1. Malaika umo ali mukulanda siani, kabili keekio kipalile kutulengia tukite siani?

 KINE malaika wakulanzia, eba, uli kutona kumutuilizia? Loonu, kuli malaika umo ali mukulanda ‘ku ntundu yonse, ni mikoa yonse, ni bantu ba ndimi yonse.’ Ali mukulanda siani? Ali mukulanda eevi: “Tiine Leeza, kabili tasie buwaame bwakue . . . Pupe Olia waalengele [ao, waabumbile] lyulu ni kyalo.” (Nfy. 14:6, 7) Yehova i Leeza sie bunke wakisinka, olia apalile kupupua na kila muntu. Kakiine, tupalile kumutasia saana paantu atupeele lisyuko likindeeme lya kumupupa mu ekalu yakue ikata ya kimupasi!

2. Ekalu ya kimupasi yakue Yehova ni kiki? (Mona ni kisanduku “ Ekalu ya Kimupasi Ipuseene ni Kiki”?)

² Ekalu ya kimupasi i kiki? Kabili, kunti twapata pi bulondolozi palua ezio ekalu? Ekalu ya kimupasi te kikuulua kituli kuviinda kumona. Ezio ekalu i mupaango wakue Yehova wa kulengia tumupupe mu nzila elia yaitabiile kupitila ngeleelo ya kilubula mulandu yakue Yesu. Mutumua Paulo waalondoluele bingi palua ozo mupaango mu mukanda waaleembele ku Bakristu Baebrania ba mu miaka mia ya ku ntendeko, baalia babanga baikala mu Yudea. b

3-4. Ni kiki kyaali kyaemena Paulo palua Bakristu Baebrania ba mu Yudea, kabili waabakwasiizie siani?

³ Juu ya ki Paulo waaleembele mukanda wakue ku Bakristu Baebrania ba mu Yudea? Paange, kwaali nsaambu ibili ikata yaalengele. Ya kuanza, eevi kubakoselezia. Ntaanzi ya kwaluka Bakristu, bengi pakati kabo babanga mu diini ya Bayuda. Paange bantunguluzi babo ba kale ba diini babanga babaseka  paantu baalukile Bakristu. Juu ya ki? Paantu babo Bakristu te babanga bakwete ekalu mwa kupupila, te babanga bakwete mazabau pa kufumiizia ngeleelo kuli Leeza, kabili te babanga bakwete bamakoani ba kubabombela. Keekio kyaali kyapalile kubationa mutima basambi bakue Kristu, ni kulengia kiketekelo kyabo kitope. (Baeb. 2:1; 3:12, 14) Paange bange pakati kabo babanga batontonkania kubuela mu diini ya Bayuda.

⁴ Kya bubili, Paulo waalandile nangue babo Bakristu te babanga baikwinda kunvua masambilizio a leenu ao akata, i kulanda ‘kyakulia kikosele’ kili mu Mulandu wakue Leeza. (Baeb. 5:11-14) Kulanda kisinka, bange babanga batwaliliilesie kukoonka Muzilo Wakue Musa. Anzia evio, Paulo walanda nangue elia ngeleelo ibanga yaloombelue mu ozo Muzilo, te ibanga yapuisia loonse mazaambi a bantu. Pakaako, ozo Muzilo ‘waafumiiziwepo.’ Keekio kyaalengiizie Paulo atendeke kubasambilizia masambilizio akata. Waabalangulusiizie Bakristu benakue palua “kiswapilo kikilile kuwaama” kimaniine pa ngeleelo yakue Yesu, elia yaali ni buviinde bwa kubakwasia baye bali “peepi ni Leeza.”—Baeb. 7:18, 19.

