1. Avyani vino umungeli akalanda, swinya vikasula cani kwe sweswe?

 NGA cakuti umungeli wizile mukulanda namwemwe, uzye mungateyelezya kwe vino akuminena? Kweni, pe yo-o impindi umungeli akalanda ku “wantu wa myiko namyiko, awandimi ndekane-lekane na wansi zyonsi.” Nomba akalanda vyani? Akati “Tinanji Leza muwatumvya nuwukulu wakwe . . . Muwafukama kwakwe Leza wino welewuzile iyulu ninsi.” (Ukuwu. 14:​6, 7) E Yehova awili e Leza wa cisinka wino awantu wonsinye wazipizile wapepa. Fwandi tukasalifya nkaninye pa longo luno Yehova watupa ulwa ku mupepela mwi tempile lyakwe ilya mankolanya.

2. Uzye itempile lya kwe Yehova ilya mankolanya acani? (Lolani akambokosi kano kakuti “ Muno Litasula.”)

² Uzye itempile lya kwe Yehova ilya mankolanya acani, swinya akwinye kuno tungazana ivyewo vino vikalondolola pe lyonye itempile? Itempile lya kwe Yehova ilya mankolanya, asa cikulwa cino wazenga. Lelo amitanticile yino Yehova wawikako pa kumupepa ukuwomvya inzuwi ya Mwana wakwe e Yesu. Umutumwa Paulo walondolozile icete sana pe lyo-o itempile mwe kalata wino walembezile awina Klistu Awaheberi wano wikalanga mu Yudeya. b

3-4. Antazi ci yino Paulo waweni ukuti ayino awina Klistu Awaheberi wakweti, swinya wawavwizye wuli?

³ Cani calenzile e Paulo ukulembela awina Klistu Awaheberi yo-o kalata? Kufwile kwalinji ivintu viwili vino vyalenzile. Icakutalicila, walondanga ukuwawomelezya. Amuno awavule wakulizile mu mipepele ya wa Yuda. Swinya wasimapepo awa  Yuda wafwile wawasowekanga pe wowo vino wasozilepo ukuwa awina Klistu. Amulandu ci? Amuno awina Klistu watakweti itempile, icikomelo cakupelelapo inzuwi na wasimapepo nye. Co-o nga calenzile wa-a awina Klistu wafupuke swinya nga catonsizye ni suwilo lyawonye. (Hebe. 2:1; 3:​12, 14) Wamwi wafwile watalisile nu kwelenganya ukuti wanyocele vye ku mipepele ya wa Yuda.

⁴ Icaciti wili, e Paulo walandanga kwe wa-a awina Klistu Awaheberi ukuti watawisileko amano ku kwivwicisya amasambililo amacindame, akuli ukuti “ichakulya chikale” cino cikazanwa mwi Zwi lya kwe Leza. (Hebe. 5:​11-14) Cikaloleka ngati, wamwi wacilinji wakukonka na masundo ya kwe Musa. E Paulo walondolozile ukuti inzuwi zino zyalanzilwepo mu masundo ya kwe Musa, zitalinji nu kufumyapo uluwembu. Na co-o calenzile amasundo ‘yakankamulwe nanti yaleke ukuwomba.’ Acino e Paulo wawasambilizizye amasambililo amacindame. Wizusizyeko awina Klistu wawuye pi ‘suwilo izima’ lino wakweti ukupitila mu nzuwi ya kwe Yesu lino lyalinji nu kulenga ‘wapalamile kwe Leza.’—Hebe. 7:​18, 19.

