1. Kodi ngelo unaonga ira n’ni, nanga vyevyo unaonga liyevyo vinanikuza avi?

 KODI aakale ira ngelo uza za onga na nyo, moovuruwana vyevyo auwandeleni liye? Malambwano ngelo unanaonga “uilambo iliyetene, fuko lililetene, iwongelo iliyetene, na tundu uliwetene.” Kodi liye unaonga ira n’ni? Liye unaonga ira, “Ovani Mulungu nomuva-a ulemelelo . . . lambelani liye unoyo apangile udimu [na] ilambo yavati.” (Chiv. 14:6, 7) Yehova ngu Mulungu oona unoyo uliwetene unafuneya liye mulambela. Ninoyamikela ira univa-a mwai wantengo wavadimu omulambela mukachisae mulukulu wauzimu.

2. Kodi kachisi wauzimu wa Yehova chin’ni? (Onani bokosi loi “ Kodi Kachisi Mulukulu Wauzimu Kai N’ni?”)

² Kodi kachisi wauzimu chin’ni, nanga ninafwanye waani makundo ofotokoza vya kachisi unola? Kachisi wauzimu kai nyumba koma chi ndila yomulambelela Yehova mosomedeleya zela mu sembe ya Yesu. Mtumwi Paulo oofotokoza vya kachisi unola mu kalata ineyo alembele liye Akiristu a Chiheberi anayo kakala wu Yudeya. b

3-4. Kodi Paulo akumbanyela n’ni vyokuza Akiristu a Chiheberi awu Yudeya, nanga aakami-ile avi?

³ Chifukwa n’ni Paulo alembele kalata Akiristu a Chiheberi anayo kakala wu Yudeya? Mwina apangile vyevi va vifukwa vin’li. Yowambeela, ira aalimbikise. Anjinji mwa Ayuda anala kaulukulele mu chipembezo ya Chiyuda, eno asogoleli a chipembezo iwa yawale mwina koowanyoza chifukwa yokala Akiristu. Chifukwa n’ni kaanyoza? Chifukwa yoi Akiristwayo katan’na  kachisi opangi-a chidwi oyi kadowengawo dowa lambela. Katan’na guwa la sembe looneya loi kapelekelengavo sembe koma teto katan’na wasembe oyi aatumikelenga. Vyevi vyookoza afooki-a ofunjeda a Kiristu koma teto pangi-a ira iroromelo iwa iambeele yeva. (Aheb. 2:1; 3:12, 14) Mwina amo-iwa kookoza kopeya ira kawelele nawili wu Chiyuda.

⁴ Yanambili, Paulo aongile ira Akiristu a Chiheberi anala katapanga tindi ira kavwechechenga makundo asha kapena makundo odii-a a choonadi, anayo kali “yodja yotakuna” yofwanyeya m’Mawu a Mulungu. (Aheb. 5:11-14) Vinaoneya ira Akiristu amo-iwa koo-arelave Chilamulo ya Mose. Koma Paulo oofotokoza ira sembe dedo dapelekiwa mogwilizana na Chilamulo kadachosa machimo. Chifukwa ya vyevi, Chilamulo ‘yoomali-iwa.’ Eno Paulo oowambeela afunji-a makundo odii-a a choonadi. Liye oowaumbucha Akiristu afwae vya “chiyembekezo yapama” zela mu sembe ya Yesu, ineyo yaakami-e ‘andamela wa Mulungu.’ — Aheb. 7:18, 19.

5. Kodi ninafuneya vwechecha makundo aavi a m’buku la Aheberi, nanga chifukwa n’ni?

⁵ Paulo oowafotokozela abalae a Chiheberi ira ndila ineyo Akiristu kai-arelaathu volambela yali yapama vinjinji iyana na ineyo kai-arelaathu mundulimu. Vyevyo Ayuda kapangaathu volambela vyali “ithuzithuzi ya vyongo vyevyo vyaza usogolo, koma vyongo viwa vili mwa Kiristu.” (Akol. 2:17) Ithuzithuzi ya yongo inakedecha tonyi-eda mwemo yongo iwa inaoneelaathu. Eno vyevyo Ayuda kapangaathu volambela vyali ithuzithuzi ya vyongo vyevyo vyaza usogolo. Ninafuneya vwechecha ndila ineyo Yehova upelekile liye yonikami-a ira machimwi-u kakululukiwe koma teto nimulambelenga mundila yosomedeleya. Tiyemoni nione vyevyo vifotokoziwe m’buku la Aheberi ira nierekezele “ithuzithuzi” (ineyo ili ndila yolambelela ya Ayuda) na “vyongo” (vyevyo vili ndila yolambelela ya Akiristu.) Panga vyevi unonikami-a vwechecha vyokuza kachisi wauzimu koma teto mwemo unanikuzela liye.

