1. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma rĩmwe tũigue guoya?

 ITHUOTHE nĩ tũiguaga guoya rĩmwe na rĩmwe. O na gũtuĩka kwĩruta Bibilia nĩ gũtũteithĩtie kwaga gwĩtigĩra andũ arĩa makuĩte, mahinya ma ndaimono, na ũrĩa gũgeekĩka mahinda mokĩte, tũratũũra ihinda-inĩ rĩrĩ na “maũndũ ma kũmakania” ta mbaara, wĩki-naĩ, na mĩrimũ. (Luk. 21:11) Ningĩ no twĩtigĩre andũ, ta anene a thirikari arĩa matũnyariraga kana andũ aitũ a famĩlĩ arĩa makararagia ũthathaiya wa ma. Andũ amwe o na no metigĩre nĩ ũndũ wa kuona ta matekũhota gũkirĩrĩria igerio rĩrĩa maragerera ihinda-inĩ rĩrĩ, kana igerio rĩrĩa mangĩcemania narĩo ihinda rĩũkĩte.

2. Taarĩria ũrĩa gwekĩkire Daudi arĩ Gathu.

² Kũrĩ hĩndĩ Daudi aaiguaga guoya. Kwa ngerekano, rĩrĩa Mũthamaki Saulu aamũcaragia nĩguo amũũrage, Daudi nĩ oorĩire itũũra-inĩ rĩa Afilisti rĩetagwo Gathu. Mũthamaki Akishi wa Gathu nĩ aamenyire atĩ Daudi nĩwe njamba ya ita ĩrĩa yakũngũyagĩrũo na rwĩmbo atĩ nĩ yoragĩte Afilisti “ngiri makũmi maingĩ.” Ũndũ ũcio nĩ watũmire Daudi ‘aigue guoya mũno.’ (1 Sam. 21:​10-12) Nĩ eetigagĩra ũrĩa Akishi angĩamwĩkire. Hihi Daudi aatooririe guoya ũcio atĩa?

3. Kũringana na Thaburi 56:​1-3, 11, Daudi aatooririe guoya atĩa?

³ Thĩinĩ wa Thaburi 56, Daudi nĩ aataarĩirie ũrĩa aaiguaga hĩndĩ ĩyo aarĩ Gathu. Thaburi ĩyo nĩ ĩgwetete cara-rũkũ kĩrĩa gĩatũmĩte Daudi aigue guoya, no ningĩ nĩ yonanagia ũrĩa aatooririe  guoya ũcio. Rĩrĩa Daudi aaiguire guoya, eehokire Jehova. (Thoma Thaburi 56:​1-3, 11.) Na nĩ aagaacĩrire nĩ ũndũ wa kwĩhoka Jehova. Jehova nĩ aateithirie Daudi akĩgĩa na rĩciria rĩtaarĩ rĩa kawainda. Eetuire mũgũrũki, na ũndũ ũcio ũkĩmũteithia. Rĩu handũ ha Akishi kuona Daudi arĩ ũgwati, eendaga amwehererie ũgũrũki, na kwoguo Daudi akĩhota gwĩthara.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Tũngĩkĩra hinya atĩa mwĩhoko witũ harĩ Jehova? Heana ngerekano.

