Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Malwihu Kufuma Kudi Antañi

Malwihu Kufuma Kudi Antañi

Kudihu yakuda yikwawu yadiileñawu aIsarela muchinkalampata kubombela hamanina nituleñami?

Manina diyakuda yadiileñawu nankashi aIsarela hadiñawu muchinkalampata hadi yaaka 40. (Kwid. 16:35) Kwadiñahu cheñi kapampa kayedi kayinkeliwu tuleñami kudi Yehova. (Kwid. 16:​12, 13; Kuch. 11:31) Hela chochu, aIsarela adiña cheñi nayakuda yikwawu yantesha yadiileñawu.

Chakutalilahu, mpinji jikwawu Yehova wayikeñeleleña antu jindi “hakunookela” kwadiña menji akunwa niyakuda. (Kuch. 10:33) Hakachi kanawa maluña kwadiña iluña dimu daElimi kwadikuñulwilili menji, “kwadiña tuseloki twamenji 12 ninyitondu yanyikoma 70.” Chakadi nikujina, iyi yadiña nyikaabu yanyikoma. (Kwid. 15:27) Mukanda watenañawu nawu Plants of the Bible wahosha nawu, nyikoma “yamenaña mumaluña amavulu ashiyashana, diyi nyitondu kwavula kusoña nyikaabu muchinkalampata. Kuniyi nyitondu antu afumishañaku yakuda, manji nikutuña nachu matala.”

Hadaha aIsarela anookeleli cheñi kwiluña deneni kwadikuñulwilili menji kwatenañawu makonu nawu Feiran, iluña dekala muMuhoñi waFeiran. a Mukanda waDiscovering the World of the Bible wahosha nawu iwu muhoñi hela kaloña kachinekineki, “wawulehi mamayilu 81 [hela makilomita 130] nawa wudi hakachi kanyihoñi yayilehi nankashi, yasweja lubanji nawa yaya mpuhu nankashi muSinayi.” Watwalekahu kuhosha nawu: “Mumuhoñi, chimwendaku mamayilu 28 [hela makilomita 45] kufuma kuwiñililu, mukuwana iluña daMenji daFeiran kwamena nyikoma. Idi iluña damenji dakunama mamita 610 kufuma heshina. Hiiluña dalubanji nankashi muSinayi chakwila adifwikijaña netempa daEdeni. Hadi yaaka yayivulu antu ayaña kunidi iluña muloña wanyikaabu yayivulu yanyikoma.”

Nyikaabu yanyikoma mwiluña damenji daFeiran

Hafumineñawu muEjipitu, Isarela asendeli yikanka yawuña walembuluka, madehu akukandwilamu yikanka, nawa hadaha asendeli mbutu nimanji. Hela chochu, yumiyi hiyadi kushimbulaku. Antu asendeli cheñi “ninyikanka yanyikoku niyampembi niañombi, wadiña mukanka weneni chikupu wayimuna.” (Kwid. 12:​34-39) Hela chochu, muloña wakukala kwayuma muchinkalampata, ayimuna amavulu atela afwili. Amakwawu atela ayidiileña kudi aIsarela. Ayimuna amakwawu atela ayizatishileña kwikala nyilambu, ayilambwileña nikudi anzambi akutwamba. b (Yilw. 7:​39-43) Ilaña, aIsarela atwalekelihu kuhemba ayimuna. Tuneluki chumichi muloña wamazu ayilejeliwu antu kudi Yehova hampinji yadikañiliwu nayena, nindi: “Anyanenu awamayala akekala atubiña mwisaña yaaka 40.” (Kuch. 14:33) Dichi tunateli kuhosha netu, kuyimuna yawu adiña nakufumishaku mayeli nawa mpinji jikwawu nimbiji, hela chochu, yumiyi yadiña yantesha chakwila antu 3 miliyoni adi kutwesha wanyi kuyiida hadi yaaka 40. c

Indi ayimuna awanineña kudihi yakuda nimenji? d Kunyima kwatela kwanokeleña nankashi nvula, dichi muchinkalampata mwadiña munyenvu wawuvulu nankashi. Mukanda waInsight on the Scriptures, Volumu 1, wahosha nawu yaaka 3,500 yinahitihu, “mwiluña mwadiña aIsarela hayina mpinji mwadiña menji amavulu nankashi kubadika chimudi makonu. Tuneluki chumichi muloña mudi nyihoñi hela yinekineki yayivulu yakadi menji, yatuñikili muloña wamenji amavulu adiñamu.” Hela chochu, muchinkalampata himwadiña yuma yidi yejimaku, nawa mwatiyishileña woma. (Kuhit. 8:​14-16) Chakadi menji niyuma yahanineñayi Yehova muchihayamisha, aIsarela niyimuna yawu adi kujiya.—Kwid. 15:​22-25; 17:​1-6; Kuch. 20:​2, 11.

Mosi wayilejeli aIsarela nindi Yehova wayidiishileña manina “kulonda [eluki nawu] muntu hatela kuhanda nayakuda hohuku, ilaña muntu wahandaña namazu ejima afumaña mukanwa kaYehova.”—Kuhit. 8:3.

a Talenu Kaposhi Kakutalila kaMay 1, 1992, mafu 24-25.

b Bayibolu yashimuna kapampa kayedi kamulambwiliwu Yehova nyilambu yayimuna muchinkalampata. Kapampa katachi kadiña mpinji yaswanyikileñawu atupristu; kamuchiyedi kadiña hefuku daChipandakenu. Iyi yuma yejima yiyedi yamwekeni mu 1512 B.C.E., muchaaka chamuchiyedi kufuma hafuminiwu aIsarela muEjipitu.—Lev. 8:14–9:24; Kuch. 9:​1-5.

c Kwakwihi nakumana kwayaaka 40 yashakaminiwu muchinkalampata, aIsarela apuupileña kunjita yimuna yayivulu nankashi. (Kuch. 31:​32-34) Hela chochu, atwalekelihu kuda manina sampu nimpinji yeñililiwu Mwituña daChikaninu.—Yosh. 5:​10-12.

d Kwosi wunsahu wamwekeshaña nawu ayimuna adiña nakuda maninaku, chineli apimineña hohu kwesekeja nakuvula kwamanina atela kudayi muntu.—Kwid. 16:​15, 16.