5. Tupalile kunvua mana ya kiki kupitila kitabu kya Bibilia kya Baebrania, kabili juu ya ki?

⁵ Paulo waababuilile Balupua bakue Baebrania juu ya ki lupupo lwa Bakristu lubanga lwakilile kuwaama kupita loolia lubabanga bakita kale, bakili mu diini ya Bayuda. Lupupo lwa Bayuda lubanga lwali “kiziinzimia sie kya bintu byaakeeza, inzi kisinka kiine, i Kristu.” (Bakol. 2:17) Kintaleelo ni kiki? Ni kiziinzimia kileetelue na kintu, inzi te kintu kiine. Enka evio, lupupo lwa kale lwa Bayuda, lubanga lwalisie kiziinzimia kya kintu kiine kya kuiza. Tupalile kunvua mana ya mupaango utwabikiilue na Yehova eevi tuviinde kweleelua mazaambi etu, ni kuviinda kumupupa mu nzila elia yaitabiile. Pakaako, tupalanie “kiziinzimia” (nzila ya kupupa ya Bayuda) ni “kisinka kiine” (nzila ya kupupa ya Bakristu), nga viilondolwelue mu lileembo lya Baebrania. Kine twakita evio, tuli kukila kunvua mana ya ekalu ya kimupasi pamo ni bintu bitupalile kukita.

6. Tabenakulo ibanga yabombiiwa siani?

⁶ Nzila ya kupupa ya Bayuda. Bulondolozi bwakue Paulo bwaaimaniine pa tabenakulo, elia yaakitilue na Musa mu muaka wa  1512, Yesu tanavyalue. (Mona karte ilandile, “Nzila ya Kupupa ya Bayuda—Nzila ya Kupupa ya Bakristu.”) Tabenakulo ibanga yali nga kisesi kya liema. Baisraeli babanga baitwama lwa ntaanzi musita ubabanga bakuuka kufuma pa fuasi imo eevi kuya fuasi inge. Baakitile miaka mu peepi ni 500 baibombiasie mpaka lwaakuulilue ekalu mu Yerusalemu. (Kuf. 25:8, 9; Mpen. 9:22) Baisraeli babanga balonghaana mu leelio “liema lya kulonghaaninamo” eevi kumupupa Leeza ni kufumia ngeleelo yabo. (Kuf. 29:43-46) Anzia evio, ezio tabenakulo ibanga yalangiliile kabili kintu kikilile kuwaama palua Bakristu.

7. Ekalu ya kimupasi yaatendekele musita ki?

⁷ Nzila ya kupupa ya Bakristu. Tabenakulo ya kale ibanga yali ‘kiziinzimia kya bintu bili ku muulu.’ Kabili, ibanga yalangiliile ekalu ikata ya kimupasi yakue Yehova. Paulo waalandile nangue ‘leelio liema [ao, tabenakulo] ni mufuano palua onu musita.’ (Baeb. 8:5; 9:9, NWT) Pakaako, musita Paulo lwaabaleembeele Baebrania, ekalu ya kimupasi ibanga yasyaliko. Yaalukileko mu muaka wa 29, Yesu wasyavyelue. Mu ozo muaka, Yesu waabatiziiziwe, waabiikilue mafuta na mupasi utakatiifu, kabili waatendekele kubomba wali “koani mukulu saana” wakue Yehova mu ekalu ya kimupasi. c—Baeb. 4:14, NWT; Miil Bat. 10:37, 38.

8-9. Nga vilandile Baebrania 7:23-27, bamakoani bakulu ba mu Israeli ni Kohani Mukulu saana Yesu Kristu bapuseene siani mu nzila ikata?

⁸ Nzila ya kupupa ya Bayuda. Koani mukulu abanga wapeelue nsaambu ya kwimanina bantu ntaanzi yakue Leeza. Musita tabenakulo luyaapeelue kuli Yehova, Yehova waamusaakuile Aruni, kuya wali koani wa kuanza mu Israeli. Anzia evio, nga vilondoluele Paulo, ‘babitambua [ao, bamakoani] bange baali bavulile, te baali batwalilila mu miilo yabo paantu baali bafua.’ d (Soma Baebrania 7:23-27.) Kabili, paantu babo bamakoani te babanga bapuililikile, babanga bafumia ngeleelo juu ya mazaambi abo. Kooko i kupusana kukata kuli pakati ka bamakoani bakulu ba mu Israeli ni Koani Mukulu saana, Yesu Kristu.

