1. Kūö yòh öi hēṙu pa-ekūö?

 ṘÒKHÖRE in ṙung ṙòkhöre pa-ekūö. Hö-ö pöri ayī-ö pa-ekūö tö yip tö ngaich nö kapah, öt rēhěn öi pa-ekūö tö yip tötlöök ma-ahānga hēk ötrēhěn inrē öi pa-ekūö fēkö inlahen ngih panam ip yamih ṙētak. Kūö hī öi akahakūö tö ngam kanô-en imat ngam Paipöl. Ngaich pöri ayī-ö töngamuh öi el ṙētak në “pinhë-eṅkūö.” (Lūk. 21:11) Tö sā në kinyūngö, ötlanöökö hēk invah inrē. Angū-ö lāinyngen hī mihôiṅ öi pa-ekūö. Pi-a inrē öi pa-ekūö tö tarik tö sā yip mahayöng ing panam hēk yip aṅ patī hī inrē kūö cha nö hakihten hī. Ōt yip tö ngöṙô lōn töre sitih inlahen öi min la-al në kanihngen re hēk in minë yamih ṙētak inrē.

2. Asuh ök inlahen Tāvit ik sā ò nö i Kāt?

² Īnu ök inrē misī Tāvit tö pinhë-eṅkūö re. Hěngheuh anga-aṅ nö falngöre tök Rācha Sôl pön laklö ngam nômö re, ngaich sölta nö ik panam Kāt i Filistain. Unôichngöre ngaich ang Rācha Akis ök aṅ Kāt nö akahakūö tö Tāvit nö tökalēḵ nö kumyung, anga-aṅ inrē tö tiköökiyö tö ngam tinköökö tö ngöṙô ‘lāku ṙôken pôḵ ang Tāvit tö yik aṅ Filistain.’ Hē e ang Tāvit nö kiröngen pinhë-eṅkūö. (1 Sa. 21:10-12) Ngölōn anga-aṅ, sitih inlahen tī ang vöh min Akis tö chu. Asuh pöri ngaich ök mahayööken Tāvit nö ṙāp ngam pinhë-ekūöre?

3. Sā ṙô ngam Salmai 56:1-3, 11 sitih inlahen ang Tāvit nö ṙap ngam pinhë-ekūöre?

³ Akahakūö ayī-ö tö inlahen Tāvit nö i Kāt yěi vë-ekūö ngam Salmai 56. In e ang Tāvit nö vë-eny ngam lāinyngen re nö kūö yòh nö pa-ekūö hēk sitih inlahen anga-aṅ nö ṙap ngam pinhë-ekūö re inrē. Ik sā Tāvit nö pa-ekūö, ngaich hayönglenre anga-aṅ nö in Yāvē. (Vë-evkūö Salmai 56:1-3, 11.) Ngaich öt miṙivngölōn ò ang Yāvē, hayööken ò ang Yāvē nö chöhtö elkuire nö vīkenre nö katūöyaṙen. Lökten ngaich Akis nö öt fëlngen ò.—1 Sa. 21:13–22:1.

4. Asuh öp mihôiṅ inlahen hī yěi hòṅ ṙūöhlö ngam ṙinātö-ellōnre in Yāvē? Kētö inchōḵ elmat.

 ⁴ Mihôiṅ in inrē ayī-ö öi ṙap ngam pinhë-ekūöre yēḵ hī öi ṙātö-ellōnre in Yāvē. Kihngen pöri ayī-ö lohten öi ṙātö-ellōnre in ò yē hī öi pa-ekūö. Sitih inlahen öi rih mihôiṅ ṙūöhlö ngam ṙinātö-ellōnre in Yāvē? Töi chumkūöṙen tö ngih inchōḵ elmat. Yēḵ meh öre akahalōn töp invah re. Lohten sin më-eṅ pa-ekūö. Yěm ṙatö-ellōnre pöri in öp tòktör re, ngaich kūönngöre ngam pinhë-ekūö meh. Pön lohten nö pōyen yip tarik tö lööken tö tī ò yip tö ngatī invah. Chūömkūöṙen anga-aṅ nö hangihtö ṙô meh hēk kētö ṙinatö-ellōn meh inrē tö ò nö akahakūö tö minë kanihngen meh. Pi-a anga-aṅ nö vë-eny nang meh tö inlahen yip tarik tö yöölen nö löktö in ngam tī ò nö lë-en, ngaich tahöölöng më-eṅ. Ngatī inlahen min nö ṙūöhlö re ngam ṙinātö-ellōn hī nö in Yāvē, yēḵ hī öi fēkö nuk tö ngaichngen, hēk nup tö ṙònghöichṙen hēk tö nup yamih min inrē la-en ò. Ngatī inlahen ök misī Tāvit. Yē hī min öi ngëichkö ṙô ngam Salmai tö 56, ngaich fēkö inlahen re më-eṅ öm sitih inlahen mihôiṅ öm ṙūöhlö ṙinātö-ellōnre in Yāvē hēk ṙap nup pinhë-ekūöre inrē.