6. Kodi chihema ya-indi-ediwa chito avi?

⁶ Ndila yolambelela ya Ayuda. Paulo oofotokoza makundwae vo-indi-eda chito chihema ineyo Mose apangile liye mu 1512 B.C.E. (Onani bokosi loi “Ndila Yolambelela ya Ayuda— Ndila Yolambelela ya Akiristu.”) Chihema yali ngati tenti ineyo Aizarayeli katukulaathu kamaruwanga vamalo amo-iwa nodowa  vamalo amo-iwa. Aliwa kooi-indi-eda chito wachaka dotamangela 500, mpakana vevo kachisi weniweni amangiweathu wu Yerusalemu. (Ekis. 25:8, 9; Num. 9:22) ‘Chihema yogumanelawo inela’ yali malo anayo Aizarayeli kagumanelaoathu ira kalambele Mulungu koma teto peleka sembe. (Ekis. 29:43-46) Koma chihemeyo yaimelela teto vyongo vimo-i vilukulu vyevyo vyaza usogolo.

7. Kodi kachisi wauzimu aambeele alini inda chito?

⁷ Ndila yolambelela ya Akiristu. Chihema yali “ithuzithuzi ya vyongo vyaudimu” ndipo yaimelela kachisi mulukulu wa Yehova. Paulo aongile ira “chihema ineyo yali chifanizilo yathawi yo-eliwa yoi sopano ifiya.” (Aheb. 8:5; 9:9) Eno vathawi ineyo Paulo alembela liye kalata Akiristu a Chiheberi anala, kachisi wauzimu unola ali angalivo wale. Kachisila oowambeela inda chito mu 29 C.E. Muchaka inela Yesu oobadiziwa, oozoziwa na zimu owela ndipo oowambeela tumikela monga “ndimuwa wa asembe wavadimu” mukachisi wauzimu wa Yehova. c — Aheb. 4:14; Vyo. 10:37, 38.

8-9 Mogwilizana na Aheberi 7:23-27, kodi vali iyana woi avi vaari va andimuwa a asembe awu Izarayeli na Yesu Kiristu, unoyo uli Ndimuwa wa Asembe wavadimu?

⁸ Ndila yolambelela ya Ayuda. Ndimuwa wa asembe ookaana udindo woimelela athu wa Mulungu. Ndimuwa wa asembe wa Aizarayeli owambeela ali Aroni ndipo asakuliwe na Yehova vevo chihema yaambeelaathu inda chito. Koma mogwilizana na vyevyo Paulo afotokozile liye, “vafuneya kala asembe anjinji ovolowa m’malo chifukwa imfa yoowaruni-a pitiliza usembiwa.” d (Welengani Aheberi 7:23-27.) Voi katali angwilo, andimuwa a asembayo kafuneya teto pelekanga sembe da machimwiwa. Veva pavevo andimuwa a asembe a Aizarayeli kana-iyanaathu vinjinji na Ndimuwa wa Asembe wavadimu, unoyo uli Yesu Kiristu.

⁹ Ndila yolambelela ya Akiristu. Monga Ndimuwa wa Asembe, Yesu Kiristu ngu “wachito otumikela amo-iwa . . . muchihema yeniyeni, yomangiwa na Yehova, o-okala muthu.” (Aheb. 8:1, 2) Paulo afotokozile ira “chifukwa yokaana moyo wo-omala, kalivo omuvolowa m’malo [Yesu] va usembae.” Paulo oopitiliza fotokoza ira mo-iyana na asembe a Chiizarayeli, Yesu kai “otakali-iwa, o-iyana na athu ochimwa, eno kanafuneya peleka dambo na dambo sembe da machimwae.” Sopano tiyemoni nikambirane iyana wa ndila yolambelela ya Ayuda na ndila yolambelela ya Akiristu vakhani ya maguwa na sembe.

10 Kodi sembe dedo dapelekiwa vaguwa la mkuwa daimelela n’ni?

¹⁰ Ndila yolambelela ya Ayuda. Vakwikwi na mulango wachihema vookala guwa la mkuwa lelo kapelekelavoathu sembe da nyama wa Yehova. (Ekis. 27:1, 2; 40:29) Koma sembe dedi kadakami-a ira machimo etene a athu kakululukiwe. (Aheb. 10:1-4) Sembe da nyama, dedo dapelekiwa moweli-edaweli-eda vachihema daimelela sembe imo-i ineyo inaze iweli-e machimo a athu.

