1. Mwasiwa ngwan’ni hora dhinango ninooda ovanga?

 I-YO OTHENE hora dhinango ninoovecha. Pyaimbarimbari ira funjedha Bibilya utonikami-a ira na-aovenga atu okwa, na-aovenga viwanda venango vyongo vinofuna dhaireya sogolou. Mbwenye ninokala muhora yorucha thitho vailamboi vanoireya “vyongo vyoophi-a” ninga kondo, vyongo vyauwalanga na marenda. (Luka 21:11) Ninooda ovanga atu thangani-avo maguverno venango abali-u enao anoruni-a lambela waimbarimbari. Atu enango anovikhumbanyedha ira katinaode vilela nyarwa dhinogumanana aliwa va-eeni venango dhinofuna aliwa dhagumanana sogolou.

2. Muonge vyongo vinango vyam’mwireele Davide angadhowile wu Gati.

² Hora dhinango Davide anoova. Mwaifwanafwani-o, vahora Mwene Sauli vyafuna liye m’pha, Davide atootawela mu sidadi la Afilisiti wu Gati. Va-anavire hora indendai, Akisi oi ali mwene wau Gati atoovwa ira Davide ali nyakhondo wakopolo aumbiwile munyumbo ira, “atoopha mamiliyau manjinji” a Afilisiti. Davide “atoova maningi.” (1 Sam. 21:10-12) Liye aova vyevyo vyafuna m’mwirela Akisi. N’nga chini yam’kami-idhe Davide ira akale olimba rima?

3. Movwelana na lemba la Salimo 56:1-3, 11, n’nga Davide airilen’ni ira a-aovenga?

³ Va Salimo 56, Davide atoonga mwemo mwavwela liye angali wu Gati. Salimoli linoonga movweya pama vyongo vyam’mwiri-idhe ova na vyongo vyam’mwiri-idhe ira a-iye ova. Davide anom’nyindela maningi Yohova angaromile ova. (Muleri Salimo 56:1-3, 11.) Davide atokaana myasa yapama yom’mwiri-a m’nyindela Yohova. Mokami-iwa na Yohova, Davide atoothuulela irana vyongo vinango vyailendo. Davide atoodhiiri-a kala nami-ala thitho vyevi vyam’tookami-a Davide. Moi e-no Akisi kaam’monile Davide ninga mutu oophi-a thitho atoom’mwandela ira adhowenga.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. N’nga ninaire a-vi ira nim’nyindelenga maningi Yohova? Muonge ifwanafwani-o.

 ⁴ Na-iyene thitho nam’nyindelanga Yohova ninooda i-yachi ova. N’nga ninaire a-vi ira nim’nyindelenga maningi Yohova naovanga? Kathuulelani ifwanafwani-o ila: Mwaidhiwa ira mutokaana marenda enango, voroma vene munoova maningi. Mbwenye kamunaovenga maningi akala munom’nyindela iferimerwinyu. Venango mutovwavo ira liye atookami-avo atu anjinji enao tabulela marenda ninga inyuao. Liye unooda uvuruwanani mopwaseya nousikimezelani ira unovwechecha mwemo munovwela nyo thitho unooda uva-ani mirombwe yeniyo ikami-idhe atu enango. Mofwanafwana na vyevi, na-iyene thitho ninooda m’nyindelanga maningi Yohova nathuulelanga vyongo viniirele liye ndulimu, vyongo vinoniirela liye va-eeni na vyongo vinofuna liye dhaniirela sogolou. Vyevi ndi vyevyo vyairile Davide. Natapanyangani vyongo vinango vyawandeliwile liye ira alembe va Salimo 56, muthuulelenga vyongo vinaukami-eni ira mum’nyindelenga maningi Yohova naifunelo yoi mwa-aovenga.

N’NGA NDI VYONGO VIIVI VIIRILE YOHOVA NDULIMU?

