1. Bika byasa kutuzibisa lyoba bisimbu bimo?

 MUNU woshe simbu imo akazibi lyoba. Oloni ngwe mutuzibukila, kulilongesa Mbimbiliya kunatukwasa kuhyana lyoba lya kutewa batsi, lyoba lya kutewa badimona na lyoba lya kutewa bilingiwa kulutwe. Nameme ngoco, tucili na kuyoya mu simbu ya “byuma bya kutewesa” bya kufwa ngwe binzita, bukenya na mishongo. (Luka 21:11) Tunasa lalo kukala na lyoba lya kutewa banu ba kufwa ngwe baka-kuyula baje banasa kutuyandesa nambe baka-naanga yetu baje banasa kulwisa kulemesa kwa busunga. Bamoco banalishoshomwena ngwabo hamo kubasa kukolesa mu byeseko bibali na kuliwana nabyo nambe bibaliwana nabyo kulutwe.

2. Bika byalingiwile kuli Devidi mwakele mu Ngate?

² Devidi nendi simbu imo wazibile lyoba. Cakumwenako, Mwene Saulu mwakele na kumuyomba, Devidi wayongwele kutewela ku Ngate ije yapwile nganda ya Bafilisitiya. Oloni mu simbu yaindondo lika, Akishe mwene wa Ngate wanangukile ngwendi Devidi ikeye muka-kulwa wa nzili ibembile mu mwaso umo uje wamwesele ngwawo watsiile Bafilisitiya ba kweta ku ‘makumi a makulukazi.’ Devidi ‘wazibile manene lyoba.’ (1 Samwe 21:10-12) Walishoshomwenene mwamulingila Akishe. Devidi wahyanene bati lyoba lyakele nalyo?

3. Kwesekesa na mukanda wa Samu 56:1-3, 11, Devidi wahyanene bati lyoba lyakele nalyo?

³ Ku mukanda wa Samu 56, Devidi wendekele mwalizibilile mwakele mu Ngate. Ou mukanda umwesa ngwawo wazibile manene lyoba, co lalo umwesa mwahyanenene lyoba lyakele nalyo. Devidi mwazibile lyoba wakulahelele Yehova. (Tandeni Samu 56:1-3, 11.) Kwakele byuma byabingi byamulingisile akulahele Yehova. Co mu nzili ya Yehova, Devidi walingile byuma bimo bije binasa kukomokesa babangi: Walingile ngwe nazaluka! Kulinga ngoco  kwalingisile Akishe asheke Devidi kutubakana kumutsiya. Ngeci, Devidi wobokele.—1 Samwe 21:13–22:1.

4. Bika byasa kutulingisa tukulahele manene Yehova? Endekeni cakumwenako.

⁴ Netu twasa kuhyana lyoba nga tukulahela Yehova. Co bika bitukwasa tukulahele manene Yehova, maneneni nga kuli bimo bitunalishoshomwena manene? Tusimutwiyeniko ha cakumwenako cinatako. Nga munananguka ngweni kuli mushongo umo umuli na kubinja, hakulibanga munasa kulishoshomwena. Oloni kukulahela ndotolo imunasa kuwana kunasa kumilingisa mujeneke kulishoshomwena manene. Hamo owo ndotolo nakangwisa banu babangi banabinjile mushongo wa kulifwa. Ou ndotolo nasa kumitolilila mwamubwa na kumwesa ngwendi ali na kuzibisisa mumuli na kulizibila. Co hamo nasa kumileka ngwendi apangesa sakesi ije inakwasa banu babangi. Mu ngila imolika, twasa kukulahela manene Yehova nga tusinganyekesesa ha byuma byanatulingila, byali na kutulingila, nebi byanayongola kutulingila kulutwe. Bikebyo byalingile Devidi. Omwo tusimutwiya ha majwi amo abamuhwimininine kusoneka aje ali ku mukanda wa Samu 56, moneni byuma binapande kumilingisa mukulahele manene Yehova na kuhyana lyoba limunasa kukala nalyo.

BIKA BYANALINGI YEHOVA?

