Wãra kartama

Wãra yi bed’ea nabemamae

ARTIKULO KʼAWUAITA 48

Bʉa bedʼea zroma erbʉde Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãseabʉ

Bʉa bedʼea zroma erbʉde Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãseabʉ

«‹Mara jõma zarea panaidua, [. . .] mʉ̃ra marabawarabʉ› (jarabʉ Jeowa gorogorora nokʼoba)» (AGEO 2:4).

TRÃBI 118 Jeowa audre ĩjãbira

KʼÃRẼTA ŨDUDAITA a

1, 2. (1) ¿Dayirãba idi ewade ũdubʉra kʼãrẽne abarikabʉ israelitaraba Jerusalénʼne ũdudaʉ̃me? (2) Jara ũrĩbira kʼãrẽ bedʼea zromata ũdusidata judioraba. (Akʉra rekuadro « Ageo, Zacarías akʉza Esdras ewaride sãwũã badata»).

 ¿KRĨCHA zroma obʉka ʉ̃ra zeide kʼãrẽ berabari kʼarea? Bʉa bʉ trajota aduasibaibara, maʉ̃ba krĩcha zroma obʉbaibara kʼawua ẽ baera sãwũã diaita bʉ mebẽrãba nekʼãrẽ nesidabʉta. Mawũã ẽ bʉrʉ krĩcha zroma obʉbaibara bʉ mebẽrã sãwũã bia akʉi kʼarea, yõneba akʉza ãyi pẽwãbʉdade kʼawua ẽ baera kʼãrẽta oita. Bʉta maʉ̃ra kʼarea krĩcha zroma obʉbʉrʉ yibiabayi naʉ̃ ʉ̃rʉ kʼawuaita, Jeowaba sãwũã kʼarebasita israelitara ãya bedʼea zroma bʉre kĩrãkʼabʉta ũdusidade.

2 Judiora Babiloniane waridarabara ĩjãta erbʉta ũdubidaibarabasi, mawũã idubʉita ãya nekʼãrẽ bia Babiloniane erbadata, mõbe wãita Jerusalénʼena. Naʉ̃ra judiora Jerusalénʼena jʉ̃ẽna audre ẽãne, bedʼea zromata ũdusida, ãyara kʼawua ẽ basi ãyi mebẽrã sãwũã diaita ãya nesidabʉta akʉza maʉ̃ ewadede nokʼo Persiadebemara bedʼea zroma erbasi, adewara ãyira pẽwãsida. Maʉ̃ ewaridera ãya Jeowa templora jẽda ara oibarabasi akʉza ãya maʉ̃trʉ nããra oita krĩchadamarẽãra Jeowaba poaga 520de Kristo nãã, zokʼa bʉesi Ageota akʉza Zacaríasta, naʉ̃ra judiora so zarea diamarẽã (Ageo 1:1; Zac. 1:1). Naʉ̃ra yumakẽrãraba mawũã so zarea diadara jipade yibiabasi judioraitara. Mawũãsidu maʉ̃ tẽã 50 poaga babodoare, naʉ̃ra judiorabara akʉza nesidasida ãyaʼa so zarea diadamarẽã. Esdras Daizeze ley kopia obarira, wãsi Jerusalénʼena judiora so zarea diaita, mawũã ãya nãã bʉemarẽã Daizeze deta (Esd. 7:​1, 6).

3. ¿Kʼãrẽ bedʼearata panʉnai naʉ̃ artikulode? (Proverbios 22:19).

3 Zacaríasba akʉza Ageoba propesia jaradabara mejãcha kʼarebasi judioraba Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãmarẽã ãya bedʼea zroma ũdubʉrʉde, abarika naʉ̃ra propesiaba idi ewade kʼarebabʉ dayirãba bedʼea zroma ũdubʉrʉde Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãmarẽã (akʉra Proverbios 22:19). Dayirãba bia akʉbʉrʉde Zacaríasba, Ageoba akʉza Esdrasba bedʼea jarada ʉ̃rʉ, naʉ̃ra bedʼeata panʉnañi: ¿Judioraba bedʼea zroma ũdusidera kʼãrẽta osida? ¿Bedʼea zroma ũdubʉrʉdera kʼãrẽa krĩchaibara Jeowadeta nããra bʉeita? ¿Bedʼea zroma ũdubʉrʉdera sãwũã audre zarea babiseabʉ dayirãba Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãbʉra?