5. N’nga ira Davide a-aovenga athuulelan’ni? (Salimo 56:12, 13)

⁵ Vahora ingumi ya Davide vyali aliwa vangovini, liye athuulela vyongo vyairile Yohova walelene. (Muleri Salimo 56:12, 13.) Vaingumiyee yothene, Davide anoothuulela mwandhila yen’na. Mwaifwanafwani-o, hora dhinango athuulela vyongo vyapandhuchile Yohova. Vyongovyo vyanoothuucha ira Yohova ngwakopolo dhothene thitho ira unodhiveliwana maningi atu. (Sal. 65:6-9) Anoothuulela thitho vyongo vinango vyevyo Yohova vyairele liye atu enango. (Sal. 31:19; 37:25, 26) Thitho anoothulela vyongo vinango vyevyo vyam’muirele liye vaingumiyee. Yohova ali angam’khami-idhe thitho m’barela romela angali mwana. (Sal. 22:9, 10) Mo-okaikela thuulela maningi vyongo vyevi, watom’kami-a Davide ira am’nyindelenga maningi Yohova.

6. N’nga naovanga, chini inanikami-e ira na-aovenga?

⁶ Mwaovanga mudhifukenga ira, ‘N’nga ndi vyongo viivi viirile Yohova walelene?’ Muthuulelenga  vyongo vipandhuchile liye. Mofwanafwani-a, “mwaing’anechecha” mwemo munosamalela liye mbalambe na mafolori, vyongo vyoi kavipanduchiwile muifwanafwani-oyee thitho kavinaode m’lambela, munoroma m’nyindela maningi Yohova ira nyo thitho unodha usamalelani. (Mat. 6:25-32) Muthuulelenga thitho vyongo viirele liye arumiwee. Munooda leri thitho vya mutu mwinango oongiwa Bibilyani, wenuo athonyi-edhile iroromelo yolimba venango munooda leri vyongo vinango vyam’mwireele rumiwi wa Yohova wa malamboano. a Wenjedhela vevo, muthuulelenga vyongo viirile Yohova vousamalelani. N’nga uukami-idheni a-vi ira mufunjedhe imbarimbari? (Ju. 6:44) N’nga ukadhi awakhulanga malobelwinyu moi a-vi? (1 Ju. 5:14) N’nga kuto wa Mwanee odhiveliwiwa unoukami-ani a-vi dambo nlilothene?—Aef. 1:7; Aeb. 4:14-16.

7. N’nga vyongo vyam’mwireele Danieli vyam’kami-idhe a-vi Vanessa ira a-aovenga?

⁷ Rongola mwinango wau Haiti dhinalee Vanessa, b atoogumanana vyongo vinango vyevyo vyam’mwiri-idhe ova. Lombwana mwinango wenuo akala mutatamo mwemo mwakala liye, anom’ligarela thitho m’tumizelanga mamesage dambo nlilothene, m’kanyi-edhanga ira akale mwendee. Vanessa atoom’mwandela movweya pama ira kanaire vyevyo navang’onovene. Mbwenye lombwanuo atoothakaleliwa maningi voi atoom’tucha. Vanessa aongile ira: “Ndanoova maningi.” N’nga chini yairile liye ira a-aovenga? Liye atoirana vyongo vyevyo vyaode liye ira aode vibarela. Ndimuwa mwinango atom’mwandela ira amaonge wa mapulisiya. Mbwenye liye athuulela mwemo Yohova mwakami-edhe liye arumiwe awale. Vanessa aongile ira: “Mutu oroma waromile miyo m’thuulela ali namaongela Danieli. Liye atoophonyedhiwa lindini mwakalamu angalive ira kaadawile yongo. Mbwenye Yohova atom’barela. Voi e-no ndatoolobela wa Yohova thitho ndatoou-iya mwasuo mandhanimwee. Ndingairilena vyevi ndatoo-iyachi ova.”—Dan. 6:12-22.

N’NGA NDI VYONGO VIIVI VINOIRA YOHOVA VA E-NI?

