1, 2. (α) Ποιες ομοιότητες υπάρχουν ανάμεσα στη δική μας κατάσταση και στην κατάσταση των Ιουδαίων που επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ; (β) Αναφέρετε περιληπτικά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι Ιουδαίοι. (Βλέπε το πλαίσιο « Οι Ημέρες του Αγγαίου, του Ζαχαρία και του Έσδρα».)

 ΜΗΠΩΣ μερικές φορές ανησυχείτε για το μέλλον; Ίσως έχετε χάσει τη δουλειά σας και ανησυχείτε για το πώς θα συντηρήσετε την οικογένειά σας. Ίσως σας απασχολεί η ασφάλεια της οικογένειάς σας εξαιτίας πολιτικής αστάθειας, διωγμού ή εναντίωσης στο έργο κηρύγματος. Μήπως αντιμετωπίζετε κάποιο από αυτά τα προβλήματα; Αν ναι, θα ωφεληθείτε εξετάζοντας πώς βοήθησε ο Ιεχωβά τους αρχαίους Ισραηλίτες όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με παρόμοια προβλήματα.

² Οι Ιουδαίοι που είχαν ζήσει όλη τους τη ζωή στη Βαβυλώνα χρειάστηκε να δείξουν ισχυρή πίστη για να εγκαταλείψουν τις ανέσεις που είχαν εκεί και να ταξιδέψουν σε μια χώρα για την οποία οι περισσότεροι από αυτούς γνώριζαν ελάχιστα πράγματα. Όταν έφτασαν, σύντομα επηρεάστηκαν από ασταθείς οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, ενώ αντιμετώπισαν και εναντίωση. Ως αποτέλεσμα, κάποιοι δυσκολεύονταν να εστιάσουν στην ανοικοδόμηση του ναού του Ιεχωβά. Γι’ αυτό, γύρω στο 520 Π.Κ.Χ., ο Ιεχωβά ανέθεσε σε δύο προφήτες, τον Αγγαίο και τον Ζαχαρία, να αναζωπυρώσουν τον ζήλο του λαού. (Αγγ. 1:1· Ζαχ. 1:1) Όπως θα δούμε, η ενθάρρυνση που έδωσαν αυτοί οι προφήτες αποδείχτηκε πολύ αποτελεσματική. Σχεδόν 50 χρόνια αργότερα όμως, οι επαναπατρισμένοι Ιουδαίοι ήταν και πάλι πολύ πεσμένοι και χρειάζονταν ενθάρρυνση. Ο Έσδρας, επιδέξιος αντιγραφέας του Νόμου, ήρθε από τη Βαβυλώνα στην Ιερουσαλήμ για να παρακινήσει τον λαό του Θεού να δώσει προτεραιότητα στην αληθινή λατρεία.​—Έσδρ. 7:1, 6.

3. Ποιες ερωτήσεις θα εξετάσουμε; (Παροιμίες 22:19)

³ Όπως οι προφητείες του Αγγαίου και του Ζαχαρία βοήθησαν τον λαό του Θεού στο παρελθόν να συνεχίσει να εμπιστεύεται στον Ιεχωβά σε καιρούς εναντίωσης, έτσι μπορούν να βοηθήσουν και εμάς σήμερα να παραμένουμε σίγουροι για τη στήριξη του Ιεχωβά παρά τις αβεβαιότητες της ζωής. (Διαβάστε Παροιμίες 22:​19) Καθώς θα αναλύουμε το άγγελμα του Θεού που μεταδόθηκε από τον Αγγαίο και τον Ζαχαρία και θα εξετάζουμε το παράδειγμα του Έσδρα, θα απαντήσουμε στις εξής ερωτήσεις: Πώς επηρεάστηκαν οι επαναπατρισμένοι Ιουδαίοι από τις αβεβαιότητες της ζωής; Γιατί πρέπει να συνεχίζουμε να εστιάζουμε στην επιτέλεση του θελήματος του Θεού σε αβέβαιους καιρούς; Και πώς μπορούμε να ενισχύουμε την εμπιστοσύνη μας στον Ιεχωβά σε κρίσιμους καιρούς;

