1. Sambu na nki bantangu ya nkaka beto ke waka boma?

 BETO yonso ke waka boma bantangu ya nkaka. Ya kieleka, kulonguka Biblia me sadisaka beto na kukatula boma ya bafwa, ya bampeve ya mbi mpi boma ya mambu yina lenda salama na bilumbu ke kwisa. Kansi, beto ke zinga na ntangu yina “mambu ya ke pesa boma” ke salama. Mu mbandu bitumba, mubulu mpi maladi. (Luka 21:11) Beto lenda wa mpi bantu boma, mu mbandu bamfumu ya luyalu yina ke niokulaka beto to nkutu bantu ya mabuta na beto yina ke teleminaka lusambu ya kieleka. Bankaka ke waka boma nde bo ta kuka ve kukanga ntima na mpasi yina bo ke kutana ti yo to yina bo lenda kutana ti yo na bilumbu ke kwisa.

2. Inki mambu kuminaka Davidi ntangu yandi vandaka na Gati?

² Bantangu ya nkaka Davidi mpi waka boma. Mu mbandu, ntangu ntotila Saule vandaka kusosa kukanga yandi sambu na kufwa yandi, yandi bakaka lukanu ya kutina na Gati, mbanza ya Filistia. Kukonda kusukinina, Akishi ntotila ya Gati zabaka nde Davidi vandaka soda ya ngolo yina bo vandaka kuyimbila nde, yandi fwaka bantu ya Filistia “makumi ya mafunda.” Davidi ‘waka boma ya mingi.’ (1 Sam. 21:10-12) Yandi waka boma ya mambu yina Akishi lendaka kusala yandi. Inki sadisaka Davidi na kukatula boma yina?

3. Mutindu Nkunga 56:1-3, 11 ke monisa yo, nki mutindu Davidi katulaka boma?

³ Na Nkunga 56, Davidi tubaka mutindu yandi vandaka kuwa ntangu yandi vandaka na Gati. Na nkunga yina, Davidi tendulaka pwelele sambu na nki yandi vandaka kuwa boma. Kansi yandi tubilaka mpi kima yina sadisaka yandi na kukatula boma yango. Ntangu Davidi waka boma, yandi tudilaka Yehowa ntima. (Tanga Nkunga 56:1-3, 11.) Yandi vandaka ti bikuma ya mbote ya kutudila Yehowa ntima. Yehowa sadisaka yandi na kusala kima mosi ya kuyituka kibeni: Yandi salaka mambu bonso muntu  yina me bela maladi ya kilawu. Yo yina, Davidi tinaka mpi Akishi fwaka yandi diaka ve.​—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Inki mutindu beto lenda tudila Yehowa ntima mingi? Pesa mbandu.

⁴ Beto mpi beto lenda katula boma kana beto tudila Yehowa ntima. Kansi, nki mutindu beto lenda tudila Yehowa ntima mingi, mingi-mingi ntangu beto ke wa boma? Beto tadila mbandu mosi. Kana bo me songa nge nde nge ke bela maladi mosi, nge lenda wa ntete boma. Kansi, nge lenda katula boma yina kana nge tudila munganga na nge ntima. Mbala ya nkaka, yandi me sadisaka bambefo mingi yina vandaka kubela mpi maladi yina. Yandi lenda widikila nge ntangu nge ke tendudila yandi mambu yina ke pesa nge boma, mpi nge lenda bakisa nde yandi ke tudila nge kibeni dikebi. Yandi lenda songa nge mpi lusansu yina sadisaka bantu ya nkaka. Mutindu mosi mpi, beto ta tudila Yehowa ntima mingi kana beto ke yindula mambu yina yandi me salaka dezia, mambu yina yandi ke sala bubu yai mpi mambu yina yandi ta sadila beto na bilumbu ke kwisa. Davidi salaka mutindu yina. Ntangu beto ke tadila mambu yina yandi sonikaka na nsadisa ya mpeve santu ya kele na Nkunga 56, yindula mutindu nge mpi nge lenda tudila Yehowa ntima mingi mpi kukatula boma.

INKI YEHOWA ME SALAKA DEZIA?