8. N’nga Davide kaakaikela vyan’ni? (Salimo 56:8)

⁸ Angalive ira ingumi ya Davide yali vangovini vahora yali liye wu Gati, liye kaathuulela maningi vyongo vyam’mwiri-a ovavyo kabe, mbwenye athuulela vyongo vyevyo vyam’mwirela Yohova vahoriyo. Davide anooda ona ira Yohova anom’sogolela, m’barela thitho m’vwechecha mwemo mwavwela liye. (Muleri Salimo 56:8.) Liye atookaana afwee enao tam’kami-a, ninga Yonatani na ndimuwa wa anamavelela sembe Ahimeleki. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Angalive ira Mwene Sauli anoofuna m’pha, Davide atoovulumuwa. Liye kaakaikela navang’onovene ira Yohova unoidhiwa pama nyarwa dhinogumanana liye na mwemo nyarwadho mwam’kuzela aliwa.

9. N’nga nithuulelengan’ni nagumanangana vyowesedha?

⁹ Mwagumanangana vyowesedha vyevyo vinauwiri-eni ova, muthuulelenga ira Yohova unoona vyongo vinouireelani thitho unoidhiwa mwemo munovwela nyo. Kaiira Yohova aira ona baa-i uwalanga waireliwa Aisraeli wu Iguputo mbwenye anoidhiwa thitho “upha wavwa aliwa.” (Eks. 3:7) Davide atoomba ira, Yohova anoona “rucheya” wee thitho “nyarwa dhilukhulu dhagumanana liye.” (Sal. 31:7) Vahora atu a Nlungu vyarucheya aliwa namwasa osakula  vyongo mo-othuulela pama, “Yohova thitho anoorucheya.” (Esaya 63:9) Vahora inoova nyo, Yohova unoidhiwa mwemo munovwela nyo thitho unokalecha okozeya ukami-ani.

10. N’nga chini inousikimezeli-ani ira Yohova unoudhiveliwanani thitho ira unodha ukami-ani vilela vyowesedha vilivyothene?

¹⁰ Mbwenye venango kamunaidhiwe moda munoukami-edhani Yohova mwaovanga namwasa wa vyongo vinango. Ee-no mum’vepenga Yohova ira aukami-engani ona moda munoukami-edhelani liye. (2 Mam. 6:15-17) Mwaira ee-no muthuulelenga vi: “N’nga mwatoovuruwanavo mwasa venango yowakula inango yeyo iulimbi-idheni? N’nga vatokala bukhu venango nyumbo ya broadcasting yeniyo iulimbi-idheni? N’nga vatokala mutu mwinango uulimbi-idheni na likundo n’nango venango lemba? Vinokala vyo-orucha diwala mwemo abali venango arongoli-u munonithonyi-edhela aliwa udhivela thitho mwemo vyongo vinoniva-a Yohova munonilimbi-edhela aliwa. Mbwenye vyongo vyothene vyevi ndi vyotuva vya pereso yavadhulu vyokhumela wa Yohova. (Esaya 65:13; Marku 10:29, 30) Vyotuvavi vinothonyi-edha ira Yohova unonidhiveliwana. (Esaya 49:14-16) Thitho vinothonyi-edha ira Yohova ngofwanelela m’nyindelanga.

