Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

MBANDU YAKUDILONGA 45

Bhana Valolo ku Ujitu Uwala Nawu Wakubheza Jihova mu Tembulu mu Nzumbi

Bhana Valolo ku Ujitu Uwala Nawu Wakubheza Jihova mu Tembulu mu Nzumbi

‘Bhezenu Yó wabhange o dyulu ni ixi.’—DIJ. 14:7.

MWIMBU 93 Besowala o Kyônge Kyetu

ITWANDADILONGA a

1. Ihi yamuzwela o anju, ni ihi ilombolola o izwelu ye phala etu?

 Se kwamonekene anju phala kuzwela neye, o kwila weji mubhana matwi? Lelu sayi anju yamuzwela phala o ‘ifuxi yoso, miji yoso, madimi moso ni madyembu moso.’ Ihi yamuzwela? Mwene wamuzwela kwila, ‘Nzambi mu kwatelenu wôma, mu bhanyenu kijingu . . . bhezenu Yó wabhange o dyulu, ni ixi.’ (Dij. 14:​6, 7) Jihova mwene ngo o Nzambi ya kidi atokala kumubheza ku athu oso. Etu tumusakidila kyavulu mu kutubhana o ujitu wa kumubheza mu tembulu ye yadikota mu nzumbi!

2. Ihi ilombolola o tembulu mu nzumbi, ya Jihova? (Tala we kaxa ““ Yene ki Ilombolola Ihi.”)

2 Maji o tembulu mu nzumbi ihi, ni kwebhi kututena kusanga o dijimbulwilu dya maka enya? O tembulu mu nzumbi ki inzo yotunge ni maku, itutena kumona ni mesu. Maji o tembulu mu nzumbi ilombolola o ima yoso yene mubhanga Jihova bhukaxi ka sata ya Jezú phala o athu atene kumubheza mu ukexilu wazele. O poxolo Phawulu wajimbulula o maka enya mu mukanda wasonekena o Jikidistá Jihebelewu ku hama ya dyanga, atungile ku Judeya. b

3-4. Ihi yexile muthandanganyesa Phawulu yalungu ni Jikidistá Jihebelewu mu Judeya, ni kyebhi kya akwatekesa?

3 Mukonda dyahi Phawulu wasonekena o Jikidistá Jihebelewu ku Judeya? Nange, mukonda dya ima iyadi. Kyadyanga, phala ku aswinisa. Avulu mudya, akudila mu ngeleja ya Jijudé. Nange o atwameni’a okulu a jingeleja, exile mu asebhulula mukonda dya kukituka Jikidistá. Mukonda dyahi? Mukonda o Jikidstá kexile ni tembulu phala kubhezelamu, kexile ni kalatódyu phala kubhana jisata kwa Nzambi, kexile we ni akunji phala ku akwatekesa mu ubhezelu. Kiki nange kyaluwalesele o maxibulu enyo a Jezú ni kuzozesa o kixikanu kya. (Jih. 2:1; 3:​12, 14) Kate mwene nange amoxi mudya abanzele kuvutuka mu ngeleja ya Jijudé.

4 Kyakayadi, Phawulu wambe kwila o Jikidistá jojo akwa Jihebelewu, ka kexile mubhanga nguzu phala kutendela o milongi yazongo, kifwa, o “kudya kwa nguzu” kutusanga mu Mak’a Nzambi. (Jih. 5:​11-14) Nange, amoxi mudya adikwatenene hanji ku Kitumu kya Mozé. Kyenyiki, Phawulu wajimbulula kwila o jisata jexile mubhinga mu Kitumu kya Mozé ki jejitena kuzubha o ituxi. Kiki kyene kyabhangesa kwila o Kitumu “a ki katula-ku.” Mu kusuluka Phawulu walongo bhofele yalungu ni milongi yenyiyi yazongo. Mwene wa alembalesa o “kidyelelu kya kidi” kyalungu ni sata ya Jezú yejitena ku akwatekesa mu kidi “kuzukama kwa Nzambi.”—Jih. 7:​18, 19.

