Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 1

BʼIXONEM 38 Jehová katuchajij na

We kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri Jehová katchʼakan riʼ puwiʼ ri xibʼin ibʼ

We kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri Jehová katchʼakan riʼ puwiʼ ri xibʼin ibʼ

TEXTO RE RI JUNABʼ 2024: «Are taq kinxeʼj wibʼ, kinkuʼbʼaʼ nukʼuʼx chij la» (SAL. 56:3).

KYAʼ UBʼIXIK

¿Jas kqabʼano rech más kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová y che kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx are chiʼ kqaxiʼj qibʼ?

1. ¿Jasche kqanaʼ xibʼin ibʼ jujun taq mul?

 QONOJEL jujun taq mul kqanaʼ xibʼin ibʼ. Are kʼu, ri Biblia kuya ubʼixik chqe che rajawaxik taj kqaxiʼj qibʼ chkiwach ri kaminaqibʼ, ri demonios ni ri kqakʼulmaj na pa ri petinaq. Paneʼ je wariʼ, are kʼu oj kʼo pa jun uwach Ulew che nojinaq che xibʼibʼalalaj taq jastaq, junam rukʼ ri chʼoj, ri itzelal y ri yabʼil (Luc. 21:11). Y jujun taq mul kqaxiʼj qibʼ chkiwach ri qʼatal taq tzij, ri qafamilia o nikʼaj chi winaq che utz ta kkilo che oj testigos rech Jehová. E kʼo jujun kkichomaj che kekun ta che uchʼijik jun kʼax che tajin kkikʼulmaj kimik o ri kkikʼulmaj na pa ri petinaq.

2. ¿Jas xukʼulmaj ri David are chiʼ xopan pa Gat?

2 Chojchoman chrij jun pataninel rech ri Dios che jujun taq mul xunaʼ xibʼin ibʼ. Ri David. Are chiʼ ri qʼatal tzij Saúl xraj xukamisaj ri David, ri areʼ xanimaj bʼi pa ri tinamit Gat. Are chiʼ xkibʼij che ri qʼatal tzij Akís re Gat, che ri David are jun ajchʼoj che nim uchuqʼabʼ y che e ukamisam «lajuj mil» filisteos, ri David «xuxeʼj kʼu ribʼ» (1 Sam. 21:10-12). Xuxiʼj ribʼ rumal ri kʼax che weneʼ kbʼan che rumal ri qʼatal tzij Akís. ¿Jas xubʼan ri David rech xuxiʼj ta chi ribʼ?

3. Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 56:1-3, 11, ¿jas xtoʼw ri David rech xchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ?

3 Pa Salmo 56, ri David xuya ubʼixik ri xunaʼo are chiʼ xkʼojiʼ pa ri tinamit Gat. Pa wajun salmo xubʼij ri rumal che xuxiʼj ribʼ y jas xtoʼw chuwach ri xibʼin ibʼ (chasikʼij Salmo 56:1-3, 11). Nim xtobʼan wi che che xukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Jehová. Rukʼ ri utobʼanik ri Jehová, weneʼ kqamay ri xuchaʼ ubʼanik ri David: xujaluj che xkonarik o xpayarik. ¡Y nim xtobʼan wi che! Ri qʼatal tzij Akís xuchomaj ta chi ukamisaxik ri David are chiʼ xuto che xkonarik. Rumal laʼ ri David xkunik xanimaj bʼik (1 Sam. 21:13-22:1).

4. ¿Jas kqabʼano rech kqakubʼsaj más qakʼuʼx chrij ri Jehová? Chayaʼ jun kʼutbʼal.