5. Avyani vino tuzipizile ukwivwicisya vino vyawa mwi buku lya Waheberi?

⁵ E Paulo walondololezile awina Klistu Awaheberi umulandu wuno ukupepa kwa wina Klistu kwazipizile ukucila ukwa wa Yuda. Vino awa Yuda wapepanga ukulingana na Masundo vyalinji ‘avizungwani vyavye ivya vintu vino vikwiza, ukuwa ivintu vyakusimicila avya kwe Klistu.’ (Kolo. 2:17) Icizungwani asa cintu, lelo cikaloleka ukufuma ku cintu cakusimicila. Wonye avino ni nzila yino awa Yuda wapepelangamo ku nsizi yalinji acizungwani cakupepa ukusanguluke ukwa wina Klistu, akuli ukuti imitanticile ya kwe Yehova iya kuti kuwe itempile lyakwe ilya Mankolanya. Yo-o imitanticile yikalenga atutetela nga cakuti twawembuka pa kuti twamupepa ukulingana na vino akalonda. Fwandi cicindime nkaninye ukwivwicisya uwupiluwulo we yo-o imitanticile. Lekani nomba tulinganye ‘icizungwani’ (inzila yino awa Yuda wapepelangamo) ku ‘vyakusimicila’ (ukupepa kwa wina Klistu), vino vyalondololwa mwi buku lya Waheberi. Ukucita wo-o kwandi kutwavwe ukwivwicisya muno itempile lya mankolanya ilya kwe Leza lyasula na vino lyatukuma.

6. Uzye ihema waliwomvyanga ku kucita cani?

⁶ Mu mpindi zya wa Yuda. E Paulo walondolozile pi hema lino lyalinjiko mu mpindi zya kwe  Musa mu 1512 B.C.E. (Lolani e chati yakuti “Mu Mpindi zya wa Yuda—Ku Wina Klistu.”) Ihema walizenzile vye ngati alitenti lino awina Israeli wanyamulanga nu kunyamula nga cakuti wakucinta. Waliwomvizye mupipi ni myaka 500 mpaka pano wizile awazenga itempile mu Yerusalemu. (Ukuf. 25:​8, 9; Impe. 9:22) Lyo-o “ihema lyakuwunganila mwenemo” lyawezile pakasi pano awina Israeli wayanga mukulanda ne Yehova, ukupa inzuwi nu kupepa. (Ukuf. 29:​43-46) Lelo nanti ciwe wo-o, limililangako icintu cimwi icicindame nkaninye cino calinji nu kwiza ku wina Klistu.

7. Ampindi pano kwizile akuwa itempile lya kwe Yehova ilya mankolanya?

⁷ Ku wina Klistu. Ihema chalinji “achizungwani . . . chakwe vino vili mwi yulu,” swinya limililangako itempile lya kwe Yehova ilya mankolanya. E Paulo walanzile ukuti, ihema “achili chimanyilo chakulanjizya impindi yakanonzi.” (Hebe. 8:5; 9:9) Pano walembelanga Awaheberi ya-a amazwi, lyo itempile lya kwe Yehova ilya mankolanya akuno lyawa. Lizile aliwako mu 29 C.E. Mwe wo-o umwaka apano e Yesu wabatizizwe nu kupakwa nu muzimu wutele swinya apano watalisile ukuwomba ngati we ‘simapepo mukulu’ mwi tempile lya kwe Yehova ilya mankolanya. c—Hebe. 4:14; Imili. 10:​37, 38.

8-9. Ukulingana na Waheberi 7:​23-27, awupusano ci wuno wawa pa simapepo wakulu awa mu Israeli ne Simapepo Mukulu nkani e Yesu Klistu?

⁸ Mu mpindi zya wa Yuda. E simapepo mukulu awino walandilangako awantu kwe Yehova. Pano Wazenzile vye Ihema, e Aroni awino Yehova watalicizilepo ukusonta ukuwa we simapepo mukulu. Lelo nanti ciwe wo-o, e Paulo walondolozile ukuti, “wasimapepo wanji wawo wavulinkine muno wafwanga nimilimo isilila panzila.” d (Wazyani Waheberi 7:​23-27.) Swinya pa mulandu wakuti watalinji awapwililike, wa-a wasimapepo wapanga ni nzuwi zya pa luwembu. Vyo-o avino vyalenga e Simapepo Mukulu e Yesu apusaneko nawa simapepo wakulu wano walinjiko mu mpindi zya wina Israeli.

