1. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki tingachita mantha?

 WEYOSI wachita mantha nyengu zinyaki. Mbuneneska kuti kusambira Bayibolu kukutiwovya kuti tilekengi kopa ŵanthu akufwa, viŵanda ndipuso vinthu vo vichitikengi kunthazi. Kweni tija mu nyengu yo pacharu pachitika vinthu vakofya nge nkhondu, kuswa marangu kweniso matenda. (Luka 21:11) Tingawopa so ŵanthu nge ŵaraŵara aboma wo atitikandirizga pamwenga ŵanthu a mu banja lidu wo asuska vo tigomezga. Anyaki afipa mtima kuti angafiska cha kukunthiyapu masuzgu ngo akumana nangu pamwenga ngo angazikumana nangu kunthazi.

2. Konkhoskani vo vinguchitikiya Davidi pa nyengu yo wenga ku Gati.

² Nyengu zinyaki Davidi wachitanga mantha. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo Fumu Sauli yakhumbanga kumubaya, wanguthaŵiya mutawuni ya Afilisiti ku Gati. Akishi fumu ya ku Gati, yinguziŵa kuti Davidi wenga msilikali wanthazi yo wangubaya Afilisiti “masawuzandi nganandi.” Mwaviyo, Davidi “wangumuwopa ukongwa.” (1 Samu. 21:​10-12) Iyu wafipanga mtima kuti Akishi wamubayengi. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Davidi kumalana ndi mantha ngo wenga nangu?

3. Mwakukoliyana ndi Salimo 56:​1-3, 11, kumbi Davidi wangumalana wuli ndi mantha ngo wenga nangu?

³ Mu Salimo 56, Davidi wakonkhoska mo wavwiyanga pa nyengu yo wenga ku Gati. Salimo lenili, likonkhoska mwakuvwika umampha chifukwa cho Davidi wachitiyanga mantha kweniso vo vingumuwovya kuti waleki kuchita mantha. Pa nyengu yo Davidi wachitanga mantha, wathembanga Yehova. (Ŵerengani Salimo  56:​1-3, 11.) Iyu wenga ndi vifukwa vakuvwika vakuthembe Yehova. Yehova wangumuwovya Davidi kuchita chinthu chinyaki chachilendu. Davidi wangwamba kuchita vinthu nge munthu wakufuntha. Chifukwa cha venivi, mumalu mwakuti Akishi wamubayi, wangumuleka ŵaka ndipu Davidi wangusaniya mwaŵi wakuthaŵiya.—1 Samu. 21:13–22:1.

4. Kumbi tingachita wuli kuti timuthembengi ukongwa Yehova? Kambani chakuyeruzgiyapu.

⁴ Nasi tingaleka kuchita mantha asani tithemba Yehova. Kweni kumbi tingachita wuli kuti timuthembengi ukongwa Yehova asani tichita mantha? Tiyeruzgiyi kuti akusaniyani ndi nthenda yinyaki. Pakwamba mungachita mantha ukongwa. Kweni mantha nginu ngangamalaku asani mutimuthemba dokotala winu. Vingaŵa kuti wakuwovyapu ŵanthu anandi wo atamanga nthenda yakuyanana ndi yinu. Iyu wangakuvwisiyani mwakuphwere muchikonkhoska vo mufipa navu mtima kweniso kukusimikiziyani kuti wavwisa mo muvwiya. Iyu wangakukambiyani munkhwala wo ukuchizgapu ŵanthu anandi. Mwakuyanana ŵaka, titimuthemba ukongwa Yehova asani tiŵanaŵaniya vinthu vo iyu wakuchitapu kali, vo wachita pasonu panu kweniso vo wazakutichitiya kunthazi. Venivi ndivu Davidi wanguchita. Tichikambiskana vo Davidi wangukambirika kulemba mu Salimo 56, ŵanaŵaniyani vo namwi mungachita kuti mumuthembengi ukongwa Yehova kweniso kuti mulekengi kuchita mantha.

