1. Momo lie olonjanja vimue tu kuatela usumba?

 OMANU vosi, olonjanja vimue va siata oku kuata usumba. Ocili okuti, omo lioku lilongisa Embimbiliya, ka tu kuetele usumba omanu va fa, olondele, ale ceci ci ka pita lomanu kovaso yoloneke. Pole, handi tu kasi kotembo yi “yokokisa” calua omo liovoyaki, ungangala kuenda ovilunga. (Luka 21:11) Pamue, tu pondolavo oku kuatela usumba omanu ndeci olombiali vi tu tateka, ale vakuepata lietu okuti va suvuka efendelo liocili. Vamue va sima okuti, ka va ka tẽla oku yula ocitangi cimue va kasi oku liyaka laco cilo, ale ceci va ka pita laco kovaso yoloneke.

2. Lombolola ekalo lia Daviti eci a kala ko Gati.

² Kua kala apuluvi amue okuti Daviti wa kuatele usumba walua. Ndeci, eci Soma Saulu a kala oku u sandiliya oco o ponde, Daviti wa nõlelepo oku tilila volupale lua va Filisiti lu tukuiwa hati Gati. Soma yo Gati o tukuiwa hati Akisi, wa limbuka okuti Daviti wa kala ukuakuyaka okuti wa pondele “ekũi liolohulukãi” ya va Filisiti. Eci ca kokela Daviti oku ‘kuata usumba walua.’ (1 Sam. 21:10-12) Eye wa sakalalele leci Akisi a ponduile oku u linga. Daviti wa yula ndati ovosumba aye?

3. Ndomo ca tangiwa Kosamo 56:1-3, 11, Daviti wa yula ndati ovosumba aye?

³ Kosamo 56, Daviti o lombolola ndomo a liyeva eci a kala ko Gati. Osamo eyi, yi situlula ovosumba Daviti a kuata kuenda yi lombololavo eci co kuatisa oku yula ovosumba aco. Eci a enda oku yeva usumba, eye wa kolelele Yehova. (Tanga Osamo 56:1-3, 11.) Daviti wa kuatele esunga liwa lioku kolela Yehova.  Lekuatiso lia Yehova, Daviti wa linga ocina cimue ka ca siatele. Eye wa likembisa oku kala eyui kuenje co tunda ciwa! Noke Akisi ka pondele vali Daviti, pole, wo kuatela onyeño omo liekalo liaye kuenje Daviti wa puluka.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Tu pamisa ndati ekolelo lietu ku Yehova? Tukula ocindekaise cimue.

⁴ Etu tu pondolavo oku yula usumba poku kolela Yehova. Pole, tu pamisa ndati ekolelo lietu ku Yehova ca piãla enene eci tu kasi lusumba? Kũlĩhĩsa ocindekaise eci. Nda ove wa limbuka okuti o kasi luvei umue, kefetikilo o kuata usumba. Pole, usumba waco u pondola oku tepuluka nda wa kolela kondotolo yove. Momo citava okuti, eye wa kuatisa ale olombei vialua via kuata uvei umuamue. Eye o pondola oku ku yevelela lutate osimbu u lomboluila okuti ove o kasi lusumba kuenje o limbuka okuti, eye wa ku kapako. Citava kuti, eye oku imba onumbi yatiamẽla kovihemba via kuatisa ale omanu vakuavo. Cimuamue haico okuti, tu pamisa ekolelo lietu ku Yehova poku konomuisa ovina eye a linga ale, evi a kasi oku linga cilo kuenda evi a ka tu lingila kovaso yoloneke. Eci oco ca linga Daviti. Poku konomuisa olondaka vimue vi sangiwa Kosamo 56, sokolola ndomo o pamisa ekolelo liove ku Yehova kuenda ndomo o yula ovosumba ove.

NYE YEHOVA A LINGA ALE KOSIMBU?

