Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Bipangujo bya Batangi

Bipangujo bya Batangi

Le bene Isalela bādi na bintu bikwabo bya kudya mu ntanda mutuputupu kutentekela pa māna ne bisesekwadi?

Māna byo byādi byakudya bibajinji bya bene Isalela mu bula bwa myaka 40 mu ntanda mutuputupu. (Div. 16:35) Kadi Yehova wēbapele ne bisesekwadi misunsa ibidi. (Div. 16:​12, 13; Umb. 11:31) Inoko, bene Isalela bādi’ko ne na bintu bikwabo bityetye bya kudya.

Kimfwa, kitatyi kimo Yehova wāludikīle bantu bandi mu kifuko kya “kukōkolokwa” mwine mwaēbapele mema ne byakudya byobādi basakilwa. (Umb. 10:33) Kifuko kimo bidi i kino kya mema ne mityi kya Edime, kwine “kwadi masulo a mema 12 ne tunkindu 70”—mobimwekela i mityi ifwene mikoma ilupula bipa. (Div. 15:27) Dibuku Mityi ya mu Bible dya mu Angele dilombola’mba, tunkindu “tumenanga kisengele mu nshi yo-yonso, . . . tuletanga byakudya mu ntanda mutuputupu, tukwasha ku kulupula māni ne bu mwa kushikata ku bantu midiyo ne midiyo.”

Kadi bene Isalela ye bano bāimene pa kifuko kikatampe kya mema ne mityi kiyukene dyalelo bu Feiran, kidi mu Kinekaneka kya Feiran. a Dibuku Tuyukei Ntanda ya mu Bible dya mu Angele dinena’mba: “Kino kinekaneka nansha musanza wa munonga, kidi na makilometele 130 mu bula kadi kibadilwa mu binekaneka bilampe bininge, bilumbuluke mpata, ne bitumbe mu binekaneka bya Shinai.” Dino dibuku dyendeleja’mba: “Mu kino kinekaneka, shi udi na peelēle uno munonga mu dijiba dikatampe, kifuko kilumbuluke kya mityi ya tunkindu kya Feiran kitanwa ku kintu kya makilometele 45, kadi kidi pa kintu kya mametele 610 na pangala pa dijiba ne na bula bwa makilometele 4 ne kipindi. Ino i Edena ya mu Shinai. Tamba kala, bantu bāyanga kupempula kino kifuko pa mwanda wa tunkindu tununu ne tununu tudi’mo.”

Tunkindu mu kifuko kya mityi ne mema kya Feiran

Bene Isalela pobātambile mu Edipito, bāselele mukama, bintu byobasambakenyanga’mo mikama, kadi mobimwekela bāselele enka ne miseke kampanda ne māni. Shako, bino bintu kebyādipo bibwanya kulāla mafuku mavule. Kadi bantu bāselele ne “mikōko ne bañombe, bimunanwa bivule bine.” (Div. 12:​34-39) Inoko pa mwanda wa ngikadilo mibi ya mu ntanda mutuputupu, banyema bavule ye bano bāfwile. Bamo ye bano bākweshe bu byakudya ku bene Isalela. Banyema bakwabo nabo bālambwilwe bu bitapwa, enka ne ku baleza ba bubela. b (Bil. 7:​39-43) Nansha nankyo, bene Isalela bāshele’ko na mikōko kampanda ne bañombe, monka motwibimwena mu binenwa bya Yehova ku bantu kitatyi kyobābudilwe kikōkeji kwadi bya amba: “Benu bana bakekala bakumbi mu ntanda mutuputupu myaka 40.” (Umb. 14:33) Nanshi mobimwekela, luno luombe lwabo lwādi lwibakwasha na mabele ne kyaba kimo kudya’ko mwita, inoko kebyādipo bibwanya kukwatakanya kintu kya bantu midiyo isatu mu bula bwa myaka 40. c

Le banyema bādi basokola byakudya ne mema kwepi? d Bimweka bu mu kine kitatyi’kya, mvula wādi unoka bininge ne kulengeja munamuna mivule imene mu ntanda mutuputupu. Dibuku Étude perspicace des Écritures, Volime 1, dinena’mba, myaka 3500 kunyuma “kwādi mema mavule mu ludingo kampanda mu Alabia kupita dyalelo. Kwikala’ko kwa binekaneka nansha misanza ya munshi mulampe myūmu, mwine mwādi byālo bya minonga, kuleta bukamoni bwa amba mu kitatyi kimo nenki mafuku kunyuma, mvula wādi unoka muvule pa kusaka’mba kwikale masulo a mema.” Nansha nankyo, mu ntanda mutuputupu mwādi mu kifuko mwitolwele kadi muleta moyo. (Kup. 8:​14-16) Shi Yehova kēbapelepo mema mu kingelengele, bene Isalela pamo ne banyema babo bādi ba kufwa.—Div. 15:​22-25; 17:​1-6; Umb. 20:​2, 11.

Mosesa wālombwele bene Isalela amba, Yehova wēbadishishe māna “mwanda wa [kwibayukija’mba] muntu kekalangapo mūmi na mikate yonka kete mhm, ino muntu wikalanga mūmi na binenwa byonso bitamba mu kyakanwa kya Yehova.”—Kup. 8:3.

a Tala Kiteba kya Mulami kya difuku 1 Kweji 5, 1992, paje 24-25 mu Falanse.

b Bible utela misunsa ibidi yālambwilwe banyema bu bitapwa kudi Yehova mu ntanda mutuputupu. Musunsa mubajinji i kitatyi kyātūdilwe’ko mwingilo wa butobo; wa bubidi i pa Pashika. Bino binkumenkume byonso bibidi byālongekele mu 1512 Y.K., mu mwaka wa bubidi na pātambile bene Isalela mu Edipito.—Levi 8:14–9:24; Umb. 9:​1-5.

c Dya ku mfulo kwa myaka 40 mu ntanda mutuputupu, bene Isalela bāselele banyema tununu tutwa na tutwa bu bikwatwa bya ku divita. (Umb. 31:​32-34) Nansha nankyo, bāendelele kudya māna enka ne byobātwelele mu Ntanda ya Mulao.—Yos. 5:​10-12.

d Kekudipo palombola’mba banyema bādi badya māna, mwanda ādi aboibwa mungya bibwanya kudya muntu ne muntu.—Div. 16:​15, 16.