5. Devidi wasinganyekesesele ha byuma muka bije byamukwasele kuhyana lyoba lyakele nalyo? (Samu 56:12, 13)

⁵ Ha simbu ibwakele buyoye bwendi mu bushonde, Devidi wakele mana ku byuma byalingile laja Yehova. (Tandeni Samu 56:12, 13.) Ebi bikebyo byalingile Devidi mu kuyoya kwendi kwoshe. Cakumwenako, bisimbu bimo wasinganyekesesele ha byuma byanatanga Yehova bije byamwanukisile nzili yakala nayo Yehova nomu mwanamwesela ngwendi waka banu mbunge. (Samu 65:6-9) Devidi wasinganyekesesele lalo byalingile Yehova bije byakwasele bakwabo. (Samu 31:19; 37:25, 26) Maneneni, wasinganyekesesele byamulingilile. Yehova wakwasele Devidi na kumunyungilila kushwa ku bumbututu bwendi. (Samu 22:9, 10) Acisinganyekeni lika mulyakanyamenene likulahelo lya Devidi kuli Yehova omwo wasinganyekesesele ha byuma byoshe ebi!

6. Bika bitukwasa kutwalelelaho kukulahela Yehova nga twalishoshomwena?

⁶ Nga kuli bimo bimunalishoshomwena, lihuleni ngweni: ‘Bika byananjilingila Yehova?’  Singanyekeseseni ha byuma byanatanga. Cakumwenako, nga ‘tutalesesa mwamubwa’ mwakanyungila Yehova tuzila na bintemo bije katangele mu cifwa cendi, co lalo kubyasa kumulemesa, tukulahela manene Yehova na kukulahela ngwetu netu atunyunga. (Mate 6:25-32) Singanyekeni na ha byuma byanalingila Yehova bangamba bendi. Mwasa kutanda nambe kulilongesako bya munu umo ibanendeka mu Mbimbiliya uje wakele na likulahelo lya kukanyama, nambe kutanda byanaliwana nabyo ndolome nambe ndokazi umo muno mu bisimbu byetu. a Kutundaho, singanyekeseseni mwanamwesela Yehova ngwendi wamyaka mbunge. Wamikokelele bati mu busunga? (Iwano 6:44) Nakumbulula bati malombelo eni? (1 Iwa 5:14) Bukwasi muka bumuli na kuwana ha litangwa na litangwa ku ndando ya kupatula ya Munendi?—Efeso 1:7; Hebe 4:14-16.

7. Byuma byaliwanene nabyo Daniele byakwasele bati ndokazi Vanessa kuhyana lyoba lyakele na kuziba?

⁷ Ndokazi umo mu Haiti wa lizina lya Vanessa b waliwanene na byuma bimo bije byamwakele mu bitanga. Munalume umo mu citingitingi cendi wakele na kumutumina foni na kumutumina tumizimbu twa kumusindiya ngwendi apwe lipangala lyendi. Ou ndokazi wabyanene. Oloni owo munalume walubalele manene na kumujujwisa ngwendi amulinga mwamubi. Ndokazi Vanessa ngwendi: “Njazibile lyoba.” Bika byamukwasele kuhyana lyoba lyakele nalyo? Walingileko bimo mangana alinyungilile. Mukulunu umo mu cikungulukilo wamukwasele kusimutwiya na baka-mashiko. Kutundaho, ou ndokazi wasinganyekesesele omwo Yehova wobwelelemo bangamba bendi bamo kusañulu. Ngwendi: “Munu wakulibanga wezile mu bisinganyeka byange wapwile Daniele. Bamumbilile mu bwina bwa bindumba baje batsile njala kwa kujeneka mulonga walingile. Nameme ngoco, Yehova wamunyungililile. Co njalombele Yehova ngwange anjikwase mu bukalu bunjaliwanene nabwo. Kutundoho, kunjazibile lalo lyoba.”—Ndanye 6:12-22.

BIKA BYALI NA KULINGA YEHOVA HA SIMBU INO?