ASUH NUK TÖ NGAICHNGEN LA-EN YĀVĒ?

5. Asūp afēkö Tāvit ik sā ò nö ṙap ngam pihë-ekūöre? (Salmai 56:12, 13)

⁵ Ik sā Tāvit nö kihngen ngaich chumkūöṙen anga-aṅ nö ngëichken minë tö ngaichngen tölöök la-en Yāvē. (Vë-evkūö Salmai 56:12, 13.) Örheūheu anga-aṅ nö ngatī inlahen. Tö sā ò nö ṙōlheuh nö afītöre nö ngëichkö minë vahī kūö kuntī Yāvē. Löktö in e anga-aṅ nö ṙātö-ellōnre nö in Yāvē nö tö kalēḵ hēk tö hangenlōn inrē anga-aṅ tö taṙòkhöre tarik. (Sal. 65:6-9) Afēkö inlahen tī Yāvē inrē anga-aṅ nö hayööken yip tahëng. (Sal. 31:19; 37:25, 26) Möthë inrē anga-aṅ nö afēkö nup tö ngaichngen tī Yāvē nö hayööken ò. Ik sā ò nö ṙömöng el chūök kanūönö ök yöngre hēten tö e ang Yāvē nö chumkūöṙen tö ò hēk aṅten ò inrē. (Sal. 22:9, 10) Yēḵ Tāvit nö afēken u ngaich sīöplöre lohten ngam ṙinātö-ellōn ò nö in Yāvē!

6. Yē hī pa-ekūö, ngaich sitih inlahen ayī-ö mihôiṅ asīöp ngam ṙinatö-ellōnre in Yāvē?

⁶ Yēḵ meh pa-ekūö ngaich mihôiṅ öm hatöönö re, ‘Asuh nuk tö ngaichngen la-en Yāvē?’ Ngaich mihôiṅ öm fēkö minë vahī kūö kuntī ò. Mihôiṅ öm ‘chumkūöṙen’ öm  ngëichkö minë chehēchōn hēk tö minë pūl inrē. Hö-ö nun anū-ö nö hameuktö minë tinrīken ngam Tēv öt rēhěn nö ha-öinyö ò, sön pöri anga-aṅ nö chumkūöṙen tö u. Hö-ö hòng min ang Yāvē nö mötlö chumkūöṙen tö meh? Yēḵ meh ngatī inlahen öm afēkö minë vahī kūö kuntī ngam Tēv ngaich ṙūöhlöre min ngam ṙinatö-ellōn meh öm in ò. (Mët. 6:25-32) Kò-òren inrē öm afēkö nup tö ngaichngen tī Yāvē nö in yip tarik re. Mihôiṅ öm haköp inlahen yip tarik imat ngam Paipöl, yip tö ngönö ṙinātö-ellōn nö in ngam Tēv hēk mihôiṅ inrē öm haköp nuk ekspirīön yip prötör sistör in në ṙētak hī töngamuh. a Mihôiṅ inrē öm afēkö nup inlahen tī Yāvē nö in meh. Tö sā ò nö sitih inlahen nö tūökten meh nö in re. (Yôh. 6:44) Sitih inlahen inrē nö sapṙô meh öm vë-ekūötēv? (1 Yôh. 5:14) Asuh nup tö örheūheu yanöölen meh kūö ngam tökitaknyu mahām ngam kūön ò?—Efi. 1:7; Hep. 4:14-16.