⁹ Ku wina Klistu. E Simapepo witu Umukulu, e Yesu Klistu “awili Simapepo . . . mung’anda yihema lyenecho lino Imfumu-nye nalwakwe wazenzile, umuntu pole.” (Hebe. 8:​1, 2) E Paulo walondolozile ukuti “e Yesu weni awawumi wamuyayaya, numulimo wakwe uwawusimapepo wusilechenkanwa kwakwe winji.” E Paulo walanzile nu kuti e Yesu ‘asi nu luwembu lumwi’ swinya ukupusanako nawa simapepo wanji awakulu awa mu Israeli, “weni asifima inzuwi wila wanda” iyakuluwembu lwakwe. Lekani nomba tulande pa wupusano wuno wawa pa vikomelo ni nzuwi zino wapanga kaali nga na kwe vino cawa ku wina Klistu.

10. Uzye inzuwi zino wapanga pa cikomelo ce golide zimililangako cani?

¹⁰ Mu mpindi zya wa Yuda. Kunzi yi hema nomba pa mulyango wawisilepo icikomelo cino wapanjizile ne golide co wawomvyanga pakupa inzuwi zya nyama kwe Yehova. (Ukuf. 27:​1, 2; 40:29) Lelo nanti ciwe wo-o, nga cakuti wapa zyo-o inzuwi zitamalanga uluwembu ku wantu. (Hebe. 10:​1-4) Wo-o vino wapanga inzuwi zya nyama cila mpindi pi hema, calanjizyanga vye ukuti kwalinji nu kuwa inzuwi yonganye yino yalinji nu kumala uluwembu lonsinye ku wantu.

11. Acikomelo ci cino Yesu wapezilepo uwumi wakwe? (Waheberi 10:​5-7, 10)

¹¹ Ku wina Klistu. E Yesu wamanyile ukuti e Yehova wamutumile kukupa uwumi wakwe  ngati anzuwi iya kutula awantu wonsinye ku luwembu. (Mat. 20:28) Acino pano wa batizizwe walanjizizye ukuti akulonda ukucita cino Yehova wamutumizile munsi. (Yoha. 6:38; Gal. 1:4) Icikomelo cino Yesu wapezilepo inzuwi yakwe asa coco cino capanzilwe na wantu, lelo cimililangako “ukulonda” kwa kwe Leza ukwakuti umwana wakwe ape uwumi wakwe uwupwililike pa kuti aluwule awantu wonsinye. E Yesu wapile uwumi wakwe “lyonganye” pa kutuluwula nanti pa kuvimba pa mawembuko ye wonsinye wano wakumusuwila. (Wazyani Waheberi 10:​5-7, 10) Pe yo-o impindi lekani tulande pa wupiliwulo wa vintu vino vyalinji pi hema.

12. Awaweni vye wano winjilanga mu miputule yi hema?

¹² Mu mpindi zya wa Yuda. Mwi tempile lino wizile awazenga mu Yerusalemu mwalinji vimwi vino vyakoline nkaninye na vyo vyalinji mwi hema. Ku cakulolelako mwalinji imiputule yiwili akuli ukuti ‘Uwutele’ nu ‘Wutele Nkani’ yino wapawunkinye ukuwomvya umwenda. (Hebe. 9:​2-5; Ukuf. 26:​31-33) Mukasi mu Muputule Uwutele, mwalinji icakutekapo inyali ice golide, icikomelo cakocelapo ivinuncile ni tebulo apakuwika umukate. “Wasimapepo awapakwe” watupunye awano wazumilizizye ukwinjila mu muputule uwutele mu kuwomba umulimo wawo uwawusimapepo. (Impe. 3:​3, 7, 10) Mu Muputule Uwutele Nkani mwalinji imbokosi yilayano yino yimililangako ukuwapo kwa kwe Yehova. (Ukuf. 25:​21, 22) E simapepo mukulu mutupunye awino wazumilizizye ukwinjila mu muputule uwutele nkani pa wanda wacifuta mulandu. (Lev. 16:​2, 17) Winjilanga kwe wo-o umuputule cila mwaka lyo asenzile nu wazi wa nyama wuno wayanga mukupa  pakulipila pa mawembuko yakwe nga nayaluko lonsinye. Mukupita kwa mpindi e Yehova wawomvizye umuzimu wakwe uwutele, pa kulenga vino vyalinji pi hema vimanyikwe vino vimililangako.—Hebe. 9:​6-8.