5. Inki mambu Davidi vandaka kuyindula sambu na kukatula boma? (Nkunga 56:12, 13)

⁵ Ntangu luzingu ya Davidi vandaka na kigonsa, yandi tulaka dikebi na mambu yina Yehowa salaka dezia. (Tanga Nkunga 56:12, 13.) Davidi salaka mutindu yina, luzingu na yandi ya mvimba. Mu mbandu, bantangu ya nkaka yandi vandaka kuyindula bima yina Yehowa me gangaka. Yo vandaka kuyibusa yandi ngolo ya mingi yina Yehowa kele ti yo mpi kundimisa yandi nde, Yehowa ke zolaka bantu mingi kibeni. (Nk. 65:6-9) Davidi vandaka kuyindula mpi mambu yina Yehowa sadilaka bantu ya nkaka. (Nk. 31:19; 37:25, 26) Mingi-mingi, yandi vandaka kuyindula mambu yina Yehowa sadilaka yandi dezia. Yehowa sadisaka Davidi mpi taninaka yandi banda ntangu yandi vandaka bebe. (Nk. 22:9, 10) Ya kieleka, kuyindula mambu yina sadisaka Davidi na kutudila Yehowa ntima mingi.

6. Kana beto ke wa boma, nki ta sadisa beto na kutudila Yehowa ntima?

⁶ Kana nge ke wa boma, kudiyula nde: ‘Inki  Yehowa me salaka dezia?’ Yindula bima yina yandi me gangaka. Mu mbandu, kana beto “tala mbote-mbote” mutindu Yehowa ke tudilaka bandeke mpi bintuntu dikebi, ata yandi me salaka yo ve na kifwani na yandi mpi yo ke sambilaka yandi ve, yo ta sadisa beto na kundima nde yandi ta sadisa beto mpi. (Mat. 6:25-32) Yindula mpi mambu yina Yehowa me sadilaka bansadi na yandi. Nge lenda longuka disolo ya muntu mosi yina Biblia ke tubilaka yina vandaka ti lukwikilu ya ngolo, to nge lenda tanga disolo ya nsadi mosi ya Yehowa ya bilumbu na beto. a Diaka, yindula mambu yina Yehowa me sadilaka nge. Inki mutindu yandi me bendaka nge na kieleka? (Yoa. 6:44) Inki mutindu yandi me pesaka mvutu na bisambu na nge? (1 Yoa. 5:14) Inki mutindu konso kilumbu nge ke bakaka mambote ya kimenga ya Mwana na yandi yina yandi ke zolaka mingi?​—Baef. 1:7; Baeb. 4:14-16.

7. Inki mutindu disolo ya profete Daniele sadisaka mpangi Vanessa na kukatula boma?

⁷ Mpangi-nkento Vanessa b na Haïti, kutanaka ti diambu mosi yina pesaka yandi boma. Bakala mosi na kisika yina yandi ke zingaka, vandaka kubinga yandi mpi kutindila yandi ba message konso kilumbu sambu na kupusa yandi na kukuma makangu na yandi. Mpangi Vanessa buyaka kibeni. Kansi bakala yina vandaka kusadila yandi mambu na nku mpi nkutu, yandi vandaka kusosa kusala yandi mbi. Mpangi Vanessa ke tuba nde: “Mono waka boma mingi.” Inki yandi salaka sambu na kukatula boma yina? Yandi salaka mambu ya mfunu sambu na kuditanina. Nkuluntu mosi sadisaka yandi na kusolula ti bapolisie. Yandi yindulaka mpi mutindu Yehowa taninaka bansadi na yandi na ntangu ya ntama. Yandi ke tuba nde: “Muntu ya ntete yina mono yindulaka vandaka profete Daniele. Yandi salaka ve ata kima mosi ya mbi kansi bo losaka yandi na dibulu ya bantambu yina vandaka ti nzala ya ngolo. Yehowa sadisaka yandi. Mono sambaka Yehowa mpi mono bikaka mambu yonso na maboko na yandi. Yo sadisaka mono na kuwa diaka ve boma.”​—Dan. 6:12-22.

INKI YEHOWA KE SALA BUBU YAI?