4 Ukubʼsaxik qakʼuʼx chrij ri Jehová xuqujeʼ kojutoʼ chuwach ri xibʼin ibʼ. Are kʼu ¿Jas kqabʼano rech kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová, más na are chiʼ kqaxiʼj qibʼ? Jun kʼutbʼal. Weneʼ kqaxiʼj qibʼ are chiʼ kbʼix chqe che kʼo jun yabʼil chqe. Are kʼu we kqachomaj che ri doctor kkun che qakunaxik wariʼ kubʼano che kqaxiʼj ta chi qibʼ. Weneʼ ojer kanoq kunaq che kikunaxik kʼi yawabʼibʼ che xkiriq ri yabʼil che qariqom. Weneʼ qas utatabʼem ri kqabʼij che y kqilo che qas kuchʼobʼ ri kqanaʼo. Y weneʼ kuya jun kunabʼal chqe che kqatijo che e utoʼm e kʼi winaq. Kjunamataj ri kubʼan ri Jehová che qatoʼik: kqakubʼsaj más qakʼuʼx riʼ chrij we kojchoman chrij ri ubʼanom chik, ri tajin kubʼan kimik y ri kubʼan na pa ri petinaq. Are waʼ ri xubʼan ri David che kubʼij pa Salmo 56. Are chiʼ kqanikʼoj ri versículos riʼ, chojchoman chrij che oj xuqujeʼ kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová y che kojkunik kojchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ.

¿JAS XUBʼAN RI JEHOVÁ OJER KANOQ?

5. ¿Jas chrij xchoman wi ri David rech xchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ? (Salmo 56:12, 13).

5 Paneʼ kʼo pa kʼax ri ukʼaslemal ri David, are kʼu are xchoman chrij ri utz taq jastaq che xubʼan ri Jehová ojer (chasikʼij Salmo 56:12, 13). Ri David kʼi mul xubʼan wariʼ pa ri ukʼaslemal. Jun kʼutbʼal, amaqʼel xchoman chrij ronojel ri ubʼanom ri Jehová y wariʼ xunaʼtajisaj che che ri Jehová sibʼalaj nim uchuqʼabʼ y che keraj konojel ri winaq (Sal. 65:6-9). Xuqujeʼ xchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová che kitoʼik nikʼaj chik (Sal. 31:19; 37:25, 26). Y xutas utiempo che uchomaxik ronojel ri ubʼanom ri Jehová che utoʼik. Xtoʼ rumal are chiʼ alaj neʼ na (Sal. 22:9, 10). Wariʼ xtobʼan che ri David rech más xukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Jehová.

Ri David qas xukubʼaʼ ukʼuʼx chrij ri Jehová, are xchoman chrij ri ubʼanom, ri tajin kubʼano y ri kubʼan na pa ri petinaq. (Chawilaʼ ri párrafos 5, 8 y 12). d


6. Are chiʼ kqaxiʼj qibʼ, ¿jas kojtoʼwik rech kqakubʼsaj más qakʼuʼx chrij ri Jehová?

6 Are chiʼ kaxiʼj awibʼ, chataʼ wariʼ chbʼil awibʼ: «¿Jas xubʼan ri Jehová ojer kanoq?». Chatchoman chrij ronojel ri ubʼanom ri Jehová. Jun kʼutbʼal, are chiʼ kojchoman chrij ri kubʼan ri Jehová che kichajixik ri alaj taq chikop che kerapanik y ri e kotzʼiʼj —che kejunamataj ta qukʼ che kojkunik kqaqʼijilaj ri Dios—, kuya qachuqʼabʼ retaʼmaxik che xuqujeʼ kojuchajij (Mat. 6:25-32). Xuqujeʼ chatchoman chrij ri xubʼan che kitoʼik ri upatanelabʼ ojer kanoq. Katkunik katchoman chrij ri ukʼutbʼal jun upatanel ri Jehová che kʼo pa ri Biblia o kasikʼij ri ukʼutbʼal jun upatanel re kimik. a Xuqujeʼ, chatchoman chrij ri tajin kubʼan ri Jehová che achajixik kimik. ¿Jas xubʼan che atoʼik rech xawetaʼmaj ri qastzij? (Juan 6:44). ¿Jas ubʼanom che utzalixik uwach ri achʼawem? (1 Juan 5:14). ¿Jas tobʼanik kuya chawe ronojel taq qʼij ri ukamikal ri Jesús? (Efes. 1:7; Heb. 4:14-16).

Kojkunik kqanimarisaj ri kubʼsal qakʼuʼx chrij ri Jehová we are kojchoman chrij ri ubʼanom, ri tajin kubʼano y ri kubʼan na pa ri petinaq. (Chawilaʼ ri párrafos 6, 9, 10, 13 y 14). e


7. ¿Jas tobʼanik xuya ri xukʼulmaj ri profeta Daniel che ri qachalal Vanessa?