11. N’nga chini yam’kami-idhe Aida ira a-aovenga?

¹¹ Aida wenuo unokala Senegal atoona mwemo Yohova mwam’kami-edhele liye angaguman’nena vyowesedha. Voi liye ngu mwana oroma baliwa banjanimo, anamabalee tadedi-edhela ira afwanyenga kobiri dhokwakwanela dhovikami-ana ekene thitho kami-ana anamabalee. Mbwenye angachinjile vyongo vinango vaingumiyee naifunelo yoi airenga upainiya, atooroma gumanana nyarwa dhafuma. Atu abanjanimwee tatoom’nyanyuwela thitho tatom’momba landu. Liye aongile ira: “Ndanoova ira kandinaodenga kami-a anamabalanga thitho ira mutu uliwethene unodha i-ya waredha na miyo. Ndatoofiya vom’momba landu Yohova namwasa orumeli-a ira vyongo vifiye vothakala e-ni.” Voi e-no liye atoovuruwana mwasa vamigumanoni. Liye aongile ira: “Mulimbo onga mwasa atoondithuucha ira Yohova unoidhiwa pama nyarwa dhinogumanana i-yo. Vang’ono navang’ono malangi-o andiva-idhe andimuwa avapingoni naatu enango, tatoondikami-a ona ira Yohova unondidhiveliwana. Ndatooroma lobela wa Yohova na  rimanga wethene thitho ndanookaana rendele wa rimani voona awakhulanga malobelwanga.” Vangavirile hora, Aida atoofwanya basa yeniyo yam’kami-a va basalee lau painiya thitho anooda samalela anamabalee na atu enango. Liye aongile ira: “Nditofunjedha m’nyindela Yohova na rimanga wethene. Va e-ni, ndalobela kandinaovave.”

N’NGA YOHOVA UNODHA IRANA N’NI SOGOLOU?

12. Movwelana na lemba la Salimo 56:9, n’nga Davide kaakaikela vyan’ni?

¹² Muleri Salimo 56:9. Lembali linoonga thitho yongo inango yam’kami-idhe Davide ira a-aovenga. Angalive ira liye anoidhiwa ira ingumiyee yali vangovini, liye athuulela vyongo vyafuna dham’mwirela Yohova sogolou. Davide anoidhiwa ira Yohava unodha m’vulumucha vahora yofwanelela. Thitho Yohova ali angaongile ira Davide unodha kala mwene wa Israeli. (1 Sam. 16:1, 13) Wa Davide vyali ninga vyongo vyothene vyalanyedhile Yohova vyali vingamadhi kwakwanela.

13. N’nga ninooda kala osikimizela ira Yohova unooda irana n’ni?

¹³ N’nga Yohova ulanyedhile ira unodha uirelanin’ni? Kaninodedi-edhela ira Yohova anibarelenga va nyarwa dhi-u dhothene. c Mbwenye akala ninogumanana vyowesedha vyoi a-vi muilambo yothakalila, nithuulelengani ira Yohova unodha vimali-elatu muilambo ipya. (Esaya 25:7-9) Namapanduchi-u ngwakopolo maningi voi unodha venyathi-a atu okwa, niili-a thitho unodha nonga atu othene oruni-a.—1 Ju. 4:4.

14. N’nga ninofwanela thuulelangan’ni?

¹⁴ Mwaovanga, muthuulelenga vyongo vinofuna dhaira Yohova sogolou. Kathuulelani mwemo munofunanyo dhavwela Satana adhakhumi-iwavo, atu othakala tadha volowiwa limburo naatu olongomana thitho atu tadha kala olongomana vang’ono navang’ono dambo nlilothene. Vagumano wa gawo wa 2014, vatookala ifwanafwani-o ya vyevyo vinaire i-yo vothuulela vyaidedi-edhwi-u. Muifwanafwani-oyo, baba anootapanya na banjalee mwemo lemba la 2 Timoteo 3:1-5 munavweele aliwa mo-iyana akala maverswao anoonga vya mwemo munofuna i-yo dhakhalela Paradaizoni. Tatoolileri ira: “Muilambo ipya inodha kala hora yavakhundu thitho yosangalali-a. Voi atu anodha kala odhiveliwana afwiwa, odhiveliwana m’lambela Yohova, odhiyevi-a, opwaseya, osimba Nlungu, ovwela anamabaliwa, osimba, ororomeleya, odhiveliwana abaliwa, ofuna vwelana na afwiwa, oonga vyongo vyapama waafwiwa, odhikondi-a, okhurudheya, odhiveliwana vyapama, onyindeleya, odhiveliwana atu enango, o-odhigweli-a thitho o-ogaya, odhiveliwana Nlungu malo modhiveliwana vyosangalali-a, thitho odhivelela wa Nlungu. Atu othene enala kwaa-iye.” N’nga munotapanyecha banjanimwinyu venango naafwinyu mwemo munofuna dhakalela ingumi muilambo ipya?

