1. Nikọ ẹnẹ nemi ka bẹru ro ni ira bọbọ?

 IRẸYE dede re ka bẹru ni ira bọbọ. Teri ẹnẹ man urun ti Baibol kọ, ẹnẹ ee ka bẹru aghan ti o ku, ukọ-ẹgba ghaan biri urun ti o wa ṣi gbẹ ẹnẹ irẹye ni ira ti o wa. Dẹ, ẹnẹ wi ira ẹkpikpomẹ gidijẹ, teri ẹrẹn ẹnẹ nemi ka bẹru urun ṣiṣi ogun, uṣe gbalogbalo biri ubodidọn. (Liuk 21:11) Ẹnẹ nemi ka bẹru irẹye, ṣiṣi aghan ọlaṣẹ ti o ka jọn ẹnẹ jẹ, wẹrẹ ira ẹbi ẹnẹ ti o gbesin usẹn ọrọnfọ we. Irẹye bọbọ ka da ẹdọn gin aghan ee wa nemi jinrin ẹkpikpomẹ ti o ba aghan biri-ọjọ-ghawe, wẹrẹ ti o wa ba aghan ni ira ti o wa.

2. Nikọ re ṣi gbẹ Defid ni Gat, kẹnrẹn nikọ re nẹ ẹ?

² O nẹ ira bọbọ ti ẹru gba ba Defid. Ni ewe, ira ti Ọlaja Sọl gba winọrọn fẹ ẹ ti won wa kpa sọnọ, Defid ka sa re Gat, ti o ṣe ode-aja Filiṣia. Akiṣ ti o ṣe ọlaja Gat ka a ri man gin Defid re ṣe ọja-ogun kporo ti o kpa ira Filiṣia “ẹbo mẹẹgua” alẹ gidijẹ sọnọ. Eyi ka “mu ẹrubiba gbẹ Defid.” (1 Sam. 21:10-12) Ẹdọn ka da a ni ubara urun ti ọlaja we wa ṣe wun. Bokọ Defid te gba ọgua ẹrubiba ro we?

3. Ṣiṣi biri won ya ni Sam 56:1-3, 11, nikọ wun Defid ṣe gba gba ọgua ẹrubiba ro?

³ Ni Sam 56, Defid wewe biri urun te gha gbẹ ẹ ni Gat. Ni Sam rẹn, Defid wewe kpetekpete urun ti o lẹghẹ ẹru gba ba a, dẹ o kpe wewe urun ti o tin wun ẹyin gba gba ọgua ẹrubiba we. Ira ti won gba nẹ ẹrubiba, Defid gbejule Jihova. (Rọ Sam 56:1-3, 11.) O nẹ urun gidijẹ ti o lẹghẹ ẹ gbejule Jihova. Jihova mu ọgban gbẹ Defid gba da ero urun ti won wa ṣe, di o gba nemi gba ọgua: O ṣe ṣiṣi ọlubo-meeji! Okpinju ti ọlaja Akiṣ gba wa kpa Defid, uṣe ro ka ri  wun ara gbẹ o gba le e kuri ara. Eyi ka lẹghẹ Defid gba nemi kuri ẹwọ ro.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Nikọ ẹnẹ nemi ṣe di ugbejule ẹnẹ ni Jihova gba ni ni? Gba ewe ọkan gba wewe ro.

⁴ Ẹnẹ kẹnrẹn nemi gba ọgua ẹrubiba ni ẹnẹ ma gbejule Jihova. Dẹ, nikọ ẹnẹ wa ṣe di ugbejule ẹnẹ ni Jihova gba ni ni, kitikiti ni ẹru ma ba ẹnẹ? Ro ni ubara ewe ọkan. A ma gin gbẹ rẹ gin wo nẹ ikobo gbọnrọngbọnrọn, ni ọṣọgua ẹru nemi ba uwọ. Dẹreke, ẹdọn rẹ wa tun ni wo ma gbiyẹle ẹwo oyibo rẹ teri o dun irẹye gidijẹ ti o nẹ eju ikobo ọkan we ṣi rẹn. O jọlọ rentin ti wo gba wewe urun ti o lẹghẹ ẹru gba ba uwọ. Kẹnrẹn o jẹ di o da uwọ eju gin won nẹ oye biri o te ṣe ẹ ni ara. Kuroke, o nemi wewe ewe aradidun ti won te lo gbẹ irẹye gidijẹ ti o ṣẹ gẹrẹrẹ. Ni ewe ọkan we, ugbejule ẹnẹ ni Jihova wa ni ni, ni ẹnẹ ma ro ni ubara urun ti won te ṣe gbẹ ẹnẹ, urun ti won winọrọn ṣe biri-ọjọ-ghawe, biri urun ti won kpe wa ṣe. Eyi re ṣe urun ti Defid ṣe dẹẹn. Biri ẹnẹ winọrọn rọ ọfọ bọbọ ni Sam 56 ti ẹmi fifẹn siin gba ya, ro ni ubara urun ti ọlara rẹ nemi ṣe di ugbejule rẹ ni Jihova gba ni ni, di wo gba nemi gba ọgua ẹrubiba rẹ.