8. Inki Davidi ndimaka kibeni? (Nkunga 56:8)

⁸ Ata ntangu Davidi vandaka na kigonsa ya lufwa na Gati, yandi tulaka ve dikebi na mambu yina vandaka kupesa yandi boma. Kansi, yandi yindulaka mambu yina Yehowa vandaka kusadila yandi na ntangu yina. Davidi bakisaka kibeni nde, Yehowa vandaka kutwadisa yandi mpi kutanina yandi mpi nde yandi vandaka kubakisa mutindu yandi vandaka kuwa. (Tanga Nkunga 56:8.) Davidi vandaka mpi ti banduku. Mu mbandu Yonatani mpi nganga-nzambi ya nene Ahimeleki, yina pesaka yandi kikesa mpi sadisaka yandi. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Ntotila Saule vandaka kuzola kufwa Davidi, yo yina yandi tinaka. Yandi ndimaka kibeni nde Yehowa zabaka mbote mpasi na yandi mpi mutindu yandi vandaka kudiwa.

9. Inki Yehowa ke zabaka sambu na konso muntu?

⁹ Ntangu nge ke kutana ti mpasi mosi yina ke pesa nge boma, kuvila ve nde Yehowa ke mona yo mpi yandi ke bakisa mutindu nge ke kudiwa. Mu mbandu, Yehowa vandaka kumona mutindu bo vandaka kuniokula bantu ya Izraele na Ezipte mpi “bampasi yina bo [vandaka kumona].” (Kub. 3:7) Davidi yimbaka nde Yehowa monaka “mpasi” na yandi mpi yandi bakisaka mutindu yandi vandaka kudiwa. (Nk. 31:7) Ata ntangu bansadi ya Nzambi vandaka kukutana ti bampasi, yo vanda sambu na balukanu ya mbi yina bo mosi bakaka, “yo vandaka kupesa yandi mpasi.” (Yez. 63:9) Kana nge ke wa boma, ndima nde Yehowa ke bakisa mutindu nge ke wa mpi nde yandi kele ti nzala ya ngolo ya kusadisa nge na kukatula boma yina.

10. Sambu na nki nge ke ndima kibeni nde Yehowa ke tudilaka nge dikebi mpi yandi ta sadisa nge na konso mpasi yina?

 ¹⁰ Kana nge ke kutana ti diambu mosi ya mpasi, nge lenda mona ve mutindu Yehowa ke sadisa nge. Kana mpidina, lomba yandi na kusadisa nge na kumona lusadisu na yandi. (2 Bant. 6:15-17) Yindula fioti: Keti diskure mosi to komantere mosi na lukutakanu pesaka nge kikesa? Keti mukanda mosi, video mosi to nkunga mosi pesaka nge kikesa? Keti mpangi mosi songaka nge kima mosi to verse mosi yina pesaka nge kikesa? Beto lenda vila kukonda mpasi mutindu zola yina bampangi ke monisilaka beto mpi kikesa yina beto ke bakaka na madia ya kimpeve me sadisaka beto. Ya kieleka, yo kele makabu ya mbote kibeni yina Yehowa me pesaka beto. (Yez. 65:13; Mar. 10:29, 30) Yo ke monisa kibeni nde yandi ke tudilaka nge dikebi. (Yez. 49:14-16) Yo ke monisa mpi nde nge fwete tudila yandi ntima.

11. Inki sadisaka mpangi Aida na kukatula boma?

¹¹ Mpangi-nkento Aida na Sénégal tulaka dikebi mutindu Yehowa sadisaka yandi ntangu yandi kutanaka ti diambu mosi ya mpasi. Yandi kele mwana ya ntete na dibuta na bo mpi bibuti na yandi zolaka nde yandi zwa mbongo mingi sambu yo sadisa yandi ti bo mpi. Kansi yandi ponaka kuvanda ti luzingu ya kukonda mindondo sambu na kusala kisalu ya kimupasudi-nzila, mpi yandi kutanaka ti mpasi ya mbongo. Dibuta na yandi wilaka yandi makasi mpi yantikaka kutubila yandi mambu ya mbi. Yandi ke tuba nde: “Mono vandaka kuwa boma nde mono ta kuka ve kusadisa bibuti na mono mpi nde bantu yonso ta tuba mambu ya mbi sambu na mono. Nkutu, mono wilaka Yehowa makasi sambu yandi bikaka nde mambu yina kukumina mono.” Na nima, yandi landaka diskure mosi na lukutakanu. Yandi ke tuba diaka nde: “Mpangi yina vandaka kusala diskure yango tendulaka nde, Yehowa ke zabaka mbote kibeni mambu yina ke salaka nde konso muntu kudiyangisa mpi kuwa boma. Malembe-malembe, bandongisila yina bankuluntu mpi bampangi ya nkaka vandaka kupesa mono, ndimisaka mono nde Yehowa ke zolaka mono. Ntangu mono vandaka kusamba Yehowa, mono yantikaka kundima kibeni nde yandi ta sadisa mono mpi mono kudiwaka na ngemba ya mingi ntangu mono vandaka kumona bamvutu yina yandi vandaka kupesa na bisambu na mono.” Na nima ya bantangu, mpangi Aida zwaka kisalu yina sadisaka yandi na kuzwa mbongo sambu na  kulanda kusala kisalu ya kimupasudi-nzila mpi sambu na kusadisa bibuti na yandi ti bantu ya nkaka. Yandi ke tuba nde: “Mono me bakisaka nde mono fwete tudila Yehowa ntima ya mvimba. Bubu yai, kana mono me samba, mbala mingi mono ke waka diaka ve boma.”