7 Jun qachalal che kel pa Haití ubʼiʼ Vanessa b xukʼulmaj jun kʼax pa ri ukʼaslemal che sibʼalaj xuya xibʼin ibʼ che. Jun achi che kel pa ri tinamit che kʼo wi ri qachalal, ronojel taq qʼij kuchʼabʼej, kutaq mensajes che y kraj che kux unovia. Ri qachalal xubʼij che che kraj taj, are kʼu ri achi xchʼujarik y xubʼij che che kubʼan kʼax che we man kraj kux unovia. ¿Jas xtoʼw ri Vanessa rech xuxiʼj ta chi ribʼ? Xutzukuj ri xubʼano rech xuchajij ribʼ y xtoʼ rumal jun kʼamal bʼe rech xtzijon kukʼ ri qʼatal taq tzij. Xuqujeʼ xunaʼtajisaj ri xubʼan ri Jehová che kitoʼik ri upatanelabʼ ojer kanoq. Ri areʼ kubʼij: «Ri nabʼe winaq che xpe pa nujolom are ri profeta Daniel. Paneʼ kʼo ta jun kʼax ubʼanom, xkʼaq bʼi kukʼ ri koj, are kʼu xtoʼ rumal ri Jehová. Xinbʼij che ri Jehová che nubʼanom chi ronojel ri kinkun che ubʼanik y xinbʼij che che kinutoʼo. Are chiʼ xinbʼan wariʼ xinxiʼj ta chi wibʼ» (Dan. 6:12-22).

¿JAS TAJIN KUBʼAN RI JEHOVÁ KIMIK?

8. ¿Jas qas retaʼm ri David? (Salmo 56:8).

8 Paneʼ ri ukʼaslemal ri David kʼo pa kʼax are chiʼ kʼo pa Gat, are kʼu xuya taj che ri xibʼin ibʼ xchʼakan puwiʼ. Xaneʼ xchoman chrij ri tajin kubʼan ri Jehová che utoʼik. Xrilo che ri Jehová tajin kukʼam ubʼe, kuchajij y kuchʼobʼ ri kunaʼo (chasikʼij Salmo 56:8). Xuqujeʼ xtoʼ kumal ri utz taq rachiʼl ri Jonatán y ri kojol tabʼal toqʼobʼ Ahimélec (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9). Paneʼ ri qʼatal tzij Saúl kraj kukamisaj, are kʼu ri David xkunik xanimaj bʼik. Qas retaʼm che ri Jehová kril ri tajin kukʼulmaj y ri kunaʼo.

9. ¿Jas kubʼan na ri Jehová che qatoʼik chqajujunal?

9 We at tajin kakʼulmaj jun kʼax y kaxiʼj awibʼ, chnaʼtaj chawe che ri Jehová xaq ta kril ri kakʼulmaj, xaneʼ retaʼm ri tajin kanaʼo. Jun kʼutbʼal, are chiʼ ri israelitas xekʼojiʼ pa Egipto, ri Jehová qas xril ri kʼax che xbʼan chke (Éx. 3:7). Ri David xubʼij pa jun bʼix, che ri Jehová tajin kril ri ukʼaxkʼolil (Sal. 31:7). Xuqujeʼ are chiʼ ri israelitas xkiriq kʼax rumal ri xkichaʼ ubʼanik, ri Jehová xuqujeʼ xbʼisonik (Is. 63:9). Sibʼalaj kuya qachuqʼabʼ retaʼmaxik che ri Jehová krilo are chiʼ kqaxiʼj qibʼ, retaʼm ri kqakʼulmaj y kraj kojutoʼo rech kqaxiʼj ta chi qibʼ.

10. ¿Jasche kakojo che ri Jehová kel ukʼuʼx chawe y che amaqʼel katutoʼo?