MUŴANAŴANIYENGI VO YEHOVA WAKUCHITAPU KALI

5. Kumbi Davidi waŵanaŵaniyanganji kuti wamalani ndi mantha ngo wenga nangu? (Salimo 56:​12, 13)

⁵ Pa nyengu yo umoyu waku Davidi wenga pa ngozi, iyu waŵanaŵaniyanga ukongwa vo Yehova wakuchitapu kali. (Ŵerengani Salimo 56:​12, 13.) Davidi wanguchita venivi kwa umoyu waki wosi. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu zinyaki waŵanaŵaniyanga vinthu vo Yehova wakulenga, vo vamukumbusanga kuti Yehova ngwanthazi zosi kweniso kuti watiŵaŵanaŵaniya ukongwa ŵanthu. (Salimo 65:​6-9) Iyu waŵanaŵaniyanga so vo Yehova wanguchitiya ŵanthu anyaki. (Salimo 31:19; 37:​25, 26) Ndipu waŵanaŵaniyanga so ukongwa vo Yehova wangumuchitiyapu iyu pakuyija. Yehova wanguwovya Davidi kweniso kumuvikiliya kutuwa pa unamana waki. (Salimo 22:​9, 10) Kuŵanaŵaniya vinthu venivi kungumuwovya kuti wamuthembengi ukongwa Yehova!

6. Asani tichita mantha, ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti timuthembengi Yehova?

 ⁶ Asani muchita mantha jifumbeni kuti, ‘Kumbi ndi vinthu wuli vo Yehova wakuchitapu kali?’ Ŵanaŵaniyani vinthu vo iyu wakulenga. Mwakuyeruzgiyapu, asani ‘tiwonesesa’ mo Yehova waphwere tiyuni kweniso maluŵa, vinthu vo vikulengeka mu chikozgu chaki cha ndipuso vitimusopa cha, vititiwovya kugomezga ukongwa kuti nasi watiphweriyengi! (Mate. 6:​25-32) Ŵanaŵaniyani so vo Yehova wachitiyapu ateŵeti ŵaki. Panyaki mukuŵerengapu nkhani ya mu Bayibolu ya mteŵeti munyaki waku Yehova yo wangulongo chivwanu chakukho pamwenga mukuŵerengapu vo vinguchitikiya mteŵeti munyaki waku Yehova wa mazuŵa nganu. a Kusazgiyapu yapa, ŵanaŵaniyani mo Yehova walongore kuti watikuphweriyani yimwi pakumwija. Kumbi wangukuwovyani wuli kuti musambiri uneneska? (Yoha. 6:44) Kumbi wamukapu wuli mapempheru nginu? (1 Yoha. 5:14) Kumbi zuŵa lelosi muyanduwa wuli ndi sembi ya Mwana waki wakwanjiwa?—Aefe. 1:7; Ahe. 4:​14-16.

7. Kumbi vo vinguchitikiya mchimi Daniyeli vingumuwovya wuli Vanessa kuti waleki kuchita mantha?

⁷ Mzichi Vanessa b wa ku Haiti wangukumana ndi suzgu linyaki. Munthulumi munyaki wa muchigaŵa chaki, wamumbiyanga foni kweniso kumutumiziya mameseji zuŵa lelosi ndipu wamuchichizganga kuti wagonanengi nayu. Vanessa wangumukaniya cha mutu wagalu. Kweni munthulumi yo wangukwiya ukongwa mwakuti wangumuwofyeza kuti wamupwetekengi. Vanessa wangukamba kuti: “Ndinguchita mantha ukongwa.” Kumbi Vanessa wanguchita wuli kuti waleki kuchita mantha? Wanguchita vo wangafiska kuti wajivikiliyi. Mura munyaki mu mpingu wangumuwovya kuti wakamangali ku polisi. Kusazgiyapu yapa, iyu waŵanaŵaniyanga so mo Yehova wanguvikiliyapu ateŵeti ŵaki mu nyengu yakali. Vanessa wangukamba kuti: “Munthu wakwamba yo ndingukumbuka wenga mchimi Daniyeli. Iyu angumuponya muzenji la nkharamu zo zenga ndi nja chinanga kuti wangunanga chechosi cha. Kweni Yehova wangumuvikiliya. Ndinguleka nkhani yeniyi mumanja mwaku Yehova kuti ndiyu wanozgi vinthu vosi. Ndati ndachita venivi, mantha ngangumaliya penipo.”—Dani. 6:​12-22.