¿JUDIORABA BEDʼEA ZROMA ŨDUSIDERA KʼÃRẼTA OSIDA?

4, 5. ¿Israelitarabara kʼãrẽa krĩchasibaibara Daizeze templo wua parã ẽ baita?

4 Judiorãra jẽda Jerusalénʼena wãsidera, trajo mejãcha erpanasi. Ãya nããrãra parãsida altarta akʉza templo wagaʉta (Esd. 3:​1-3, 10). Ãya naʉ̃ templo ojʉ̃drʉsidera sobiade ojʉ̃drʉsida, mamina tẽã bʼai ãyi sobiara taʉsi. ¿Kʼãrẽa? Ãya templo jẽda parãi daucha ãyi desida parãibarabasi akʉza ne uibarabasi, mawũã ãyi mebẽrã yiko diaita (Esd. 2:​68, 70). Adewara, ãyi nejʉrarãra ãyirai bedʼea abarika zesida mawũã ãyi pẽwãita akʉza templota wua parãbida ẽ baita (Esd. 4:​1-5).

5 Judiorãra jẽda Jerusalénʼena zesidera bedʼea zroma ũdusi plata neẽ baera akʉza nokʼoraba sãwũã zokʼabʉ kʼarea. Judiora drʉara nokʼo persaba jãrĩsi. Poaga 530de Kristo nãã, nokʼo Ciro beida tẽã Cambisesba zokʼa jʉ̃drʉsi akʉza iyira yõne wãsi pʉwʉrʉ Egipto jãrĩta, naʉ̃ra gorogorora Egiptoeda wãne israelitara widisibaibara ãyaʼa bania diamarẽã, yiko diamarẽã akʉza ãyi sama bʼaita. Maʉ̃ba israelitarabara audre bedʼea zromata ũdusibaibara. Tẽã Darío primeroba zokʼa jʉ̃drʉsi Cambisesbari, iya zokʼa bʉedara iyi pʉwʉrʉbara mejãcha bedʼea zromata ũdusi akʉza mejãcha protestata osida. Maʉ̃ kʼarea israelitarabara mejãcha krĩcha zroma osibaibara ãyi mebẽrã sãwũã yiko diai kʼarea. Ãya mawũã bedʼea zroma ũduda kʼarea krĩchasida templora ara oda ẽ baita (Ageo. 1:2).

6. Zacarías 4:​6, 7​ba jarabʉdebara, ¿kʼãrẽ bedʼea zromata ũdusi judiorabara akʉza Zacaríasba sãwũã so zarea diasi ãyaʼa?

6 (Akʉra Zacarías 4:​6, 7). Judioraba bedʼea zroma mejãcha ũdusi, plata neẽ baera akʉza nokʼoraba bia zokʼa ẽ basi baera, maʉ̃ awuara ãyira pẽwãsida. Poaga 522de Kristo nãã, ãyi nejʉrarabara iduaribida ẽ basi wua Daizeze templo parãnamarẽã. Jeowaba Zacaríasdeba jarasi iya iyi jaure zarea zokʼaita mawũã israelitara kʼarebaita. Poaga 520de Kristo nãã, nokʼo Daríoba jarasi templora jẽda parãnamarẽã akʉza iya platata diasi, adewara gobernadorerata zokʼa bʉesi kʼarebamarẽã maʉ̃ de parãita (Esd. 6:​1, 6-10).

7. Israelitaraba templota nãã parãita krĩchasida baera, ¿Jeowaba kʼãrẽ nebiata diasi?

 7 Jeowaba Ageo akʉza Zacaríasdeba israelitara jarasi krĩchadamarẽã templota nãã maparãita. Ãya maʉ̃ta odara Jeowabara ãyira kʼarebaita (Ageo 1:​8, 13, 14; Zac. 1:​3, 16). Maʉ̃ra propetaraba jaradabara israelitarãra so zarea diasi, maʉ̃ba poaga 520de Kristo nãã, ãyara parã jʉ̃drʉsida templora, maʉ̃ta maparãsida 5 poaga bʼai nãã. Israelitaraba Jeowa templota nããra maparãita krĩchasida baera, Jeowaba ãyira kʼarebasi nekʼãrẽ ãya nesidabʉde akʉza kʼarebasi israelitarãra iyi kʼawapanamarẽã (Esd. 6:​14-16, 22).