⁹ Nzila ya Kupupa ya Bakristu. Yesu Kristu i Koani weetu Mukulu. “Weene i ali wabomba . . . mu liema liine liine lyaimikilue na Mulopue [Yehova], tekuba na muntu.” (Baeb. 8:1, 2) Paulo waalondoluele nangue ‘paantu [Yesu] akosele muyayaya, bukitambua [ao, bukoani] bwakue ni bwa muyayaya.’ Kabili, Paulo waalandile nangue Yesu ‘tali na kantu kabiipile ao kibalo, weene waafumiiziwe pa bantu ba bibalo.’ Kulanda kisinka, Yesu apuseene ni bamakoani bakulu ba mu Israeli paantu ‘taapeele ngeleelo ya kubalua busiku’ palua mazaambi akue. Kansi tumone kupusana kuli pakati ka mazabau ni ngeleelo yaali yakitua mu lupupo lwa Bayuda, ni elia ili yakitua mu lupupo lwa Bakristu.

10. Ngeleelo ibanga yafumiiwa pa mazabau a mukuba ibanga yali kiziinzimia kya kiki?

¹⁰ Nzila ya kupupa ya Bayuda. Panze pa muliango wa tabenakulo, pabanga pali mazabau a mukuba. Paapo, i pababanga bamufumiizia Yehova ngeleelo ya banama. (Kuf. 27:1, 2; 40:29) Anzia evio, ezio ngeleelo te ibanga yapuisia loonse mazaambi a bantu. (Baeb. 10:1-4) Kutwalilila kufumia ngeleelo ya banama ku tabenakulo, kyaali kiziinzimia kya ngeleelo imo  ili ni buviinde bwa kupuisia mazaambi a bantu loonse.

11. Yesu waaifumiizie pa mazabau a siani eevi aaluke ngeleelo? (Baebrania 10:5-7, 10)

¹¹ Nzila ya kupupa ya Bakristu. Yesu abanga wamanine nangue Yehova waamutumine pa kyalo eevi afumie bukose bwakue bwaluke ngeleelo ya kilubula mulandu palua bantu. (Mat. 20:28) Pakaako, musita Yesu lwaabatiziiziwe, waalangiliile nangue abanga waiteaniizie kukita kutona kwakue Yehova. (Yoan. 6:38; Bag. 1:4) Yesu waaifumiizie ye muine pa mazabau asyakitilue na muntu. Inzi, azo mazabau abanga alangiliile “kutona” kwakue Leeza, i kulanda, Yehova abanga watonene Muana wakue afumie bukose bwakue bupuililikile eevi bwaluke ngeleelo. Yesu Kristu waafumiizie “sie limo” bukose bwakue eevi kuviimba loonse mazaambi a kila muntu, olia ali walangilila kiketekelo muli weene. (Soma Baebrania 10:5-7, 10.) Loonu, tumone kine seemu ya mukati ya tabenakulo ili na mana ki.