5. Ihi itwabhingi kutendela mu divulu dya Jihebelewu, ni mukonda dyahi?

5 Phawulu wajimbulula ku jiphange Jihebelewu se mukonda dyahi o ubhezelu wa Jikidistá wabetele kota, o wa ngeleja ya Jijude ndenge. O ukexilu wa kubheza wa Jijudé mu kukayela o Kitumu wexile “kizuzumbya ngó kya ima yeji kwiza kupholo, maji o Kidistu mwéne o kidi.” (Kol. 2:17) O kizuzumbya ki kyene kimoxi ni muthu mba kima kwamutunda o kizuzumbya kyenyiki. Mu veji dya kiki, kyene kifika mba kilembeketa ngo kya kima. Kyene we kimoxi, o ukexilu wa kubheza Nzambi wa Jijudé m’ukulu, wexile kizuzumbya mukonda o ukexilu wabeta kota wakubheza, weji kwiza kupholo. Twabhingi kutendela o ima yatubhangela Jihova, phala kutukwatekesa kutambula o muloloki wa ituxi yetu ni tutene kumubheza mu ukexilu wamuwabhela. Kindala twanda sokesa o “kizuzumbya” (o ukexilu wa kubheza wa Jijude) ni “o kidi” (o ukexilu wa kubheza wa Jikidistá), kala kyojimbulule mu divulu dya Jihebelewu. O kubhanga kiki, kwanda tukwatekesa kutendela kyambote o tembulu mu znumbi ni kumona kyebhi yene yalungu n’etu.

O BALAKA

6. Ihi yexile mubhanga mu balaka?

6 O ukexilu wa kubheza wa Jijudé. Phawulu wajimbulula o tembulu mu nzumbi bhukaxi ka musoso walungu ni balaka ya tungile Mozé ku muvu wa 1512 A.K.K. (Tala o kaxa “O Ukexilu wa Kubheza wa Jijudé —O Ukexilu wa Kubheza wa Jikidistá.”) O balaka yexile kala inzo yozambele ni milele kikale kuthandu ni mu jimbandu. Yeniyi o akwa izalayele exile mutena ku izalula ni kuyambata kyoso kyexile muya mu ididi yengi. Ene akalakala nayu mu 500 ja mivu, kate kyatungu o tembulu mu Jeluzaleme. (Mak. 25:​8, 9; Dya. 9:22) O balaka yiyi “ya kutakanena” yexile o kididi bhwexile bhu dyongekela akwa Izalayele phala kubheza Nzambi ni kubhana Jisata. (Mak. 29:​43-46) Maji, o balaka yexile mulombolola we kima kyamukwa kyadikota kyejibhana Jihova ku Jikidistá.

7. O tembulu mu nzumbi yamateka mu kithangana kyebhi?

7 O Ukexilu wa Kubheza wa Jikidistá. O balaka yexile “kizuzumbya kya ima yala ku dyulu,” ni kwila yexile mulombolola o tembulu ya dikota mu nzumbi, ya Jihova. Phawulu wambe kwila “o balaka yiyi, kijimbwete phala o izuwa yetu.” (Jih. 8:5; 9:9) Kyenyiki, mu kithangana kyasonekena o jiphange Jihebelewu, o tembulu ya Nzambi phala o Jikidistá yexile kya ya kidi. O tembulu yiyi yamateka ku muvu wa 29 K.K. Mu muvu yu, Jezú amubatizala. am’undu ni nzumbi ikola, yu wamateka kusidivila kala “mukunji wetu wabetakota” mu tembulu mu nzumbi. cJih. 4:14; Ika. 10:​37, 38.

O MUKUNJI WADIKOTA

8-9. Kala kilondekesa Jihebelewu 7:​23-27, ima yebhi yalungu ni akunji a makota a Izalayele ki yadifu ni Mukunji Wabetakota Jezú Kidistu?

8 O ukexilu wa kubheza wa Jijudé. O mukunji wadikota wexile mudyondela o mundu kwa Nzambi. O mukunji wadikota wadyanga wa mundu wa Izalayele, wexile Alá, mwene amusolele kwa Jihova kyoso kyazubhile kutunga o balaka. Maji, kala kyajimbulula Phawulu, “kwabhingile we kukala akunji avulu mu ku dibhinganesa, mukonda o kufwa kwexile mwafidisa kunangenena mu kukalakala kala akunji.” d (Tanga Jihebelewu 7:​23-27.) Kuma exile akwa ituxi, o akunji a makota abhingile we kubhana jisata mukonda dya ituxi yawu. Bhabha tutena kumona kwila o akunji makota a Izalayele, kadifwile ni Mukunji Wabetakota, Jezú Kidistu.