7. Sitih inlahen ang Vanesā nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre nö fēkö inlahen pròfět Tanīěl?

⁷ Hěngheuh ang sistör Vanesā b ngam aṅ Hëtī nö kirööngö pinhë-eṅkūö pön hěng tak ök tarik tö örheūheu nö fūnö ò, mesēchö ò inrē. Pön hòṅ ötlēnö inlahen nö in ò. Öt hō-en ngam ṙô ò pöri ang sistör Vanesā. Lökten ngaich ngam tarik nö ṙūöhlö inlahen re nö hakihten ò, uroh inrē anga-aṅ nö pinhë-elkūö ò. Ngöṙô ang sistör Vanesā: “Vöö takô chū-ö.” Sitih inlahen pöri ngaich ang sistör Vanesā nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre? Kē-ělkūö alahare anga-aṅ nö chöh inyööken re. Hayöökaṙen anga-aṅ tö ök töhěng tak minṙöinylen nö vë-eny nang yik pulīs tö ngam inlaha re. Hěnghöre fēkö nuk inlahen tī Yāvē inrē anga-aṅ nö laklö yik tarik re. Ngöṙô anga-aṅ, “Urěh chū-ö öich fēkö inlahen ök pròfět Tanīěl. Ik sā ò nö suktu nö ikūö nuk lāyön, pòrô anga-aṅ nöng öt faluṙen. Laklen ò pöri ang Yāvē. Ngatī chin chū-ö inrē ṙālen nup taṙòkhöre nö el tī Yāvē, vë-ekūö Yāvē chū-ö inrē nö ngëichkö në kanihngen chu. Unôichrit e ngaich chū-ö öich öt pa-ekūö.”—Tan. 6:12-22.

ASUH NUP TÖ ṘÒNGHÖICHṘEN LA-EN YĀVĒ?

8. Asūp ṙinatö-ellōn Tāvit? (Salmai 56:8)

⁸ Kihngen ang Tāvit ik sā ò nö iyöng Kāt, sön pöri anga-aṅ nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre. Rö-ö nöng anū-ö pön fēkö nup inlahen tī Yāvē anga-aṅ nö hayööken ò im ṙētak. Akah elmat ngaich ang Tāvit tö Yāvē nö lāklen ò hēk hachōḵ-okūö ò inrē pön akahakūö tö ngam kanihngen ò. (Vë-evkūö Salmai 56:8.) Hōlu inrē ang Tāvit tö yip tö chiplen, tö sā Yônatan hēk Ahimelek ngam kūönṙô nö mahareuskö alaha ò hēk mahayööken ò inrē. (1 Sa. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Öt kò-òngvah inrē ang Tāvit tö tī Rācha Sôl pön laklöng tö Yāvē. Ṙinātu-ellōn takô ang Tāvit tö Yāvē nö akahakūö tö minë kanihngen ò.

9. Asuh öp chumkūöṙen Yāvē yēḵ meh pa-ekūö?

⁹ Yēḵ meh öm pa-ekūö tö kūö nup kanihngen re ngaich hòṅ köpölōn më-eṅ tö Yāvē nö chumkūöṙen nö meuk nup kanihngen meh. Ngatī mat anga-aṅ nö ngëichken yip aṅ Israel ik sā cha nö haköövö nö i Āikup, rö-ö ang Yāvē nöng meuk minë inkihten cha pön meuk minë ‘miṙivlōn’ cha inrē. (Man. 3:7) Tikökṙô re inrē ang Tāvit nö ngöṙô tö Yāvē nö rö-ö nöng meuk minë ‘miṙivlōn’ ò, pön meuk minë ‘kanihngen ellōn’ ò inrē. (Sal. 31:7) Haṙivlōn inrē ang Yāvē yěn meuk më tarik re nö kihngen, pòṙô cha-a nöng kūö nup tötlēn la-en re nö kihngen. (Isa. 63:9) Yēḵ meh öm pa-ekūö ngaich hòṅ köpölōn më-eṅ tö Yāvē nö akahakūö tö minë kanihngen meh, meūkken re inrē anga-aṅ nö hòṅ hayööken meh öm ṙap ngam pinhë-eṅkūöre.

