Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 45

Maa Ɛ Nye Ɛzɔ Nwolɛ Adenle Mɔɔ Ɛlɛ Ɛsonle Gyihova Wɔ Ye Sunsum Nu Ɛzonlenlɛsua Ne Anu La

Maa Ɛ Nye Ɛzɔ Nwolɛ Adenle Mɔɔ Ɛlɛ Ɛsonle Gyihova Wɔ Ye Sunsum Nu Ɛzonlenlɛsua Ne Anu La

“Bɛzonle Mɔɔ bɔle anwuma nee azɛlɛ ye.”—YEK. 14:7.

EDWƐNE 93 Yila Yɛ Ayia Ne

MƆƆ YƐBAZUKOA a

1. Edwɛkɛ boni a anwumabɔvolɛ bie ɛlɛka a, na kɛzi ɔfale yɛ nwo ɛ?

 SAA anwumabɔvolɛ bie ɛlɛtendɛ ahile wɔ a, anrɛɛ ɛbadie ye ɔ? Ɛnɛ, anwumabɔvolɛ bie ɛlɛtendɛ ahile “maanle nee mbusua nee aneɛ nee menli kɔsɔɔti.” Ɔse: “Bɛzulo Nyamenle na bɛwula ye anyunlunyia . . . bɛzonle Mɔɔ bɔle anwuma nee azɛlɛ ye” la. (Yek. 14:​6, 7) Gyihova a le nɔhalɛ Nyamenle kokye ne mɔɔ ɔwɔ kɛ awie biala sonle ye a. Nea kɛzi ɔyɛ anyelielɛ kɛ yemaa yɛ nwolɛ adenle kɛnlɛma kɛ yɛzonle ye wɔ sunsum nu ɛzonlenlɛsua kpole ne anu a!

2. Duzu a le sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne? (Eza nea ɛlɛka, “ Mɔɔ Ɔngile La.”)

2 Duzu bɔbɔ a le sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne, na nienwu a yɛbanyia nwolɛ ngilenu dɔɔnwo a? Ɛhye ɛnle sua kpalɛ mɔɔ bɛzi bɛzie ɛkɛ a. Ɔle ngyehyɛleɛ mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa nɔhalɛ ɛzonlenlɛ mɔɔ ɔgyi Gyisɛse Kelaese ɛkpɔnelɛ afɔlebɔlɛ ne azo la. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hilehilele ngyehyɛleɛ ɛhye anu wɔ kɛlata mɔɔ ɔhɛlɛle ɔhɔmaanle alimoa Hibulu Kilisienema mɔɔ ɛnee de Dwudiya la anu. b

3-4. Ngyegyelɛ boni mɔ a ɛnee Pɔɔlo lɛ wɔ Hibulu Kilisienema mɔɔ wɔ Dwudiya la anwo a, na kɛzi ɔboale bɛ ɛ?

3 Duzu ati a Pɔɔlo hɛlɛle Hibulu Kilisienema mɔɔ de Dwudiya la kɛlata a? Ɔbayɛ kɛ ninyɛne titili nwiɔ bie ati ɔ. Mɔɔ limoa, ɔfa yeamaa bɛ anwosesebɛ. Bɛtetele bɛ nuhua dɔɔnwo wɔ Dwuuma ɛzonlenlɛ nu. Bie a kɛmɔ bɛrayɛ Kilisienema la ati, ɛzonlenlɛ mɔɔ ɛnee bɛwɔ nu dɛba la anu mgbanyima bagolo bɛ nwo. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ Kilisienema ɛnlɛ ɛzonlenlɛsua kpole, bɛnlɛ afɔlemokyea mɔɔ bɛbabɔ afɔle wɔ zo yɛɛ bɛnlɛ ɛsɔfoma. Anrɛɛ ɛhye bahola amaa Kelaese ɛdoavolɛma ne asa anu ado na bɛ diedi ne aha aze. (Hib. 2:1; 3:​12, 14) Anrɛɛ bɛ nuhua bie mɔ bɔbɔ bɛanyia adwenle kɛ bɛsia bɛahɔ Dwuuma ɛzonlenlɛ nu.