5. Eci Daviti a yeva usumba, nye a kala oku sokolola? (Osamo 56:12, 13)

⁵ Osimbu omuenyo wa Daviti wa kala kohele, eye wa tiamisilile utima kovina viwa Yehova a linga ale. (Tanga Osamo 56:12, 13.) Daviti wa sokolola ovina viaco vokuenda kuomuenyo waye wosi. Ndeci, olonjanja vimue wa enda oku sokolola koviluvo via Yehova, okuti ca enda oku wivaluisa unene wa velapo wa Yehova kuenda ocisola calua a kuetele omanu. (Osa. 65:6-9) Daviti wa endavo oku sokolola kovina Yehova a lingila ale omanu vakuavo. (Osa. 31:19; 37:25, 26) Handi vali, wa endavo oku sokolola kovina Yehova o lingila ale. Yehova wa kuatisa kuenda wa teyuila Daviti tunde vutila. (Osa. 22:9, 10) Ocili okuti, oku sokolola kovina viaco ca kuatisa Daviti oku pamisa ekolelo liaye ku Yehova!

6. Eci tu kala lusumba nye ci tu kuatisa oku kolela ku Yehova?

 ⁶ Eci ove yeva usumba lipula ndoco, ‘Nye Yehova a ndingila ale?’ Sokolola kovina a lulika. Ndeci, eci tu “tala” ndomo Yehova a tata olonjila kuenda olonelẽho okuti ka via lulikiwile lesetahãlo liaye, havio ka vi pondola oku u fendela, ci ka pamisa ekolelo lietu Kokuaye liokuti o ka tu tatavo. (Mat. 6:25-32) Sokololavo kueci Yehova a siata oku lingila afendeli vaye. Ove o pondola oku lilongisa ulandu womunu umue wa tukuiwa Vembimbiliya okuti wa lekisa ekolelo limue lia pama, ale oku lilongisa ulandu wufendeli umue wa Yehova wo koloneke vilo. a Handi vali, sokolola ndomo Yehova a ku tata ale. Wa ku kokela ndati vocili? (Yoa. 6:44) Ndamupi a siata oku tambulula olohutililo viove? (1 Yoa. 5:14) Eteke leteke ove wa siata hẽ oku kuatisiwa locilumba cocisembi Comõlaye o soliwe?—Va Efe. 1:7; Va Hev. 4:14-16.

7. Ulandu wuprofeto Daniele wa kuatisa ndati manji Vanessa oku yula usumba?

⁷ Manji Vanessa wo ko Haiti, b wa liyaka locitangi cimue ci saluisa calua. Ulume umue, wa enda oku u tieñela loku u tumisa asapulo oco a namulale laye. Lutõi walua, manji Vanessa wa likala. Pole, ulume waco wa temẽle calua kuenda wo lipañela oku u tipula. Manji Vanessa wa popia hati: “Nda kuata usumba walua.” Nye manji Vanessa a linga? Eye wa linga cosi ci tava, oco a li teyuile. Ukulu umue wekongelo wo kuatisa poku vilikiya akuenje velombe. Pole, manji Vanessa wa tiamisilavo utima konjila ndomo Yehova a teyuila ale afendeli vaye kosimbu. Manji Vanessa hati: “Omunu watete nda sokolola Daniele.” “Eye wa imbiwile veleva liolohosi via kala lonjala yalua, ndaño ka lingile cimue cĩvi. Pole, Yehova wo kuatisa. Nda pinga ku Yehova oco a ndi teyuile kekalo liaco. Noke lioku ci linga usumba nda kala lawo wa pita.”—Dan. 6:12-22.

NYE YEHOVA A KASI OKU LINGA CILO?