INKI YEHOWA TA SALA NA BILUMBU KE KWISA?

12. Mutindu Nkunga 56:9 ke monisa yo, nki Davidi vandaka kundima?

¹² Tanga Nkunga 56:9. Verse yai ke tubila kima ya nkaka yina sadisaka Davidi na kukatula boma. Ata ntangu luzingu na yandi vandaka na kigonsa, yandi yindulaka mingi mambu yina Yehowa zolaka kusadila yandi. Davidi zabaka nde Yehowa ta gulusa yandi na ntangu ya mbote. Nkutu, Yehowa tubaka nde Davidi ta kuma ntotila ya Izraele na kisika ya Saule. (1 Sam. 16:1, 13) Davidi ndimaka nde konso kima yina Yehowa ke silaka, ke lunganaka kibeni.

13. Beto ke ndima nde Yehowa ta sala nki?

¹³ Yehowa me silaka nde yandi ta sala nki sambu na nge? Beto fwete yindula ve nde Yehowa ta tanina beto na bampasi yonso yina beto lenda kutana ti yo. c Kansi kuvila ve nde konso mpasi yina nge ke kutana ti yo na nsi-ntoto yai, Yehowa ta katula yo na nsi-ntoto ya mpa. (Yez. 25:7-9) Ya kieleka, Ngangi na beto kele ti ngolo ya me fwana sambu na kufutumuna bafwa, kubelula beto mpi kufwa bambeni na beto yonso.​—1 Yoa. 4:4.

14. Inki beto lenda yindula?

¹⁴ Kana nge ke wa boma, yindula mambu yina Yehowa ta sala na bilumbu ke kwisa. Yindula mutindu nge ta wa ntangu Satana ta vanda diaka ve, ntangu Yehowa ta fwa bantu ya mbi mpi kaka bantu ya mbote mpamba ta bikala mpi ntangu beto ta yantika kukuma bantu ya kukuka konso kilumbu. Nsonga mosi na lukutakanu ya distrike ya 2014, monisaka mutindu beto lenda yindula kivuvu na beto. Papa mosi tubilaka ti dibuta na yandi mutindu bo lenda balula na mutindu ya nkaka 2 Timoteo 3:1-5, kana baverse yina vandaka kutubila mambu yina ta salama na Paladisu. Bo balulaka yo nde: “Na nsi-ntoto ya mpa bantangu ya kiese mingi ta vanda. Sambu bantu ta vanda bantu ya ke zolaka bankaka, bantu ya ke zolaka bimvwama ya kimpeve, bantu ya ke kudikumisaka ve, bantu ya kudikulumusa, bantu ya ke kumisaka Nzambi, bantu ya ke lemfukilaka bibuti, bantu ya ke pesaka matondo, bantu ya kwikama, bantu ya ke zolaka mingi mabuta na bo, bantu ya ke zolaka kuwakana, bantu ya ke tubaka ntangu yonso mambu ya mbote sambu na bankaka, bantu ya ke kudiyalaka, bantu ya mawete, bantu ya ke zolaka mambu ya mbote, bantu ya bo lenda tudila ntima, bantu ya ke widikilaka bankaka, bantu ya ke vandaka ti mabanza ya mbote, bantu ya ke zolaka Nzambi na kisika ya kuzola biese, bantu ya ke kangamaka na masonga yonso na Nzambi; kangama ngolo na bantu yai.” Keti nge ke tubilaka ti dibuta na nge mpi ti bampangi ya nkaka mutindu luzingu ta vanda na nsi-ntoto ya mpa?