10 We tajin kojqʼax pa jun kʼax che kuya xibʼin ibʼ chqe, weneʼ kʼax kqabʼan che uchʼobʼik che ri Jehová tajin kojutoʼo. ¿Jas kojkunik kqabʼano? Chqataʼ che che kojutoʼ che rilik ri tajin kubʼan che qatoʼik (2 Rey. 6:15-17). Tekʼuriʼ chqachomaj wariʼ: ¿La uyaʼom qachuqʼabʼ jun chʼabʼal o jun comentario che xyaʼ pa jun riqbʼal ibʼ? ¿La uyaʼom qachuqʼabʼ jun chke ri e qawuj, jun video o jun bʼixonem? ¿La kʼo jun qachalal che ukʼutum jun texto chqawach rech kuya qachuqʼabʼ? Jujun taq mul ksach pa qajolom che ri loqʼoqʼenik che kkikʼut ri qachalal y ronojel ri yaʼom chqe pa ri qakojonik are jun sipanik che kuya ri Jehová chqe (Is. 65:13; Mar. 10:29, 30). Ri e sipanik riʼ kukʼut chqawach che ri Jehová kraj kojutoʼo y kraj che kqakubʼa qakʼuʼx chrij (Is. 49:14-16).

11. ¿Jas xtoʼw ri qachalal Aida rech xchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ?

11 Jun qachalal ixoq che kel pa Senegal Aida ubʼiʼ, xqʼax pa jun kʼax y xrilo che tajin ktoʼ rumal ri Jehová. Rumal che are ri nabʼeʼal, ri unan utat kkaj che más kchakunik y kuchʼak más pwaq rech kuriq ri kajwataj che y ri kajwataj chke ri e areʼ. Are kʼu xubʼan ta ri xbʼix che, xaneʼ xumajij ri precursorado y kʼo ta chi más kuchʼako. Ri ufamilia xpe koyowal chrij y kʼax xechʼaw che. Ri qachalal Aida kubʼij ri xunaʼo: «Xinxiʼj wibʼ rumal che xinchomaj che kinkun taj kinya ri kajwataj chke ri nunan nutat y che itzel kinkil ri winaq. Xinbʼij che umak ri Jehová ri tajin kinkʼulmaj». Are kʼu pa jun qʼij xuta jun chʼabʼal che sibʼalaj xutoʼo: «Ri qachalal xojutoʼ che rilik che ri Jehová qas retaʼm ri kʼax che kqanaʼ pa qanimaʼ. Xuqujeʼ ri kʼamal taq bʼe y ri e qachalal xinkitoʼ che rilik che ri Jehová kinuloqʼoqʼej y wariʼ xukubʼaʼ nukʼuʼx. Xinmajij ubʼanik nuchʼawem che ri Jehová rukʼ ronojel wanimaʼ y are chiʼ xinwilo che kutzalij uwach ri nuchʼawem, xinnaʼ jamaril pa wanimaʼ». Are chiʼ xqʼax ri tiempo xkunik xuriq jun uchak che ktobʼan che rech kubʼan ri precursorado, keʼutoʼ ri unan utat y nikʼaj chik. Ri areʼ kubʼij: «Wetaʼmam ukubʼsaxik nukʼuʼx chrij ri Jehová. Ri chʼawem inutoʼom rech kinxiʼj ta chi wibʼ».

¿JAS KUBʼAN NA RI JEHOVÁ PA RI PETINAQ?

12. Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 56:9, ¿jas qas retaʼm ri David?

12 (Chasikʼij Salmo 56:9). Wajun versículo riʼ kukʼut chqawach ri xubʼan ri David rech xuxiʼj ta chi ribʼ are chiʼ xkʼojiʼ ri ukʼaslemal pa kʼax: xchoman chrij ri kubʼan na ri Jehová che utoʼik pa ri petinaq. Retaʼm che ktoʼ na rumal ri Jehová are chiʼ kajwataj che. Rumal che ri Jehová ubʼim chik che ri David kux na qʼatal tzij pa Israel (1 Sam. 16:1, 13). Ri David xuqujeʼ qas retaʼmam che ri Jehová qas kutzʼaqatisaj ri kutzujuj.

13. ¿Jas qas qetaʼm che kubʼan na ri Jehová pa ri petinaq?

13 ¿Jas utzujum ri Dios chqe oj? Qastzij che ri Jehová kubʼij ta chqe che mat kʼo kʼax kqariq kimik. c Are kʼu, paneʼ kqariq kʼax pa ri qakʼaslemal, ri Jehová utzujum che pa ri kʼakʼ uwach Ulew kusachisaj na uwach ronojel ri kubʼan kʼax chqe (Is. 25:7-9). Qas qetaʼm che keʼuwalajisaj na ri kaminaqibʼ, kresaj ri yabʼil y kusach na kiwach ri winaq che kkibʼan kʼax chqe (1 Juan 4:4).