4, 5. Τι ίσως έκανε τον ενθουσιασμό των Ιουδαίων για το έργο του ναού να ξεθυμάνει;

⁴ Όταν οι Ιουδαίοι έφτασαν στην Ιερουσαλήμ, είχαν πολλή δουλειά να κάνουν. Έχτισαν γρήγορα το θυσιαστήριο του Ιεχωβά και έβαλαν τα θεμέλια του ναού. (Έσδρ. 3:​1⁠-3, 10) Αλλά ο αρχικός τους ενθουσιασμός σύντομα ξεθύμανε. Γιατί; Εκτός από το έργο του ναού, είχαν να χτίσουν σπίτια για τον εαυτό τους, να φυτέψουν αγρούς και να συντηρήσουν την οικογένειά τους. (Έσδρ. 2:​68, 70) Επιπλέον, αντιμετώπιζαν εναντίωση από τους εχθρούς τους, οι οποίοι έστηναν πλεκτάνες για να σταματήσουν το έργο ανοικοδόμησης του ναού.​—Έσδρ. 4:​1⁠-5.

⁵ Οι επαναπατρισμένοι εξόριστοι επηρεάστηκαν επίσης από ασταθείς οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Η γη τους είχε πλέον περιέλθει στην Περσική Αυτοκρατορία. Μετά τον θάνατο του Πέρση βασιλιά Κύρου το 530 Π.Κ.Χ., ο Καμβύσης, ο οποίος τον διαδέχθηκε, ξεκίνησε μια εκστρατεία για να κατακτήσει την Αίγυπτο. Καθ’ οδόν προς την Αίγυπτο, οι στρατιώτες του πιθανώς απαιτούσαν από τους Ισραηλίτες να τους χορηγούν τροφή, νερό και στέγη, πράγμα που τους δημιούργησε ακόμα περισσότερες δυσκολίες. Ο πρώτος καιρός της βασιλείας του διαδόχου του Καμβύση, του Δαρείου Α΄, στιγματίστηκε από εξεγέρσεις και πολιτική αστάθεια. Αυτές οι καταστάσεις αναμφίβολα έκαναν πολλούς από τους επαναπατρισμένους εξορίστους να ανησυχούν για το πώς θα συντηρούσαν την οικογένειά τους. Εξαιτίας όλης αυτής της αβεβαιότητας που αντιμετώπιζαν, μερικοί Ιουδαίοι θεωρούσαν ότι αυτός δεν ήταν ο κατάλληλος καιρός για να ανοικοδομήσουν τον ναό του Ιεχωβά.​—Αγγ. 1:2.

6. Σύμφωνα με τα εδάφια Ζαχαρίας 4:6, 7, ποιες άλλες δυσκολίες αντιμετώπισαν οι Ιουδαίοι, και ποια διαβεβαίωση τους έδωσε ο Ζαχαρίας;

⁶ Διαβάστε Ζαχαρίας 4:6, 7. Εκτός από τα οικονομικά προβλήματα και την πολιτική αστάθεια, οι Ιουδαίοι είχαν να αντιμετωπίσουν και εναντίωση. Το 522 Π.Κ.Χ., οι εχθροί τους κατάφεραν να θέσουν υπό απαγόρευση την ανοικοδόμηση του ναού του Ιεχωβά. Αλλά ο Ζαχαρίας διαβεβαίωσε τους Ιουδαίους ότι ο Ιεχωβά θα χρησιμοποιούσε το ισχυρό πνεύμα Του για να απομακρύνει οποιαδήποτε εμπόδια. Το 520 Π.Κ.Χ., ο βασιλιάς Δαρείος ήρε την απαγόρευση για το έργο του ναού, και μάλιστα φρόντισε να δοθούν στους Ιουδαίους χρήματα καθώς επίσης να έχουν επίσημη υποστήριξη.​—Έσδρ. 6:1, 6-10.

