1. I yini leswi ntsumi yi swi vulaka naswona hi mhaka muni swi li swa lisima ka hina?

 A WU ta ku yini loko ntsumi a yo vulavula na wena? Indjhe a wu ta yi yingisa? Namuntlha ku ni ntsumi leyi yi vulavulaka ni “matiko hinkwawu, tinxaka hinkwatu, tirimi hinkwatu ni vanhu hinkwavu.” Ntsumi yoleyo yi byela vanhu volavo, lava yi vulavulaka na vona leswaku va ‘chava Xikwembu va xi dzunisa . . . va gandzela Lweyi a nga yendla tilo ni misava.’ (Nhla. 14:6, 7) Yehovha leswi a nga Xikwembu xa ntiyiso a lava swaku vanhu hinkwavu va mu gandzela. Se, ha mu khensa hintamu hileswi a nga yendla swaku swi koteka kuva hi mu gandzela ka tempele ya yena yayikulu.

2. I yini tempele yayikulu ya Yehovha? (Vona kwadru leli nge “ Leswi Tempele Yayikulu Yi Kalaka Yi Nga Li Swona.”)

² Kasi i yini tempele yayikulu ya Yehovha naswona hi nga swi tivisa ku yini swin’wanyani mayelana na yona ke? Phela a tempele yayikulu ya Yehovha a hi yindlo ya hikakunene kambe i hinkwaswu leswi Yehovha a swi yendlaka hi ku tirhisa gandzelo la nkutsulu la N’wana wa yena leswaku vanhu va kota ku mu gandzela. Naswona mupostolo Pawulo a vulavule hi lunghiselelo lelo ka karta leli a nga li tsalela Vaheberu lava a va tshama aYudiya. b

3-4. a) Hi mhaka muni Pawulo a tsalele Vaheberu? b) Pawulo a yendle yini swaku a va pfuna?

³ Kasi i yini lexi xi nga yendla Pawulo a tsala karta lolelo, a tsalela Vaheberu lava a va li aYudiya? Xa ku sungula, hikusa a a lava ku va kutxa kuva va tama va gandzela Yehovha. Phela ku tala ka Vakreste volavo a va huma ka wukhongeli la Xiyuda. Lava a va va rhangela ka wukhongeli leliyani, swi nga yendleka a va va hleka hileswi va nga pfumela ku va Vakreste. Hi mhaka muni hi vula leswo? Hi mhaka  Vakreste lavayani a va nga na tempele kumbe yindlo leyi a va ta mu gandzela ka yona Yehovha, hambi hi altari ya ku nyikela ka yona magandzelo funtshi a va nga na vaprista swaku va va rhangela. Phela swi nga yendleka leswo swi va hete matimba ni ku tlhela swi yendla swaku lipfumelo la vona li hola. (Heb. 2:1; 3:12, 14) Funtshi leswo swi nga yendleka a swi yendla Vakreste lavayani va pimisa ku tlhelela ka wukhongeli leliya la khale, la Xiyuda.

⁴ Xa wumbirhi, hileswaku Pawulo a a lava ku kutxa Vakreste va nkama luwa leswaku va twisisa mintiyiso ya nyuwani kumbe tidjondzo ta ku yenta leti ti kumekaka ka Rito la Xikwembu. (Heb. 5:11-14) Phela a nkama lowuyani, a ka ha ni Vakreste lava a va ha landza Nawu wa Moxe, kambe Pawulo a va tlhamusele leswaku a magandzelo lawa Nawu a wu vula swaku a ma fanele ma yendliwa a ma nga yendli leswaku vanhu va rivaleliwa swidjoho swa vona hi ku helela. Hi mhaka leyo a Nawu a wu nga ha tirhi. Naswona a tlhele a khumbukisa Vakreste leswaku a ku ni “ntshembo wa ku yampsa”, lowu a wu sekeliwe ka nkutsulu wa Yesu Kreste, lowu a wu ta yendla leswaku vanhu va va vanghanu va Xikwembu. — Heb. 7:18, 19.