MUŴANAŴANIYENGI VO YEHOVA WATIKUCHITIYANI PASONU PANU

8. Kumbi Davidi wangusimikizanji? (Salimo 56:8)

⁸ Chinanga kuti umoyu waku Davidi wenga pa ngozi pa nyengu yo wenga ku Gati, iyu wanguzomereza cha kuti mantha ngamutimbanyizgi. Mumalu mwaki, waŵanaŵaniyanga vo Yehova wamuchitiyanga pa nyengu yeniyo. Davidi waziŵanga kuti Yehova watimulongozga kweniso watimuvikiliya ndipuso kuti wavwisa mo iyu wavwiya mumtima. (Ŵerengani Salimo 56:8.) Iyu wenga so ndi mabwezi ngamampha nge Yonatani kweniso Wasembi Mura Ahimeleki, wo angumuchiska kweniso kumuwovya. (1 Samu. 20:​41, 42; 21:​6, 8, 9) Ndipu chinanga kuti Fumu Sauli yakhumbanga kumubaya, Davidi wanguthaŵa. Davidi waziŵanga kuti Yehova wangaziŵanga umampha mayeseru ngo wakumananga nangu kweniso wavwisanga mo wavwiyanga mumtima.

9. Kumbi Yehova wawonanji mwaku weyosi waku isi?

⁹ Asani mwakumana ndi mayeseru ngo ngatikuchitiskani kuti muchitengi mantha, kumbukani kuti Yehova wawona mayeseru ngo mukumana nangu kweniso mo muvwiya mumtima. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wawonanga ŵaka mo Ayisirayeli asuzgikiyanga cha ku Ijipiti kweni waziŵanga so ‘umampha mo yiwu apwetekekiyanga.’ (Eki. 3:7) Davidi wangukamba kuti Yehova wawonanga ‘masuzgu’ ngaki kweniso waziŵanga umampha ‘mo wasuzgikiyanga maŵanaŵanu.’ (Salimo 31:7) Ndipu pa nyengu yo ŵanthu aku Chiuta asuzgikanga chinanga mphanyengu yo asuzgikanga  chifukwa chakusankha uheni, Yehova “nayu wasuzgikanga.” (Yesa. 63:9) Asani muchita mantha, Yehova wavwisa mo muvwiya mumtima ndipu ngwakunozgeka kukuwovyani kuti muleki kuchita mantha.

10. Ntchifukwa wuli musimikiza kuti Yehova watikuŵanaŵaniyani kweniso kuti wakuwovyeningi kukunthiyapu mayeseru ngengosi ngo mungakumana nangu?

¹⁰ Asani mukumana ndi mayeseru ngakulu, panyaki mungawona cha mo Yehova watikuwovyiyani. Sonu kumbi mukhumbika kuchitanji? Mupempheni Yehova kuti wakuwovyeni kuziŵa mo watikuwovyiyani. (2 Mafu. 6:​15-17) Pavuli paki jifumbeni kuti: Kumbi pa maunganu pakambika nkhani pamwenga ndemanga yinyaki yo yandichiska? Kumbi ndachiskikapu ndi nkhani ya mu buku, vidiyo pamwenga sumu yinyaki? Kumbi munthu munyaki wandikambiyapu fundu pamwenga lemba lakuchiska? Tingaluwa mo abali ndi azichi ŵidu atitiyanjiya kweniso mo tichiskikiya ndi mazu ngaku Chiuta. Kweni zenizi ndi mphasu zakuzirwa ukongwa zakutuliya kwaku Yehova. (Yesa. 65:13; Mariko 10:​29, 30) Zilongo kuti Yehova watikuŵanaŵaniyani. ( Yesa. 49:​14-16) Kweniso zilongo kuti mungamuthemba ukongwa Yehova.

11. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Aida kuti waleki kuchita mantha?