14. ¿Jas chrij kojkunik kojchoman wi?

14 Are chiʼ kanaʼ xibʼin ibʼ, chatchoman chrij ri kubʼan na ri Jehová pa ri petinaq. Chatchoman chrij are chiʼ ksachisax uwach ri Satanás, ri itzel taq winaq, kojux na tzʼaqat taq winaq y che xaq xiw ri utz taq winaq kekanaj kan cho ri uwach Ulew. Pa ri nim riqbʼal re oxibʼ qʼij che xbʼan pa ri junabʼ 2014 xyaʼ jun kʼutbʼal chrij ri qeyebʼal. Pa ri kʼutbʼal xilitaj jun qachalal che tajin kubʼij chke ri ufamilia ri kbʼan che usikʼixik ri profecía che kʼo pa 2 Timoteo 3:1-5 wet chrij ri kʼakʼ uwach Ulew kchʼaw wiʼ: «Pa ri kʼakʼ uwach Ulew kkʼojiʼ na utzilal. Rumal che ri winaq kkiloqʼoqʼej na kibʼ; kkiloqʼoqʼej na ri uTzij ri Dios, kkimachʼ na kibʼ, kkiqʼijilaj ri Dios, keniman na chke ri kitat kinan, kemaltyoxinik, chʼajchʼoj ri kikʼaslemal, kekiloqʼoqʼej na ri kifamilia, e kuyunelabʼ, kkibʼij ri qastzij, kkijikʼ kibʼ, kpe ta chi koyowal, kkiloqʼoqʼej ri utzilal, kuya kkubʼsax kʼuʼx chkij, kkibʼan ta nimal, are kkiloqʼoqʼej ri Dios y are ta kkibʼan ri kirayibʼal y qas kkinimaj ri Dios. Amaqʼel chatkʼol kukʼ ri winaq riʼ». ¿La amaqʼel kojchʼaw chrij ri kʼakʼ uwach Ulew kukʼ ri qafamilia o kukʼ ri qachalal?

15. ¿Jas xtoʼw ri qachalal Tanja rech xchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ?

15 Jun qachalal ixoq ubʼiʼ Tanja che kel pa Macedonia del Norte xkunik xchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ rumal che amaqʼel are xchoman chrij ri utzujum ri Jehová. Ri areʼ kubʼij che are chiʼ xumajij usikʼixik ri Biblia, ri unan utat xpe koyowal: «Xinkʼulmaj ri kuya xibʼin ibʼ chwe. Ri nunan amaqʼel kinuchʼayo are chiʼ kintzalij lo pa ri riqbʼal ibʼ. Ri e kebʼ xkibʼij chwe che kinkikamisaj we kinux testigo rech Jehová». Xkesaj bʼi pa ri kachoch. ¿Jas xubʼan ri qachalal Tanja? Ri areʼ kubʼij: «Xinchomaj che we kinux sukʼ che ri Jehová, kinkikot riʼ pa ronojel ri nukʼaslemal. Xinchoman chrij ri kubʼan na ri Jehová che nutewchixik pa ri petinaq, paneʼ pa wajun uwach Ulew riʼ kinriq kʼax y ronojel ri kʼax che tajin kinriqo knaʼtaj ta chi riʼ chwe». Ri qachalal Tanja xuya ta kan ukʼutik sukʼilal che ri Jehová y xuriq jun lugar jawiʼ kkʼojiʼ wi. Kimik kʼulan rukʼ jun utzalaj qachalal y tajin kkipatanij ri Jehová pa tiempo completo.

CHQAKUBʼSAJ MÁS QAKʼUʼX CHRIJ RI JEHOVÁ

16. ¿Jas kojtoʼwik rech kqaxibʼij ta qibʼ are chiʼ ktzʼaqat ri kubʼij Lucas 21:26-28?