NIKỌ JIHOVA TE ṢE?

5. Ti ẹru gba winọrọn ba Defid, nikọ biri nikọ won ro ni ubara ro? (Sam 56:12, 13)

⁵ O wu gin Defid wi ukalẹ ẹdeju, urun ti Jihova te ṣe owun won sọ eju ni. (Rọ Sam 56:12, 13.) Ẹrẹn re ṣe urun ti Defid ṣe ni ẹye ro dede. Ni ewe, ira bọbọ o ka ro ni ubara urun ti Jihova da. Eyi lẹghẹ ẹ tigbi biri Jihova te nẹ agbara to, kẹnrẹn gin o jọlọ fẹ ọfọ ẹnẹ irẹye. (Sam 65:6-9) Kẹnrẹn o ro jẹn ni ubara urun ti Jihova te ṣe gbẹ irẹye mirẹn. (Sam 31:19; 37:25, 26) Kitikiti, o ro jẹn ni ubara urun ti Jihova te ṣe gbẹ ọlara ro kawọ. Kuri utẹbi ro wun Jihova gba bejuto biri gba kighi Defid. (Sam 22:9, 10) Ee nẹ iyan gin urun ghaan ti Defid ko ni uro, lẹghẹ ugbejule ro ni Jihova gba ni ni!

6. Ẹru ma ba ẹnẹ, nikọ re wa tin ẹnẹ ẹyin gba gbejule Jihova?

⁶ Ẹru ma ba uwọ, bi ara rẹ rọ, ‘Nikọ  Jihova te ṣe?’ Ro ni ubara urun ti won da. Ni ewe, “aghan gho” biri Jihova te bejuto egbele-oko biri ododo ghaan ti wun ee da biri ara-uṣe ro, kẹnrẹn ti ee nemi sẹn wun. Eyi wa lẹghẹ da ẹnẹ eju gin Jihova wa bejuto ẹnẹ kẹnrẹn. (Mat. 6:25-32) Kẹnrẹn ro ni ubara urun ti Jihova te ṣe gbẹ aghan ọmẹnrẹn ro. Wo nemi kọ ni ubara oniye ọkan ni Baibol ti o nẹ ukpeọrọnfọ ti o ni, wẹrẹ gba rọ ita ọmẹnrẹn Jihova ọkan ni ira ẹnẹ we. a Gbadatuluu, ro jẹn ni ubara ewe biri Jihova te bejuto ẹ rẹn. Bokọ o te tin ẹ ẹyin gba wa man ọrọnfọ we? (Jọn 6:44) Bokọ o te jẹ iṣẹ rẹ? (1 Jọn 5:14) Bokọ wo te jẹ ere kpọjọ kuri ọsẹn-gbigba Ọtọn ro ti o ghan?—Ẹfi. 1:7; Ibru 4:14-16.

7. (a) Nikọ re ṣi gbẹ ukọ Oriṣẹ Daniẹl? (b) Bokọ eyiwe te tin Vanessa ẹyin gba gba ọgua ẹrubiba ro?