¹¹ Mzichi munyaki zina laki Aida yo waja ku Senegal, waŵanaŵaniyanga mo Yehova wamuwovyiyanga pa nyengu yo wakumananga ndi mayeseru. Chifukwa chakuti ndiyu mwana wakwamba, apapi ŵaki akhazanga kuti iyu wasaniyengi ntchitu ya ndalama zinandi kuti wajiphweriyengi kweniso kuti waŵaphweriyengi. Kweni wati wayamba kuja umoyu wambula kukhumba vinandi kuti wachitengi upayiniya, Aida wangwamba kusuzgika kusaniya ndalama. Ŵanthu a mu banja laki angukwiya ukongwa ndipu angwamba kumunena. Iyu wangukamba kuti: “Ndawopanga kuti ndifiskengi cha kuŵawovya apapi ŵangu kweniso kuti weyosi wanditinkhengi. Ndingufika mpaka pakumumba mulandu Yehova chifukwa chakuzomereza kuti vinthu vifiki paheni.” Pavuli paki ku maunganu kungukambika nkhani yinyaki. Iyu wangukamba kuti: “Mubali yo wangukamba nkhani, wangutikumbusa kuti Yehova waziŵa umampha chinthu chechosi cho chititiŵaŵa mumtima. Chifukwa cha ulongozgi wo ndingupaskika ndi ŵara kweniso ŵanthu anyaki, kamana ndi kamana ndingwamba kusimikiza kuti Yehova watindiyanja. Ndichipemphera  kwaku Yehova, ndingwamba kusimikiza kuti iyu wandiwovyengi. Ndipu ndingusaniya chimangu chifukwa chakuwona mo iyu wamukiyanga mapempheru ngangu.” Pati pajumpha nyengu, Aida wangusaniya ntchitu yo yamuwovyanga kuti wajiphweriyengi wachichita upayiniya kweniso kuti wawovyengi apapi ŵaki ndi ŵanthu anyaki. Iyu wangukamba so kuti: “Ndasambira kuthemba Yehova ndi mtima wosi. Sonu asani ndapemphera, kanandi mantha ngangu ngamaliya limu.”

MUŴANAŴANIYENGI VO YEHOVA WAZAKUKUCHITIYANI KUNTHAZI

12. Mwakukoliyana ndi Salimo 56:​9, ntchinthu wuli cho Davidi wakayikiyanga cha?

¹² Ŵerengani Salimo 56:9. Vesi ili likamba so chinthu chinyaki cho chinguwovya Davidi kuti wamalani ndi mantha ngo wenga nangu. Chinanga kuti umoyu waki wenga mbwenu pa ngozi, iyu waŵanaŵaniyanga vo Yehova wazakumuchitiya kunthazi. Davidi waziŵanga kuti Yehova wamutaskengi pa nyengu yakwenere. Yehova wangukambapu kali kuti Davidi wajengi fumu ya Isirayeli. (1 Samu. 16:​1, 13) Kwaku Davidi, chechosi cho Yehova walayizga venga nge kuti chinthu cho chafiskika kali.

13. Kumbi titenere kusimikiza kuti Yehova wachitengenji?

¹³ Kumbi Yehova walayizga kuti wakuchitiyeninginji? Tikhazapu cha kuti Yehova wativikiliyengi ku masuzgu ngosi ngo tikumana nangu. c Kweni kwali mungakumana ndi mayeseru wuli mucharu chiheni ichi, Yehova wazamutuzgapu masuzgu ngosi mucharu chifya. (Yesa. 25:​7-9) Mlengi widu we ndi nthazi zakuyuskiya ŵanthu akufwa, kutichizga ku matenda ngidu kweniso kutuzgapu wosi wo atitisuska.—1 Yoha. 4:4.

14. Kumbi ndi vinthu wuli vo tingaviŵanaŵaniya?

¹⁴ Asani muchita mantha, muŵanaŵaniyengi vo Yehova wazamuchita kunthazi. Ŵanaŵaniyani mo mwazamuvwiya asani Satana wazituzgikapu, ŵanthu aheni azituzgikapu ndipu paja ŵanthu arunji pe kweniso kuleka kufikapu kumala zuŵa lelosi. Chakuyeruzgiyapu cho chenga mu nkhani yinyaki yo yingukambika pa unganu wachigaŵa wa 2014 chingulongo mo tingaŵanaŵaniya vinthu vo tilindizga kunthazi. Mu chakuyeruzgiyapu ichi, da wakambiskananga ndi banja laki mo lemba la 2 Timote 3:​1-5 lingasinthiya asani mavesi ngenaga ngangakonkhoska mo umoyu wazamuŵiya mu Paradayisu. Iyu wangukamba kuti: “Kweni ziŵa chenichi, kuti mucharu chifya yazamukuŵa nyengu yakukondweska ukongwa. Pakuti ŵanthu azamuja akwanja anyawu, akwanja kusopa Chiuta, ambula kujiŵikamu, akujiyuyuwa, akuthamika Chiuta, akuvwiya apapi, akuwonga, akugomezgeka, akwanja ukongwa ŵanthu a mubanja lawu, akukoliyana ndi anyawu, akukamba vamampha va ŵanthu anyaki nyengu zosi, akujiko, akuzika, akwanja vamampha, akuthembeka, akujithereska, ambula kujitukumuwa, akwanja Chiuta mumalu mwakwanja vakukondwesa, akujipereka ukongwa kwaku Chiuta; ndipu ŵanthu ŵenaŵa ndiwu uyanjanengi nawu.” Kumbi mukambiskana ndi ŵanthu a mubanja linu pamwenga Akhristu anyinu mo umoyu wazamuŵiya mucharu chifya?