⁴ O na ithuĩ no tũtoorie guoya tũngĩhoka Jehova. No hihi tũngĩkĩra hinya atĩa mwĩhoko witũ harĩ Jehova, makĩria rĩrĩa tũrĩ na guoya? Ta wĩcirie ngerekano ĩno. Ũngĩmenya atĩ wĩ na mũrimũ mũna, kĩambĩrĩria-inĩ no ũmake. No angĩkorũo nĩ ũrehoka ndagĩtarĩ ũrĩa ũgũkũrigita, guoya waku no ũthirathire. Ndagĩtarĩ ũcio no akorũo anathondeka andũ angĩ marĩ na mũrimũ ta ũcio na makahona. Ningĩ no agũthikĩrĩrie na kinyi na ũndũ ũcio ũtũme wone atĩ nĩ arataũkĩrũo nĩ ũrĩa ũraigua. Na no akwandĩkĩre ndawa cianahũthĩrũo nĩ andũ angĩ na makahona. Na njĩra o ta ĩyo, no twĩkĩre hinya mwĩhoko witũ harĩ Jehova, tũngĩciria ũhoro wĩgiĩ maũndũ marĩa aneka, marĩa areka ihinda-inĩ rĩrĩ, na marĩa agaatwĩkĩra ihinda rĩũkĩte. Ũguo nĩguo Daudi eekire. Tũgĩthuthuria ũrĩa aaugire thĩinĩ wa Thaburi 56, wĩcirie ũrĩa o nawe ũngĩkĩra hinya mwĩhoko waku harĩ Jehova nĩguo ũtoorie guoya.

NĨ MAŨNDŨ MARĨKŨ JEHOVA ANEKA?

5. Nĩ maũndũ marĩkũ Daudi eecũranirie nĩguo atoorie guoya? (Thaburi 56:​12, 13)

⁵ O na gũtuĩka Daudi aarĩ ũgwati-inĩ, aaigire meciria make harĩ maũndũ marĩa Jehova aarĩkĩtie gwĩka. (Thoma Thaburi 56:​12, 13.) Ũguo nĩguo Daudi eekaga ũtũũro-inĩ wake wothe. Kwa ngerekano, rĩmwe nĩ eecũranagia igũrũ rĩgiĩ ũũmbi wa Jehova, ũrĩa wamũririkanagia atĩ Jehova nĩwe mwene hinya wothe na nĩ arũmbũyagia andũ. (Thab. 65:6-9) Ningĩ Daudi nĩ eecũranagia igũrũ rĩgiĩ maũndũ marĩa Jehova eekĩire andũ arĩa angĩ. (Thab. 31:19; 37:25, 26) Makĩria ma ũguo, nĩ eecũranagia maũndũ marĩa Jehova aamwĩkĩire we mwene. Jehova nĩ aateithĩtie Daudi na akamũgitĩra kuuma arĩ o gakenge. (Thab.  22:9, 10) Hatarĩ nganja gwĩcũrania na njĩra ĩyo nĩ gwekĩrire hinya mwĩhoko wa Daudi harĩ Jehova!

6. Nĩ kĩĩ kĩrĩtũteithagia kwĩhoka Jehova rĩrĩa twaigua guoya?

⁶ Rĩrĩa waigua guoya, no wĩyũrie, ‘Nĩ maũndũ marĩkũ Jehova aneka?’ Wĩcũranie ũhoro wa ũũmbi wake. Kwa ngerekano, ‘kwĩrorera na kinyi’ ũrĩa Jehova arũmbũyagia nyoni na mahũa—na icio nĩ indo itombirũo na mũhianĩre wake na itarĩ na ũhoti wa kũmũthathaiya—no gũtũteithie kũgĩa na ma biũ atĩ o na ithuĩ nĩ arĩtũrũmbũyagia. (Mat. 6:​25-32) Ningĩ wĩcirie ũrĩa Jehova anekĩra athathaiya ake. No ũthome ũhoro wĩgiĩ mũndũ ũgwetetwo Bibilia-inĩ woonanirie wĩtĩkio mũnene, kana ũthome rũgano rwa ũtũũro rwa ndungata ya Jehova ya mahinda-inĩ maya. a Makĩria ma ũguo, wĩcũranie ũrĩa Jehova anakũrũmbũiya. Kwa ngerekano no wĩcũranie ũrĩa aakũgucĩrĩirie ũhoro-inĩ wa ma, na ũrĩa anacokia mahoya maku. (Joh. 6:44; 1 Joh. 5:14) Ningĩ no wĩcũranie ũrĩa ũgunĩkaga o mũthenya kuumana na igongona rĩa Mũrũ wake endete.—Ef. 1:7; Ahib. 4:14-16.