13. Uzye umuputule Uwutele nu Wutele Nkani vikakwimililako cani ku wina Klistu?

¹³ Ku wina Klistu. Kwawa vye awina Klistu watici wano wapakwa nu muzimu wutele swinya wano wakayitopwa wuciwuza uwuyiwele ne Yehova. Wa-a, awa 144,000, wano waliwawomba ngati awasimapepo kwi yulu ponga ne Yesu. (Ukuwu. 1:6; 14:1) E Yehova akawapaka nu muzimu wakwe uwutele pano wacili wali munsi swinya wakakwiza mukuwa awana wakwe. Acino Umuputule Uwutele wuno walinji mwi hema wukakwimililako wuciwuza uwuyiwele wuno wawa pa wapakwe ne Yehova. (Roma. 8:​15-17) Ne umuputule Uwlutele Nkani wukakwimililako iyulu kuno Yehova akakwikala. Icimwenda ‘cakucinga’ cino capawunkinye umuputule Uwutele nu Wutele Nkani cikakwimililako umuwili wa kwe Yesu pano walinji munsi. Wo-o vino walinji nu muwili wa wuntu, atalinji nu kuya kwi yulu wulyanye nu kuya mukuwa ngati we Simapepo Mukulu mwi tempile lya kwe Yehova ilya mankolanya. Lelo pano wapile umuwili wakwe ngati anzuwi ya kuluwula awantu, wiyulizile awapakwe inzila yakuwa izyamfumu kwi yulu. Co-o cikulanjizya ukuti nawonye pa kuti wapocelele icilambu cawo, watazipizile ukuwa ni miwili ya wuntu lelo wazipizile ukuwa ni miwili yakwi yulu. (Hebe. 10:​19, 20; 1 Kor. 15:50) Pano e Yesu wazyulupusile vye wayile yinjila ku muputule Uwutele Nkani uwi tempile lya kwe Leza ilya mankolanya kuno awapakwe wakaya mukuwa ponga nawe.

14. Ukulingana na Waheberi 9:​12, 24-26, acani cino calenga ukupepa ukusanguluke mwi tempile lya mankolanya ukuzipa ukulusya kuno kwalinjiko ku wina Israeli?

¹⁴ Vyo-o vino twalandapo vikulanjizya vyo Yehova wacindamika imitanticile yakwe iya kupepa ukusanguluke, kuno kwasimpwa pa nzuwi swinya kuno kukatungululwa ne Simapepo Mukulu e Yesu Klistu. E simapepo mukulu uwa mu Israeli winjilanga mu muputule uwutele nkani wuno wapanzilwe na wantu lyo asenzile uwazi wanzuwi zya nyama, lelo e Yesu winjizile “mwiyulunye,” icifulo icitele nkani pa vifulo vyonsinye pano wayile mu kulolecela kwe Yehova. Konye ako wayile apa uwumi wakwe uwupwililike “alyakuti afumye uluwembu ni nzuwi yakuyifima kwakwe.” (Wazyani Waheberi 9:​12, 24-26.) Inzuwi ya kwe Yesu ayino yalenga e Yehova awatutetela kwe vyonsinye vino tukawembuka. Swinya ndi vino twandi tusambilile, asa mulandu twawa ni suwilo lyakuya kwi yulu nanti munsi swensinye tungapepa Yehova mwi tempile lyakwe ilya mankolanya.