8. Bika byakulahelele Devidi? (Samu 56:8)

⁸ Nameme Devidi wakele mu bushonde bwakama mwakele mu Ngate, kakele manene mbunge ku byuma byamuzibisile lyoba. Wakele mbunge ku byuma byakele na kumulingila Yehova ha simbu ije. Devidi walimwenenene ngwendi Yehova wakele na kumutwamenena na kumunyungilila, co lalo wakele na kuzibisisa mwakele na kulizibila. (Tandeni Samu 56:8.) Devidi wakele lalo na babusamba ba kufwa ngwe Yonatana na Kapilistu Wahakamwa Ahimeleki, baje bamukwasele na kumutakamesa. (1 Samwe 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Nameme Mwene Saulu washakele kumutsiya, Devidi wobokele. Wakulahelele ngwendi Yehova wazibukile byeseko byakele na kuliwana nabyo na bishoti byakele nabyo.

9. Bika byakamono Yehova hali umo na umo wetu?

⁹ Nga mwaliwana na ceseko cije camilingisa mulishoshomwene, anukeni ngweni Yehova ali na kumona bimuli na kuliwana nabyo hamolika nomu mumuli na kulizibila. Cakumwenako, Yehova kamwene lika mubakele na kuyandesela banu bendi Baisalele. Wamwene ‘tuyando twabo’ twoshe. (Kutu 3:7) Devidi wembile ngwendi Yehova wamwene ‘kayando’ kendi na ‘bukalu bwendi bwakama.’ (Samu 31:7) Banu ba Njambi mubayandele nameme mwafwa ya kujeneka kuziba kwabo, Njambi wakele na kuliziba kubihya ku mbunge. (Isaya 63:9) Nga mwalishoshomwena, anukeni ngweni Yehova azibisisa mumuli na kulizibila, co ashaka kumikwasa kuhyana lyoba limunasa kuziba.

10. Bika bimilingisa mukulahele ngweni Yehova ali na kumona bimuli na kuliwana nabyo, co amikwasa kukolesa mu ceseko coshe-coshe?

¹⁰ Nga munu naliwana na ceseko, nasa kwonowa  kumona mwali na kumukwasela Yehova. Nga mwaliwana na ceseko, mulombeni amikwase kumona mwali na kumikwasela. (2 Vimye 6:15-17) Nasa kumikwasa kwitila mu ñanda imo nambe cikumbululo cimo ku biwano cije cinasa kumitakamesa. Indi hamo nasa kumikwasa kwitila mu libulu, vidio, nambe mwaso umo ku myaso yetu ya kulitila. Indi hamo ndolome nambe ndokazi nasa kusimutwiya neni kupangesa majwi nambe cisoneka cimo ca mu Mbimbiliya cije citakamesa. Tunasa kujeneka kumona mubali na kutukwasela bandolome na bandokazi betu nambe byakulya bya ku sipilitu bituli na kutambula. Ebi byoshe binapu bwana bwa kutunda kuli Yehova. (Isaya 65:13; Maki 10:29, 30) Co bili na kumwesa mwatuzemena. (Isaya 49:14-16) Ngeci, binapande kutulingisa tumukulahele manene.

11. Bika byakwasele ndokazi Aida kuhyana lyoba lyakele na kuziba?

¹¹ Ndokazi Aida uje wakala mu Senegal wanangukile mwamukwaselele Yehova mwaliwanene na ceseko cimo. Ha kupwa ikeye mwana wa kukola mu naanga, bisemi bendi babandamenene ngwabo alingako byuma bimo bimuwanesa bimbongo byabingi bije byalikwasesa ikeye hamolika na baka-naanga yendi. Oloni munima ya kwasiwisa buyoye bwendi mu kushaka kulinga bupainiya, ou ndokazi kakele na bimbongo bya kupwamo. Baka-naanga yendi bamulubalelele na kumupaya. Ndokazi Aida ngwendi: “Njalishoshomwenene ngwange hamo njonowa kukwasa bisemi bange, co lalo ngwange baka-naanga yange boshe hamo banjikengesa nima. Njanene na Yehova mulonga ha kwecelela byuma bibihye ngoco.” Oloni watolililile ku ñanda imo ku biwano. Co ngwendi: “Ndolome wakele na kwendeka ñanda watwanukisile ngwendi Yehova azibuka byuma byoshe binasa kutushotesa mbunge. Kamandondo-kamandondo, binangulo bya bakulunu hamolika nebi bya bandolome na bandokazi byanjikwasele kumona ngwange Yehova wanjizema. Co munjakele na kulombela kuli Yehova, njashangumukile kukulahela manene ngwange anjikwasa.” Mu kwita kwa simbu, ndokazi Aida wawanene cipangi ca ku mubila cije cinamukwasa mu cipangi cendi ca bupainiya na kumukwasa kuwanako bimbongo bya kupwamo bya kupangesa mu kukwasa bisemi bendi na bakwabo. Ou ndokazi ngwendi: “Njalilongesa kukulahela Yehova mu kushula. Co hano munjikalombela kuli ikeye, lyoba linjikazibi likahu mu simbu yaindondo lika.”

