Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

Bihula bya Baka-kutanda

Bihula bya Baka-kutanda

Kuma Baisalele bakele na byakulya bikwabo mu mambo kutundisako manna na tuzila babatumbula ngwabo makokwa ndi?

Manna bikebyo byakulya bibalile manene Baisalele ha myaka 40 ibakele mu mambo. (Kut 16:35) Ha bisimbu bibali, Yehova wabanene lalo tuzila babatumbula ngwabo makokwa. (Kut 16:12, 13; Kul 11:31) Nameme ngoco, Baisalele bakele na byakulya bikwabo bya kupwamo bibakele na kulya.

Cakumwenako, bisimbu bimo Yehova wakele na kutwamenena banu bendi na kubawanena mwela wa kuhwimina kuje kwakele mema a kunwa na byakulya. (Kul 10:33) Imo yei myela wapwile mutambela wa mu mambo wa mema na bimena ubatumbula ngwabo Elime, ‘kuje kwakele masima a tubwelu-bwelu 12 na miti ya mashakabale 70.’ Co cisholoka awa mashakabale akemi bushuka bwa kupwelela bubasa kulya banu. (Kut 15:27) Libulu limo lije lyendeka ha bimena bya mu Mbimbiliya ngwalyo ou muyati wa mashakabale uje “ukakolo mu mitambela ya kuliseza-seza, . . . ukewo wakala manene na byakulya mu mambo. Kutundaho, ei miti yakala na mazi, co lalo banu basa kuipangesa ku kutunga binjibo.”

Baisalele hamo bakwimanene lalo ha mutambela wakama wa mu mambo wa mema na bimena ubatumbula ano matangwa ngwabo Feiran, uje unapu mutamba wa Wadi Feiran. Libulu lya Discovering the World of the Bible ngwalyo “eci cinema ca mu mambo ca makilomita 130 mu bulaha cije cikakala na mema mu ndombo cinapu cimo ca binema byabilaha, co lalo byabibwa manene bije binatsimana manene mu Sinai.” Eli libulu lalo ngwalyo: “Makilomita 45 kutunda hacinashangumukila eci cinema kuli mutambela wa mu mambo wa mema na bimena ubatumbula ngwabo Feiran Oasis wa makilomita 4.8 uje uli na mashakabale amangi. Ou mutambela unalunduka mamita a kweta ku 610 kutunda ha kalunga-ndonga. Ou unapu mutambela waubwa manene mu Sinai. Awa mashakabale aje akemi bushuka bwa kupwelela anatwalelelaho kulingisa banu batunge oku ku mutambela ha myaka yaingi kushwa kusañulu.”

Mashakabale aje akemi bushuka bwa kupwelela mu mutambela wa mu mambo ubatumbula ngwabo Feiran

Baisalele mubatundile mu Ijipiti bambatele mikasha ya fulawa na malonga mwakuishingasanena, co hamo bambatele na mazi na binona. Oloni ebi byuma kubyeshwalele. Kutundaho, banu lalo bambatele “matanga a bimanga, na bimembe, na bingombe.” (Kut 12:34-39) Oloni mwafwa ya kushaluka kwa mu mambo, cisholoka bwingi bwaba bimuna batsile bwasi. Bamo cisholoka bakele na kubalya, bamoco babalambwilile Njambi, bakwaboco binjambi ba makuli. a (Bil 7:39-43) Nameme ngoco, Baisalele bakele na bimuna kwesekesa na majwi abalekele Yehova omwo kubamwononokele. Wabalekele ngwendi: “Bana beni bakapwa tunyungi, bakendangana mu mambo myaka 40.” (Kul 14:33) Co twasa kwendeka ngwetu bisimbu bimo bakele na kuwana mabele na situ ku bimuna babo. Oloni ebi kubyasele kushuka banu ba kweta ku 3 milyoni ha myaka 40. b

Aba bimuna bawanene kuli byakulya na mema? c Cisholoka ngwe ha simbu ije nyonzi yakele na kunyoka manene, ngeci mu mambo mwakele bimena byabingi. Libulu lya Insight on the Scriptures, Volyumu 1 ngwalyo: “myaka 3,500 kunima kwakele mema amangi manene mu mambo mubakele Baisalele kutubakana ano matangwa. Binema bya kuloba biliko ano matangwa muje mwetile bindonga binapu bukaleho bumwesa ngwabwo kunima kwakele nyonzi ya kupwamo ije yalingisile kukale bindonga.” Nameme ngoco, omu mu mambo kumwasele kumena mwamubwa bimena, co lalo mwatewesele. (Kwitu 8:14-16) Ngwe Yehova kanene Baisalele mema mu kokomokesa, ngwe bakebo na bimuna babo batsililile omu mu mambo.—Kutu 15:22-25; 17:1-6; Kula 20:2, 11.

Mosesa walekele Baisalele ngwendi Yehova wabanene manna ‘mu kubalongesa ngeci munu kasa kuyoya na likende lika, oloni kubanga kukulahela na kwononoka majwi oshe aje endeka Shukulu Kalunga.’—Kwitu 8:3.

a Mbimbiliya inendeka bisimbu bibali bibalambwile Baisalele bimuna kuli Yehova mu mambo. Lwakulibanga yapwile simbu ibakundikile bupilisitu, lwamucibali yapwile ha simbu ya Paseka. Ebi byuma byoshe byalingiwile mu mwaka wa 1512 B.C.E., mwaka wamucibali kutunda habatundilile Baisalele mu Ijipiti.—Levi 8:14–9:24; Kula 9:1-5.

b Kumamaneselelo a myaka 40 ibakele mu mambo, Baisalele bakele na bimuna babangi baje babambatele mubahyanene nzita. (Kula 31:32-34) Nameme ngoco, anga bacitwaleleleleho kulya manna kweta noho habakobelelele mu Lifuti lya Cikulaheso.—Yosh 5:10-12.

c Kukwesi bukaleho bumwesa ngwabwo na bimuna nabo bakele na kulya manna, mwafwa Yehova walekele Baisalele ngwendi bambate manna kwesekesa na bukama bwa naanga yabo, co kendekele ngwendi bambatele na bimuna babo.—Kutu 16:15, 16.