15. Chinanga kuti Tanja wawopanga, kumbi ntchinthu wuli cho chingumuwovya kumalana ndi mantha ngo wenga nangu?

¹⁵ Mzichi munyaki wa ku North Macedonia zina laki Tanja wanguleka kuchita mantha chifukwa chakuŵanaŵaniya vitumbiku vo wazamusaniya kunthazi. Apapi ŵaki amususkanga ukongwa wati wayamba kusambira Bayibolu. Iyu wangukamba kuti: “Vinthu vinyaki vo ndawopanga kuti vingachitika, vinguchitika nadi. Ama andipumanga zuŵa lelosi asani ndawe ku maunganu. Apapi ŵangu andiwofyezanga kuti andibayengi asani ndaja Kaboni waku Yehova.” Pati pajumpha nyengu, Tanja angumudikisa pa nyumba. Kumbi iyu wanguchita wuli? Tanja wangukamba kuti: “Ndaŵanaŵaniyanga mo ndazamukondwe kwamuyaya chifukwa cha kulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yehova. Ndaŵanaŵaniyanga so mphotu yo Yehova wazakundipaska mucharu chifya  chifukwa cha chinthu chechosi cho ndingataya mucharu chiheni ichi kweniso kuti vinthu vosi viheni vazamuluwika.” Tanja wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yehova. Yehova wangumuwovya kusaniya malu ngakuja. Sonu, Tanja wakutorana ndi mubali wakugomezgeka ndipu achitiya limoza uteŵeti wa nyengu zosi mwakukondwa.

MUMUTHEMBENGI UKONGWA YEHOVA

16. Kumbi ntchinthu wuli cho chazakutiwovya kulutirizga kuja ndi chiganga asani taziwona vo vikulembeka pa Luka 21:​26-28 vifiskika?

¹⁶ Pa nyengu ya chisuzgu chikulu, ŵanthu “azamukufwa chipoyu chifukwa cha mantha.” Kweni ŵanthu aku Chiuta azamulutirizga kuja akukho kweniso achiganga. (Ŵerengani Luka 21:​26-28.) Ntchifukwa wuli tazamuchita mantha cha? Chifukwa chakuti tazamuja kuti tasambira kali kuthemba Yehova. Tanja yo tamukambapu kali, wakamba kuti vo wangukumana navu pa umoyu, vitimuwovya kumalana ndi masuzgu ngo wakumana nangu pasonu panu. Tanja wangukamba kuti: “Ndasambira kuti Yehova wangatiwovya kukunthiyapu suzgu lelosi lo tingakumana nalu ndipu pakumaliya paki watititumbika. Nyengu zinyaki vingawoneka nge kuti ŵanthu anyaki angafiska kuchita chechosi. Kweni uneneska ngwakuti Yehova ngwanthazi ukongwa kuluska yiwu. Ndipu kwali mayeseru ngo ngangaja ngakusuzga wuli, ngazamumala.”

17. Kumbi lemba la chaka cha 2024 litiwovyengi wuli? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)

¹⁷ Mazuŵa nganu, pe vinthu vinandi vo vititichitiska kuti tichitengi mantha. Kweni nge Davidi, tingazomerezanga cha kuti mantha ngatilamuliyengi. Lemba lidu la chaka cha 2024 ndi pempheru laku Davidi lo wangupemphera kwaku Yehova kuti: “Asani ndachita mantha, ndithemba yimwi.” (Salimo 56:3) Pakukamba za vesi lenili, buku linyaki lo likonkhoska Bayibolu likamba kuti Davidi “waŵanaŵaniya ukongwa masuzgu ngaki cha pamwenga vinthu vo vitimuchitiska mantha. Mumalu mwaki, wathemba Wakumuwombo waki yo wamutaskengi.” Mu miyezi yo yituza, ŵanaŵaniyani lemba la chaka chinu ukongwa pa nyengu yo mukumana ndi masuzgu. Muŵanaŵaniyengi vinthu vo Yehova wakuchitapu kuvuli, vo wachita pasonu panu kweniso vo wazamuchita kunthazi. Pavuli paki, nge Davidi mungakamba kuti: “Ndithemba Chiuta ndipu nditopa cha.”—Salimo 56:4.