4 Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, Pɔɔlo maanle bɛnwunle kɛ bɛmbɔ mɔdenle kɛ bɛbade sunsum nu ninyɛne fofolɛ anzɛɛ ninyɛne mɔɔ anu pi, “aleɛ mɔɔ anu yɛ ɛlomboɛ” mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la abo. (Hib. 5:​11-14) Ɔda ali kɛ, ɛnee bɛ nuhua bie mɔ tɛdi Mosisi Mɛla ne azo. Noko ɛnee Pɔɔlo ɛhilehile nu kɛ afɔle mɔɔ Mɛla ne hanle kɛ bɛbɔ la ɛnrɛhola ɛnrɛye ɛtane ɛnrɛvi ɛkɛ ne bɔkɔɔ. Ɛhye ati bɛye Mɛla ne “bɛzie ahane.” Ɔti Pɔɔlo hɔle zo hilehilele bɛ nɔhalɛ mɔɔ anu pi la bie mɔ. Ɔhakyele ɔ mediema Kilisienema ne kɛ ɔlua Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne ati, bɛlɛ “anyelazo kpalɛ bie” mɔɔ ɔbaboa bɛ kpalɛ yeamaa ‘bɛabikye Nyamenle a.’—Hib. 7:​18, 19

5. Hibuluma buluku ne anu edwɛkɛ boni a ɔhyia kɛ yɛte ɔ bo a, na duzu ati ɔ?

5 Pɔɔlo hilehilele deɛmɔti bɛ Kilisiene ɛzonlenlɛ ne kpogya kpalɛ tɛla Dwuuma ɛzonlenlɛ ne la anu hilele ɔ mediema Hibulu Kilisienema ne. Mɔɔ ɛnee bɛyɛ wɔ Dwuuma ɛzonlenlɛ nu la “le ninyɛne mɔɔ bara la sɔhovolɛ, na bɛ kpalɛ kpalɛ ne a le Kelaese.” (Kɔl. 2:17) Debie bie sɔhovolɛ ɛnle deɛ ne mumua ne, emomu ɔle nwolɛ nvoninli ala. Zɔhane ala a adenle mɔɔ ɛnee Dwuuma dua zo sonle Nyamenle wɔ tete ne la le kpalɛ kpalɛ ne, sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne, sɔhovolɛ a. Ɛhye le ngyehyɛleɛ mɔɔ Gyihova ɛyɛ amaa bɛava yɛ ɛtane bɛahyɛ yɛ na yɛahola yɛazonle ye wɔ adenle mɔɔ ɔdie ɔto nu la azo. Ɔti ɔhyia kɛ yɛte ɔ bo. Maa yɛva “sɔhovolɛ” ne (tete Dwuuma ɛzonlenlɛ ne) yɛtoto “kpalɛ kpalɛ ne” (Kilisienema ɛzonlenlɛ ne), mɔɔ bɛhilehile nu wɔ Hibuluma buluku ne anu la anwo. Saa yɛyɛ zɔ a, yɛbade sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne nee kɛzi ɔfale yɛ nwo la abo kpalɛ.

ƐDANLƐSUA NE

6. Kɛzi bɛvale ɛdanlɛsua ne bɛlile gyima ɛ?

6 Sɔhovolɛ ne. Pɔɔlo gyinlanle ɛdanlɛsua mɔɔ Mosisi zile wɔ 1512 K.Y.M. la azo a hilehilele ye edwɛkɛ ne anu a. (Nea ɛlɛka, “Sɔhovolɛ Ne—Kpalɛ Kpalɛ Ne.”) Ɛnee ɛdanlɛsua ne le kɛ tɛnte mɔɔ mɔlebɛbo ne saa Yizilayɛma ɛlɛfi ɛleka ko ahɔ ɛleka fofolɛ a bɛsoa bɛkɔ a. Bɛvale bɛlile gyima kɛyɛ ɛvolɛ 500 kolaa na bɛazi ɛzonlenlɛsua kpalɛ wɔ Gyɛlusalɛm. (Ɛzɛ. 25:​8, 9; Nɔm. 9:22) Ɛnee “nyianu ɛdanlɛsua” ɛhye le ɛleka titili mɔɔ Yizilayɛma kɔyia amaa bɛabɔ afɔle na bɛazonle Nyamenle a. (Ɛzɛ. 29:​43-46) Noko ɛnee eza ɛdanlɛsua ne gyi ɛkɛ ne maa debie kpole kpalɛ mɔɔ Kilisienema bayɛ ye kenle bie la.