5. I yini leswi hi faneleke hi swi twisisa leswi swi nga ka buku la Vaheberu naswona hi mhaka muni?

⁵ Mupostolo Pawulo a tlhele a tlhamusela Vakreste lavayani swaku leswi Vakreste a va mu gandzelisa xiswona Yehovha, hi swona a swi li swinene hintamu ku tlula leswi a va mu gandzelisa xiswona khale nkama a va ha tirhisa magandzelo ya swiharhi. Funtshi leswi a wukhongeli la Xiyuda a li swi yendlisa xiswona swilo hileswi a li landzela Nawu wa Moxe a ku li “ndzhuti wa swilo leswi nga ta ta, kambe leswi swi nga swa ntiyiso swi lumba Kreste.” (Kol. 2:17) Phela a ndzhuti a wu swi kombisi hi ku helela leswi nchumu xi nga tshamisa xiswona. Hilani ku fanaka, leswi Vayuda a va mu gandzelisa xiswona Yehovha a ku li ndzhuti wa swilo leswi a swa ha ta. Na hina hi fanele hi swi twisisa kahle leswi Yehovha a nga swi yendla swaku a swidjoho swa hina swi rivaleliwa leswaku hi kota ku mu gandzela hi ndlela leyi yena a yi lavaka. Swoswi a hi voneni ku hambana ka “ndzhuti” (ku nga ndlela leyi Vayuda a va mu gandzela hi yona Yehovha) ni “leswi swi nga swa ntiyiso” (ku nga leswi Vakreste va mu gandzelisaka xiswona Yehovha), hilani Pawulo a nga swi tlhamusela ha kona ka karta leli a nga li tsalela Vaheberu. Loko hi yendla leswo, hi ta swi twisisa kahle swaku a tempele yayikulu leyi a nga vulavula hi yona i yini ni swaku hi mhaka muni yi li ya lisima ka hina.

6. A tabernakela a li tirhiseliwa yini?

⁶ Ndzhuti. Mupostolo Pawulo a nkama a nga  tlhamusela swaku a tempele yayikulu ya Yehovha a ku li yini, a tirhise tabernakela leli Moxe a nga li yaka hi 1512 na ku nge se va nguva ya hina. (Vona kwadru leli nge: “Ndzhuti — Leswi Swi Nga Swa Ntiyiso.”) Tabernakela leli a li fana ni tende, leswi vulaka swaku Vayisrayele a va fambafamba na lona. Naswona va hete kolomu ka 500 wa malembe na va yendlisa xileswo anze nkama lowu tempele yi nga yakiwa aYerusalema. (Ekso. 25:8, 9; Tinhl. 9:22) Naswona ka tabernakela hi lomu Vayisrayele a va kumana kona swaku va gandzela Yehovha va tlhela va nyikela magandzelo. (Ekso. 29:43-46) Kambe a tabernakela a yi tlhamusela minchumu yayikulu ka Vakreste, leyi a yi ta yendleka ka nkama lowu taka.

7. A tempele yayikulu leyi Pawulo a nga vulavula hi yona yi sungule ku va kona nkama muni?

⁷ Leswi swi nga swa ntiyiso. A tabernakela ya nkama wa Moxe a yi li “ndzhuti wa swilo leswi nga ta ta,” naswona a yi fanekisela tempele yayikulu. Pawulo a vule swaku a tabernakela yi kombisa minchumu leyi a yi yendleka nkameni wa yena. (Heb. 8:5; 9:9) Leswi swi komba swaku a nkama a nga tsalela karta Vakreste va Vaheberu, a tempele yayikulu se a yi li kona. Yona yi sungule ku va kona hi lembe la 29 ka nguva ya hina. Hi lembe lolelo, Yesu Kreste a totiwile hi moya wa ku kwetsima a sungula ku va “muprista wamukulu swinene” ka tempele leyi yayikulu. c — Heb. 4:14; Mint. 10:37, 38.

8-9. Hi ku ya hi Vaheberu 7:23-27, hi kwini ku hambana ku nga kona ka vaprista vavakulu lava a va li kona aIsrayele na Yesu, lweyi a nga Muprista Wamukulu swoswi?