10. Kūö yòh öm ṙatö-ellōnre tö Yāvē nö chumkūöṙen tö meh hēk hayööken meh inrē la-al minë kanihngenre?

 ¹⁰ Yēḵ meh öm pa-ekūö hēk ōt inrē nup kanihngen meh, ngaich mihôiṅ min më-eṅ öm nyatngö mat tö nup tī Yāvē nö hayööken meh. Hòṅ sitih inlahen pöri më-eṅ? Vë-ekūö Yāvē nö hameukhö mat meh töp löktö tī ò nö hayööken meh. (2 Rā. 6:15-17) Ngaich afītöre tö në intöönö: Reuslöre alaha öm ṙung yěm hang nup minkahten hēk hang nup sanapṙô yip tahëng inrē el mīting? Ngönlöre alaha hòng inrē yěm vë-ekūö nup pöplikēsön, hēk meuk nup vitiō hēk yěm hang nup tinköökö pròtkasting inrē? Ōt hòng ṙô yip prötör sistör tö ngönlöre tī tö meh hēk hameuktö cha inrē miröökö nup tö ṙamlōn tī tö meh? Pi-a in ṙung öt chumkūöṙen tö inlahen më prötör sistör nö hameuktö ngam hanangenlōnre tö hī hēk teūngen inrē ayī-ö tö nganöönö re öi löktö in ngam Paipöl. Öt tö kūönen anū-ö nö inlōnti hī nö lamöktö in Yāvē. (Isa. 65:13; Māk. 10:29, 30) Inmeuktö ò anū-ö nö chumkūöṙen tö meh. (Isa. 49:14-16) Hēk löktö in e inrē më-eṅ mihôiṅ hameuktö ngam ṙinatö-ellōnre in ò.

11. Sitih inlahen öng sistör Aytā nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre?

¹¹ Töi chumkūöṙen öi ngëichkö ngam inlahen sistör Aytā ngam mi-iyöng Seneköl. Chumkūöṙen anga-aṅ tö tī Yāvē nö hayööken ò nö la-al ök kanihngen ò. Maṙöinylö anga-aṅ nö kūön nak yöng re, lökten nak yöng ò nö lōnu tö ò nö hayöngken ngam mikūönö cha. Ik sā ngam sistör pöri ngaich nö öt yaha ṙôken aṅ in tö kūö ò nö hòṅ painīör, kihngen ngaich anga-aṅ tö rupīö. Lökten yik aṅ patī ò nö līn nö in ò hēk ötlēkôre inrē tö ò. Ngöṙô ang sistör Aytā: “Vöö chū-ö öich fēkö inlahen re öich öt teungten min öich hayööken nap yöngre hēk ötlēkôre inrē min yip tahëng tö chu. Uroh ngaich öich sūöchken Yāvē nö kūö yòh anga-aṅ nö ngatī inlahen tī tö chu.” Hang öp töhěng minkahten pöri ngaich ngam sistör nö el mīting. Ngöṙô anga-aṅ. “Ngöṙô ök prötör nö in ök minkahten nup miṙivlōn hī akahakūö ang Yāvē tö u. Halēnö chu inrē yip minṙöinylen hēk tö më prötör sistör inrē. Ṙatö-ellōnre ngaich chū-ö tö Yāvē nö hangenlōn tö chu. Lökten yěich vë-ekūötēv ngaich ṙatö-ellōnre chū-ö tö Yāvē nö öthō nö öt hayööken chu. Hēk  yěich meūköre öich sāpöṙô öich vë-ekūötēv ngaich ṙamlōn chū-ö.” Unôichngöre ngaich ang Aytā nö teūngen tö kinmānöre ngaich iṙūöhen inrē anga-aṅ nö la-evṙen tö ngam la-en painīör hěnghöre teungten inrē anga-aṅ nö hayööken minā yöngre tö yip tahëng inrē. Ngöṙô ngam sistör: “Haköplu chū-ö tö inlahen re öich ṙatö-ellōnre in Yāvē. Yēḵ chu öich vë-ekūötēv ngaich ṙūöhngöre ngam pinhë-eṅkūö chu.”

ASUH NUP MIN HĒK LA-EN YĀVĒ?