7. Mekɛ boni a bɛvale sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne bɛziele ɛkɛ a?

7 Kpalɛ kpalɛ ne. Ɛnee tete ɛdanlɛsua ne le ‘ninyɛne mɔɔ wɔ anwuma lɔ la sɔhovolɛ,’ na ɛnee ɔgyi ɛkɛ ne ɔmaa Gyihova sunsum nu ɛzonlenlɛsua kpole ne. Pɔɔlo hanle kɛ, “ɛdanlɛsua ɛhye le ndonwo maa ɛnɛ mekɛ ye.” (Hib. 8:5; 9:9) Ɔti mekɛ mɔɔ ɔhɛlɛle Hibuluma ne kɛlata la, ɛnee sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne wɔ ɛkɛ ne dɛba. Bɛvale bɛziele ɛkɛ wɔ ɛvolɛ 29 Y.M. anu. Wɔ zɔhane ɛvolɛ ne anu, bɛzɔnenle Gyisɛse, bɛvale sunsum nwuanzanwuanza ne bɛkpokpale ye na ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔsonle kɛ Gyihova “ɛsɔfo kpanyinli kpole kpalɛ” wɔ sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne anu. cHib. 4:14; Gyi. 10:​37, 38.

ƐSƆFO KPANYINLI NE

8-9. Kɛ mɔɔ Hibuluma 7:​23-27 kile la, ngakyile kpole boni a wɔ Yizilayɛ ɛsɔfo mgbanyinli nee ɛsɔfo kpanyinli kpole kpalɛ ne, Gyisɛse Kelaese avinli a?

8 Sɔhovolɛ ne. Ɛnee ɛsɔfo kpanyinli ne gyi menli ne agyakɛ anu wɔ Nyamenle anyunlu. Gyihova kpale Aalɔn, Yizilayɛma ɛsɔfo kpanyinli mɔɔ limoa la wɔ mekɛ mɔɔ bɛyilale ɛdanlɛsua ne azo la. Noko Pɔɔlo hilehilele nu kɛ, “ɛnee ɔwɔ kɛ menli dɔɔnwo di agya yɛ ɛsɔfo gyima, ɔluakɛ ewule ammaa bɛangola bɛandoa zo bɛanyɛ bɛ gyima ne.” d (Kenga Hibuluma 7:​23-27.) Kɛmɔ ɛnee ɛsɔfo mgbanyinli ɛhye mɔ ɛnli munli la ati, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛbɔ afɔle bɛkpɔda bɛdabɛ mumua ne bɛ ɛtane. Ɛhye le ngakyile kpole mɔɔ wɔ Yizilayɛma ɛsɔfo mgbanyinli ne mɔ nee Ɛsɔfo Kpanyinli kpole kpalɛ ne, Gyisɛse Kelaese avinli a.

9 Kpalɛ kpalɛ ne. Kɛ yɛ Ɛsɔfo Kpanyinli la, Gyisɛse Kelaese a le “awie mɔɔ sonle wɔ . . . ɛdanlɛsua ne mɔɔ Gyihova a zile na tɛ sonla a zile la anu” a. (Hib. 8:​1, 2) Pɔɔlo hilehilele nu kɛ, “kɛmɔ [Gyisɛse de] aze dahuu la ati, awie mɔ ɛnrɛli ye agya kɛ ɛsɔfoma.” Pɔɔlo vale zɔle zolɛ kɛ Gyisɛse anwo “ɛtɛguale evinli, ɔnle kɛ ɛtanevolɛma” la, yɛɛ ɔnle kɛ Yizilayɛ ɛsɔfo mgbanyinli la, “ɔngyia kɛ alehyenlɛ biala ɔdimoa ɔbɔ ye ɛtane nwo afɔle.” Akee maa yɛnlea ngakyile mɔɔ wɔ afɔlemokyea nee afɔlebɔlɛ ne mɔ mɔɔ wɔ tete Dwuuma ɛzonlenlɛ nu nee mɔɔ wɔ Kilisienema ɛzonlenlɛ nu avinli la.