⁸ Ndzhuti. Muprista wamukulu a a nyimelela vanhu ka Yehovha. Aroni ku ve yena muprista wamukulu wa ku sungula lweyi a nga vekiwa hi Yehovha. Naswona hi ku ya hi leswi mupostolo Pawulo a nga swi vula, “vaprista va vanyingi va boheke ku txintxana hikusa lifu li yendle swaku va nga tami va yendla ntirho wa vona.” d (Lerha Vaheberu 7:23-27.) Naswona leswi a va nga hetisekanga a va fanele va yendla magandzelo leswaku va rivaleliwa swidjoho swa vona. Se lani hi vona ku hambana ka vaprista va nkama wa Vayisrayele ni Muprista Wamukulu Yesu Kreste.

⁹ Leswi swi nga swa ntiyiso. Leswi Yesu a nga Muprista Wamukulu “a tirha ka . . . tabernakela ya ntiyiso leyi nga nyimisiwa hi Yehovha, ku nga li hi munhu.” (Heb. 8:1, 2) Mupostolo Pawulo a hlaye swaku leswi Yesu a kalaka a nga fi, muprista wamukulu ko va yena ntsena, naswona “a nga txintxiwi hi munhu ka ntirho wa yena wa wuprista.” A tlhele a vula swaku leswi Yesu a kalaka a nga na xidjoho a swi zi swi lava a tshamela ku nyikela magandzelo siku ni siku leswaku a rivaleliwa swidjoho, ku fana ni leswi vaprista vavakulu ankameni wa Vayisrayele a va swi yendla. Swoswi a hi voneni ku hambana ka magandzelo lawa a ma yendliwa hi Vayisrayele ni magandzelo lawa ma yendliwaka hi Vakreste swoswi.

10. Magandzelo lawa a ma nyikeliwa ka altari ya kobre a ma fanekisela yini?

¹⁰ Ndzhuti. A handle ka tabernakela a ku ni altari leyi nga yendliwa hi kobre lani a va yendlela Yehovha magandzelo. (Ekso. 27:1, 2; 40:29) Kambe a magandzelo lawa a ma yendliwa hi ku tirhisa swiharhi a ma nga ta swi kota ku rivalela vanhu swidjoho swa vona hi ku helela. (Heb. 10:1-4) Magandzelo lawa a va ma yendla nkama ni nkama a ma kombisa swaku hi ku famba ka nkama vanhu a va ta yendleliwa gandzelo leli a li ta susa swidjoho swa vona hinkwaswu.

11. I ka altari lini lani Yesu a nga nyikela lisima la gandzelo la wutomi la yena? (Vaheberu 10:5-7, 10)

¹¹ Leswi swi nga swa ntiyiso. Yesu a a swi tiva swaku Yehovha a mu rhumelile kuva a ta lani misaveni  kuva a ponisa vanhu. (Mat. 20:28) Nkama a nga tsakamisiwa a a nyikela hi wutomi la yena swaku a yendla ku rhandza ka Yehovha. (Yoh. 6:38; Gal. 1:4) Yesu a nyikele wutomi la yena ka altari la ku fanekisela leli a li nyimela ku rhandza ka Yehovha ka leswaku N’wana wa yena a nyikela hi wutomi la yena leswaku vanhu va kota ku ponisiwa. Yesu a yendle leswi kan’we ntsena naswona leswo swi yendla leswaku vanhu va rivaleliwa swidjoho swa vona loko va kombisa lipfumelo ka yena. (Lerha Vaheberu 10:5-7, 10.) Swoswi a hi kambisiseni leswi ndzeni ka tabernakela a ku fanekisela swona.

12. I vamani lava a va nghena ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima naswona i vamani lava a va nghena ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu?