⁷ Omere ẹnẹ ọkan ni Haiti ti ọrukọ ro ṣe Vanessa, b wi ukalẹ ọkan ti o lẹghẹ ẹru ba a. Ọnọkẹnrẹn ọkan ni ẹkpalẹ ro ka kpe e biri gba jẹ uṣẹ gbẹrẹ ẹ kpọjọ, gba gin won fẹ di o ṣe ibaṣere ro dadakida. Vanessa ee forijẹ. Dẹ, ọnọkẹnrẹn we ka winọrọn kpokpo o ni ewe ti o ni, gba dubẹru siin. Ẹru ka jọlọ ba Vanessa. Nikọ won ṣe gba gba ọgua ẹrubiba ro? O ṣe urun ti won nemi ṣe gba kighi ara ro. Ẹghaarẹ ọkan ka mu utiẹyin gbẹ ẹ gba biri ọlọkpa ti o wi ẹkpalẹ rẹn fọ. Kẹnrẹn o sọ eju ni ewe biri Jihova te kighi aghan ọmẹnrẹn ro ni ira ti o bọghọ. Vanessa gin: “Oniye ọṣọgua ti mo ro kan ka ṣe ukọ Oriṣẹ Daniẹl. A gbe e sọ ni ugho okpoghorokpo gidijẹ ti ebi kpa, o wu gin ee ṣe urun-ki-urun jẹ ẹbi. Dẹreke, Jihova bejuto o. Teri ẹrẹn mo ka bẹ Jihova di o jẹ di ọnọkẹnrẹn we gbẹgbe mi, teri ee nẹ urun mirẹn ti mo nemi ṣe. Ni ẹyin ẹrẹn, ẹru ee si ba mi juwẹrẹ.”—Dan. 6:12-22.

NIKỌ JIHOVA WINỌRỌN ṢE BIRI-ỌJỌ-GHAWE?

8. Nikọ re da Defid eju? (Sam 56:8)

⁸ O wu gin Defid wi ukalẹ ti o nemi gba ẹmi ro ti won gba wi Gat, ee sọ eju ni urun ti o lẹghẹ ẹru ba a. Okpinju, urun ti Jihova winọrọn ṣe gbẹ ẹ ni ira ẹrẹn owun won sọ eju ni. Defid ri man gin Jihova re winọrọn siin biri gba kighii, kẹnrẹn O nẹ oye biri o te ṣe e ni ara. (Rọ Sam 56:8.) Defid nẹ ukun bọbọ ti ee yẹ ẹ ṣi, ṣiṣi Jonatan, biri Olori Ọkpanran A-imẹlẹk ti o ṣe urun bọbọ ti o jọlọ mu utiẹyin gbẹ ẹ. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) O wu gin Ọlaja Sọl fẹ kpa a sọnọ, Defid bọ kuri ẹwọ ro. O da wun eju gin Jihova man urun ti o winọrọn ṣi gbẹ wun gẹrẹrẹ, biri biri o te ṣe wun ni ara.

9. Nikọ Jihova ka ri ni ubara ẹnẹ ọkan-ọkan?

⁹ Udangho ti o lẹghẹ uwọ bẹru ma ba uwọ, tigbi gin Jihova winọrọn rii, kẹnrẹn o man biri udangho we te ṣe ẹ ni ara. Ni ewe, ee ṣe ẹwọ ibikadu ti ira Ijipt gba da ira Isrẹl ni nọkan owun Jihova ri, dẹ o man “uyajijẹ ti aghan gha” kẹnrẹn. (Ẹks. 3:7) Defid kọ ẹrin gba gin Jihova ri “uyajijẹ” biri “ẹkpikpomẹ” ro. (Sam 31:7) Kẹnrẹn ti ira Oriṣẹ gba jẹ uya ni ira ti o bọghọ teri ero akpa ti aghan da, o ka gbe aghan teri “aninọ ro.” (Ais. 63:9) Ẹru ma winọrọn ba uwọ, man gin Jihova nẹ oye biri o te ṣe ẹ ni ara, kẹnrẹn o numuara gba tin ẹ ẹyin gba gba ọgua ẹrubiba rẹ dede.