16 Are chiʼ kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil, konojel ri winaq «kkixeʼj kibʼ». Are kʼu ri kqapatanij ri Dios kqaxiʼj ta qibʼ y ko kojtakʼiʼk (chasikʼij Lucas 21:26-28). ¿Jasche? Rumal che qakubʼsam qakʼuʼx chrij ri Jehová. Ri qachalal Tanja kubʼij che ronojel ri ukʼulmam pa ri ukʼaslemal ktobʼan che we kukʼulmaj nikʼaj chi kʼaxkʼolil pa ri petinaq: «Kʼo ta jun kʼax kqakʼulmaj che mat kkun ri Jehová che qatoʼik y qatewchixik. Jujun taq mul weneʼ kqachomaj che ri winaq kekunik ketaqan puwiʼ ronojel ri jastaq, are kʼu ri qastzij, xaq xiw ri Jehová ktaqan puwiʼ ronojel ri jastaq. Paneʼ sibʼalaj kʼax ri kqariq pa ri qakʼaslemal, are kʼu naj ta chi kraj ksachisax uwach».

17. ¿Jas kojutoʼ wi ri texto re ri junabʼ 2024? (Chawilaʼ ri wachbʼal re ri uwach ri wuj).

17 Paneʼ ri kʼax che kʼo pa ri uwach Ulew kuya xibʼin ibʼ chqe, are kʼu ri oj kojjunamataj rukʼ ri David y kqaya ta bʼe che ri xibʼin ibʼ kojuqʼatej che upatanexik ri Jehová. Ri texto re ri junabʼ 2024 kʼo ri tzij chupam che xubʼij ri David che ri Jehová: «Are taq kinxeʼj wibʼ, kinkuʼbʼaʼ nukʼuʼx chij la» (Sal. 56:3). Jun winaq che nim retaʼmabʼal chrij ri Biblia xubʼij wariʼ chrij ri versículo riʼ: «Ri David are ta xchoman chrij ri kʼax che xukʼulmaj pa ri ukʼaslemal, xaneʼ xukubʼsaj ukʼuʼx che ktoʼ na rumal ri Jehová». Qas chatchoman chrij ri texto re ri junabʼ pa taq ri ikʼ che kpetik, más na are chiʼ kakʼulmaj jun kʼax. Qas chatchoman chrij ri xubʼan ri Jehová ojer kanoq, ri tajin kubʼan kimik y ri kubʼan na. Y katkunik kabʼij junam rukʼ ri David, che xubʼij wariʼ: «Kinkubʼaʼ nukʼuʼx chrij ri Dios, man kinxeʼj ta kʼu wibʼ» kel ri xibʼin ibʼ chqe are chiʼ kojchoman chrij wariʼ (Sal. 56:4).

Jun qachalal ixoq che xuriq kʼax rumal jun desastre natural tajin kchoman chrij ri texto re ri junabʼ. (Chawilaʼ ri párrafo 17).

¿JASCHE KQABʼIJ CHE KOJCHʼAKAN PUWIʼ RI XIBʼIN IBʼ WE KOJCHOMAN CHRIJ...

  • ri xubʼan ri Jehová ojer kanoq?

  • ri tajin kubʼan ri Jehová kimik?

  • ri kubʼan na ri Jehová pa ri petinaq?

BʼIXONEM 33 Chayaʼ ri aweqaʼn chrij Jehová

a Rech kariq más etaʼmanik che kuya achuqʼabʼ, chatok pa jw.org y chatzʼibʼaj «ejemplos de fe» o «experiencias» pa ri buscador. Pa JW Library®, chapitzʼaʼ pa catálogo de artículos tekʼuriʼ pa ri sección «Ejemplos de fe» o «Biografías de testigos de Jehová».

b Kʼexom jujun bʼiʼaj.

d RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Ri David qas xchoman chrij ri tobʼanik che xuya ri Jehová che are chiʼ xukamisaj jun oso, ri xbʼan che utoʼik rumal ri Ahimélec y ri kubʼan che utzʼaqatisaxik ri utzujum rech kux na qʼatal tzij.

e RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Jun qachalal achi kʼo pa cárcel rumal ri ukojonik, kchoman chrij ri tobʼanik che xuya ri Jehová che rech xuya kan utijik sikʼ y keʼukoj ri ufamilia rech xkikubʼsaj ukʼuʼx are chiʼ kkitaq cartas che y kchoman chrij ri kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik pa ri petinaq.