¹² Ndzhuti. A leswi tabernakela a li tshamise xiswona hi le ndzeni a swi fana ni leswi titempele leti ti nga gama ti yakiwa aYerusalema a ti tshamise xiswona. A ndzeni ka yona a ku ni “Ndhawu Ya Ku Kwetsima” ni “Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu” naswona a tindhawu leti ta timbirhi a ti hambanisiwa hi kortina. (Heb. 9:2-5; Ekso. 26:31-33) Ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima a ku ni nchumu xa ku hambiwa hi woru lani a ku vekiwa xa ku voninga hi xona, ku tlhela ku va ni altari la ku hisa ka lona swinun’hwelisu, ku patsa ni meza wa ku veka mapawu. A ko va “lava nga cheliwa mafurha swaku va va vaprista” ntsena lava a va pfumeleliwa ku nghena ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima swaku va yendla mintirho ya vona. (Tinhl. 3:3, 7, 10) Kasi ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu a ku ni areka leyi a yi hambiwe hi woru naswona areka yoleyo a yi fanekisela swaku Yehovha a a li kona lahayani. (Ekso. 25:21, 22) Phela ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu a ko va muprista wamukulu ntsena lweyi a a ni mfanelo ya ku nghena ka yona ni ngati ya swiharhi swaku a kombela ku rivaleliwa  swidjoho swa yena ni vanhu hinkwavu atikweni. Hi ku famba ka nkama Yehovha a tirhise moya wa yena wa ku kwetsima swaku a komba vanhu swaku tindhawu leti a ti vula yini. — Lev. 16:2, 17; Heb. 9:6-8. e

13. Ndhawu Ya Ku Kwetsima ni Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu swi fanekisela yini ka Vakreste?

¹³ Leswi swi nga swa ntiyiso. Ku ni numeru ya ku pimiwa ya vanhu lava va nga langiwa leswaku va ya hanya atilweni ku nga 144.000. Vona va ni wunghanu la ku hlawuleka na Yehovha naswona loko se va ta va matilweni va ta va vaprista na Yesu Kreste. (Nhla. 1:6; 14:1) Ndhawu Ya Ku Kwetsima yi fanekisela swaku vatotiwa va langiwe na va ha li lani misaveni swaku va ta ya hanya matilweni. (Rom. 8:15-17) Naswona Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu yi fanekisela matilo, lani Yehovha Xikwembu a hanyaka kona. Kasi “kortina” leli a li hambanisa a Ndhawu Ya Ku Kwetsima ni Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu li fanekisela miri wa Yesu wa ku hetiseka wa lani misaveni. Leswi Yesu a a ni miri wa nyama a swi nge te koteka swaku a ya tilweni swaku a ya va Muprista Wamukulu ka tempele yayikulu ya Xikwembu kambe nkama a nga nyikela wutomi la yena, a pfule swipfalu swaku lava va 144.000 lava va nga ni ntshembo wa ku hanya tilweni va famba hi nkama wa vona. Naswona ku fana na Yesu swi nga lava a tshika miri wa nyama leswaku a tlhelela tilweni, na vona lava va 144.000 swi lava va yendla leswi fanaka. (Heb. 10:19, 20; 1 Kor. 15:50) Nkama Yesu a nga pfuxiwa a nghene ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu ya tempele yayikulu ya Xikwembu, ku nga ndhawu leyi vatotiwa na vona va nga ta nghena ka yona.

14. Hi ku ya hi Vaheberu 9:12, 24-26, hi mhaka muni leswi hi mu gandzelisaka swona Yehovha swoswi swi li swa lisima hintamu ku tlula leswi Vayisrayele a va mu gandzelisa xiswona?

¹⁴ Namuntlha swa koteka kuva hi gandzela Yehovha hi mhaka leswi Yesu a nga nyikela hi wutomi la yena swaku a hi ponisa ni leswaku a va Muprista wa hina. Naswona yendlelo lelo li li tlula hintamu yendlelo la khale, lani muprista wamukulu a a nghena ka Ndhawu Ya Ku Kwetsima Hintamu ni ngati ya swiharhi leswaku a nyikela magandzelo. Kambe Yesu a nghene tilweni, ku nga ndhawu ya ku kwetsima ku tlula hinkwatu, a kombisa lisima la gandzelo leli a nga li nyikela swaku a hi susela swidjoho. Phela a wutomi leli Yesu a nga nyikela hi lona li yendla swaku hi rivaleliwa swidjoho swa hina hinkwaswu. (Lerha Vaheberu 9:12, 24-26.) Se ka maparagrafu lawa ma landzelaka hi ta vona swaku ku nga na mhaka swaku hi ni ntshembo wa ku hanya tilweni kumbe lani misaveni hinkwerhu hi nga swi kota ku gandzela Yehovha ka tempele ya yena.