EWARI JÕMAɄ̃NẼ KRĨCHARA DAIZEZEBA KÃGABɄTA OITA

8. ¿Ageo 2:4​ba sãwũã kʼarebabʉ Jeowaba nekʼãrẽ omarẽã kãgabʉta nããra oita? (Akʉra notata).

8 Zʉbʉria zroma zeita arakʼaitaba baera, krĩchadaibara audre jaradia wãita Daizeze Bedʼeata (Mar. 13:10). Mamina naʉ̃ oira edaʉde zarea baseabʉ dayirãra trajaibara baera plata ũduita, mawũã ẽ bʉrʉ pẽwãpanʉ baera. Mamina ¿kʼãrẽba kʼarebai dayirãba Daizeze Nokʼodebemata nããra bʉeita? Ĩjãibara Jeowara dayirãrebʉta. b Dayirãba Daizeze Nokʼodebemata nãã bʉepanʉbʉrʉ Jeowaba ewari jõmaʉ̃nẽ kʼarebayi, maʉ̃ kʼarea dayirãra kʼãrẽa peraira neẽ (akʉra Ageo 2:4).

9, 10. ¿Mebẽrã juwa jidapanʉraba sãwũã ũdusida Jesuba Mateo 6:33​de jarabʉra wãrĩnuta?

9 Akʉdaya Oleg akʉza Irina nebʉrata, c ãyira yi nãã edebarira. Ãyira awuru drʉaeda wãsi Daizeze Bedʼea ʉ̃rʉ jaradiade, mamina ãyira plata neẽbasi maʉ̃ pʉwʉrʉdera zarebasi baera trajo ũduita. Ãyitara zarebasi trajo neẽ bʼaira, mamina ãya ũdusida Jeowaba sãwũã kʼarebasita mebẽrãneba. ¿Ãyara kʼãrẽta osida maʉ̃ bedʼea zroma awuantaita? Olegba jarabʉ: «Daiba Daizeze Bedʼeata jaradiapanasi baera, naʉ̃ba kʼarebasi kʼawuaita kʼãrẽta audre yibiata». Iya yi kimaʉ̃meba trajo jʉrʉpanʉena Daizeze Bedʼeata jaradiapanasi.

10 Ewari aba ãya Daizeze Bedʼea jaradianʉmʉne kʼawuasida ãyi neũdukʼawuata jĩgaʉba zesita ãyi deda, ãyita yikota weita. Olegba jarabʉ: «Maʉ̃ ewadede ũdusida Jeowaba akʉza kongregasionba kʼãrẽaba biʼia akʉbʉta daira. Kʼawuapanʉ Jeowaba daira doba amae ẽãta mejãcha bedʼea zroma ũdupanʉmina» (Mat. 6:33).

11. ¿Dayirãba Jeowaba kãgabʉta opanʉbʉrʉ iya kʼãrẽta diai?

11 Jeowaba kãgabʉ dayirãba kʼarebadamarẽã ẽbẽrarã iyi oeda zeita.  Parrapo 7de, ũdusida Ageoba pʉwʉrʉʼa jarasita Daizeze templo jẽda parã jʉ̃drʉdamarẽã, ãya maʉ̃ta osidabʉrʉ Jeowaba jarasi ãyaʼa nebia diaita (Ageo 2:​18, 19). Dayirãbida kʼawuapanʉ Jeowaba dayirã nekʼãrẽ omarẽã jarabʉta nããra bʉepanʉbʉrʉ, iya dayirã nebia diaita.

¿SÃWŨÃ AUDRE ĨJÃSEAPANɄ JEOWA Ʉ̃RɄ?

12. ¿Esdrasba akʉza wuabemara judiorabara kʼãrẽa ãya ĩjãbʉra zarea erbaibarabasi?