15. Ata mpangi Tanja vandaka kuwa boma, nki sadisaka yandi na kukatula boma yina?

¹⁵ Mpangi Tanja na Macédoine du Nord katulaka boma ntangu yandi yindulaka mambu ya mbote yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Bibuti na yandi vandaka kutelemina yandi ngolo ntangu yandi yantikaka kulonguka Biblia. Yandi ke tuba nde: “Mambu ya nkaka yina mono vandaka kuwa boma nde yo ta salama, salamaka kibeni. Na nima ya konso lukutakanu, mama vandaka kubula mono. Bibuti na mono vandaka kusonga mono nde bo ta fwa mono kana mono kuma Mbangi ya Yehowa.” Nsuka-nsuka, bo kulaka mpangi Tanja na nzo. Inki yandi salaka? Yandi ke tuba nde: “Mono tulaka dikebi na kiese yina mono ta vanda ti yo mvula na mvula kana mono kangama kaka na Yehowa. Mono yindulaka mpi mambote yina mono ta baka na nsi-ntoto ya mpa, ya me luta konso kima yina mono lenda vidisa na nsi-ntoto yai. Mono yindulaka mpi mutindu mono ta vila mambu yonso ya mbi.” Mpangi Tanja landaka kaka  kukangama na Yehowa mpi Yehowa sadisaka yandi na kuzwa kisika ya kuzinga. Bubu yai, mpangi Tanja me kwelaka mpangi-bakala mosi ya mbote mpi bo yonso zole ke sala kisalu ya ntangu yonso na kiese yonso.

TUDILA YEHOWA NTIMA MINGI BUBU YAI

16. Inki ta sadisa beto na kuwa ve boma ntangu mambu yina kele na Luka 21:26-28 ta lungana?

¹⁶ Na mpasi ya nene, bantu mingi “ta bwa ngambu sambu na boma,” kansi bansadi ya Nzambi ta wa ve boma ata fioti mpi bo ta vanda kikesa. (Tanga Luka 21:26-28.) Sambu na nki beto ta wa ve boma? Sambu beto me longuka dezia mutindu ya kutudila Yehowa ntima. Mpangi Tanja yina beto me tubila ke tuba nde, mambu yina yandi kutanaka ti yo ke sadisaka yandi na kukanga ntima na bampasi ya nkaka. Yandi ke tuba nde: “Mono me bakisaka nde Yehowa lenda sadisa beto na kukanga ntima na konso mpasi yina mpi kusakumuna beto. Bantangu ya nkaka, yo lenda monana bonso nde bantu ya nkaka kele ti ngolo ya kusala konso kima yina bo me zola, kansi Yehowa kele ngolo mingi kuluta bo mpi bo lenda sala kaka mambu yina yandi lenda pesa bo nzila ya kusala. Diaka, ata beto ke kutana ti mpasi ya nki mutindu, yo ta mana.”

17. Inki mutindu verse ya mvula sambu na 2024 ta sadisa beto? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

¹⁷ Bubu yai, kele ti mambu mingi yina lenda pesa beto boma. Kansi bonso Davidi, beto lenda sala nde mambu yango kupesa beto ve boma. Verse ya mvula sambu na 2024 kele kisambu yina Davidi salaka, yandi sambaka nde: “Ntangu ya mono kele na boma, mono ke tulaka ntima na nge.” (Nk. 56:3) Muntu mosi ya mayele tubaka mambu yai sambu na verse yina: “Davidi vandaka ve kutula dikebi na mambu yina vandaka kupesa yandi boma to na bampasi na yandi, kansi yandi tulaka ntima na Muntu yina zolaka kugulusa yandi.” Na bangonda yina ke kwisa, yindula verse ya mvula sambu na 2024, mingi-mingi ntangu nge ke kutana ti mambu yina ke pesa nge boma. Baka ntangu ya kuyindula mambu yina Yehowa salaka na ntangu ya ntama, yina yandi ke sala bubu yai mpi yina yandi ta sala na bilumbu ke kwisa. Kana nge sala mutindu yina, nge ta tuba mpi bonso Davidi nde: “Mono ke tulaka ntima na Nzambi, mono ke wa boma ve.”​—Nk. 56:4.