10. Nikọ Jihova ka lo gba tin ẹnẹ ẹyin ni ẹnẹ ma wi udangho, ti o mughan gin won fẹ ọfọ ẹnẹ?

 ¹⁰ Wo ma wi udangho ti o lẹghẹ ẹru ba uwọ, wo nemi ṣe are-maa ri ewe biri Jihova te mu utiẹyin gbẹ rẹ. Nikọ wo nemi ṣe? Bẹ ẹ di o tin ẹ ẹyin gba ri utiẹyin ti won winọrọn mu gbẹ rẹ. (2 Ọla. 6:15-17) Kuro bi ara rẹ rọ: O nẹ ọfọ ti a fọ wẹrẹ iwanran ti a gba ni ubara ujọ ti o mu ẹdọn nini gbẹ mi? O nẹ iwe ẹkọ, vidio, wẹrẹ ẹrin JWTv ti a ṣe lẹfun ti o mu ẹkọ gbẹ mi? Oniye-ki-oniye te rọ ẹsẹn Baibol ọkan gbẹ mi gba biri emi ko o ni uro ri? Ẹnẹ nemi gbẹgbe biri wuwu aghan omere ẹnẹ ẹkẹnrẹn biri ebirẹn, biri ẹkọ ti ẹnẹ ri gba ni ọfọ Oriṣẹ te tin ẹnẹ ẹyin to. Dẹ, ighaan orire ọfẹ ti o jọlọ ghan ti o ti ẹwọ Jihova wa rẹn. (Ais. 65:13; Mak 10:29, 30) Orire ghaan mughan gin Jihova fẹ ọfọ rẹ. (Ais. 49:14-16) O kpe mughan gin Jihova yẹle ọnẹ ti wo wa gbejule.

11. Nikọ re ṣe urun bọbọ ti o mu utiẹyin gbẹ Aida gba gba ọgua ẹrubiba ro?

¹¹ Omere onobirẹn ọkan ti o ka kani Senegal ti ọrukọ ro ṣe Aida, daju ewe biri Jihova te tin wun ẹyin ni ira udangho ro. Ti o gba jẹ gin owun re ṣe ọma ọnaarẹ, ọwa ro biri iye ro ka leju gin o wa ṣe uṣẹ gba nẹ ogho ti o to gba bejuto ara ro biri aghan kẹnrẹn. Dẹ ti won gba gba ẹwọ bo urun bọbọ di won gba nemi ṣe uṣẹ ọlọgua uṣẹ oye kuro, Aida ee si ka nẹ ogho ti o to. Ẹbi ro ka binọ ro gba gin o winọrọn ṣe urun ti ee jọ. Omere we gin: “Ẹru ka ba mi gin mee wa nemi mu utiẹyin gbẹ ọwa mi biri iye mi, kẹnrẹn gin irẹye dede wa kọkọ mi. Mo muẹwọ fọ gbẹ Jihova gin owun re nẹ udo ti o ni we.” Ni ẹyin ẹrẹn, Aida ka rentin ọfọ ọkan ti a fọ ni ubara ujọ. Aida ka datu gin: “Ọlọfọ we ka tigbin ẹnẹ gin ee nẹ biri ẹgbẹn ti o wi ẹdọn ẹnẹ te la to, Jihova maan dede. Kpẹlẹkpẹlẹ, ti ubara ẹkọ ti o ti ẹwọ aghan ẹghaarẹ biri aghan mirẹn wa, wuwu Jihova ka a da mi eju. Kuri ira ẹrẹn, mo ma guo iṣẹ gbẹ Jihova, o ka da mi eju gin O wa tin mi ẹyin. Kẹnrẹn mo ka a jọlọ nẹ ukuẹmi biri mo winọrọn ri gin Jihova winọrọn jẹ ubẹ mi.” Ti ira gba bọghọ, Aida ka ri uṣẹ ti o mu ogho ti o to gbẹ ẹ, gbẹ o gba kpe nemi  ṣe uṣẹ ọlọgua uṣẹ oye, biri gba kpe bejuto ọwa ro biri iye ro biri aghan mirẹn. O gin: “Mo kọ biri a te gbejule Jihova fẹnẹfẹnẹ rẹn. Biri-ọjọ-ghawe, mo ma guo iṣẹ kuro, ẹrubiba mi ka ṣe mana.”

NIKỌ JIHOVA KPE WA ṢE?

12. Ṣiṣi biri a ya a ni Sam 56:9, nikọ wun Defid man?