7. Όταν οι επαναπατρισμένοι Ιουδαίοι έδωσαν προτεραιότητα στην επιτέλεση του θελήματος του Θεού, ποιες ευλογίες έλαβαν;

 ⁷ Μέσω του Αγγαίου και του Ζαχαρία, ο Ιεχωβά υποσχέθηκε στον λαό του ότι θα τους στήριζε αν έδιναν προτεραιότητα στην ανοικοδόμηση του ναού. (Αγγ. 1:8, 13, 14· Ζαχ. 1:3, 16) Ενθαρρυμένοι από τους προφήτες, οι επαναπατρισμένοι Ιουδαίοι ξανάρχισαν το έργο του ναού το 520 Π.Κ.Χ. και ολοκλήρωσαν την ανοικοδόμησή του σε λιγότερο από πέντε χρόνια. Επειδή έδωσαν προτεραιότητα στην επιτέλεση του θελήματος του Θεού παρά τις αβεβαιότητες, έλαβαν τη στήριξη του Ιεχωβά, όχι μόνο από υλική άποψη, αλλά και από πνευματική. Ως αποτέλεσμα, λάτρευαν τον Ιεχωβά με χαρά.​—Έσδρ. 6:​14⁠-16, 22.

8. Πώς μπορούν να μας βοηθήσουν τα λόγια του εδαφίου Αγγαίος 2:4 να συνεχίσουμε να εστιάζουμε στην επιτέλεση του θελήματος του Θεού; (Βλέπε επίσης υποσημείωση.)

⁸ Καθώς η μεγάλη θλίψη πλησιάζει, αντιλαμβανόμαστε περισσότερο από ποτέ πόσο επείγον είναι να υπακούμε στην εντολή να συμμετέχουμε στο έργο κηρύγματος. (Μάρκ. 13:​10) Ωστόσο, ίσως δυσκολευόμαστε να εστιάσουμε στη διακονία αν έχουμε οικονομικά προβλήματα ή αν αντιμετωπίζουμε εναντίωση στο έργο κηρύγματος. Τι θα μας βοηθήσει να βάζουμε τα συμφέροντα της Βασιλείας στην πρώτη θέση; Η βεβαιότητα ότι «ο Ιεχωβά των στρατευμάτων» b είναι στο πλευρό μας. Εκείνος θα μας στηρίζει αν συνεχίσουμε να βάζουμε τα συμφέροντα της Βασιλείας πάνω από τα δικά μας. Επομένως, δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε.​—Διαβάστε Αγγαίος 2:4.

9, 10. Πώς διαπίστωσε ένα αντρόγυνο πόσο αληθινά είναι τα λόγια του Ιησού στο εδάφιο Ματθαίος 6:33;

⁹ Εξετάστε το παράδειγμα του Ολέγκ και της Ιρίνα, c ενός αντρογύνου σκαπανέων. Όταν μετακόμισαν για να βοηθήσουν μια εκκλησία σε άλλη περιοχή, έχασαν την πηγή του εισοδήματός τους εξαιτίας της επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών στη χώρα τους. Παρότι επί περίπου έναν χρόνο δεν είχαν σταθερή εργασία, ένιωθαν διαρκώς τη στοργική στήριξη του Ιεχωβά και ενίοτε λάβαιναν βοήθεια από τους αδελφούς και τις αδελφές τους. Πώς τα έβγαζαν πέρα με τις αβεβαιότητες; Ο Ολέγκ, ο οποίος στην αρχή ένιωθε πεσμένος ψυχολογικά, εξηγεί: «Η δραστήρια συμμετοχή στη διακονία μάς βοήθησε να εστιάζουμε στο σημαντικότερο πράγμα στη ζωή». Ενώ συνέχιζαν να ψάχνουν για δουλειά, παράλληλα παρέμεναν δραστήριοι στη διακονία τους.

¹⁰ Κάποια μέρα που γύρισαν σπίτι από τη διακονία, έμαθαν ότι ένας στενός τους φίλος είχε ταξιδέψει γύρω στα 160 χιλιόμετρα για να τους φέρει δύο σακούλες με τρόφιμα. Ο Ολέγκ λέει: «Εκείνη τη μέρα, νιώσαμε για άλλη μια φορά το βάθος της φροντίδας του Ιεχωβά και της εκκλησίας. Είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά δεν ξεχνάει ποτέ τους υπηρέτες του, όσο απελπιστική και αν ίσως φαίνεται η κατάστασή τους».​—Ματθ. 6:33.

