիվա̈ ձառայուշ ընու։

18. Ի՞նչի մասին վիրա հիշողընկ (Եբրայեցիներ 10։22—25)։

¹⁸ Գաշտըցեկ Եբրայեցիներ 10։22—25։ Ուր նամագին վեռչը Պավելը աստավ, ինչի մասին մեզի վիրա բիդուա̈ հիշուշ։ Ա̈դու նես մըդնուգու աղոտկը, քարոզուշը հընու ժողով էշտուշը։ Հըմա̈լ ըն դիռտմա̈գու մեզի, հընոր «սիդ դոնկ իրար, ընկան շադ, ինչկան շադ բա̈լլի գընա̈, հընոր օրը մոդգընագու»։ Հայտնություն կըրկին վեռչին մասին էրգու անկամ կըրվաձին Եգովին հըրեշտագին խոսկերը. «Աստըձուն ձառայա̈» (Հայտն. 19։10; 22։9)։ Ըն-օր հըրեշտագը գըրգնեց ա̈դ խոսկերը, գերեվծընա̈, ինչկան գարեվորա̈ ա̈դպես ընուշ։ Հայդցեկ ըմըն սըրա հիշինկ Եգովին մեձ հոկեվոր դոնը մասին ջիշտուտիննին հընու բադիվ հաշվինկ, հընոր գայնոնկ ձառաիլ միր Աստըձուն։