12. Naani abanga waingila mu biyumba byonse bya mu tabenakuko?

¹² Nzila ya kupupa ya Bayuda. Tabenakulo pamo ni ma ekalu alia aakuulilue kisia musita mu Yerusalemu, abanga apaleene saana mukati. Mukati, mubanga mwali biyumba bibili, i kulanda, “Patakatiifu” ni “Patakatiifu Saana.” Rido ibanga yapitile pa bukata bwa bebio biyumba bibili. (Baeb. 9:2-5; Kuf. 26:31-33) Patakatiifu pabanga pali kinara kwa lampi kya oro, mazabau a kuziziiziapo uvumba, pamo ni meza ya mikate ya kulangilila. “Bamakoani babiikilue mafuta” sie i baali bapeelue nsaambu ya kwingila  Patakatiifu eevi kubomba miilo yabo itakatiifu. (Mpen. 3:3, 7, 10) Patakatiifu Saana pabanga pali kisanduku kya bulayo kya oro keelia kibanga kyalangiliile kubapo kwakue Yehova. (Kuf. 25:21, 22) Koani mukulu sie i abanga wapeelue nsaambu ya kwizula rido, ni kwingila Patakatiifu Saana, mara imo ku muaka pa Busiku bwa Kweleelua Mazaambi. (Bal. 16:2, 17) Kila muaka, abanga waingila ni milopa ya banama eevi kuloomba mazaambi akue pamo ni a bantu bonse eleelue. Kupuako, kupitila mupasi wakue, Yehova waalangiliile paswetele mana ya bebio bintu bya mu tabenakulo.—Baeb. 9:6-8.

13. Mu nzila ya kupupa ya Bakristu, Patakatiifu ni Patakatiifu Saana pa mu tabenakulo palangiliile ki?

¹³ Nzila ya kupupa ya Bakristu. Bantu sie baniini pa basambi bakue Kristu i babiikilue mafuta na mupasi utakatiifu. Kabili, babo bantu, bali basekelela bukibuza bwibeleele pamo ni Yehova. Baba ba 144 000, bapalile kubomba baali ba makoani ku muulu pamo ni Yesu. (Nfy. 1:6; 14:1) Patakatiifu pa tabenakulo palangiliile nangue basaakwilue kwaluka baana ba kimupasi bakue Leeza musita ubakili pa kyalo. (Bar. 8:15-17) Patakatiifu Saana pa tabenakulo palangiliile ku muulu, i kulanda, kolia kwikeele Yehova. “Rido” elia ibanga yali pa bukata bwa Patakatiifu ni Patakatiifu Saana ilangiliile mubili wa nama wakue Yesu. Musita lwabanga wali ni mubili wa nama, tabanga wali na buviinde bwa kwingila ku muulu wali Koani Mukulu saana wa ekalu ya kimupasi. Musita lwaafuile ni kwaluka ngeleelo, waaizuile ku Bakristu bonse babiikilue mafuta nzila ya kupata bukose bwa ku muulu. Ni beene bapalile kufuanke ntaanzi ya kupeelua kilambu kyabo kya ku muulu. (Baeb. 10:19, 20; 1 Bakor. 15:50) Kisia Yesu kutuntumunua, waaingiile Patakatiifu Saana pa ekalu ya kimupasi. Bakristu babiikilue mafuta bali baya kumusaanga paapo.

14. Nga vilandile Baebrania 9:12, 24-26, juu ya ki mupaango wakue Yehova palua ekalu ya kimupasi ukilile kuwaama?

¹⁴ Ale loonu, tumone vikilile kuwaama mupaango wakue Yehova wa lupupo luswetele, olia wimaniine pa ngeleelo ya kilubula mulandu ni pa bukoani bwakue Yesu Kristu. Mu Israeli, koani mukulu abanga watwama milopa ya ngeleelo ya banama, ni kwingila nayo Patakatiifu Saana, paalia paali pakitilue na muntu. Inzi Yesu weene, waaingiile ‘kwenka ku muulu,’ i kulanda, patakatiifu saana kupita fuasi yonse, eevi amoneke ntaanzi yakue Yehova. Kooko, waalangiliile kukindama kwa bukose bwakue bupuililikile palwetu ‘eevi eleele bibalo mukwipeela ye muine kuba ngeleelo.’ (Soma Baebrania 9:12, 24-26.) Ngeleelo yakue Yesu yalengia tweleelue mazaambi etu loonse. Nga vituli kumona, fwe bonse kunti twamupupa Yehova mu ekalu yakue ya kimupasi, atasie kine tuli ni kiswapilo kya kwikala ku muulu ao pa kyalo.