11. Τι μπορούμε να αναμένουμε αν συνεχίσουμε να εστιάζουμε στην επιτέλεση του θελήματος του Θεού;

¹¹ Ο Ιεχωβά θέλει να εστιάζουμε στο ζωοσωτήριο έργο της μαθήτευσης. Όπως αναφέρθηκε στην  παράγραφο 7, ο Αγγαίος πρότρεψε τον λαό του Ιεχωβά να κάνει μια νέα αρχή στην ιερή του υπηρεσία, σαν να έβαζε ξανά τα θεμέλια του ναού. Αν οι Ιουδαίοι το έκαναν αυτό, ο Ιεχωβά υποσχέθηκε ότι θα “έστελνε ευλογία”. (Αγγ. 2:​18, 19) Και εμείς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο Ιεχωβά θα ευλογεί τις προσπάθειές μας αν δίνουμε προτεραιότητα στο έργο που μας έχει αναθέσει να κάνουμε.

12. Γιατί ο Έσδρας και οι άλλοι εξόριστοι χρειαζόταν να έχουν ισχυρή πίστη;

¹² Το 468 Π.Κ.Χ., ο Έσδρας ταξίδεψε μαζί με μια δεύτερη ομάδα Ιουδαίων από τη Βαβυλώνα στην Ιερουσαλήμ. Για να κάνουν αυτό το ταξίδι, χρειαζόταν να έχουν ισχυρή πίστη. Επρόκειτο να ταξιδέψουν σε επικίνδυνους δρόμους, μεταφέροντας μεγάλη ποσότητα από χρυσάφι και ασήμι που είχε δοθεί ως συνεισφορά για τον ναό. Αυτό τους έκανε εύκολο στόχο ληστών. (Έσδρ. 7:​12⁠-16· 8:​31) Επιπρόσθετα, σύντομα συνειδητοποίησαν πως ούτε η ίδια η Ιερουσαλήμ ήταν ασφαλής. Η πόλη ήταν αραιοκατοικημένη, ενώ τα τείχη και οι πύλες της χρειάζονταν επισκευή. Τι μαθαίνουμε από τον Έσδρα όσον αφορά το να ενισχύουμε την εμπιστοσύνη μας στον Ιεχωβά;

13. Πώς ενίσχυσε ο Έσδρας την εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά; (Βλέπε επίσης υποσημείωση.)

¹³ Ο Έσδρας είχε δει πώς είχε στηρίξει ο Ιεχωβά τον λαό Του σε καιρούς δοκιμασιών. Χρόνια νωρίτερα, το 484 Π.Κ.Χ., ο Έσδρας πιθανώς ζούσε στη Βαβυλώνα όταν ο βασιλιάς Ασσουήρης εξέδωσε ένα διάταγμα να εξολοθρευτούν οι Ιουδαίοι σε όλη την Περσική Αυτοκρατορία. (Εσθήρ 3:7, 13-15) Η ζωή του Έσδρα κινδύνευε! Καθώς αντιμετώπιζαν αυτή την απειλή, οι Ιουδαίοι «σε κάθε επαρχία» νήστευαν και πενθούσαν, αναμφίβολα στρεφόμενοι στον Ιεχωβά μέσω προσευχής για καθοδήγηση. (Εσθήρ 4:3) Φανταστείτε τώρα πώς ένιωσαν ο Έσδρας και οι συμπατριώτες του όταν αντιστράφηκαν οι όροι εις βάρος εκείνων που ήθελαν να τους αφανίσουν! (Εσθήρ 9:1, 2) Αυτό που έζησε ο Έσδρας σε εκείνους τους κρίσιμους καιρούς ίσως τον προετοίμασε για μελλοντικές δοκιμασίες και πιθανότατα ενίσχυσε την εμπιστοσύνη του στην ικανότητα του Ιεχωβά να προστατεύει τον λαό Του. d

