1. E aera bwa ti kona n namakina te maaku n taai tabetai?

 A NANAMAKINA te maaku aomata nako n taai tabetai. Ni koauana, man reiakinan te Baibara ti a kainaomataaki iai mani maakakin te mate, maakakia taimonio, ao maakakin taai aika a na roko. Ma ti bon teimatoa ni maeka n te tai ae kanikinaeaki ni “baika kakamaaku,” n aron te buaka, te iowawa, ao te aoraki. (Ruka 21:11) Ti bae naba ni maakuia aomata, n ikotaki ma kaain te tautaeka aika karawawataira ke boni kaain ara utu aika kakaitaraa te taromauri ae koaua. A raraoma tabeman bwa a nang aki kona n nanomwaaka i aani kataakia ngkai, ke ae a na kaitaraa n taai aika imwaia.

2. Kabwarabwaraa te baere e rinanona Tawita ni menana i Kate.

² E rinanon naba te maaku Tawita. N te katoto, ngke e kataia te Uea are Tauro ni kakaaea bwa e na kamatea, ao e iangoia Tawita bwa e na birinako nako kaawani Biritia ae Kate. E waekoa n ataia ueani Kate ae Akiti ae Tawita bon te tautia ae korakora are e kamoamoaaki n te anene bwa e kamateia kaaini Biritia aika “tatabebwi tenga.” E a ‘rangi ni maaku’ Tawita. (1Tam. 21:10-12) E raraoma bwa tera ae e na karaoia nakoina Akiti. E kangaa Tawita n tokanikai i aoni maakuna?

3. Ni kaineti ma te Areru 56:1-3, 11, e kangaa Tawita n tokanikai i aoni maakuna?

 ³ N te Areru 56, ao e kaota ana namakin Tawita ni menana i Kate. E oti n te areru anne maakun Tawita, ma e kaotaki naba arona n tokanikai i aoni maakuna akanne. Ngke e namakina te maaku ao e onimakina Iehova. (Wareka Taian Areru 56:1-3, 11.) E bon nene ana onimaki. Man ana ibuobuoki Iehova, e a karaoa te bwai teuana Tawita ae nakoraoi mwina: E bakaaea te rangirang! E a iangoa ngkai Tawita Akiti bwa te aomata ae kamarakinano ao e aki kakamaaku, ngaia are e a reke angan Tawita n rabanako.—1Tam. 21:13–22:1.

4. Ti na kangaa ni kakorakoraa onimakinan Iehova iroura? Taekina te kaikonaki.

⁴ Ti kona naba ngaira n tokanikai i aon te maaku man onimakinan Iehova. Ma ti na kangaa ni kakorakoraa onimakinan Iehova iroura, moarara riki ngkana ti a maaku? Iangoa te kaikonaki aei. Ngkana ko a ataia ae iai aorakim, n te moantai ko bae ni maaku. Ma e kona ni bebete maakum ngkana ko onimakina am taokita. E bae ni bati aika e a tia ni buokiia man te aoraki anne. E kakauongo raoi, ao ni karaua nanom bwa e rangi n ota n am namakin. Ao e bae naba n taekina te bwainnaoraki ae a a tia ni buokaki raoi iai tabemwaang. N aron anne, ti kona ni kakorakoraa onimakinan Iehova iroura ngkana ti kaatuua iangoan te bwai ae e a tia ni karaoia, te bwai ae e karaoia ngkai, ao te bwai ae e na karaoia ibukira. Anne are e karaoia Tawita. Ngkana ti iaiangoi tabeua ana taeka ake n te Areru 56, iangoia bwa ko na kangaa naba ni kakorakoraa onimakinan Iehova ao n tokanikai i aoni maakum.

TERA AE E A TIA NI KARAOIA IEHOVA?

5. Tera ae e kananoa ana iango i aona Tawita bwa e aonga n tokanikai i aoni maakuna? (Taian Areru 56:12, 13)

⁵ E ngae ngke e ruanikai maiun Tawita, ma e kaatuua ana iango i aon te bwai ae e a tia ni karaoia Iehova. (Wareka Taian Areru 56:12, 13.) Anne aron Tawita n iaiango i nanoni maiuna. N te katoto, n tabetai e kananoa ana iango i aon ana mwakuri ni karikibwai Iehova, ike e a kauringaki iai bwa moan te mwaaka Iehova ao e rangi n tabeakinia aomata. (TaiAre. 65:6-9) E kananoa naba ana iango Tawita i aon te bwai ae e a tia ni karaoia  Iehova ibukia tabemwaang. (TaiAre. 31:19; 37:25, 26) Ao e kananoa riki ana iango i aon te bwai ae e a tia ni karaoia Iehova i bon ibukina. E a tia Iehova ni boutokaa Tawita ao ni kamanoa mangke te merimeri ngaia. (TaiAre. 22:9, 10) Iangoa aroni korakoran onimakinan Iehova iroun Tawita, mani kananoan ana iango i aoni baikai.