AFƆLEMOKYEA NEE AFƆLEBƆLƐ NE MƆ

10. Duzu a afɔle mɔɔ bɛbɔle ye wɔ kɔbele afɔlemokyea ne azo la hwenle adwenle hɔle zo a?

10 Sɔhovolɛ ne. Ɛnee kɔbele afɔlemokyea mɔɔ bɛfa nane bɛbɔ afɔle wɔ zo la gyi ɛdanlɛsua ne anuhɔlɛ ne alienwo. (Ɛzɛ. 27:​1, 2; 40:29) Noko zɔhane afɔlebɔlɛ ne mɔ ammaa bɛangola bɛanva menli ne mɔ ɛtane bɛangyɛ bɛ bɔkɔɔ. (Hib. 10:​1-4) Nane mɔɔ ɛnee bɛfa bɛbɔ afɔle dahuu wɔ ɛdanlɛsua ne anu la hwenle adwenle hɔle afɔlebɔlɛ ko bie mɔɔ ɔbamaa bɛava alesama ɛtane bɛahyɛ bɛ bɔkɔɔ la azo.

11. Afɔlemokyea boni a Gyisɛse vale ɔ nwo bɔle afɔle wɔ zo a? (Hibuluma 10:​5-7, 10)

11 Kpalɛ kpalɛ ne. Ɛnee Gyisɛse ze kɛ Gyihova ɛzoa ye wɔ azɛlɛ ye azo kɛ ɔrava ye dasanli ngoane ne ɔyɛ ɛkpɔnedeɛ ɔmaa alesama. (Mat. 20:28) Ɔti mɔɔ bɛzɔnenle Gyisɛse la, ɔdule ɔ nwo ɔmaanle kɛ ɔbayɛ mɔɔ Gyihova kulo la. (Dwɔn 6:38; Gal. 1:4) Gyisɛse vale ɔ nwo bɔle afɔle wɔ sɛkɛlɛneɛ adenle zo afɔlemokyea bie mɔɔ gyi ɛkɛ maa Nyamenle “ɛhulolɛdeɛ,” mɔɔ yemɔ a le kɛ ɔ Ra ne bava ye dasanli ngoane mɔɔ di munli la yeabɔ afɔle la azo. Gyisɛse vale ye ngoane bɔle “afɔle kokye” vale kpɔdale anzɛɛ hedale awie biala mɔɔ banyia diedi wɔ Kelaese anu la ɛtane zo bɔkɔɔ. (Kenga Hibuluma 10:​5-7, 10.) Bieko, yɛbazuzu mɔɔ ɛdanlɛsua ne anu ninyɛne ne mɔ gyi ɛkɛ ne maa la anwo.

NWUANZANWUANZA NEE NWUANZANWUANZA NU NWUANZAANWU ƐLEKA NE

12. Nwane a ɛnee kola kɔ ɛdanlɛsua ne ekpumgbunli biala anu a?

12 Sɔhovolɛ ne. Ninyɛne mɔɔ wɔ ɛdanlɛsua ne anu nee mɔɔ wɔ ɛzonlenlɛ azua mɔɔ nzinlii bɛsisile bɛ wɔ Gyɛlusalɛm anu la zɔho bɛ nwo kpalɛ. Ɛnee ekpumgbunli nwiɔ mɔɔ mgbɛnudanlɛ mɔɔ bɛnwo la a kyɛ bɛ nu la wɔ nu—bɛmɛ a le “Nwuanzanwuanza Ɛleka ne” nee “Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne.” (Hib. 9:​2-5; Ɛzɛ. 26:​31-33) Ɛnee nvutuke kɛnlaneɛbaka, afɔlemokyea mɔɔ bɛkpu ayilevuanlɛ wɔ zo yɛɛ ɛkponle ne mɔɔ bɛfa paano mɔɔ bɛfa bɛkile bɛgua zo la wɔ Nwuanzanwuanza Ɛleka ne. Ɛsɔfoma mɔɔ “bɛkpokpale bɛ” la angomekye a ɛnee kola kɔ Nwuanzanwuanza Ɛleka ne kɔyɛ bɛ ɛsɔfoma gyima ne a. (Nɔm. 3:​3, 7, 10) Ɛnee nvutuke ngyekyeleɛ ɛlɛka ne mɔɔ kile kɛ Gyihova wɔ ɛkɛ ne la wɔ Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne. (Ɛzɛ. 25:​21, 22) Ɛnee ɛsɔfo kpanyinli ne angomekye a lɛ adenle pɛ nuhua wɔ ɛleka mɔɔ mgbɛnudanlɛ ne wɔ la kɔ Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne ɛvolɛ biala wɔ Mgbɔdalɛ Kenle ne a. (Lɛv. 16:​2, 17) Ɛvolɛ biala, ɔfa nane mogya ɔkɔ ɛkɛ ɔkɔkpɔda ɔdaye mumua ne nee maanle ne amuala ɛtane. Awieleɛ bɔkɔɔ ne, Gyihova luale ye sunsum nwuanzanwuanza ne azo ɔmaanle bɛnwunle mɔɔ ɛdanlɛsua ne anu ninyɛne ne kile la wienyi.—Hib. 9:​6-8. e