7. Rũgano rwa mũnabii Danieli rwateithirie Vanessa atĩa gũtooria guoya?

⁷ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Haiti wĩtagwo Vanessa, b nĩ aacemanirie na ũndũ watũmire aigue guoya. Mũndũrũme ũmwe wa itũũra rĩao nĩ aamũhũũragĩra thimũ na akamũtũmĩra ndũmĩrĩri o mũthenya, akĩmũtindĩkĩrĩria magĩe ndũgũ. No Vanessa aamwĩrire gũtingĩhoteka. O na kũrĩ ũguo, mũndũrũme ũcio aambĩrĩirie kũhũthĩra gĩthũri na kũmwĩhĩtĩra. Ũndũ ũcio nĩ watũmire Vanessa aigue guoya mũno. Hihi aatooririe guoya ũcio atĩa? Nĩ eekire ũrĩa wothe angĩahotire nĩguo egitĩre. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano nĩ aamũteithirie gũthitanga mũndũrũme ũcio borithi. No ningĩ Vanessa nĩ eecũranirie ũrĩa Jehova aagitĩrire ndungata ciake mahinda-inĩ ma tene. Aaugire ũũ: “Mũndũ wa mbere ũrĩa ndeeciririe ũhoro wake nĩ mũnabii Danieli. Aaikirio irima-inĩ rĩarĩ na mĩrũthi mĩhũũtu o na gũtuĩka ndaarĩ na mahĩtia. No Jehova nĩ aamũgitĩrire. Kwoguo ngĩhoya Jehova na ngĩtiga ũhoro ũcio moko-inĩ make. Thutha ũcio ndiacokire kũigua guoya rĩngĩ.”—Dan. 6:​12-22.

NĨ MAŨNDŨ MARĨKŨ JEHOVA AREKA IHINDA-INĨ RĨRĨ?

8. Daudi aarĩ na ũũma ũrĩkũ? (Thaburi 56:8)

⁸ Daudi ndeetĩkĩrire gũtoorio nĩ guoya hĩndĩ ĩyo aarĩ ũgwati-inĩ itũũra-inĩ rĩa Gathu. Handũ ha ũguo, eecũranagia ũrĩa Jehova aamwĩkagĩra ihinda-inĩ rĩu. Daudi nĩ oonaga atĩ Jehova nĩ aamũtongoragia, akamũgitĩra, na agataũkĩrũo nĩ ũrĩa araigua. (Thoma Thaburi 56:8.) Ningĩ arata ake ta Jonathani na Ahimeleku Mũthĩnjĩri-Ngai Ũrĩa Mũnene, nĩ maamũtiiragĩrĩra na makamũhe ũteithio ũrĩa aabataraga. (1 Sam. 20:​41, 42; 21:​6, 8, 9) Na o na gũtuĩka Mũthamaki Saulu nĩ eendaga kũmũũraga, Daudi nĩ aahotire gwĩthara. Aarĩ na ma atĩ Jehova nĩ oonaga moritũ marĩa aacemanagia namo na ũrĩa maamũhinyagĩrĩria ngoro na meciria.

9. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova onaga wĩgiĩ o ũmwe witũ?

⁹ Rĩrĩa wacemania na moritũ maratũma wĩtigĩre, ririkana atĩ Jehova nĩ arona moritũ macio na ũrĩa maratũma ũigue. Kwa ngerekano, Jehova to kuona oonaga ũrĩa Aisiraeli maahinyagĩrĩrio bũrũri-inĩ wa Misiri, ĩndĩ nĩ ooĩ nginya “ruo rũrĩa marĩ naruo.” (Tham. 3:7) Daudi aaugire atĩ Jehova nĩ oonaga “mĩnyamaro”  yake, o hamwe na ‘mĩtangĩko yake ya thĩinĩ mũno.’ (Thab. 31:7) Na rĩrĩa andũ a Ngai maanyamarĩkaga, rĩmwe nĩ ũndũ wa nginya matua mao moru, Jehova “nĩ aatangĩkaga.” (Isa. 63:9) Rĩrĩa waigua guoya, Jehova nĩ ataũkagĩrũo nĩ ũrĩa ũraigua na nĩ ehaarĩirie gũgũteithia gũtooria guoya ũcio.

10. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ akũrũmbũyagia, na atĩ nĩ arĩgũteithagia rĩrĩa ũracemania na magerio?

¹⁰ O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa ũracemania na igerio rĩngĩtũma ũigue guoya, no wage kuona ũrĩa Jehova aragũteithia. Ũngĩka atĩa? No ũmũhoe agũteithie kuona ũrĩa aragũtiirĩrĩra. (2 Ath. 6:​15-17) Ũcoke wĩyũrie: Hihi harĩ mĩario kana macokio manjĩkĩrĩte ngoro mũcemanio-inĩ wa kĩũngano? Hihi harĩ ibuku, video, kana rwĩmbo rũnjĩkĩrĩte ngoro? Hihi harĩ mũndũ ũnjĩrĩte ciugo ikanjĩkĩra hinya kana akanyũmĩrĩria na rĩandĩko? Nĩ ũndũ mũhũthũ kũriganĩrũo nĩ ũteithio ũrĩa twamũkagĩra kuuma kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai. No icio nĩ iheo cia mwanya kuuma kũrĩ Jehova. (Isa. 65:13; Mar. 10:​29, 30) Iheo icio cionanagia atĩ nĩ akũrũmbũyagia. (Isa. 49:​14-16) Ningĩ nĩ cionanagia atĩ no ũmwĩhoke.

11. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Aida gũtooria guoya?

¹¹ Mwarĩ wa Ithe witũ Aida kuuma Senegal, nĩ eeyoneire ũrĩa Jehova aamũteithirie kũhiũrania na igerio. Tondũ nĩwe mũkũrũ kwao, aciari ake meerĩgagĩrĩra athũkũme mbeca nyingĩ ingĩaiganire kũhingia mabataro make na mao. No thutha wa kũhũthia ũtũũro na gũtuĩka painia, Aida nĩ aagĩire na mathĩna ma kĩĩmbeca. Andũ ao a famĩlĩ nĩ maarakaririo nĩ ũndũ ũcio na makĩmenereria itua rĩake. Aaugire ũũ: “Nĩ ndamakaga ndikae kũremererũo nĩ gũteithia aciari akwa na andũ othe maamene. O na nĩ ndatetagia Jehova nĩ ũndũ wa kũreka maũndũ mathũke ũguo.” No thutha wa gũthikĩrĩria mĩario mũcemanio-inĩ ũmwe aaugire: “Mwaria aatũririkanirie atĩ Jehova nĩ onaga ironda o ciothe tũrĩ nacio ngoro-inĩ. Na kũgerera ũtaaro wa athuri a kĩũngano na andũ angĩ, o kahora o kahora ngĩona hatarĩ nganja Jehova no anyendete. Nĩ ndaambĩrĩirie kũhoya Jehova ndĩ na ma biũ atĩ nĩ ekũndeithia, na ngĩigua ndagĩa na thayũ  ndona ũrĩa aracokia mahoya makwa.” Thutha-inĩ nĩ oonire wĩra wamũteithagia kũhingia mabataro make arĩ o painia, na akahota gũteithĩrĩria nginya aciari ake na andũ angĩ. Aaugire: “Rĩu nĩ ndĩrutĩte kwĩhoka Jehova biũ. Rĩrĩa ndahoya, guoya ũrĩa nyuma naguo no gũthira ũthiraga.”

NĨ MAŨNDŨ MARĨKŨ JEHOVA AGEEKA IHINDA RĨŨKĨTE?