12. Sā ṙô ngam Salmai 56:9 asuh öp ihih ṙinatö-ellōn Tāvit?

¹² Vë-evkūö Salmai 56:9. Hěng öp ihih hēk inlahen Tāvit tö vënyu nö in ngih miröökö tö inlahen ò nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre. Ik sā ò nö kihngen, ngaich afēkö minë yamih inlahen tī Yāvē anga-aṅ min nö in ò. Akahakūö ang Tāvit tö Yāvē min nö löngö ṙētak tī nö laklen ò, pön ngöṙô ang Yāvē tö ò nö anga-aṅ min rācha yip aṅ Israel. (1 Sa. 16:1, 13) Ngaich ṙatö-ellōnre ang Tāvit tö Yāvē min nö öthō nö öt hateungngen nup töng ṙôre.

13. Asūp mihôiṅ ṙinatö-ellōn hī?

¹³ Asuh öp kinlēḵngô Yāvē nö in meh? Öt maheūkku in tö ò nö asökngöröön në kanihngen töngamuh, kilēḵngôre pöri anga-aṅ tö ò min nö kēngen në taṙòkhöre kanihngen hī nö ip tufömngöre panam. c (Isa. 25:7-9) Īnu ang Yāvē tö kumlēḵre nö kēngen në kanihngen hī, öi öthěngö invah el alaha hēk kēngen nup tö sitih kanihngen ellōn hī. Öt ōt inrē min hē e tö kunyaha elmat tö hī, hachohlen yip tö kapah inrē min ang Yāvē.—1 Yôh. 4:4.

14. Asūp mihôiṅ afēkö hī?

¹⁴ Yēḵ meh öm pa-ekūö ngaich hòṅ afēkö nup inlahen tī Yāvē min më-eṅ ip yamih ṙētak. Sitih inlahen mufē öm min yěn ha-etiyö ngam Sī-ö, kē-ěyö min yip tötlöök tarik ngaich ichūök cha min yip tölöök tarik, hēk hiṙeūtkenre inrē min öi chuh in ngam hanëtö. Sitih inlahen öi mihôiṅ fēkö nup yamih min inkòlô re. Hameuktu angū-ö nö el ök rīchönöl könvēnsön 2014. Hěng öp mikūönö tö hameuktu inlahen nö kakkö ṙô ngam 2 Timôtī 3:1-5 tö e yěn kakkö ngam Peretāis, pi-a angū-ö nö ngö kinūichngö, “höng ṙanamlōn nyöre min öi el öp tufömngöre panam. Kūö tarik min nö hangenlōn tö höö hangenlōn inrē töm kanô-en, öt ameū-eure, mahayāichngöre, maha-öiny ngam Tēv, hamang chööngö yöngre, maha-öiny kinë-ekūöre, tö chiplen, tö hangenlōn tö mikūönö re, tövaiyö kakka tö inlahen holre, hayööngöre, tö ha-eūkölōn, töhāngen tö tölöök, tö milēḵṙen, tö yāichö ellōn, tö hangenlōn tö ngam Tēv mötlö tö minyam, öt hanyatkö elmat min cha-a nö ha-öiny ngam Tēv pön lök in nup haköpre min, haröhtöre in yip tö ngatī.” Ngaich öm më-eṅ öm holṙô yip mikūönö re hēk yip prötör sistör re inrē öm kakkö ngam inlahen hī min el öp peretāis?