9 O Ukexilu wa Kubheza wa Jikidistá. Kala Mukunji Wadikota, Jezú Kidistu “ukalakala . . . mu balaka yakidi yatungu Jihova, kana o athu.” (Jih. 8:​1, 2) Phawulu wajimbulula kwila “kuma Jezú wala ku mwenyu katé ku hádya ni hádya, o ukunji wê katena ku ubhinganesa.” Phawulu wambe we kwila Jezú “kala ni dixaka, ka difwangana ni akwa ituxi,” ni kwila “mwene kabhingi kubhana jisata izuwa yoso” mukonda dya ituxi ye, kala o akunji a makota akwa Izalayele. Kindala twandamona kyebhi o jikalatódyu ni jisata mu kithangana kya Jijudé ki jadifu ni ja Jikidistá.

O JIKALATÓDYU NI JISATA

10. O jisata bhu kalatódyu ka ngondo jexile mulondekesa kwila ihi yeji kwiza kupholo?

10 O ukexilu wa kubheza wa Jijudé. Bhu kanga bhwazukamene o mwelu wa balaka, bhwexile kalatódyu ka ngondo bhwexile mu satela o ibhaku phala Jihova. (Mak. 27:​1, 2; 40:29) Maji, o jisata jiji ki jejitena kubhana o muloloki wa ituxi yoso. (Jih. 10:​1-4) O jisata ja ibhaku mu balaka, abhingile kujibhana ithangana yoso, o jene phe jexile mukwatekesa kumona kwila kupholo ejibhanaku sata imoxi ngo, yejibhulula o mundu woso ku ituxi.

11. Jezú wabhana o mwenyu we kala sata bhu kalatódyu kebhi? (Jihebelewu 10:​5-7, 10)

11 O Ukexilu wa Kubheza wa Jikidistá. Jezú wejidile kwila Jihova wamutumikisine mu ixi phala kubhana o mwenyu we kala sata ya kukula o mundu. (Mat. 20:28) Kyenyiki, mu kithangana kya batizu ye, Jezú wadibhakula phala kubhanga o vondadi ya Jihova. (Nzw. 6:38; Nga. 1:4) Jezú ka bhakula o mwenyu we bhu kalatódyu kobhange ni maku kana, muveji dya kiki o kalatódyu kaka kalombolola o vondadi ya Nzambi. O vondadi ya Jihova yexile kwila Jezú ubhakula o mwenyu wa yuka kala sata, mwene wabhange kiki “lumoxi ngó kwabhu,” phala kufuta o ituxi yoso ya yo amuxikina. (Tanga Jihebelewu 10:​5-7, 10.) Kindala, tumone ihi yexile mulombolola o jimbandu moxi dya balaka.

KIDIDI KIKÔLA NI KIDIDI KIKÔLA KINENE

12. Nanyi watokalele kubokona bhu Kididi Kikôla, ni nanyi watokalele kubokona bhu Kididi Kikôla Kinene?

12 O ukexilu wa kubheza wa Jijudé. O balaka ni jitembulu ja tungile mu Jeluzaleme, moxi dya, jadifwanganene kyavulu. Moxi dya, mwexile mbandu jiyadi—“O Kididi Kikôla” ni “Kididi Kikôla Kinene”—kwexile we kulutina bhu kaxi phala kuwanuna o ididi iyadi yieniyi. (Jih. 9:​2-5; Mak. 26:​31-33) Moxi dya Kididi Kikôla mwexile kandeya ka ulu, kalatódyu ka wasu wadizumba, meza, ni jimbolo j’obhakwile Nzambi. O ‘akunji a undile’ ene ngo atokalele kubokona mu Kididi Kikôla phala kubhanga o kikalakalu kya abhele Nzambi. (Dya. 3:​3, 7, 10) Mu Kididi Kikôla Kinene mwexile o alaka ya kikutu yobhange ni ulu, yexile mulombolola kwila Jihova bhene bhwexile. (Mak. 25:​21, 22) O mukunji wadikota mwene ngo amubhele o ufolo wa kujikula o kulutina ni kubokona mu Kididi Kikôla, lumoxi ku muvu, mu kizuwa kya kubhana o sata phala o muloloki wa ituxi. (Iji. 16:​2, 17) Mivu yoso, mwene wexile mu bokonamu ni manyinga a ibhaku, phala kubhinga o muloloki wa ituxi ye ni ya kifuxi kyoso. Kupholo dya kwenda, Jihova bhukaxi ka nzumbi ye ikola, walondekesa kyambote ihi yexile mulombolola o jimbandu jiyadi jiji ja balaka.—Jih. 9:​6-8. e