¹² Rọ Sam 56:9. Ẹsẹn Baibol we wewe urun mirẹn ti o tin Defid ẹyin gba gba ọgua ẹrubiba ro. O wu gin ẹye ro wi ijegin, Defid ro ni ubara urun ti Jihova kpe wa ṣe gbẹ wun. Defid man gin Jihova wa gbe wun ni ira ti o yẹle. Biri o te gha, Jihova gin ṣi rẹn gin Defid re wa gba ubo Sọl gba ṣe ọlaja Isrẹl. (1 Sam. 16:1, 13) Gbẹ Defid, urun-ki-urun ti Jihova ma ya naṣi wa lati ṣekọn.

13. Nikọ Jihova naṣi gin won wa ṣe gbẹ ẹnẹ?

¹³ Nikọ Jihova naṣi gin won wa ṣe gbẹ rẹ? Ẹnẹ ee leju gin o wa kighi ẹnẹ kuri ẹkpikpomẹ ẹnẹ dede. c Dẹ tigbi gin, udangho-ki-udangho ti o ma ba uwọ ni ẹye Eṣu we, Jihova naṣi gin won wa gba dede kuri inọrọn ni ẹye titọn ti o wa. (Ais. 25:7-9) Ọnẹda ẹnẹ nẹ nini to gba ji oku sẹnji, dun ubodidọn ẹnẹ, biri gba gba aghan dede ti o gbesin ẹnẹ kuri inọrọn.—1 Jọn 4:4.

14. Nikọ ẹnẹ nemi ro jẹn ni ubara ro?

¹⁴ Ẹru ma winọrọn ba uwọ, ro jẹn ni ubara urun ti Jihova wa ṣe ni ira ti o wa. Ro biri ara te wa yọn ẹ to ni a ma guo Eṣu man alẹ, gbẹ aghan ọlọgbarara nọkan gba ṣibọghọ ni alẹ ẹye, gbẹ are-fẹn ẹnẹ gba ka kuri inọrọn kpẹlẹkpẹlẹ. Iṣemughan ọkan ni programu ukpejọ kporo ti 2014 wewe biri ẹnẹ te nemi ro jẹn ni ubara ugbejule ẹnẹ. Ọsa ọkan biri ẹbi ro fọ ni ubara urun ti aghan ma ka rọ ni 2 Timoti 3:1-5, o ma ṣe gin ẹsẹn Baibol we winọrọn fọ ni ubara urun ti o wa ṣi ni Paradais, gin: “Ni ẹye titọn, arayinyọn wa wi ubo dede. Irẹye wa nẹ wuwu gbẹ onokeeji aghan, nẹ wuwu gbẹ ọrọnfọ we, ṣe dẹndẹn, gba ara re alẹ, gba ka yiri Oriṣẹ, gba rentin ọsa biri ore, gba dọkpẹ, gba nẹ wuwu are-yẹ, gba nẹ wuwu ti o jẹn gbẹ ira ẹbi aghan, gba ṣe urun ti aghan naṣi, gba fọ ọfọ ti o san ni ubara irẹye mirẹn, gba kpa aṣẹ gbẹ ara aghan, gba ṣe kpẹtẹkpẹtẹ, gba fẹ ọfọ urun ti o san, gba ṣe ọnẹ ti a nemi gbiyẹle, gba ṣe are-maa jẹ iyan ju, gba ṣe are-maa gbe ara go, gba nẹ wuwu gbẹ Oriṣẹ ju ayọn ẹye, gba ka jọlọ sọ ara ni usẹn Oriṣẹ; wo ka tama irẹye eju ighaan.” Wo ka biri ira ẹbi rẹ wẹrẹ aghan omere ni ujọ fọ ni ara ni ubara biri udoẹye te wa gha ni ẹye titọn?

15. (a) Nikọ wun Tanja bẹru ro? (b) Nikọ re tin wun ẹyin gba gba ọgua ẹrubiba ro?