8. ovina vipi Daviti a kolelele? (Osamo 56:8)

⁸ Ndaño okuti Daviti wa kala kohele yolofa eci a kala ko Gati, ka ecelelele okuti o yuliwa lovosumba aye. Pole, eye wa nõlapo oku sokolola kueci Yehova a kala oku u lingila kepuluvi liaco. Daviti wa limbuka okuti, Yehova wa kala oku u songuila loku u teyuila kuenda wa kapeleko ekalo liaye. (Tanga Osamo 56:8.) Daviti wa kuatelevo akamba va ndeci, Yonatão kuenda ocitunda cinene Ahimeleke, vana va eca ekuatiso liocili kokuaye. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Ndaño okuti, Soma Saulu wa yonguile oku ponda Daviti, eye wa tila. Daviti wa kolelele okuti, Yehova wa kũlĩhĩle ciwa ovitangi a kala oku liyaka lavio kuenda ndomo ca kala oku u sakalaisa.

9. Nye Yehova a lete komunu lomunu pokati ketu?

⁹ Nda ove o kasi oku liyaka loseteko yimue yu ku kokela usumba, ivaluka okuti Yehova wa kũlĩha oseteko o kasi oku pita layo kuenda ndomo ya siata oku ku sumuisa. Ndeci, Yehova wa kũlĩhĩle ndomo va Isareli va kala oku tatiwa lãvi Kegito kuenda, ‘ohali va kala oku liyaka layo.’ (Etu. 3:7) Daviti wa imba ocisungo cokuti, Yehova wa kala oku ‘mola ohali yaye’ kuenda ‘esumuo liaye.’ (Osa. 31:7) Eci afendeli vaye va enda oku tala ohali omo lioku nõla onjila yimue ka ya sungulukile, “eye wa talavo ohali.” (Isa. 63:9) Eci o kala lusumba, Yehova o kuata elomboloko ndomo o liyevite kuenda eye oku kuatisa oku yula ovosumba aco.

10. Momo lie wa kolelela okuti Yehova o lekisa esakalalo kokuove kuenda o ka ku kuatisa koloseteko viosi o liyaka lavio?

 ¹⁰ Nda o kasi oku liyaka loseteko yimue yi ku kokela usumba, citava okuti ku limbuka ndomo Yehova a kasi oku ku kuatisa. Nye o sukila oku linga? Pinga ku Yehova oco o limbuke ekuatiso liaye. (2 Olos. 6:15-17) Kũlĩhĩsa ndoco: Anga hẽ wa pamisiwa lohundo yimue, ale letambululo limue kohongele yekongelo? Wa pamisiwa hẽ lelivulu limue, ovideo, ale ocisungo cimue? Anga hẽ manji umue wa ku tangela ocisonehua cimue Cembimbiliya okuti ca ku lembeleka? Citava okuti, tu ivalako ndomo tua kuatisiwa locisola kuenda elembeleko tua tambula ku vamanji kuenda Kondaka ya Suku. Ocili okuti, evi vi panga onepa kolombanjaile vi komõhisa via Yehova. (Isa. 65:13; Mar. 10:29, 30) Olombanjaile viaco vi lekisa okuti Yehova wa tu kapako. (Isa. 49:14-16) Handi vali, vi lekisa okuti Yehova wa ku kolela.

11. Nye ca kuatisa manji Aida oku yula ovosumba aye?

¹¹ Manji Aida wo ko Senegal wa limbuka ekuatiso lia Yehova eci a kala oku sombisiwa. Omo okuti eye ukulu pokati komãla vakuavo, olonjali viaye via lavokaile okuti o nganyala olombongo vi tẽla oku u tekula kumue lolonjali viaye. Pole, manji Aida noke yoku leluisa omuenyo waye oco a litumbike kupange wakundi votembo yosi, wa kuata olombongo vitito. Cilo epata liaye liu kuetele onyeño kuenda lia fetika oku u popia lãvi. Eye wa popia hati: “Ame nda kuata usumba omo sia ponduile oku kuatisa olonjali viange kuenda usumba wokuti omanu vakuavo va laikele oku ndi pembula. Kuenje nda kapa eko ku Yehova omo lioku ecelela okuti ndi liyaka lekalo liaco lĩvi.” Noke nda yeva ohundo yimue kohongele. “Manji wa linga ohundo wa tu ivaluisa okuti, ovitangi viosi tu liyaka lavio, Yehova wa vi kũlĩha. Kuenje kamue kamue lekuatiso liakulu vekongelo kuenda lia vamanji vakuavo, nda lembelekiwa locisola ca Yehova. Eci nda likutilila ku Yehova, nda fetika oku kuata ekolelo liokuti eye o ñuatisa kuenje nda tẽla oku tula utima poku limbuka okuti olohutililo viange via kala oku tambuluiwa.” Vokuenda kuotembo, manji Aida wa sanga upange umue wo wecelela oku amamako kupange wakundi votembo yosi kuenda oku sanga olombongo  vioku kuatisa olonjali viaye kuenda vakuavo. Eye wamisako hati: “Nda lilongisa oku kolela calua ku Yehova. Cilo, noke lioku likutilila, ovosumba ange a imũha.”