12. Kũringana na Thaburi 56:​9, nĩ ũndũ ũrĩkũ Daudi aarĩ na ma naguo?

¹² Thoma Thaburi 56:9. Mũhari ũcio nĩ wonanagia ũndũ ũngĩ wateithirie Daudi gũtooria guoya. O na gũtuĩka muoyo wake warĩ ũgwati-inĩ, nĩ eecũranagia ũrĩa Jehova angĩamwĩkĩire ihinda rĩũkĩte. Nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ angĩamũhonokirie o ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire, tondũ Jehova nĩ aaugĩte atĩ Daudi nĩwe ũngĩacokire gũtuĩka mũthamaki wa Isiraeli. (1 Sam. 16:​1, 13) Daudi aarĩ na ma atĩ ũndũ o wothe Jehova eranĩra no nginya ũhinge.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩkorũo na ma atĩ Jehova nĩ akaahingia?

¹³ Hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova akwĩrĩire? Tũtingĩrĩgĩrĩra atũgitĩre kuumana na mathĩna mothe. c O na kũrĩ ũguo, magerio o mothe tũngĩcemania namo mũtabarĩre-inĩ ũyũ, twĩ na ma atĩ Jehova nĩ akaameheria thĩinĩ wa thĩ njerũ. (Isa. 25:​7-9) Hatarĩ nganja, Mũũmbi witũ arĩ na hinya wa kũriũkia arĩa makuĩte, gũtũhonia, na kũniina andũ arĩa othe matũkararagia.—1 Joh. 4:4.

14. Nĩ maũndũ ta marĩkũ tũngĩĩcũrania igũrũ rĩamo?

¹⁴ Rĩrĩa waigua guoya, wĩcũranagie maũndũ marĩa Jehova ageeka ihinda rĩũkĩte. Wĩcirie ũrĩa ũkaaigua rĩrĩa Shaitani atagaakorũo kuo, rĩrĩa andũ aganu makaaniinwo gũtigare o andũ athingu, na rĩrĩa andũ magaathiĩ matuĩkĩte akinyanĩru mũthenya o mũthenya. Kĩgomano-inĩ gĩa thikũ ithatũ kĩa mwaka wa 2014, nĩ kwarĩ na kĩonereria kĩoonanagia ũrĩa tũngĩĩcũrania ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ. Kĩoonanirie mũrũ wa Ithe witũ na famĩlĩ yake makĩarĩrĩria ũrĩa rĩandĩko rĩa 2 Timotheo 3:​1-5 rĩngĩkorũo rĩrĩ ngũrani korũo rĩrarĩrĩria ũhoro wĩgiĩ Paradiso. Rĩngĩkorũo rĩkiuga ũũ: “Thĩinĩ wa thĩ njerũ nĩ gũkaagĩa mahinda ma gĩkeno mũno. Nĩ gũkorũo andũ magaakorũo mendete arĩa angĩ, mendete maũndũ ma kĩĩroho, mateganaga, mategaathaga, magoocaga Ngai, mathĩkagĩra aciari, marĩ ngatho, ehokeku, mendete famĩlĩ ciao mũno, mendete ũiguano, maragia maũndũ mega megiĩ arĩa angĩ hingo ciothe, megiragĩrĩria, ahooreri, mendete maũndũ mega, a kwĩhokeka, mathikagĩrĩria arĩa angĩ, enyihia, mendete Ngai handũ ha kwenda ikeno, meyamũrĩire Ngai kuuma ngoro; nyitana na andũ acio biũ.” Hihi nĩ mwaragĩrĩria na famĩlĩ yanyu kana na Akristiano arĩa angĩ ũrĩa ũtũũro ũgaakorũo ũhaana thĩinĩ wa thĩ njerũ?

15. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Tanja gũtooria guoya ũrĩa aarĩ naguo?