¹⁵ Omere onobirẹn ọkan ni North Macedonia ti ọrukọ ro ṣe Tanja gba ọgua ẹrubiba ro ti ubara riro jẹn ni ubara iṣẹ ti o wa ni ọgua. Ọwa ro biri iye ro jọlọ gbesiin ti won gba kọ ẹkọ Baibol. O gin: “Urun bọbọ ti mo bẹru ro gin o wa ṣi ghele ṣi. Iye mi ka kpa mi igbe kpira ti emi ma re ubara ujọ gba wa. Ọwa mi biri iye mi dubẹru sin mi gin aghan wa kpa mi sọnọ ni emi ma da Oṣẹri Jihova.” Ni ugbẹyin, ọwa ro biri iye ro ka le e ṣi ode. Nikọ Tanja si ṣe? O gin: “Mo ka sọ eju ni ọyọ ti mo wa jẹ ayọn ro gbegberegbe ni emi ma da ukpeọrọnfọ mi ni. Kẹnrẹn mo ro ni ubara biri Jihova te wa san iwẹn gbẹ mi ni ẹye titọn gbẹ urun-ki-urun ti o ma tafu mi ẹwọ ni ẹye ghigho we, ira ti a gba wa gbẹgbe urun burukun dede.” Tanja jọlọ  da ukpeọrọnfọ ro ni. Kẹnrẹn Jihova tin wun ẹyin gba ri ubo kani. Ni onuwe, Tanja do omere ọlukpeọrọnfọ ọkan rẹn, kẹnrẹn aghan meeji winọrọn gba arayinyọn ṣe uṣẹ oye we ti ira dede ni ara.

JẸ DI UGBEJULE RẸ NI JIHOVA NI NI, NI ONUWE

16. Nikọ re wa tin ẹnẹ ẹyin gba kpe nẹ ẹdọn ni ẹnẹ ma ri ejuriri ti a ya ni Liuk 21:26-28 gba ṣekọn?

¹⁶ Ni ira ẹkpikpomẹ kporo we, “ẹrubiba wa ṣe gbẹ irẹye gba dẹku.” Ira Oriṣẹ wa soro kirimẹn biri ẹdọn nini. (Rọ Liuk 21:26-28.) Nikọ re wa tin ẹnẹ ẹyin gba nẹ ẹdọn nini? Teri ẹnẹ kọ biri a te gbiyẹle Jihova rẹẹn. Tanja, ti a fọ ọfọ ro ṣi, gin urun ti o ṣi gbẹ ẹ ni ira ti o bọghọ tin wun ẹyin gba soro ni ọguaju ukalẹ mirẹn ti o roro. O gin: “Mo kọ rẹn gin Jihova nemi tin ẹnẹ ẹyin gba jinrin ukalẹ-ki-ukalẹ biri gba gba iṣẹ gbẹ ẹnẹ.” O ka datu gin: “Ira bọbọ o nemi gha ṣiṣi gin irẹye mirẹn re winọrọn kpaṣẹ urun ti o wa ṣi gbẹ ẹnẹ, dẹ Jihova nẹ nini ti o ju ti aghan. Kẹnrẹn udangho we nemi ni, dẹ o wa to ogun ni ọjọ ọkan.”

17. Ira bokọ kiti wun o yẹle di ẹnẹ ro ni ubara ọfọ Baibol ti ọdọn 2024? (Ṣọn ifoto ti o wi ọgua iwe we.)

¹⁷ O nẹ urun gidijẹ ni onuwe ti o nemi lẹghẹ ẹnẹ bẹru. Dẹ ṣiṣi Defid, ẹnẹ ee wa jẹ di ẹrubiba we din ẹnẹ man alẹ. Ọfọ Baibol ti ọdọn 2024 ka ṣe iṣẹ ti Defid guo gbẹ Jihova: “Ira ti ẹru man ba mi, uwọ mo gbejulee.” (Sam 56:3) Ṣiṣi biri iwe ọkan ti o fọ ni ubara ẹsẹn Baibol we gin, Defid “ee ka ro ni ubara urun ti o ka lẹghẹ ẹ bẹru wẹrẹ ẹkpikpomẹ ro, okpinju o ka gbejule Ọnẹ ti o wa nemi gbe e.” Ro ni ubara ọfọ Baibol ti ọdọn ni ni ọnọrọn bọbọ ti o wa, kitikiti ni wo ma wi ukalẹ ti o lẹghẹ uwọ bẹru. Gba ira gba ro ni ubara urun ti Jihova ṣe ni ira ti o bọghọ, ti won winọrọn ṣe biri-ọjọ-ghawe, biri ti won wa ṣe ni ira ti o wa. Ira ẹrẹn, ṣiṣi Defid, wo wa nemi gin: “Oriṣẹ . . . owun mo gbejulee, ẹru ee ba mi.”—Sam 56:4.