15. Awaweni wano wawombelanga mu luwanza lwi hema?

¹⁵ Mu mpindi zya wa Yuda. Pi hema palinji uluwanza ulukulu luno wazingulusizyeko nilinga muno wasimapepo wawombelanga imilimo yawo. Mwe lonye uluwanza amuno mwalinji ni cikomelo cino wapanzile ne golide swinya mwalinji ni cakuwikamo aminzi ice golide muno wasimapepo wasambanga pano watani watalike ukuwomba imilimo yawo iyitele. (Ukuf. 30:​17-20; 40:​6-8) Lelo amatempile yano wizile awazenga mu kupita kwa mpindi, yeni yawanga nu luwanza lwa ku londe kuno wano watalinji awasimapepo wayanga mukupepela Yehova.

16. Awaweni wano wakawombela mu maluwanza yi tempile lwa kwe Yehova ilya mankolanya?

¹⁶ Ku wina Klistu. Pano awapakwe watani waye kwi yulu mukuwombela ponga ne Yesu ngati awasimapepo, wakawombela Yehova ni cisinka munsi, muluwanza lwa mukasi kilinga luno lwawa mwi tempile lya kwe Yehova ilya  mankolanya. Icakuwikamo aminzi ice golide cino calinji pi hema na muma tempile, cikatwizusyako swensinye ukuwikako na wapakwe wano wacili munsi ukuti tuzipizile ukutwalilila ukuwa awasanguluke mwe vyonsinye. Nga pe yo-o impindi, akwinye kuno “iwumba kulu,” wano wakatunjilila wa munyina Klistu wakaya mukupepela Yehova? Umutumwa Yohani wawaweni ‘wimilile pa nkolelo ya cilimba ca Wufumu, . . . wakumuwombela [Yehova] umusanya nu wusiku mwi tempile lyakwe.’ Wonye avino awa mwiwumba likulu munsi wakawombela muluwanza lwa kulonde ulwa kwi tempile lya kwe Yehova ilya mankolanya (Ukuwu. 7:​9, 13-15) Tukakwivwa icete nkaninye wo-o vino Yehova watupa ulongo lwa kumupepa mwi tempile lyakwe ilya mankolanya!

17. Alongo ci luno twawa nalo?

¹⁷ Awina Klistu wonsinye pe yo-o impindi wawa nu longo lwa kupepa Yehova, ukupitila mukuwomvya impindi, amaka na vino wawa navyo ku kumuwombela. Ndi wulyanye vino umutumwa Paulo wanenile awina Klistu Awaheberi, nasweswenye “tungafima inzuwi yi lumbo kwakwe Leza, akuli ukuti icikomwa ca milomo yino yikulanda izina lyakwe.” (Hebe. 13:15) Tungalanjizya ukuti tukasalifya pe lo-o ulongo lwakupepa luno Yehova watupa nga cakuti tukumuwombela ukufika pano papelezile amaka yitu.

18. Ukulingana na Awaheberi 10:​22-25, avyani vino tuzipizile ukuwikako sana amano swinya avyani vino tutazipizile ukwiwilila?

¹⁸ Wazyani Waheberi 10:​22-25. Ku nsilo ye kalata yino Paulo walembezile awina Klistu Awaheberi, walanzile pa vintu vimwi vino wazipizile ukuwikako sana amano. Pe vyo-o pawa ukupepa, ukuwizizyako wanji, ukuzanwa mu kulongana, nu kuwomelezyanya ‘nkaninkani pano mwalola kuno uwanda wakwiza kwa Mfumu wapalamila.’ Ne mukulecelezya kwi buku lya Ukuwumbulika, umungeli wa kwe Yehova walanzile mupipi ni miku yiwili ukuti: “Pepanga Leza!” (Ukuwu. 19:10; 22:9) Acino tukumiwomelezya ukuti mutiza mwiwilile vino twasambilila pi tempile lya kwe Yehova ilya mankolanya swinya twalililani ukusalifya pa longo lwa kupepa Yehova luno twawa nalo.