15. Sitih inlahen ang sistör Taniā nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre?

¹⁵ Töi chumkūöṙen tö inlahen sistör Taniā ngòh aṅ Nôrt Mësitōniā. Ik sā sistör Taniā nö rulten re nö haköp mat ngam Paipöl, ngaich hakihtuṙen anga-aṅ tö nak yöngre. Fēkö inlahen tī Yāvē pöri anga-aṅ nö in ò min ip yamih ṙētak. Ngatī inlahen anga-aṅ nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre hēk chiplö inrē nö in Yāvē. Ngöṙô ang sistör Taniā nö vë-eny: “Ngam vanöörö chu ik hē e, ngaich kô-en angū-ö nö ngatī, örheūheu chū-ö unôichrit kinheūten re öich mīting öich fëlö tök yöngre kikānö. Ötlēka elnang chū-ö tö nak yöngre yēḵ chu min öich kētöre öich Vamënyen Yāvē ngaich fëlngen chu min cha-a.” Ha-ōnyu ngaich ang sistör Taniā tö nak yöngre. Sitih inlahen pöri ngaich öng sistör Taniā? Ngöṙô anga-aṅ: “Fēkö inlahen re chū-ö yěich chiplen min öich in Yāvē, ngaich teūngen min chū-ö tö ṙanamlōnre. Örheūheu  inrē min nö köp ngam ṙanamlōn chu. Fēkö ngam inlahen re inrē chū-ö yěich harööḵngen re min inup tö sitih, ngaich mööḵlö tī min ang Yāvē nö kē-ěkūö chu tö raneushö chu ip yamih tufömngöre panam, ngaich vaichngö min chū-ö ip hē e tö nup ötlinëken re.” Chiplö ang sistör Taniā nö in Yāvē ngaich löktö in e anga-aṅ nö teūngen töp chūökre nö iyöng. Pihövö ngaich ang sistör Taniā töp töhěng tak prötör ngaich holtö ṙanamlōnre cha-a nö keuheūttö ṙētakre nö löklōn Yāvē.

ASĪÖP NGAM ṘINATÖ-ELLŌNRE IN YĀVĒ

16. Sitih inlahen öi min öi ngönlöre yěi meuk taneungtökūö ngam Lūkös 21:26-28?

¹⁶ Kiröngen ‘pinhë-eṅkūö min më tarik’ ip ṙētak ngam tökiröng kanihngen. Öt pa-ekūö pöri min më tarik ngam Tēv. (Vë-evkūö Lūkös 21:26-28.) Kūö yòh pöri ayī-ö öi öt pa-ekūö? Pò hī ngaich öi haköplu tö inlahen re öi hòṅ hayönglen re in Yāvē. Sā ṙô sistör Taniā nö vë-eny inlahen re nö heuveū nö lā-al minë tahëng kanihngen re kūö ò nö ha-eh nö lā-al minë töngatī kanihngen. Ngöṙô anga-aṅ: “Meuk inlahen Yāvē chū-ö pòrô öp tö yòh inlahen minë kanihngen ötlöktu ang Yāvē nö öt hayööken hī. Hēṙu in ṙung öi ngölōn tö yip tarik nö mihôiṅ nöng öp töng yòh tī tö hī. Hö-ö pöri angū-ö nö ngatī pön mötlö kumlēḵ ang Yāvē tö cha. Pòrô öp töng yòh tī cha nö hakihten hī, ha-ëti min anū-ö tö tī Yāvē.”

17. Sitih inlahen nö hayööken hī ngam ṙô ing samyeūheu 2024? (Ngëichköm lamā uk nyat.)

¹⁷ Ṙòkhöre in töngamuh öi īnu tö pinhë-ekūöre. Mihôiṅ pöri ayī-ö öi asīnken Tāvit öi ṙap ngam pinhë-ekūöre. Ngöṙô Tāvit nö vë-ekūötēv: “Yēḵ chu pa-ekūö, hayönglenre chū-ö min in Meh.” Angū-ö ngih ṙô ò nö vë-ekūötēv in ngam ṙô ing samyeūheu 2024. (Sal. 56:3) Vënyö manah ngih miröökö ök ihih töhěng līpöre nö ngö ṙô: “Öt hökngenre ang Tāvit nö aṅhav in tö ngam pinhë-eṅkūö hēk öt höng ngëichkö minë kanihngenre inrē anga-aṅ, pön höng haköpmat re anga-aṅ nö ngëichkö minë tö laklöre tī min tö ò.” Lökten öi hòṅ haköplōnre tö ngam ṙô ing samyeūheu, mööhë yěi pa-ekūö. Lökten öi hòṅ kēnyö ṙētakre öi fēkö nuk tö ngaichngen, hēk tö nup tö ṙònghöichṙen hēk nup yamih min inrē la-en Yāvē. Ngaich mihôiṅ min ayī-ö asīnkö ṙô Tāvit öi ngöṙô: “Im Tēv chin hayöng-lenre, öt hō chin pa-ekūö.”—Sal. 56:4.