NYE YEHOVA A KA LINGA KOVASO YOLONEKE?

12. Ndomo ca tangiwa Kosamo 56:9, nye Daviti a kolelele?

¹² Tanga Osamo 56:9. Ocinimbu eci ci situlula ocina cikuavo ca kuatisa Daviti eci a kala lusumba, ndaño okuti omuenyo waye handi wa kala kohele. Eye wa enda oku sokolola kueci Yehova a laikele oku u lingila. Daviti wa kũlĩhĩle okuti Yehova wa laikele oku u yovola vepuluvi limue lia sunguluka. Yehova wa popele ale okuti, Daviti wa laikele oku kala osoma ya va Isareli. (1 Sam. 16:1, 13) Daviti wa kolelele okuti, cosi Yehova a likuminyile ci tẽlisiwa.

13. Ekolelo lipi tu pondola oku kuatela Yehova?

¹³ Nye Yehova a likuminya oku ku lingila? Etu ka tu lavoka okuti Yehova o tu teyuila kovitangi viosi. c Pole, ivaluka okuti, oloseteko viosi ove o pondola oku liyaka lavio voluali lulo lũvi, ndopo Yehova o ka vi malako voluali luo kaliye. (Isa. 25:7-9) Ululiki wetu o kuete unene walua woku pindula vana va fa, oku sakula ovovei etu kuenda oku kundula omanu vosi vana va siata oku tu lambalala.—1 Yoa. 4:4.

14. Ovina vipi tu pondola oku sokolola?

¹⁴ Eci o yeva usumba umue, sokolola kovina Yehova a ka linga kovaso yoloneke. Sokololavo ndomo o ka liyeva eci Satana lolondingaĩvi va ka nyõliwa kuenda voluali mu ka kala lika omanu vakuesunga. Sokololavo eci ekambo lioku lipua li ka imũha kamue kamue, eteke leteke. Ocindekaise cimue ca lekisiwa kohongele yofeka yunyamo wo 2014, ca lombolola ndomo tu pondola oku sokolola kelavoko lietu. Isia umue wa sapela lepata liaye ndomo ukanda 2 Timoteo 3:1-5 wa ponduile oku lomboluiwa lonjila ya litepa, nda ovinimbu viaco via tukuile ndomo oluali luokaliye lua laikele oku kala. Eye hati: “Voluali luokaliye, otembo yi ka kala yesanju. Momo omanu va ka sola vakuavo, vakuakusola ovina viespiritu, vakuakuliketisa, vomboka, vakuakusivaya Suku, vakuakupokola kolonjali, vakualopandu, vakuacili, va ka sola vangandiavo, havakuamanyako, vakuakupandiya vakuavo, vakuakulikandangiya, vakuesunguluko, va sole eci ciwa, va koleliwa, valitavatava pokati, ambombe, vakuakusola calua Suku okuti ayele ci sule, va vetiyiwa oku sumbila Suku; kuenje li kongela lavo.” Ove hẽ wa siata oku sapela lepata liove ale la manji umue ndomo omuenyo u ka kala voluali luo kaliye?