13. Duzu a Nwuanzanwuanza Ɛleka ne nee Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne gyi ɛkɛ maa a?

13 Kpalɛ kpalɛ ne. Kelaese ɛdoavolɛma ne anu ekyi bie a bɛva sunsum nwuanzanwuanza ne bɛkpokpa bɛ a, na bɛ nee Gyihova lɛ abusuabɔlɛ titili bie. Menli 144,000 ɛhye nee Gyisɛse badɛnla anwuma, na bɛbayɛ ɛsɔfoma. (Yek. 1:6; 14:1) Mekɛ mɔɔ bɛtɛbɔ azɛlɛ ye azo la, Nyamenle fa ye sunsum ne kpokpa bɛ na ɔfa bɛ ɔyɛ ye sunsum nu mralɛ. Ɛdanlɛsua ne Nwuanzanwuanza Ɛleka ne gyi ɛkɛ maa abusuabɔlɛ titili ɛhye mɔɔ bɛ nee Nyamenle lɛ la. (Wlo. 8:​15-17) Ɛdanlɛsua ne Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne gyi ɛkɛ maa anwuma, ɛleka mɔɔ Gyihova de la. “Mgbɛnudanlɛ ne” mɔɔ ɛnee kyɛ Nwuanzanwuanza Ɛleka ne nee Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne anu la gyi ɛkɛ maa Gyisɛse nwonane nu sonlabaka ne mɔɔ ɛnee ɔmmaa ɔngola ɔngɔ anwuma nehane kɛ sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne anu Ɛsɔfo Kpanyinli kpole kpalɛ ne la. Mɔɔ Gyisɛse vale ye sonlabaka ne bɔle afɔle maanle alesama la, ɔbukele anwuma ɛhɔlɛ nwo adenle ne ɔmaanle Kilisienema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la kɔsɔɔti. Amaa bɛdabɛ noko bɛanyia bɛ anwuma ahyɛlɛdeɛ ne la, ɔwɔ kɛ bɛkpolo bɛ sonlabaka ne bɛgua ɛkɛ. (Hib. 10:​19, 20; 1 Kɔl. 15:50) Mɔɔ bɛdwazole Gyisɛse la anzi, ɔhɔwolole sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne, ɛleka mɔɔ awieleɛ bɔkɔɔ ne, menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la amuala nee ye bayia la.

14. Kɛ mɔɔ Hibuluma 9:​12, 24-26 kile la, duzu a maa Gyihova sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne anu ngyehyɛleɛ ne kpogya kpalɛ a?