¹⁵ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kuuma North Macedonia wĩtagwo Tanja nĩ aatooririe guoya na njĩra ya gwĩcũrania irathimo cia ihinda rĩũkĩte. Aciari ake nĩ maamũkĩrĩire mũno rĩrĩa aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia. Aaugire ũũ: “Maũndũ mamwe ndeetigagĩra matigekĩke nĩ meekĩkire. Hingo ciothe ndauma mĩcemanio mami nĩ aahũũraga. Aciari akwa maanjĩrĩte atĩ ndatuĩka Mũira wa Jehova no mekũnjũraga.” Mũthia-inĩ Tanja nĩ aaingatirũo kwao. Eekire atĩa? Aaugire: “Ndaigire meciria makwa harĩ gĩkeno gĩa tene na tene kĩrĩa ingĩagĩire nakĩo ingĩatũũririe wĩkindĩru wakwa. Ningĩ nĩ ndeciririe ũrĩa Jehova akaandathima  thĩinĩ wa thĩ njerũ nĩ ũndũ wa ũndũ o wothe ndĩimĩte thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ, na ũrĩa maũndũ mothe moru matakaaririkanwo rĩngĩ.” Tanja nĩ aatũũririe wĩkindĩru wake, na Jehova akĩmũteithia akĩona handũ ha gũikara. Ũmũthĩ ũyũ Tanja maratungata hamwe na mũthuri wake marĩ na gĩkeno ũtungata-inĩ wa mahinda mothe.

ĨKĨRA HINYA MWĨHOKO WAKU HARĨ JEHOVA IHINDA-INĨ RĨRĨ

16. Nĩ kĩĩ gĩgaatũteithia gũikara twĩhandĩte tũrĩ na ũmĩrĩru rĩrĩa tũkoona maũndũ marĩa magwetetwo thĩinĩ wa Luka 21:​26-28 makĩhinga?

¹⁶ Hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene, andũ nĩ “makaaringĩka nĩ ũndũ wa guoya.” No andũ a Ngai magaaikara mehandĩte marĩ na ũmĩrĩru. (Thoma Luka 21:​26-28.) Hihi tũkaaga gwĩtigĩra nĩkĩ? Tondũ tũgaakorũo twĩrutĩte kwĩhoka Jehova. Tanja aaugire atĩ maũndũ marĩa anagerera nĩ maramũteithia ihinda-inĩ rĩrĩ kũhiũrania na moritũ mangĩ. Aaugire: “Nĩ ndĩrutĩte atĩ Jehova no atũteithie gũkirĩrĩria ũndũ o wothe na atũrathime. Rĩmwe andũ no moneke ta marĩ na ũhoti mũnene wa gũtũkararia, no ũũma nĩ atĩ Jehova arĩ na hinya mũingĩ kũmakĩra. Na o na igerio rĩngĩkorũo rĩrĩ iritũ atĩa, mũthia-inĩ no rĩgaathira.”

17. Rĩandĩko ritũ rĩa mwaka wa 2024 rĩrĩtũteithagia atĩa? (Rora mbica ngothi-inĩ.)

¹⁷ Ũmũthĩ kũrĩ na maũndũ maingĩ mangĩtũma twĩtigĩre. No o ta Daudi, tũtibatiĩ kũreka guoya ũtũtoorie. Rĩandĩko ritũ rĩa mwaka wa 2024, nĩ ihoya Daudi aahoire Jehova akĩmwĩra ũũ: “Hĩndĩ ĩrĩa ndaigua guoya, wee nĩwe ndĩhokaga.” (Thab. 56:3) Mũthomi ũmwe wa Bibilia aaugire ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũhari ũcio: “Daudi ndaaigaga meciria make harĩ maũndũ marĩa maatũmaga aigue guoya kana harĩ mathĩna make, ĩndĩ aaigaga meciria harĩ ũrĩa ũngĩamũhonokirie.” Wĩcũranagie rĩandĩko rĩu rĩa mwaka, makĩria rĩrĩa ũrahiũrania na maũndũ mangĩtũma wĩtigĩre. Gĩaga na ihinda rĩa gwĩcũrania maũndũ marĩa Jehova aneka ihinda ihĩtũku, ũrĩa areka ihinda-inĩ rĩrĩ, na ũrĩa ageeka ihinda rĩũkĩte. Weka ũguo, ũriugaga ũũ o ta Daudi: “[Niĩ] ndĩhokaga Ngai; ndingĩtigĩra.”—Thab. 56:4.