11 Kodi Yesu avipelekile ngati sembe vaguwa alini? (Aheberi 10:5-7, 10)

¹¹ Ndila yolambelela ya Akiristu. Yesu ooiziwa ira Yehova amutumizile vailambo yavati ira aze apeleke moywae monga dipo nayolinga yoi aombole athu. (Mat. 20:28) Eno vaubadizo wae, Yesu oovipeleka ira apangenga vyevyo Yehova unafuna liye. (Yoh. 6:38; Agal. 1:4) Yesu oovipeleka vaguwa la sembe lopipilisa, lelo linaimelela “chifunilo” ya Mulungu yoi Mwanae unola  apeleke sembe moywae wangwilo. Moyo wa Yesu wapelekiwe “ndila imo-i yoka” ira upimbe machimo a muthu uliwetene unoyo unamuroromela Kiristu. (Welengani Aheberi 10:5-7, 10.) Sopano tiyemoni nikambirane tantauzo la vyongo vyevyo vyali muwari mwa chihema.

12. Kodi mbaani anayo kaloliwa volowa musubi lililetene lava chihema?

¹² Ndila yolambelela ya Ayuda. Vyongo vyevyo vyafwanyeya muwari mwa chihema vyali vyofwanafwana na vyevyo vyafwanyeya mu makachisi anayo kamangiwe wu Yerusalemu. Muwari mwiwa mwali masubi ambin’li. “Malo Owela” na “Malo Owela Vinjinji.” Masubayo koo-iyani-iwa na nguwo yopentiwa. (Aheb. 9:2-5; Ekis. 26:31-33) Muwari mwa Malo Owela mookala yo-elavo nyale yagolide, guwa la sembe la vyofukiza na tebulo la mkate wachioneselo. “Asembe ozoziwa” oka mbanayo kaloliwa volowa muwari mwa malo owela dowa inda chito diwa. (Num. 3:3, 7, 10) M’malo Owela Vinjinji mwakala likasa la pangano lagolide, lelo laimelela kalavo wa Yehova. (Ekis. 25:21, 22) Ndimuwa wa asembe eka ngunoyo aloliwa vira nguwo yochinga dowa wu Malo Owela Vinjinji va Dambo la Mwambo Wopimba Machimo. (Lev. 16:2, 17) Chaka iliyetene, liye oovolowa na magazi a nyama ira adowe apimbe machimwae koma teto a Aizarayeli etene. Vanduli viwa Yehova oo-indi-eda chito zimwae owela vofotokoza tantauzo la vyongo vyevyo vyafwanyeya muchihema. — Aheb. 9:6-8. e

13. Kodi Malo Owela na Malo Owela Vinjinji kanaimelela n’ni volambela wa Akiristu?

 ¹³ Ndila yolambelela ya Akiristu. Ofunjeda oyeva a Kiristu koozoziwa na zimu owela ndipo kali va usamwali wavadela na Yehova. Athu 144 000 anala kanoza katumikele monga asembe udimu limo-i na Yesu. (Chiv. 1:6; 14:1) Malo Owela a chihema kanaimelela ira aliwala kootukuliwa kala a-ima auzimu a Mulungu vathawi ineyo kaliathu vailambo yavati. (Arom. 8:15-17) Malo Owela Vinjinji a chihema kanaimelela udimu, wewo Yehova unakala liye. “Nguwo,” ineyo ina-iyani-a Malo Owela na Malo Owela Vinjinji inaimelela thuthu la Yesu lelo lali ngati yochinga yomulepeli-a dowa udimu dowa tumikela monga Ndimuwa wa Asembe wavadimu mukachisi wauzimu. Yesu angapelekile thuthu lelo an’na liye vailambwela ngati sembe yovulumuchela athu, oo-ula ndila yoi Akiristu etene ozoziwa kadowe kakale na moyo udimu. Naaliwene kanafuneya iya thuthu lelo kan’naathu vailambwela ira kadowe kawachele mphoto iwa udimu. (Aheb. 10:19, 20; 1 Akor. 15:50) Yesu angavenyi-iwe oovolowa m’Malo Owela Vinjinji a kachisi wauzimu, wewo ozoziwa etene kanadoweathu kakale nae limo-i.

14. Mogwilizana na Aheberi 9:12, 24-26, chifukwa n’ni ninaonge ira lambela Yehova mukachisae mulukulu wauzimu kwapama vinjinji?