15. Ndaño okuti manji Tanja wa kuatele usumba, nye co kuatisa oku yula ovosumba aye?

¹⁵ Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue ukãi o tukuiwa Tanja o kasi konano yo Makedonia. Olonjali viaye vio lambalala calua eci eye a fetika oku lilongisa Embimbiliya. Pole, oku sokolola kasumũlũho Yehova a ka nena kovaso yoloneke, ca kuatisa manji Tanja oku pandikisa eci a kala lusumba. Eye wa lombolola hati: “Ovina vimue nda kuatelele usumba okuti vi ka pita lame vieya muẽle oku pita. Olonjanja viosi eci ndi tiuka kohongele, ina yange wa enda oku ndi tipula. Olonjali viange via li pañela oku ndi ponda nda nda laikele oku kala Ombangi ya Yehova.” Oku sulako, manji Tanja olonjali viaye vio tundisa konjo. Nye eye a linga? Eye wa popia hati: “Ame nda tiamisila utima koku sokolola ndomo ndi ka kuata esanju otembo ka yi pui, omo lioku nõlapo oku amamako lepandi. Nda sokololavo ndomo Yehova a laikele oku ndi sumũlũisa voluali luokaliye kovina viosi ndi kasi oku pumba  voluali lulo kuenda ndomo ovina viosi vĩvi ka vi ka sokoluiwa vali.” Manji Tanja wamamako lepandi. Lekuatiso lia Yehova wa sanga ocitumãlo coku kala. Cilo, manji Tanja wa likuela la manji umue ukuekolelo kuenda va kasi oku talavayela kumosi lesanju kupange wotembo yosi.

PAMISA EKOLELO LIOVE KU YEHOVA KOLONEKE VILO

16. Nye ci ka tu kuatisa oku amamako lutõi eci tu ka mola oku tẽlisiwa kuocitumasuku celivulu lia Luka 21:26-28?

¹⁶ Vokuenda kuohali ya piãla, “omanu va ka ambuka omo liusumba.” Pole, afendeli va Suku va ka talama ngõ kuenda va ka kuata utõi. (Tanga Luka 21:26-28.) Momo lie tu kuatele utõi? Momo tu kasi ale oku lilongisa oku kolela ku Yehova. Manji Tanja wa tukuiwa vocipama cilo, wa popia hati, ovitangi nda liyaka lavio tete, vi kasi oku ndi kuatisa oku liyaka lovitangi vikuavo ka via lelukile. Eye hati: “Nda lilongisa okuti ka kuli ocitangi lacimue okuti, Yehova ka tẽla oku ci potolola. Olonjanja vimue, ci molẽha ndu okuti, vakuetu va kũlĩha ocitangi tu kasi oku liyaka laco, pole, Yehova wa ci kũlĩha vali ciwa okuti, ovo ci sule. Ndaño ocitangi cimue ci molẽha ndu okuti ca tĩla calua, pole, ci ka sulila.”

17. Ocisonehua cetu cunyamo wo 2024 ci ka tu kuatisa ndati? (Tala ociluvialuvia koñoño.)

¹⁷ Koloneke vilo, kuli ovina vialua vi tu kokela usumba. Pole, ndeci Daviti a linga, ka tu yongola okuti, tu yuliwa lusumba. Ocisonehua cetu cunyamo wo 2024, Daviti wa likutilila ku Yehova hati: “Eci ñala lusumba, ndi kolela kokuove.” (Osa. 56:3) Catiamẽla kocinimbu eci, kũlĩhĩsa eci ulume umue ukuakutanga Embimbiliya a popia hati: “Daviti ka tiamisilile utima koku sokolola kovina viu kokela usumba, ale kovitangi viaye. Pole, eye wa kolelele ku una wa laikele oku u yovola.” Sokolola ocisonehua cunyamo volosãi viya, ca piãla enene nda o kasi oku liyaka locitangi cimue ci saluisa. Sokiya otembo yimue oco o sokolole kovilinga via Yehova vio kosimbu, vio koloneke vilo kuenda vio kovaso yoloneke. Omo liaco, ndeci Daviti, ove pondolavo oku popia hati: “Nda kolela ku Suku, si kuete usumba.”—Osa. 56:4.