6. Ngkana ti namakina te maaku, tera ae e na buokira n onimakina Iehova?

⁶ Ngkana ko namakina te maaku, titirakiniko aei, ‘Tera ae e a tia ni karaoia Iehova?’ Iaiangoi baike e karikii. N te katoto, ngkana ti ‘taraa raoi’ aron Iehova n tabeakinia mannikiba ao uee, ake a aki karikaki ni katotongana ao a aki kona n taromauria, ti na bon onimakinna naba bwa e na bon tabeakinira. (Mat. 6:25-32) Iangoa naba te bwai ae e karaoia Iehova ibukia taan taromauria. Ko bae n reiakina rongorongon temanna n te Baibara ae rianako ana onimaki, ke ko bae ni wareka rongorongoni maiun ana aomata Iehova a ni boong aikai. Irarikina, kananoa am iango i aon aron Iehova n tabeakiniko. E kangaa ni katikiko nakon te koaua? (Ioa. 6:44) E kangaa ni kaekai am tataro? (1Ioa. 5:14) Ko kangaa ni buokaki ni katoabong man ana angakarea Natina ae moan te tangiraki irouna?—IEbe. 1:7; Ebera 4:14-16.

7. E kangaa rongorongon te burabeti are Taniera ni buoka Vanessa n tokanikai i aoni maakuna?

⁷ E kaaitara ma te kangaanga ae kakamaaku Vanessa b ae te tari te aine i Haiti. Iai te mwaane n ana kaawa ae tatarebonia ao ni kanakoa ana rongorongo ni katoabong nakoina, ni kairoroa bwa e na iraorao ni karekenano ma ngaia. E aki kariaia Vanessa. Ma e a rangi n un teuaei ao e a kakamaaka neiei. E taku neiei, “E bon taonai te maaku.” E kangaa Vanessa n tokanikai i aoni maakuna? E karaoi aanga aika manena ibukini kamanoana. E buokia temanna te unimwaane n reitaki nakoia bureitiman. Ma e kaatuua naba ana iango neiei i aon aron Iehova ni kamanoia ana toro n taai ake rimoa. E taku Vanessa: “Te moan aomata are I iangoia bon te burabeti are Taniera. E karenakoaki ni nneia raian e ngae ngke akea ana bure. Ma e tabeakinna Iehova. I a bubutiia Iehova bwa e nang kamanoai man te kangaanga anne bwa e a boni bane au konaa. Imwin anne, I a aki manga maaku.”—Tan. 6:12-22.

TERA AE E KARAOIA NGKAI IEHOVA?

8. Tera ae e kakoauaa raoi Tawita? (Taian Areru 56:8)

⁸ E ngae ngke e nang kamateaki Tawita ni menana i Kate, ma e aki katokanikaia maakuna. N oneani mwin anne, e rineia bwa e na iaiangoa te baere e karaoia Iehova ibukina n te tai anne. E kona n ataia bwa e boni kairiraki ao ni kamanoaki iroun Iehova ao E ota n ana namakin. (Wareka Taian Areru 56:8.) Iai naba raoraon Tawita n aron Ionatan, ao te Ibonga ae Rietata ae Aimereka aika a kakaonimaki ni boutokaia ao ni buokia. (1Tam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Ao e ngae ngke e iangoaki rekena iroun te Uea are Tauro, ma e reke birinakon Tawita n rawea maiuna. E kakoauaa raoi bwa e bon ataa Iehova kataakina ao aron rotakina iai.

9. Tera ae e noria Iehova iroura n tatabemanira nako?

⁹ Ngkana ko kaaitara ma te kataaki teuana ae ko a maaku iai, uringnga are e ataa Iehova kataakim ao am namakin iai. N te katoto, e aki tii nora Iehova bwainikirinaia I-Iteraera i Aikubita ma e nora naba “marakia ake a taonaki iai.” (TeOti. 3:7) E aneneia Tawita bwa e  nora Iehova ‘karawawataana’ ao ‘rawawatana ae korakora.’ (TaiAre. 31:7) Ao e “rawawata” naba te Atua ngkana a karawawataaki ana aomata ni mwin aia motinnano aika nanobaba. (Ita. 63:9) Ngkana ko maaku, e ota Iehova n am namakin ao e ingainga ni kani buokiko n tokanikai i aoni maakum.

