Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Ebibuuzo Kuruga omu Bashomi

Ebibuuzo Kuruga omu Bashomi

Mbwenu shi obu Abaisraeli baabaire bari omu ihamba bakaba baine eby’okurya ebindi oyihireho emaanu n’endahi?

Abaisraeli bakaba nibarya emaanu omu myaka 40 ei bamazire omu ihamba. (Kur. 16:35) Kandi Yehova akabaha endahi emirundi ebiri. (Kur. 16:12, 13; Kub. 11:31) Kwonka, Abaisraeli bakaba baine ebindi ebi baabaire nibabaasa kurya.

Nk’eky’okureeberaho, obumwe Yehova akaba atwara abantu be omu “mwanya gw’okuhuumuriramu” ogwabaire gurimu amaizi n’eby’okurya ebindi. (Kub. 10:33) Gumwe aha myanya y’okuhumuriramu egyo n’eiziba rya Elimu, “ahu enshuro z’amaizi ikumi na ibiri n’emikindo makumi mushanju byabaire biri,” ebijuma by’emikindo egi bikaba nibiribwa. (Kur. 15:27) Ekitabo Plants of the Bible nikigira ngu emikindo egi, “eri omu bicweka bingi bitarikushushana kandi abantu omu ihamba nibarya ebijuma byayo, baihamu amajuta, kandi obukaikuru bw’abantu nibagyombekyesa oburaaro.”

Abaisraeli nibabaasa kuba baahuumurireho aha iziba rihango hati eririkwetwa Feiran, eriri omu ruhanga rwa Wadi Feiran. a Oruhanga oru, “rwine oburaingwa bwa mahiro 81 [kiro mita 130] kandi ni rumwe aha zirikukirayo oburaingwa, oburungi, kandi orurikumanywa munonga omu mpanga za Sinai,” nikwo ekitabo Discovering the World of the Bible kirikugira. Nikyongyeraho kiti: “Mahiro nka 28 [kiro mita 45] kuruga ahu ruhanga orwo rurikutandikira, hariho eiziba rirungi eryetooroirwe emikindo erya Feiran eriine oburaingwa bwa mahiro 3 [kiro mita 4.8], kandi riri nka fuuti 2,000 [mita 610] ahaiguru y’enyanja. Niyo Edeni ya Sinai. Kumara emyaka mingi abantu baatwire nibaija omu mwanya ogu aha bw’ebijuma by’emikindo nyamwingi.”

Emikindo eriho ebijuma aha iziba rya Feiran

Abaisraeli ku baabaire nibaruga Misri, bakatwara engano, eby’okugikandiramu, kandi nibabaasa kuba baabaire baine eby’okurya by’enjuma na buto. Amazima gari ngu, eby’okurya ebyo tibiramazire bwire buraingwa. Kandi abantu bakareeta “amatungo maingi munonga g’entaama n’ag’ente.” (Kur. 12:34-39) Kwonka ahabw’embeera mbi ezaabaire ziri omu ihamba, amatungo maingi gakafa. Kandi agamwe nibabaasa kuba baagariire nari baagahaireyo nk’ebitambo, obundi ahari baaruhanga b’ebishuba. b (Byak. 7:39-43) Kwonka nabwo, Abaisraeli bakatsigazaho amatungo, eki nitukimanya ahabw’eki Yehova yaabagambiire obu baamugomera, akabagira ati: “Abaana baanyu baryamara emyaka makumi ana [omu ihamba] nibariisa.” (Kub. 14:33) N’ahabw’ekyo, nibabaasa kuba baabaire nibatunga amate obumwe n’enyama kuruga omu matungo gaabo, kwonka bikaba bitarikubaasa kuhaazya abantu nk’obukaikuru bushatu kumara emyaka 40. c

Amatungo gakaba nigaiha nkahi eby’okurya n’amaizi? d Omu bwire obwo enjura ekaba neegwa nyingi munonga, n’ahabw’ekyo omu ihamba hakaba harimu ebimera bingi. Ekitabo Insight on the Scriptures 1, nikigira ngu emyaka 3,500 enyima, “amaizi agaabaire gari omuri Buharabu gakaba gari mingi waagagyeragyeranisa n’agariyo hati. Eki nitukimanya ahabw’okugira ngu obunaku obu hariyo empanga nyingi, ahu emigyera yaabaire neeraba.” kwonka nabwo, eihamba gukaba guri omwanya gwehereire kandi gurikutiinisa. (Bir. 8:14-16) Abaisraeli kuri baabaire bataine maizi agu Yehova yaabahaire omu muringo gw’eky’okutangaaza bakaba nibaza kufa hamwe n’amatungo gaabo.—Kur. 15:22-25; 17:1-6; Kub. 20:2, 11.

Musa akagambira Abaisraeli ngu Yehova akabaha emaanu ‘ngu abamanyise ku omuntu atatungwa by’okurya byonka, kureka ku atungwa ekigambo kyona ekiruga omu kanwa ka Yehova.’—Bir. 8:3.

a Reeba Watchtower eya Mei 1, 1992, rup. 24-25

b Baibuli neeyoreka emirundi ebiri obu amatungo gaaheebwayo nk’ebitambo ahari Yehova omu ihamba. Ogw’okubanza n’obu obunyamurwa bwateebwaho, ogwa kabiri n’aha kuhingurwaho. Emikoro egi yombi ekabaho omuri 1512 Y.A., bwanyima y’omwaka gumwe Abaisraeli barugire Misri.—Lev. 8:14–9:24; Kub. 9:1-5.

c Emyaka 40 ei Abaisraeli baamazire omu ihamba eri haihi kuhendera, bakatwara enkumi n’enkumi z’enyamaishwa nk’eminyago y’orutaro. (Kub. 31:32-34) Kwonka nabwo, bakaguma nibarya emaanu kuhitsya obu baataahire omu Nsi Eyaraganisiibwe.—Yos. 5:10-12.

d Tihariho kirikworeka ngu amatungo gakarya emaanu, ahabw’okugira ngu buri muntu akaba naarundaana ei arikubaasa kurya.—Kur. 16:15, 16.