15. Hi vamani lava a va tirha ka kintari wa tabernakela?

¹⁵ Ndzhuti. Ka tabernakela a ku ni kintari wa ku pfuleka lowu a wu biyeliwile lani vaprista a va tirhela kona. Ndzeni ka wona a ku ni altari la kobre ni baziya, lani vaprista a va tibasisa kona na va nga se nyikela magandzelo ya ku kwetsima. (Ekso. 30:17-20; 40:6-8) Hi ku famba ka nkama a titempele leti ti nga gama ti yakiwa a ti tlhela ti va ni kintari wa le handle lani lava va kalaka va nga li vaprista a va pfumeleliwa ku gandzela Yehovha na va li kona.

16. Hi vamani lava va tirhaka ka kintari wa le handle wa tempele naswona hi vamani lava va tirhaka ka kintari wa le ndzeni?

¹⁶ Leswi swi nga swa ntiyiso. Na Vakreste lava va nga totiwa va nga se famba va ya tilweni swaku va va vaprista xikan’we na Yesu va tama va tshembeka ka Yehovha va tlhela va mu tirhela ka kintari wa le ndzeni wa tempele yayikulu ya Xikwembu leyi fanekiselaka lani misaveni. Se kuva ku kombisiwa swaku ku ni baziya lalikulu la mati swi khumbukisa vatotiwa swaku ku fana ni leswi Vakreste hinkwavu va faneleke va tama va tirhela Yehovha hi ku tshembeka naswona na va basile, na vona Vakreste  lava va nga totiwa va fanele va yendla swoleswo. Se vona va “xitshungu xaxikulu” lava va seketelaka vamakwavu va Kreste lava va nga totiwa va gandzela Yehovha na va li kwini? Mupostolo Yohani a vone vanhu lava na va “nyime phambheni ka xitshamu xa wuhosi” lexi xi nyimelaka kintari wa le handle, naswona vanhu lava va gandzela Yehovha ‘wusiku ni nhlikanhi . . . ka tempele ya yena.’ (Nhla. 7:9, 13-15) Se hina ha swi tlangela leswi Yehovha a nga hi pfumelela ku mu gandzela ka tempele ya yena yayikulu.

17. I yini leswi hi nga swi yendlelaka Yehovha swoswi?

¹⁷ Leswi hi nga Vakreste, hinkwerhu hi nga swi kota ku nyikela magandzelo ka Yehovha hi ku tirhisa nkama wa hina, ntamu wa hina ni male ya hina leswaku hi seketela Mfumu wa Xikwembu. Mupostolo Pawulo a vule swaku hinkwerhu hi nga nyikela magandzelo ka Xikwembu, “ku nga marito lama humaka hi ka minomo ya hina lawa hi ma humesaka swaku hi twalisa vito la xona.” (Heb. 13:15) Hi nga kombisa swaku i swa lisima ku gandzela Yehovha hi ku yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka leswaku hi mu yendlela magandzelo.

18. Hi ku ya hi Vaheberu 10:22-25, i yini leswi hi faneleke hi tama hi swi yendla naswona i yini leswi hi kalaka hi nga fanelanga hi swi khohlwa?

¹⁸ Lerha Vaheberu 10:22-25. Loko karta leli mupostolo Pawulo a nga li tsalela Vaheberu li ya ku heleni, a vulavule hi swilo swa ku hambanahambana leswi hi faneleke hi tama hi swi yendla loko hi gandzela Yehovha, swilo leswo swa ku fana ni ku khongela, ku chumayela vanhu van’wani, ku ya mintlhanganwini nkama ni nkama ni ku tiyisa vanhu van’wani, ngopfungopfu leswi hi hanyaka ka masiku ya wugamu. Naswona buku la Nhlawutelo loko li li ku heleni ka lona, li vulavula hi ntsumi leyi yi nga vula kambirhi yi ku: “Gandzela Xikwembu!” Yona yi ze yi swi vula kambirhi hikusa ku gandzela Xikwembu i nchumu wa lisima. (Nhla. 19:10; 22:9) Se, a hi fanelanga hi khohlwa ntiyiso lowu hi nga wu djondza lowu fambisanaka ni tempele yayikulu ya Xikwembu hi tlhela hi tama hi nyika lisima a lunghelo leli hi nga na lona la ku gandzela Yehovha.