14. Ποιο δίδαγμα πήρε μια αδελφή όταν γεύτηκε τη φροντίδα του Ιεχωβά σε αβέβαιους καιρούς;

¹⁴ Όταν γευόμαστε τη φροντίδα του Ιεχωβά σε αβέβαιους καιρούς, η εμπιστοσύνη μας σε αυτόν ενισχύεται. Σκεφτείτε την περίπτωση της Αναστασίας, η οποία ζει στην Ανατολική Ευρώπη. Η Αναστασία παραιτήθηκε από την εργασία της για να διατηρήσει την ουδετερότητά της. Η ίδια εξηγεί: «Ποτέ δεν είχα βρεθεί σε μια τέτοια κατάσταση, χωρίς καθόλου χρήματα». Και προσθέτει: «Άφησα το ζήτημα στον Ιεχωβά και γεύτηκα την τρυφερή φροντίδα του. Αν μείνω ξανά χωρίς δουλειά, δεν θα φοβηθώ. Εφόσον ο ουράνιος Πατέρας μου με φροντίζει σήμερα, θα με φροντίσει και αύριο».

15. Τι βοήθησε τον Έσδρα να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά; (Έσδρας 7:​27, 28)

¹⁵ Ο Έσδρας διέκρινε το χέρι του Ιεχωβά στη δική του ζωή. Αναλογιζόμενος τις φορές που ο Ιεχωβά είχε προστρέξει σε βοήθειά του, ο Έσδρας αναμφίβολα πήρε δύναμη για να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του σε Εκείνον. Προσέξτε την έκφραση «το χέρι του Ιεχωβά του Θεού μου ήταν πάνω μου». (Διαβάστε Έσδρας 7:​27, 28) Ο Έσδρας χρησιμοποίησε παρόμοια φρασεολογία έξι φορές στο βιβλίο που φέρει το όνομά του.​—Έσδρ. 7:6, 9· 8:​18, 22, 31.

16. Σε ποιες καταστάσεις ίσως δούμε πιο καθαρά το χέρι του Θεού στη ζωή μας; (Βλέπε επίσης εικόνα.)

¹⁶ Ο Ιεχωβά είναι σε θέση να μας βοηθήσει όταν αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση. Για παράδειγμα, όταν ζητάμε από τον εργοδότη μας άδεια για να παρακολουθήσουμε μια συνέλευση ή όταν ζητάμε να γίνει κάποια προσαρμογή στο πρόγραμμα της εργασίας μας για να μπορούμε να παρακολουθούμε όλες τις συναθροίσεις, δημιουργούμε μια ευκαιρία για να δούμε το χέρι του Ιεχωβά στη ζωή μας. Ίσως εκπλαγούμε με την εξέλιξη των πραγμάτων. Ως αποτέλεσμα, η εμπιστοσύνη μας στον Ιεχωβά ενισχύεται.

17. Πώς έδειξε ο Έσδρας ταπεινοφροσύνη σε δύσκολους καιρούς; (Βλέπε εικόνα εξωφύλλου.)

¹⁷ Ο Έσδρας στρεφόταν ταπεινά στον Ιεχωβά για βοήθεια. Κάθε φορά που ένιωθε να λυγίζει από το βάρος των ευθυνών του, προσευχόταν ταπεινά στον Ιεχωβά. (Έσδρ. 8:​21⁠-23· 9:​3⁠-5) Η στάση του υποκινούσε τους γύρω του να τον στηρίζουν και να μιμούνται την πίστη του. (Έσδρ. 10:​1⁠-4) Όταν και εμείς νιώθουμε να λυγίζουμε από την ανησυχία για τις υλικές μας ανάγκες ή για την ασφάλεια της οικογένειάς μας, πρέπει να στρεφόμαστε στον Ιεχωβά μέσω προσευχής, βέβαιοι ότι εκείνος θα μας ακούσει.