14 Yɛnwu kɛzi ngyehyɛleɛ mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa nɔhalɛ ɛzonlenlɛ, mɔɔ gyi ɛkpɔnenlɛ afɔlebɔlɛ ne nee Gyisɛse Kelaese ɛsɔfolilɛ ne azo la kpogya la wienyi. Yizilayɛ ɛsɔfo kpanyinli ne vale nane mɔɔ bɛvale bɛbɔle afɔle la mogya hɔle Nwuanzanwuanza Nu Nwuanzaanwu Ɛleka ne mɔɔ menli a yɛle la, noko Gyisɛse hɔle “anwuma lɔ,” ɛleka nwuanzanwuanza kpalɛ ne, ɔhɔvindele Gyihova anyunlu. Ɛnee Gyisɛse lɛ nwolɛ adenle kɛ ɔbadɛnla azɛlɛ ye azo kɛ dasanli mɔɔ di munli, noko ɔkpale “kɛ ɔdua ɔ nwo mɔɔ ɔvale ɔbɔle afɔle la azo yeaye ɛtane yeavi ɛkɛ.” (Kenga Hibuluma 9:​12, 24-26.) Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne angomekye a ye ɛtane fi ɛkɛ bɔkɔɔ a. Kɛ mɔɔ yɛbanwu ye la, saa yɛlɛ anyelazo kɛ yɛbadɛnla anwuma anzɛɛ azɛlɛ ye azo a, yɛ muala yɛbahola yɛazonle Gyihova wɔ ye sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne anu.

ALIENWO ƐKƐ

15. Nwane mɔ a ɛnee yɛ gyima wɔ ɛdanlɛsua ne alienwo ɛkɛ a?

15 Sɔhovolɛ ne. Ɛnee ɛdanlɛsua ne lɛ alienwo ko—ɛleka kpole mɔɔ bɛdo nwolɛ bane mɔɔ ɛnee ɛsɔfoma ne yɛ bɛ gyima wɔ ɛkɛ la. Ɛnee kɔbele ɛyelalɛ afɔlebɔlɛ afɔlemokyea kpole ne nee kɔbele kyɛnze ne mɔɔ nzule wɔ nu mɔɔ ɛnee ɛsɔfoma ne fa wowo bɛ nwo kolaa na bɛayɛ bɛ gyima ne la wɔ alienwo ɛkɛ. (Ɛzɛ. 30:​17-20; 40:​6-8) Ɛnee ɛzonlenlɛ azua mɔɔ bɛsisile bɛ nzinlii la noko lɛ findezo alienwo mɔɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛnle ɛsɔfoma la kola ba ɛkɛ na bɛsonle Nyamenle a.

16. Nwane mɔ a sonle wɔ sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne alienwo ko biala anu a?

16 Kpalɛ kpalɛ ne. Kolaa na Gyisɛse amediema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la mɔhama ne ahɔboka ɔ nwo wɔ anwuma na bɛayɛ ɛsɔfoma la, bɛfa nɔhalɛlilɛ bɛyɛ gyima wɔ azɛlɛ ye azo sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne akunlu lɔ alienwo ɛkɛ. Kyɛnze kpole ne mɔɔ nzule wɔ nu la kakye bɛ, yɛɛ nɔhalɛ Kilisienema kɔsɔɔti kɛ ɔwɔ kɛ bɛkɔ zo bɛmaa bɛ nwo te wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu nee sunsum nu. Ɛnee akee nienwu a “menli ekpunli kpole” ne mɔɔ bɛfa nɔhalɛlilɛ bɛboa Kelaese amediema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la sonle Gyihova a? Ɛzoanvolɛ Dwɔn nwunle bɛ kɛ “bɛwɔ Nyamenle belemgbunli ebia ne anyunlu na bɛlɛsonle ye alehyenlɛ nee aledwolɛ.” Menli ekpunli kpole ne yɛ ɛhye wɔ azɛlɛ ye azo sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne findezo alienwo ɛkɛ. (Yek. 7:​9, 13-15) Yɛ nye die nwo kpalɛ kɛ Gyihova ɛmaa yɛ nwolɛ adenle mɔɔ sonle bolɛ kɛ yɛzonle ye wɔ ye sunsum nu ɛzonlenlɛsua kpole ne anu la!