12 Poaga 468de Kristo nãã, Esdrasʼra wãsi Babilonianeba Jerusalénʼena ʉ̃kʉrʉ judioraʉ̃me. Maʉ̃itara Esdrasba akʉza yi wuabemara judiorabara ãya ĩjãbʉra zarea erbaita nesidapanasi. Ãyara ãyi kʼaidu edesi orota akʉza platata templo oita, maʉ̃ kʼarea ãyira ʉ̃kʉrʉ nezrʉgamiarabara zrʉgaseapanasi (Esd. 7:​12-16; 8:31). Ãya kʼawuasida Jerusalénʼne bʼaira yibia ẽ basita, naʉ̃ pʉwʉrʉdera ẽbẽrarã mejãcha neẽbasi baera akʉza yi murota, adewara yi puertasida ãrĩbasi baera. ¿Kʼãrẽ yiza biata diabʉ Esdrasba dayirãba Jeowa ĩjãi ʉ̃rʉ?

13. ¿Kʼãrẽba kʼarebasi Esdrasba audre ĩjãmarẽã Jeowa ʉ̃rʉ? (Akʉra notata).

13 Esdrasba ũdusi Jeowaba sãwũã kʼarebabasita iyi pʉwʉrʉba bedʼea zroma ũdubʉrʉde. Poaga 484de Kristo nãã, nokʼo Asueroba zokʼasi judiorata makenanamarẽã, maʉ̃nera Esdrasʼra Babilonianebasibaibara (Est 3:​7, 13-15). Maʉ̃ ewaridera Esdrasʼra akʉza yi wuabemara judiorãra bebʉdepanasi, maʉ̃ kʼarea ãyira ayunasida akʉza Daizezeʼa kʼareba widisida (Est. 4:3). Judiorãra mejãcha sobiasidabaibara ãya ũdusidade ãyi nejʉrarata beisita ãyita bei kaude (Est. 9:​1, 2). Esdras kʼãwũã berabaridaba kʼarebasi iya tẽã bedʼea zroma ũdubʉrʉde awuantaita akʉza kʼawuaita Jeowabara iyi pʉwʉrʉra kʼarebaita. d

14. ¿Mebẽã abaʉba kʼãrẽta kʼawuasi bedʼea zroma erbʉde Jeowaba sãwũã akʉbʉ ʉ̃rʉ?

14 Dayirãba bedʼea zroma ũdubʉrʉde Jeowaba sãwũã biʼia akʉbʉba kʼarebabʉ dayirãba ĩjãbʉ audre zarea erbaita. Akʉdaya Anastasia yizata. Iyira Europa Estedebema. Iyara iyi trajora idubʉsi kʼaiarebʉta ũdubi ẽ basi baera. Iya jarabʉ: «Mʉ̃ra plata neẽ bakabasi, mamina mʉ̃a jõma Jeowa juwade amaesi akʉza ũdusi iya sãwũã mʉ̃ biʼia akʉsita. Mʉ̃ta badu ewaride akʉza trajo neẽbidabʉrʉ, mʉ̃a bia kʼawuabʉ Jeowaba mʉ̃ra akʉza jẽda bia akʉita nãã oda kĩrãkʼa».

15. ¿Kʼãrẽba kʼarebasi Esdrasba Jeowa ʉ̃rʉ audre ĩjãmarẽã? (Esdras 7:​27, 28).

15 Esdrasba ũdusi Jeowaba iyi sãwũã kʼarebasita. Jeowaba iyi sãwũã kʼarebada ʉ̃rʉ krĩchaiba kʼarebasi iya ĩjãbʉ audre zarea erbaita. Iya jarasi «Jeowa juwata mʉ̃mebasi» (akʉra Esdras 7:​27, 28). Esdrasbara naʉ̃ bedʼeata jarama 6 jarasi iyabaʉ librode (Esd. 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31).

¿Sõbede ũduseapanʉ dayirãbara Jeowaba sãwũã kʼarebabʉta? (Akʉra parrapo 16) e

16. ¿Sõbede ũduseabʉ Jeowaba dayirãta sãwũã kʼarebabʉta? (Akʉra potota).