¹⁴ Veva ninokoza ona ira ndila ineyo Yehova apangile liye yoi vakale lambela owela zela mu sembe ya dipo koma teto udindo wa Yesu monga Ndimuwa wa Asembe, chiyapama vinjinji. Ndimuwa wa asembe wu Izarayeli oovolowa m’Malo Owela vinjinji opangiwa na athu angatukulile magazi a nyama koma Yesu adowile dowa volowa udimu weniweniwo, anayo kali malo owela kwaranya malo etene dowa oneela vamaso va Yehova. Udimuwo oodowa dowa peleka wa Mulungu ufulu unoyo an’na liye okaana moyo monga muthu wangwilo vailambo yavati ndipo apangile vyevi m’malo mwa iyo “ira achose uchimo zela mu sembe yae.” (Welengani Aheberi 9:12, 24-26.) Sembe ya Yesu inokami-a ira machimwi-u kakululukiwe mpakana walewale. Kaya nin’na chiyembekezo yodowa udimu kapena yoza kala vailambwela, etene iyene ninokoza lambela Yehova mukachisae wauzimu, ndipo ninokambirana vyevi mundima do-arela.

15. Kodi mbaani anayo katumikela m’bwalo la chihema?

¹⁵ Ndila yolambelela ya Ayuda. Chihema yookaana bwalo lelo lan’na malo ochingiwa na mpanda wewo asembe ka-indaoathu chito diwa. M’bwalo leli mookala guwa la sembe lilukulu la mkuwa koma teto beseni la mkuwa la ma-inje lelo asembe kali-indi-edaathu chito voviweli-a ka-anaambeele utumikiwa wopatuleya. (Ekis. 30:17-20; 40:6-8) Makachisi anayo kamangiwe vanduli viwa kookaana bwalo launde, wewo athu oyi kai asembe kaimelaoathu nolambelanga Mulungu.

16. Mukachisi wauzimu, kodi mbaani anayo kanatumikela m’bwalo la muwari, nanga mbaani anayo kanatumikela m’bwalo la unde?

¹⁶ Ndila yolambelela ya Akiristu. Abalae a Yesu ozoziwa ka-anadowe dowa tumikela na Yesu udimu monga asembe kanotumikela mororomeleya vailambo yavati m’bwalo lamuwari la kachisi wauzimu. Beseni lilukulu la ma-inje linowaumbucha ozoziwayo koma teto Akiristu etene ira kanafuneya kaana makalelo apama koma teto owela mwauzimu. Koma kodi a “khamu lilukulu,” anayo kanakami-a abalae a Kiristu ozoziwa, kanatumikela Yehova kangali waani? Mtumwi Yohani oowaona “kangaimelile vamaso va pando waumwene,” vyevyo vinatonyi-eda ira kali m’bwalo launde lavailambo yavati wewo “kanamupangela [Mulungu] utumiki wopatuleya tana na ma-iyu mukachisae.” (Chiv. 7:9, 13-15) Ninoyamikela vinjinji ira Yehova univa-a mwai wantengo  wavadimu womulambela mukachisae mulukulu wauzimu.

17. Kodi iyo vano nin’na mwai opeleka sembe diivi wa Yehova?

¹⁷ Malambwano Akiristu etene kookaana mwai wopeleka sembe wa Yehova vo-indi-eda chito thawiwa, kopolo koma teto vyongo viwa vomutumikela. Mogwilizana na vyevyo mtumwi Paulo aawandelile liye Akiristu a Chiheberi, ‘thawi detene ninokoza mutamanda Mulungu, ndipo ninokoza panga vyevi ngati sembe ineyo ninapeleka iyo wa liye vo-indi-eda chito milomo di-u ira nilengeze zina lae.’ (Aheb. 13:15) Ninokoza tonyi-eda ira ninoyamikela mwai-u wolambela Yehova voesaesa panga vyetene vyevyo ninawande iyo vomutumikela.

18. Mogwilizana na Aheberi 10:22-25, pivyongo viivi vyoi kaninafuneya vinyalanyaza, nanga pivyongo viivi vyevyo ninafuneya iyo viumbuwelanga thawi detene?

¹⁸ Welengani Aheberi 10:22-25. Umapeto wa kalata ineyo alembele liye Aheberi, Paulo ooromola vyongo vyo-iyana-iyana vyokuza lambela wi-u vyoi kaninafuneya vinyalanyaza. Vyongo viwa vinotangani-avo pempela wa Yehova, lengeza vowela chiyembekezo yi-u, sonkana vamo-i monga pingo koma teto limbikisana, ‘simbwasimbwa vevo ninaona [iyo] ira dambo la [Yehova] linoandamela.’ Umapeto wa buku la Chivumbuluso, ngelo wa Yehova oowonga maulendo ambin’li vofuna sindikiza, ira: “Lambelani Mulungu.” (Chiv. 19:10; 22:9) Tiyemoni niumbuwelenga thawi detene makundo odii-a a choonadi okuza kachisi mulukulu wauzimu anayo nifunjedile iyo, ndipo niyamikelenga mwai wolambela Mulungwi-u mulukulu, Yehova.