13. Ihi ilombolola o Kididi Kikôla ni Kididi Kikôla Kinene phala o Jikidistá?

13 O Ukexilu wa Kubheza wa Jikidistá. Kakibuka kofele ka Jikidistá ene mwa unda ni nzumbi ikola, mukonda dya kiki ene ala ni ukamba wakatunda ni Jihova. O kibuka kiki kya 144.000 a athu anda sidivila kala akunji kumoxi ni Jezú kudyulu. (Dij. 1:6; 14:1) O Kididi Kikôla kya balaka, kilombolola kwila ene a asolo kala an’a Nzambi mu nzumbi, kyoso kyala hanji mu ixi. (Lom. 8:​15-17) O Kididi Kikôla Kinene kilombolola o dyulu, kwala Jihova. “O kulutina” yexile bhukaxi mu kuwanuna o Kididi Kikôla ni Kididi Kikôla Kinene, ilombolola o mukutu wa Jezú. Kyoso kyexile mu ixi yu wexile ni mukutu wa xitu, mwene kejitena kubokona kudyulu ni kusidivila kala Mukunji Wadikota. Mu kubhana o mukutu we kala sata phala kukula o mundu, Jezú wajikula o njila yakuya ku dyulu phala o Jikidistá joso a undu. Kala kyabhange Jezú, o Jikidistá a undu atokala we kubhakula o mikutu yâ yaxitu phala atambule o futu ya mwenyu ku dyulu. (Jih. 10:​19, 20; 1 Ko. 15:50) Kyoso kyamufununa Jezú wabokona ku Kididi Kikôla Kinene kya tembulu ya Nzambi. Mu kididi kiki kwene we kwandaya o Jikidistá a undu phala kudibunda kumoxi ni mwene.

14. Kala kizwela Jihebelewu 9:​12, 24-26, mukonda dyahi o ubhezelu wa Jihova mu tembulu mu nzumbi wabetakota, o ubhezelu wa Jijudé m’ukulu, ndenge?

14 O ubhezelu wa kidi wa Jihova walungu ni sata yakukula ya Jezú, ni kikalakalu kye kala mukunji wadikota. Tutena kumona kwila o ubhezelu yu wabeta kota, o ubhezelu wa Jijude m’ukulu ndenge. O mukunji wadikota mu Izalayele wexile mubokona ni manyinga a ibhaku mu Kididi Kikôla Kinene kyobhange kwala o athu, maji Jezú wabokona “ku dyulu,” o kididi kikola kinene dingi, phala kudibhakula bhupholo ya Jihova. Mu kubhana o mwenyu we wayuka mu kididi kyetu, Jezú wexile ni ujitu wa “kujimuna o kituxi mu ku di satela.” (Tanga Jihebelewu 9:​12, 24-26.) O sata ya Jezú yene izubha o ituxi yoso; mukonda dya kiki, ki kubhingi dingi kubhana sata yengi. Kala kitwandamona kupholo, kikale se twala ni kidyelelu kya kuya kudyulu mba kya kukala mu ixi, etwenyoso tutena kubheza Jihova mu tembulu ye mu nzumbi.

O ITHADI

15. Ananyi exile mu sidivila mu kithadi kya balaka?

15 O ukexilu wa kubheza wa Jijudé. O balaka yexile ni kithadi kyokondoloke ni jifwelu ni milele. Bhene bhwexile mu kalakalela o akunji. Mu kithadi mwexile kalatódyo ka ngondo bhwexile mubhangela o jisata ja kwoha, ni mbasiya ya ngondo yexile ni menya, phala o akunji kudisukula ande dya kumateka kubhanga o kikalakalu kya Jihova. (Mak. 30:​17-20; 40:​6-8) O jitembulu jatungile mivu kupholo, jexile we ni kithadi kyamukwa bhwexile mu kwimana yo kexile akunji phala kubheza Jihova.