15. Angalive ira Tanja anoova maningi, n’nga chini yam’kami-idhe ira avilele?

¹⁵ Thuulela maraeli-o asogolo watoom’kami-a rongola mwinango wau Norte Masedoniya dhinalee Tanja ira a-aovenga. Angaromile funjedha Bibilya anamabalee tanoom’runi-a maningi. Liye aongile ira: “Vyongo vinango vyaova miyo ira vinodha ireya, vyatoireyadi. M’manga anoondikoma hora dhothene ndadhowa migumanoni. Anamabalanga tanoonditucha ira anondipa ndakala wa Mboni dha Yohova.” Vamamari-edhovee, anamabala a Tanja tatoom’tamangi-avo vandhe viwavo. N’nga chini yairile liye? Liye aongile ira: “Ndathuulela mwemo munofuna miyo dhakalela osangalala modhowa nodhowa namwasa okalave ororomeleya  wa Yohova. Ndanoothuulela thitho maraeli-o anofuna dhandiva-a Yohova muilambo ipya namwasa wa vyongo vi-iidhe miyo va ee-ni thitho ira kandinodha thuulelave vyongo vyothene vyothakala vyandiireele.” Tanja atookalave ororomeleya, mokami-iwa na Yohova atoofwanya limburo lokaathi. Va ee-ni Tanja utotheliwa na bali ororomeleya thitho tanosangalala laba vambo-i urumiwi wa hora dhothene.

VA-EENI MUNOFWANELA M’NYINDELANGA MANINGI YOHOVA

16. N’nga chini inanikami-e ira nikaleve ororomeleya naonanga vyongo viro-edhiwile va lemba la Luka 21:26-28?

¹⁶ Vahora ya nyarwa ilukhulu, atu “anodha i-leya namwasa oova.” Mbwenye atu a Nlungu katinodha tekenyeya mbwenye anodha kala olimba rima. (Muleri Luka 21:26-28.) Mwasiwa ngwan’ni katinodha ova? Namwasa oi anodha khala tangamadhi funjedha m’nyindela Yohova. Tanja umuongile i-yo ndulimu atoonga ira vyongo vyaguman’nena liye vaingumiyee ndulimu, vinom’kami-a agumanana nyarwa. Liye aongile ira: “Nditofunjedha ira Yohova unodha nikami-a va nyarwa iliyothene inagumanena i-yo thitho niraeli-a. Hora dhinango vinooda oneyanga ira atu enango tatokaana kopolo, mbwenye imbarimbari choi Yohova nguna kopolo kwaranya aliwa. Masiki vyowesedha vikale vilukhulu moi a-vi, vinofiya komoniwee.”

17. N’nga lemba la yawa ya 2024, linanikami-e a-vi? (Muone iruthiruthi yavakapani.)

¹⁷ Malamboano vatokala vyongo vinjinji vyevyo vinaniiri-e i-yo ovanga. Mbwenye mofwanafwana na Davide, kaninofwanela rumeli-a ira ova unigonji-e. Lemba la yawa ya 2024 ndi lobelo la Davide lodhowa wa Yohova. Liye aongile ira: “Ndaovanga ndinounyindelani.” (Sal. 56:3) Voonga vya versu leli, bukhu n’nango longa vya Bibilya latoonga ira, Davide “kaathuulela vyongo vyevyo vyam’mwiri-a ova venango nyarwadhee. Malomwee, athuulela maningi vya namavulumuchee.” Myedi inodhila, muthuulelenga maningi lemba la yawa simbwasimbwa mwagumanangana vyongo vinouiri-ani ova. Mukaengana hora yothuulela vyongo viirile Yohova ndulimu, vyongo vinoira Yohova va-eeni, thitho vyongo vinofuna dhaira Yohova sogolou. Mwaira e-no, mofwanafwana na Davide, munodha onga ira: “Miyo ndinom’nyindela Nlungu, kandinoova.”—Sal. 56:4.