16 Dayirãba bedʼea zroma ũdubʉrʉdera Jeowaba kʼarebayi. Bari jaraita, dayirã trajabʉmae ewari widibʉrʉde asambleaeda wãita, mawũã ẽ bʉrʉ ãba yi jʉrebarima wãita. Dayirãba maʉ̃ mawũã obʉrʉdera ũduseapanʉ Jeowaba sãwũã kʼarebabʉta. Dayirãba ũdubʉrʉde Jeowaba sãwũã kʼarebabʉta, naʉ̃ba kʼarebabʉ iyi ʉ̃rʉ audre ĩjãita.

Esdrasʼra jẽgabʉ akʉza Daizezeʼa yiwidʼibʉ templode pʉwʉrʉba nekayirua oda kʼarea. Secaníasba so zarea diasi Esdrasʼa akʉza jarasi pʉwʉrʉ Israelbara nebia jʉ̃ãbʉta adewara jarasi: «Daira bʉmepanʉ» (Esd. 10:​2, 4). (Akʉra parrapo 17).

17. ¿Esdrasba sãwũã ũdubisi edabʉta iya bedʼea zroma ũduside? (Akʉra poto yi nããrabemata).

17 Esdrasbara edabʉta ũdubisi Jeowa kʼarebata jʉrʉside. Iya nekʼãrẽ mejãcha oibara kʼarea krĩcha zroma obʉdera Esdrasbara Jeowaʼa kʼareba widibasi (Esd. 8:​21-23; 9:​3-5). Esdrasba Jeowa ʉ̃rʉ mejãcha ĩjãbʉta ũdubisi baera yiza biata diasi wuabemara, ãyabida iyide kĩrãkʼa okĩrãpanasi (Esd. 10:​1-4). Abarika dayirãsi krĩcha zroma opanʉbʉrʉ dayirã mebẽrã sãwũã bia akʉi kʼarea, ãyi mawũã aduʼapanamarẽã, mawũã ẽ bʉrʉ krĩcha opanʉbʉrʉ ãya kʼãrẽ nesidabʉ sãwũã diai kʼarea, Jeowaʼa yiwidʼiseapanʉ iya kʼarebamarẽã.

18. ¿Kʼãrẽba kʼarebaseabʉ audre Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãita?

18 Dayirãba Jeowa kʼarebata jʉrʉpanʉbʉrʉ akʉza mebẽrã yi kʼarebabipanʉbʉrʉ, dayirãba ĩjãbʉra audre wari wãñi. Erikabara wũãwũã ũbea erbʉ, iya bedʼea zroma ũdusidera Jeowa kʼarebata jʉrʉsi. Iya iyi wũãwũã biogo abadata beisi akʉza iyi kimasida beisi, iya maʉ̃ ʉ̃rʉ krĩchabʉrʉde, naʉ̃ta jarabʉ: «Bʉara kʼawua ẽ Jeowabara bʉra sãwũã kʼarebaira, iya bʉa krĩcha ẽãne kʼarebaseabʉ. Mʉ̃a kʼawuabʉrʉ Jeowabara mʉ̃ yiwidʼira panʉbʉta mebẽrãba kʼãrẽ jarabʉdeba akʉza kʼãrẽ obʉdeba. Mʉ̃a mebẽrã jara ũrĩbibʉbʉrʉ mʉ̃ sãwũãbʉta, ãya kʼawuayi mʉ̃ sãwũã kʼarebaira».

EWARI JÕMAɄ̃NẼ JEOWA Ʉ̃RɄ ĨJÃBADA

19, 20. ¿Kʼãrẽta kʼawuapanʉ judiora jẽda Jerusalénʼena wã ẽ badadeba?

19 Adewara nebiata kʼawuaseapanʉ judiora jẽda Jerusalénʼena wãna ẽ bada ʉ̃rʉ. Ãyidebemara wã ẽ basibaibara zõnabasi baera, kayabʉ baera, mawũã ẽ bʉrʉ ãyi mebẽrãta akʉibarabasi baera. Mamina ãyira sobiapanasi wuabemaraba nekʼãrẽ obʉ kʼarea akʉza nekʼãrẽ dia bʉepanasi mawũã templo jẽda ara odamarẽã (Esd. 1:​5, 6). 19 poaga berabarida tẽãbida, ʉ̃kʉrʉra Babiloniane badarabara waidide zokʼa bʉepanasi nekʼãrẽta Jerusalén temploita (Zac. 6:10).