 BIKA BYALINGA YEHOVA KULUTWE?

12. Kwesekesa na mukanda wa Samu 56:9, bika byakulahelele Devidi?

¹² Tandeni Samu 56:9. Ou mukanda umwesa ngila ikwabo yahyanenenemo Devidi lyoba lyakele nalyo. Nameme buyoye bwendi bwacikele mu bushonde, Devidi watwaleleleleho kusinganyekesesa ha byuma byamulingila Yehova kulutwe. Wazibukile ngwendi Yehova amwobola ha simbu inapande. Co lalo Yehova wendekele laja ngwendi Devidi ikeye wapwile mwene wa Isalele wapandele kwatako. (1 Samwe 16:1, 13) Co Devidi wamwene byuma byoshe byakulahesele Yehova ngwe byuma bije binalingiwa laja.

13. Twasa kukulahela ngwetu Yehova alinga bika?

¹³ Yehova nakulahesa kumilingila bika? Kutubandamena ngwetu atunyungilila ku bukalu bwoshe butunasa kuliwana nabwo. c Nameme ngoco, mu kaye kakaha Yehova akamanesa bukalu bwoshe butuli na kuliwana nabwo. (Isaya 25:7-9) Ishamatanga yetu ali na nzili ya kusangula batsi, kutukangwisa na kunyongesa baka-kulwisa boshe.—1 Iwa 4:4.

14. Twasa kusinganyekesesa ha byuma muka?

¹⁴ Hoshe hamulizibila lyoba, singanyekeseseni ha byuma byakamilingila Yehova kulutwe. Acisinganyekeni lika mumukalizibila mubakatundisako Satana nomwo bakanyongesa banu bababi na kuseza lika banu bababwa hamolika nomu mucikahwila kujeneka kulumbunuka kamandondo-kamandondo ha litangwa na litangwa. Cimweso cimo cakeleko ha ciwano ca mutambela ca 2014 camwesele byuma bimo bitunasa kusinganyekesesa ha lilabelelo lyetu. Cisemi umo wa munalume wakele na kusimutwiya na naanga yendi muanesi kupwila majwi ali ku mukanda wa 2 Timothi 3:1-5 ngwe ali na kwendeka mubikafwila byuma mu Paradaisi. Ou mukanda ngwe wendeka ngwawo: “Mu kaye kakaha simbu yoshe ikapwa lika ya kubwahelela. Mwafwa banu bakazema bakwabo, bakazema byuma bya bunjambi, kubakapu ba kulijundula, bakapwa ba kulikehesa, bakapwa baka-kushangazala Njambi, bakononoka bisemi babo, bakapwa baka-kukandelela, bakapwa ba kulongwa, bakazema manene baka-naanga yabo, kubakapu bamwatala-temo, bakendeka bakwabo mwamubwa simbu yoshe, bakapwa baka-kukwata mbunge, bakapwa bababotsi, bakazema byabibwa, kubakakala na makuli, bakalitabasana na bakwabo, kubakalimono kupwa bakama kutubakana bakwabo, bakazema Njambi kutubakana kuzema senga, co bakalinga byatonda Njambi; likwatasane na banu ba cifweci.” Kuma mukasimutwiya na baka-naanga yeni nambe bakweni baka-kukulahela mubukafwila buyoye mu kaye kakaha ndi?