10. Bukin tera bwa ko kakoauaa ae e bon tabeakiniko Iehova ao e na boni buokiko n nanomwaaka i aani kataakim?

¹⁰ Ko bae n iangoia bwa e na tera aron Iehova ni boutokaiko ngkana ko a kaaitara ma te kataaki ae kakamaaku. Ngaia are bubutiia bwa e na buokiko n nora ana boutoka. (2Uea 6:15-17) Imwina iangoia: Iai te kabwarabwara ke te kaeka teuana n te taromauri ae ko kakorakoraaki iai? Ko a tia ni kaungaaki n te boki, n te taamnei, ke n te anene teuana? Iai temanna ae tibwaa te iango ke te kibu teuana ae karaunano nakoim? Ti kona ni kai mwaninga aia tangira tarira n te onimaki ao amwarake n taamnei ake ti karerekei. Ma boni bwaai n tituaraoi aika rianako baikai mairoun Iehova. (Ita. 65:13; Mareko 10:29, 30) E oti ni baikai bwa e bon tabeakiniko Iehova. (Ita. 49:14-16) Ao e oti naba iai bwa e materaoi onimakinana iroum.

11. Tera ae e buoka Aida n tokanikai i aoni maakuna?

¹¹ E nora aroni boutokaana iroun Iehova Aida ae e maeka i Senegal, ngke e rinanon te kataaki teuana. Kioina ngke te karimoa neiei, a kantaningaia ana karo bwa e na karekea ana mwane ae tau i bon ibukina ao ibukia naba ana karo. Ma e a aki tau ana mwane Aida ngke e a kabebetea maiuna bwa e aonga ni bwaiania. A rangi n un ngkai ana utu ao a kabuakakaa. E taku neiei: “I maaka ae N na aki kona ni buokiia au karo ao a nang bane n ribaai aomata. I bukina naba Iehova ngke e kariaia bwa e na rangi ni korakora au kangaanga.” Imwina e a ongo te kabwarabwara teuana n te taromauri. “E kauringira te tia kabwarabwara bwa n aki ongeia bwa tera manekan nanora, ma e atai raoi Iehova. E karauaki raoi nanou n ana tangira Iehova teutana imwin teutana man aia taeka n reirei unimwaane ao tabemwaang. I moana au tataro nakon Iehova ma onimakinana ae rikirake, ao I a namakina te rau ae bati ngke I a nori kaekaan au tataro.” I nanon  taina, e a reke ana mwakuri ni kareketianti Aida ae e aki tii boutokaia iai n ana bwaiania ma e buokiia naba iai ana karo. E taku neiei: “I a onimakina raoi Iehova ao e aki toki ni bua maakuu ngkana I tia n tataro.”

TERA AE E NA KARAOIA IEHOVA?

12. Ni kaineti ma Taian Areru 56:9, tera ae e kakoauaa raoi Tawita?

¹² Wareka Taian Areru 56:9. E kaotaki n te kibu aei te anga riki teuana ae e tokanikai iai Tawita i aoni maakuna. E ngae ngke e a ruanikai maiuna, ma e kananoa ana iango i aon te bwai ae e na karaoia ibukina Iehova. E ataia Tawita ae e na boni kamaiua Iehova n taina ae riai. Ni koauana, e a tia n taekinna Iehova ae e na ruamwin aia uea I-Iteraera Tawita. (1Tam. 16:1, 13) E kakoauai Tawita ana berita nako Iehova bwa a na boni koro bukia.

13. Tera ae ti kona ni kakoauaa raoi bwa e na karaoia Iehova?

¹³ Tera ae e a tia ni beritanna Iehova bwa e na karaoia ibukim? Ti aki kantaningaia bwa e na kamanoira mani kangaanga ni kabane. c Ma uringnga ae n aki ongei kataaki aika ko kaaitarai n te waaki aei, e na boni kamaunai Iehova n rokon te waaki ae boou. (Ita. 25:7-9) Iai mwaakan ara tia Karikiriki ni kautiia maate, ni kamarurungira, ao ni kamaunaia taani kakaaitara ni kabane.—1Ioa. 4:4.