16. Ananyi amusidivila mu kithadi kya moxi ni ananyi amusidivila mu kithadi kya kanga kya tembulu mu nzumbi?

16 O Ukexilu wa Kubheza wa Jikidistá. Ande dya kusidivila kala akunji ni Jezú ku dyulu, o Jikidistá a undu ala hanji mu ixi, asidivila ni ufiyele woso kumoxi ni jiphange ja mu ixi, kifwa mu kithadi kya moxi kya tembulu mu nzumbi. Mu balaka ni mu tembulu mwexile mbasiya yadikota ya menya. Kiki kikwatekesa o Jikidistá a undu kulembalala kwila, kala kibhita ni jikidistá joso ene we abhingi kusuluka mu kukala athu azele mu kilunji, mu wendelu, ni mu nzumbi. Maji phe, “mundu wavulu,” ene mu kwatekesa ni ufiyele woso o Jikidistá a undu, amubhezela Jihova kwebhi? O poxolo Nzwá wamono o mundu wavulu “emana bhu pholo ya kyandu,” kiki kilombolola mu ixi, o kithadi kya kanga kya tembulu. Kwenyoko ene “a mu sidivila Nzambi usuku ni mwanya mu tembulu yê.” (Dij. 7:​9, 13-15) Etu tubhana valolo yavulu ku ujitu watubhana Jihova wa kumubheza mu ukexilu wazele mu tembulu ye mu nzumbi!

O UJITU WETU WA KUBHEZA JIHOVA

17. Jisata jebhi jitwala naju phala kujibhana kwa Jihova?

17 Lelu o abhezi oso a Jihova ala ni ujitu wa kumubhana jisata mu kubhakula o kithangana kya, nguzu ya, ni imbamba yala nayu, phala kukwatekesa o kikalakalu kya Utuminu wa Nzambi. Kala kyazwela poxolo Phawulu ku Jikidistá Jihebelewu, etu tutena ‘kubhakula jinga kwa Nzambi o sata ya kiximanu. O sata yiyi, yene o kiximanu kitunda ku dikanu dyetu, kijidisa o dijina dyê ku athu.’ (Jih. 13:15) Tulondekesa o kisakidilu kyetu ku ujitu wa kubheza Jihova, mu kubhanga yoso itutena mu sidivisu ye.

18. Kala kilondekesa Jihebelewu 10:​22-25, ima yebhi itwatokala kubhanga jinga, ni ihi ki tutokala ku ijimba?

18 Tanga Jihebelewu 10:​22-25. Ku disukilu dya mukanda we ku akwa Jihebelewu, Phawulu wazwela yalungu ni ima yavulu itwatokala kubhanga phala kubheza Jihova. Mwene wazwela ima kala o kuzukama kwa Jihova bhukaxi ka musambu, kubokela akwetu yalungu ni kidyelelu kyetu, kudyongeka ni jiphange mu kilunga, ni kudiswinisa mudyetu “bengebenge mu kumona kwila o kizuwa kya Nzambi kyazukama.” Mu divulu dya Dijingunwinu, o anju ya Jihova yambe: “Bheza ngó Nzamb!” Mwene wabhitulula o izwelu yiyi mu luyadi phala kulondekesa kwila ki njimbu yakutonoka. (Dij. 19:10; 22:9) Tubhangyenu yoso phala ki tudijimbe o ima yoso itwadilongo yalungu ni tembulu yadikota ya Jihova mu nzumbi, ni ujitu wakatunda utwala nawu wakubeheza o Nzambi yetu!

MWIMBU 88 Ngi Longe Jinjila Jé

a Mu milongi yazongo ya Mak’a Nazmbi, imoxi yalungu ni tembulu ya Jihova mu nzumbi. Maji o tembulu mu nzumbi ihi? O milongi yiyi yanda jimbulula o milongi itusanga mu divulu dya Jihebelewu yalungu ni tembulu mu nzumbi. O milongi yiyi yandakukwatekesa kubhana dingi valolo ku ujitu uwala nawu wakubheza Jihova.

b Phala kwijiya ihi izwela o divulu dya Jihebelewu, tala o vidyu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jihebelewu, mu sayte jw.org.

c Mu Mikanda ya Ngeleku, o divulu dya Jihebelewu dyene ngo ditumbula Jezú kala Mukunji Wadikota.

d Sayi divulu dya atokwexi, dyambe kwila kate mu kithangana kya bwika Jeluzaleme mu muvu wa 70 K.K., nange mu Izalayele mwexile 84 a akunji a makota.

e Phala kutendela o dilombolwelu dya ima yexile mubhanga o mukunji wa dikota mu kizuwa kya kubhana o sata phala o muloloki wa ituxi, tala o vidyu A tenda, mu sayte jw.org.

g Tala o kaxa “Como o espírito revelou o significado do templo espiritual” mu A Sentinela 15 de Julho de 2010, p. 22.