15. Bika byakwasele ndokazi Tanja kuhyana lyoba lyakele na kuziba na kukolesa?

¹⁵ Ndokazi umo ku Kunto ya Macedonia wa lizina lya Tanja wahyanene lyoba lyakele nalyo kwitila mu kusinganyekesesa ha bibezikiso byanabandamena kulutwe. Bisemi bendi bamulwisile manene mwashangumukile kulilongesa Mbimbiliya. Ou ndokazi ngwendi: “Byuma bimo binjalishoshomwenene ngwange byasa kulingiwa byalingiwile bene. Banana bakele na kunjipupa mwoshe munjakele na kutundila ku biwano. Bisemi bange banjilekele ngwabo banjitsiya nga njipwa umo wa Bakaleho ba Yehova.” Mu kwita kwa simbu, ou ndokazi bamushekele ha njibo. Bika byalingile? Ngwendi: “Njasinganyekesesele munjikapwila wa kubwahelela myaka yoshe nga njitwalelelaho kupwa wa kulongwa. Njasinganyekesesele lalo mwakanjibezikisilamo Yehova mu kaye kakaha mwafwa ya byoshe binjinasa kujeneka kukala nabyo ha simbu ino nomu mubakebalela banu byuma byoshe byabibi ha simbwoyo.” Ndokazi Tanja watwaleleleleho kupwa wa kulongwa. Co mu nzili ya Yehova, wawanene kwakukala. Hano ou ndokazi nashomboka kuli ndolome umo wa kulongwa, co bali na kupangela hamo mu kubwahelela mu cipangi ca simbu yoshe.

 KULAHELENI MANENE YEHOVA HA SIMBU INO BENE

16. Bika bitukwasa tutwaleleleho kupwa ba kusimpa omwo tulimwena byuma bibapolofwetele ku Luka 21:26-28?

¹⁶ Ha simbu ya kayando kakama, banu mu kaye “bakalezumuka mwafwa ya lyoba.” Oloni banu ba Njambi bakatwalelelaho kukolesa na kupwa ba kusimpa. (Tandeni Luka 21:26-28.) Bika bikatulingisa tukajeneke kuziba lyoba? Mwafwa ha simbwoyo tunalilongesa laja bitukwasa kutwalelelaho kukulahela Yehova. Ndokazi Tanja itunabanga kusimutwiya byendi ngwendi byuma byanaliwanene nabyo bili na kumukwasa kulibwahesela byeseko bikwabo byanasa kuliwana nabyo. Wendekele ngwendi: “Njananguka ngwange kukwesi byeseko bitunasa kuliwana nabyo bije kutwasa kuhyana mu nzili ya Yehova. Simbu imo kunasa kumoneka ngwe kuli bamo bali na nzili ya kutulinga mwamubi. Oloni tuzibuka ngwetu Yehova ali na nzili kubatubakana. Co nameme ceseko cimoneke bati kukaluwa, ceta ha kuhwa.”

17. Cisoneka cetu ca mwaka wa 2024 citukwasa bati? (Taleni cikupulo cili ha liputa lyakulibanga.)

¹⁷ Kuli byuma byabingi byasa kutuzibisa lyoba. Oloni ngwe mwalingilile Devidi, twasa kuhyana lyoba. Cisoneka cetu ca mwaka wa 2024 cinapu lilombelo lyalombelele Devidi kuli Yehova. Walombelele ngwendi: ‘Munjikazibi lyoba njikakulahela yobe.’ (Samu 56:3) Muka-kulilongesa Mbimbiliya umo wendekele ha mukanda ou ngwendi: “Devidi kalingile byuma bije byasele kumulingisa azibe manene lyoba, co lalo kakele manene mbunge ku bukalu bwaliwanene nabwo. Wakulahelele Njambi uje wasele kumwobola.” Mu bingonde binatako, singanyekeseseni ha cisoneka cetu ca uno mwaka, maneneni nga munaliwana na byeseko bimo byabikalu. Waneniko simbu ya kusinganyekesesa ha byuma byanalingi Yehova, byali na kulinga ha simbu ino, nebi byalinga kulutwe. Co ngwe mwa Devidi, neni mwendeka ngweni: ‘Njakulahela Njambi, co kunjizibi lyoba.’—Samu 56:4.