14. Tera ae ti kona ni kananoa iai ara iango?

¹⁴ Ngkana ko maaku, kananoa am iango i aon te bwai ae e na karaoia Iehova n taai aika a na roko. Iangoia bwa e na tera am namakin ngkana ai akea Tatan, ngkana e a oneaki mwia aomata aika buakaka irouia aomata aika raoiroi, ao ngkana e a maunanako te aki kororaoi teutana imwin teutana ni katoabong. Iai te kaotioti n te bwabwaro n 2014, ae e kaotaki iai arora ni kananoa ara iango i aon ara kantaninga. E wareka te kibu ae 2 Timoteo 3:1-5 te karo ma ana utu n te aro ae okoro, bwa e a taekini baika a na riki n te Bwaretaiti, ni kangai: “A nang roko taai aika kakukurei n te aonnaba ae boou. Bwa ane a nang riki aomata bwa taan tangiriia raoia, taan tangiri kaubwai n taamnei, taan aki kamoamoa, taan nanorinano, taani kamoamoaa te Atua, taan ongeaba irouia aia karo, taani kakaitau, taani kakaonimaki nakoia raoia, taan tangiriia aia utu, taan aki nanomatoa, taan taekina raoiroia aomata n taai nako, taan taubaang, taan nimamannei, taan tangira te raoiroi, taan onimakinaki, taan nanoraoi, taan aki kainikatonga, taan tangira riki te Atua nakon tangirani kakukurein te rabwata, ibukina bwa a maiuakina ae tangiria te Atua, kam na kaaningkami ma naakai.” Ko mamaroroakinna ma am utu ke tarim n te onimaki bwa e na tera aron te maiu n te aonnaba ae boou?

15. E ngae ngke e maaku Tanja, ma tera are e buokia n tokanikai i aoni maakuna?

¹⁵ E tokanikai i aoni maakuna te tari te aine ae Tanja ae e mena i Meangini Maketonia, ngke e kananoa ana iango i aoni kakabwaia n taai aika a na roko. A rangi ni kakaitaraa ana karo ngke e reirei n te Baibara. E taku neiei: “Bwaai tabeua ake I maakui bwa a na riki, a bon riki. E ororeai tinau ni katoaa bwaran te taromauri. A kakamaakai au karo bwa a na tiringai ngkana I riki bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova.” N tokina, e a kakioakinako Tanja mani mwengana. Tera arona iai? E taku neiei: “I kaatuua iaiangoan te kukurei n aki toki ae N na karekea ngkana I kateimatoa etin arou. I iangoa naba aron Iehova ni karekea kaniwangau n te aonnaba ae boou ibukini baike I kona ni kabuai n te waaki aei, ao ngkana a a bane ni mwanuokinaki baika bubuaka ni  kabane.” E kateimatoa etin arona Tanja. Ao man ana ibuobuoki Iehova, e a reke ana tabo ni maeka. E mare Tanja ma te tari te mwaane ae kakaonimaki ao a a kaai ni beku ni kabwanina aia tai ma te kukurei.

KAKORAKORAA NGKAI ONIMAKINAN IEHOVA IROUM

16. Tera ae e na buokira ni kateimatoa ninikoriara ngkana ti a nora kanoan te taetae ni burabeti are n Ruka 21:26-28?

¹⁶ N tain te rawawata ae korakora, ao angia aomata a na “kuri n tong . . . ibukini kororakeni maakuia.” Ma a na teimatoa n tei n nene ana aomata te Atua ao n ninikoria. (Wareka Ruka 21:26-28.) Bukin tera ngkai ti na aki maaku? Ibukina bwa ti a tia n ataa arora n onimakina Iehova. E taekinna Tanja are e taekinaki mai imwaina, bwa baike e rinanoi n taai akekei, e a buokaki iai ni kaaitarai kangaanga riki tabeua aika kakaiaki. E taku neiei: “I a ataia ae e kona Iehova ni buokira n nanomwaaka i aani kangaanga ao ni kakabwaiaira. N tabetai ao e taraa n ae a taui aroni bwaai ni kabane aomata, ma ni koauana e boni mwaaka riki Iehova nakoia. Ao e ngae ngkana e kangaanga te kataaki teuana, ma e na bon toki.”

17. Ti na kangaa ni buokaki n ara kibu ibukin te ririki 2024? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

¹⁷ Te maaku bon te bwai ae riiriki ni boong aikai. Ma n aron Tawita, ti kona n rawa bwa ti na mwane n te bwai ae te maaku. E oti n ara kibu ibukin te ririki 2024 ana tataro Tawita nakon Iehova ae kangai: “N te tai are I maaku iai ao I onimakiniko.” (TaiAre. 56:3) E taku te boki teuana ae kabwarabwaraa te Baibara, ibukin te kibu aei: “E aki kaatuua ana iango Tawita i aoni baike e na maaku iai ke i aon ana kangaanga, ma e onimakina Teuare e na kamaiua.” I nanon namwakaina rake aikai, iaiangoa ara kibu ibukin te ririki aei, moarara riki ngkana ko kaaitara ma kangaanga aika kakamaaku. Karekea am tai n iaiangoi ana mwakuri Iehova ake rimoa, ngkai, ao n taai aika a na roko. Ao n aron Tawita, ko a kona ngkanne ni kangai: “I onimakina te Atua, I aki maaku.”—TaiAre. 56:4.