15. Ni baani babanga babombela mu musolo ao mu kiwanja kya tabenakulo?

¹⁵ Nzila ya kupupa ya Bayuda. Tabenakulo ibanga yali na musolo ao kiwanja kimo. Ibanga yali fuasi itakatiifu izyungulukiilue na lupango. Moomo i mubanga mwabombela bamakoani miilo yabo. Mazabau akata a mukuba a kuziziziapo ngeleelo abanga ali mu ozo musolo pamo ni beseni ya mukuba ya menda. Bamakoani babanga basambila mu ezio beseni ntaanzi ya kutendeka miilo yabo itakatiifu. (Kuf. 30:17-20; 40:6-8) Anzia evio, ma ekalu alia aakuulilue kisia paapo, ni eene abanga ali ni musolo wa panze. Bantu basili bamakoani babanga bamupupila Leeza paapo.

16. Ni baani bali mukubomba mu musolo wa mukati ni wa panze wa mu ekalu ya kimupasi?

 ¹⁶ Nzila ya kupupa ya Bakristu. Ntaanzi ya kuya ku muulu eevi babombe bali bamakoani pamo ni Kristu, Bakristu babiikilue mafuta, baalia bali pa kyalo, bali babombela mu musolo wa mukati wa ekalu ya kimupasi bali ba kisinka. Beseni ikata ya mukuba, elia ibanga yali mu tabenakulo ni mu ma ekalu, ili yabalangulusia beene pamo ni Bakristu bonse kintu kya mana, i kulanda, kutwalilila kuya bali ni lwendo luweeme, ni kuya baswetele kimupasi. Eba, ale “libumba likata,” lya baalia bali babakwasia balupua bakue Kristu, lili lyamupupila pi Yehova? Mutumua Yoane waamwene bantu ba mu leelio libumba “bali ntaanzi ya kitebe kya bukolo.” Keekio kilangiliile nangue beene bali pa musolo wa panze, paanu pa kyalo, paalia ‘pabali bamukitila [Leeza] miilo itakatiifu, koba ni busiku mu ekalu yakue.’ (Nfy. 7:9, 13-15, NWT) Tuli mukusekelela kakiine paantu tuli ni fuasi mu mupaango wakue Yehova wa lupupo luswetele!

17. Tuli ni lisyuko ya kumupeela Yehova ngeleelo ki?

¹⁷ Loonu, Bakristu bonse bali ni lisyuko lya kufumia ngeleelo kuli Yehova kupitila kubombia musita, maka, ni bunoonsi bwabo eevi kukwasia miilo ya Bukolo iye pa ntaanzi. Nga evelia mutumua Paulo vyaabalandile Bakristu Baebrania, “kansi lyonse tumupeele Leeza ngeleelo ya kutasia, i kulanda, lizabo lya milomo yeetu elia ili yapunda liina lyakue.” (Baeb. 13:15, NWT) Kunti twalangilila nangue tuli mukutasia palua lisyuko lyetu lya kumupupa Yehova, kupitila kumupeela ngeleelo yeetu iweeme saana.

18. Nga vilandile Baebrania 10:22-25, tupalile kukita ki lyonse, kabili ni kiki kitusipalile kulaba ata kaniini?

¹⁸ Soma Baebrania 10:22-25. Mu peepi ni ku mpela ya mukanda wakue ku Baebrania, Paulo waazimbuile bintu paleepale bya mu lupupo lwetu beelia bitupalile kukita lyonse. Bebio bintu bibiikile mukati kupepa kuli Yehova, kubasimikila bange, kulonghaana pamo, ni kukoseleziana ‘nga vitumwene boolia busiku bwakue [Yehova] kuya bwapalama.’ Peepi ni ku mpela ya kitabu kya nfyulo, malaika wakue Yehova walanda eevi mara ibili eevi kutonta: “Mupupe Leeza!” (Nfy. 19:10; 22:9) Kansi, te kunti tulabe keeki kisinka kikata palua ekalu ikata ya kimupasi yakue Yehova ni lisyuko likata lituli nalio lya kumupupa Leeza weetu mukulu!