20 Dayirãba Jeowaita nekʼãrẽ mejãcha obe ẽ mina, kĩrãbedaibara Jeowabara biʼia akʉbʉta dayirãba zarea obʉra dayirãba oseabʉ oita. ¿Kʼãrẽa mawũã jarapanʉ? Zacarías ewaribaside, Jeowaba Zacarías jarasi burubarita omarẽã oroba akʉza plataba, maʉ̃ra oibasi judiora Babiloniane badaraba plata akʉza oro zokʼa bʉebadaba (Zac. 6:11). Naʉ̃ burubaribara ũdubibasi judioraba nekʼãrẽ soiduba diadata (Zac. 6:14). Idi ewadebida dayirãbara kĩrãbeibara Jeowabara kĩrãdua ẽãta dayirãba bedʼea zroma ũdubʉrʉde iyi kʼarea nekʼãrẽ obʉra (Heb. 6:10).

21. ¿Kʼãrẽba kʼarebayi nekʼãrẽ ʉ̃ra zebʉrʉde Jeowa ʉ̃rʉ ĩjãita?

21 Idi ewadera dayirãbara bedʼea zroma ũdupanʉ mamina ʉ̃ra zeidera audre ũdudayi (2 Tim. 3:​1, 13). Mamina maʉ̃ kʼarea krĩcha zroma oẽ baibara. Kĩrãbedaibara Jeowaba Ageodeba iyi pʉwʉrʉʼa kʼãrẽ jaradata: «Mʉ̃ra marabawarabʉ [ . . . ] peraraidua» (Ageo 2:​4, 5). Abarika dayirãbida kʼawuadaibara dayirãba Jeowaba kãgabʉta opanʉbʉrʉ iya kʼarebaita dayirãba bedʼea zroma ũdubʉrʉde. Dayirãba opanʉbʉrʉ Ageo, Zacarías akʉza Esdrasba oda kĩrãkʼa, dayirãba ĩjãnañi Jeowaba kʼarebaita ʉ̃ra zeide bedʼea zroma ũdubʉrʉdebida.

TRÃBI 126 Teiteapanʉ Jeowaʉ̃me

a Naʉ̃ artikulora osida dayirãba ĩjãbʉ zarea erbamarẽã dayirãba bedʼea zroma ũdubʉrʉde plata neẽ kʼarea, nokʼoraba bia zokʼa ẽ kʼarea akʉza dayirã pẽwãbʉ kʼarea.

b Bedʼea «Jeowa gorogorora nokʼora» Ageo librodera 14 bayeda jarabʉ. Judiora kĩrãbebisi akʉza dayirã kĩrãbebibʉ Jeowabara mejãcha zarea erbʉta akʉza angelerata mejãcha zokʼa erbʉta gorogorora kĩrãkʼa (Sal. 103:​20, 21).

c Ʉ̃kʉrʉ trʉ̃ra awuara jarabʉ.

d Esdras Daizeze ley kopia obadabara audre ĩjãbasi Jeowa ʉ̃rʉ Jerusalénʼena wãi nãã (2 Crón. 36:​22, 23; Esd. 7:​6, 9, 10; Jer. 29:14).

e POTORABA ŨDUBIBɄTA. : Mebẽã abaʉba iyi trajabʉmae ewarita widibʉ asambleaeda wãita mamina naʉ̃ba jarabʉ dia ẽ baita. Mebẽãra yiwidʼibʉ akʉza kʼarebata widibʉ yi nokʼoʉ̃me jẽda bedʼeaita. Mebẽãba iyi zokʼabʉa ũdubibʉ programa asambleadebemata, mõbe jara ũrĩbibʉ mama jara ũrĩbidaira kʼãrẽa yibiata. Iyi zokʼabʉra kĩrãmigabʉ maʉ̃ kʼarea akʉza krĩchabʉ idu wãbita.