18. Τι μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη μας στον Ιεχωβά;

¹⁸ Αν ζητάμε ταπεινά τη βοήθεια του Ιεχωβά και δεχόμαστε τη στήριξη των ομοπίστων μας, η εμπιστοσύνη μας στον Θεό θα μεγαλώνει. Η Έρικα, μητέρα τριών παιδιών, διατήρησε την εμπιστοσύνη της στον Ιεχωβά παρότι υπέστη οδυνηρές απώλειες. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, έχασε το αγέννητο παιδί της και τον αγαπημένο της σύζυγο. Τώρα λέει: «Δεν μπορείς να ξέρεις από πριν πώς θα σε βοηθήσει ο Ιεχωβά. Η βοήθεια μπορεί να έρθει με αναπάντεχους τρόπους. Έχω διαπιστώσει ότι πολλές από τις προσευχές μου έχουν απαντηθεί από κάτι που είπαν ή έκαναν οι φίλοι μου. Αν ανοίγω την καρδιά μου στους φίλους μου, τότε τους είναι πιο εύκολο να με βοηθήσουν».

19, 20. Τι μαθαίνουμε από τους Ιουδαίους που δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ;

¹⁹ Παίρνουμε επίσης ένα πολύτιμο δίδαγμα από τους Ιουδαίους που δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ. Μερικοί από αυτούς είχαν περιορισμούς στο τι μπορούσαν να κάνουν λόγω γηρατειών, κάποιας σοβαρής ασθένειας ή οικογενειακών υποχρεώσεων. Παρ’ όλα αυτά, στήριξαν πρόθυμα τους επαναπατριζόμενους κάνοντας υλικές συνεισφορές. (Έσδρ. 1:5, 6) Φαίνεται ότι περίπου 19 χρόνια μετά την άφιξη των πρώτων επαναπατριζόμενων Ιουδαίων στην Ιερουσαλήμ, εκείνοι που παρέμεναν στη Βαβυλώνα εξακολουθούσαν να στέλνουν προαιρετικές συνεισφορές στην Ιερουσαλήμ.​—Ζαχ. 6:10.

²⁰ Ακόμα και αν νιώθουμε ότι αυτά που είμαστε σε θέση να κάνουμε στην υπηρεσία του Θεού είναι περιορισμένα, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά εκτιμάει τις ειλικρινείς προσπάθειες που κάνουμε για να τον ευαρεστήσουμε. Πώς το γνωρίζουμε; Στις ημέρες του Ζαχαρία, ο Ιεχωβά ζήτησε από τον προφήτη του να φτιάξει ένα στέμμα από το χρυσάφι και το ασήμι που είχαν στείλει οι εξόριστοι στη Βαβυλώνα. (Ζαχ. 6:​11) Αυτό το «μεγαλοπρεπές στέμμα» θα χρησίμευε ως «υπενθύμιση» των γενναιόδωρων συνεισφορών τους. (Ζαχ. 6:​14, υποσημειώσεις) Μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο Ιεχωβά δεν θα ξεχάσει ποτέ τις ένθερμες προσπάθειές μας να τον υπηρετούμε σε αβέβαιους καιρούς.​—Εβρ. 6:10.

21. Τι θα μας βοηθήσει να ατενίζουμε το μέλλον με σιγουριά;

²¹ Αναμφίβολα θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε αβεβαιότητες σε αυτές τις τελευταίες ημέρες, και οι καταστάσεις ίσως γίνουν ακόμα χειρότερες στο μέλλον. (2 Τιμ. 3:1, 13) Ωστόσο, δεν χρειάζεται να μας κατατρώει η ανησυχία. Θυμηθείτε τα λόγια που είπε ο Ιεχωβά στον λαό του στις ημέρες του Αγγαίου: «Εγώ είμαι μαζί σας . . . Μη φοβάστε». (Αγγ. 2:4, 5) Και εμείς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο Ιεχωβά θα είναι μαζί μας αν κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να επιτελούμε το θέλημά του. Εφαρμόζοντας τα διδάγματα που αντλήσαμε από τις προφητείες του Αγγαίου και του Ζαχαρία και από το παράδειγμα του Έσδρα, θα διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη μας στον Ιεχωβά όποιες αβεβαιότητες και αν βιώσουμε στο μέλλον.