NWOLƐ ADENLE MƆƆ YƐLƐ YƐSONLE GYIHOVA LA

17. Afɔle boni mɔ a yɛnyia nwolɛ adenle kɛ yɛbabɔ yɛamaa Gyihova a?

17 Ɛnɛ, Kilisienema amuala lɛ nwolɛ adenle kɛ bɛbabɔ afɔle bɛamaa Gyihova ɔlua bɛ mekɛ, bɛ anwosesebɛ nee bɛ nwonane afoa nu ninyɛne mɔɔ bɛbava bɛaboa Nyamenle Belemgbunlililɛ ne la. Kɛ mɔɔ Pɔɔlo hanle hilele Hibulu Kilisienema ne la, yɛbahola ‘yɛabɔ ayɛlɛyelɛ afɔle yɛamaa Nyamenle dahuu, ɛhye a le yɛ nloa anu edwɛkɛ mɔɔ bɔ ye duma wɔ bagua nu la.’ (Hib. 13:15) Saa yɛbɔ afɔle biala yɛmaa Gyihova a, ɛnee yɛlɛkile kɛ yɛ nye sɔ nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ yɛsonle ye la.

18. Kɛ mɔɔ Hibuluma 10:​22-25 kile la, duzu a ɔnle kɛ yɛbu yɛ nye yɛgua zo ɛlɛ a, yɛɛ duzu a ɔnle kɛ yɛmaa yɛ rɛle fi ye ɛlɛ a?

18 Kenga Hibuluma 10:​22-25. Mɔɔ Pɔɔlo ɛlɛdwula ye kɛlata ne mɔɔ ɔhɛlɛle ɔhɔmaanle Hibuluma ne la, ɔhanle yɛ ɛzonlenlɛ ne afoa ngakyile mɔɔ ɔnle kɛ yɛbu yɛ nye yɛgua zolɛ ɛlɛ la anwo edwɛkɛ. Ninyɛne ɛhye mɔ bie a le asɔneyɛlɛ, yɛ anyelazo ne mɔɔ yɛbɔ ye nolo, asafo ne amuala mɔɔ yɛbɔ nu yɛayia nee yɛ nwo anwosesebɛ ɛmaanlɛ, ‘titili wɔ mekɛ mɔɔ yɛkɛnwu kɛ [Gyihova] kenle ne ɛlɛbikye la.’ Mɔɔ Yekile ne anu edwɛkɛ ne ɛlɛkɔ awieleɛ la, Gyihova anwumabɔvolɛ ne zile edwɛkɛ ɛhye azo fane nwiɔ: “Sonle Nyamenle.” (Yek. 19:10; 22:9) Bɛmmamaa yɛ rɛle fi nɔhalɛ ɛhye mɔɔ anu pi mɔɔ fale Gyihova sunsum nu ɛzonlenlɛsua kpole ne nee nwolɛ adenle kɛnlɛma mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛbazonle yɛ Nyamenle bedevinli ne anwo la ɛlɛ!

EDWƐNE 88 Kilehile Me Wɔ Ndenle Ne Mɔ

a Ninyɛne mɔɔ anu pi mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la anu ko fale Gyihova sunsum nu ɛzonlenlɛsua ne anwo. Duzu a le zɔhane ɛzonlenlɛsua ne? Edwɛkɛ ɛhye bahilehile ɛzonlenlɛsua ɛhye anwo edwɛkɛ mɔɔ wɔ Hibuluma buluku ne anu la anu. Ɔrɛla ye kɛ edwɛkɛ ɛhye baboa wɔ yeamaa wɔahile nwolɛ adenle mɔɔ wɔnyia ɛlɛsonle Gyihova la anwo anyezɔlɛ.

b Saa ɛkpondɛ edwɛkɛ titili mɔɔ wɔ Hibuluma buluku ne anu la a, nea Hibuluma Mukenye vidio ne wɔ jw.org.

c Wɔ Kilisiene Giliki Ngɛlɛlera ne anu, Hibuluma buluku ne ala a ka kɛ Gyisɛse le Ɛsɔfo Kpanyinli a.

d Buluku ko hanle kɛ, ɔkadwu ɛvolɛ 70 Y.M. mɔɔ bɛzɛkyele Gyɛlusalɛm ɛzonlenlɛsua ne la, ɛnee ɛsɔfo mgbanyinli kɛyɛ 84 a bɛkpa bɛ wɔ Yizilayɛ a.

e Saa ɛkpondɛ kɛ ɛnwu mɔɔ ɛnee ɛsɔfo kpanyinli ne yɛ wɔ Mgbɔdalɛ Kenle ne la abo kile la a, nea vidio, The Tent wɔ jw.org.