1. ?Ngue ti yɛ e Wla Kpɛnlɛ cɛn’n yɛ ɔ ti afuɛ nuan kun nun cɛn cinnjin kpafuɛ’n niɔn? (Liki 22:​19, 20)

 ZOOVA I LALOFUƐ’M be liɛ’n, e Wla Kpɛnlɛ cɛn’n yɛ ɔ ti afuɛ nuan kun nun cɛn cinnjin kpafuɛ’n niɔn. Cɛn kunngba nga Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be trele kɛ be di’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. (An kanngan Liki 22:​19, 20 nun.) Sa sunman ti yɛ e ɲin o cɛn sɔ’n i sin dan-ɔn. Maan e kan be nun wie’m be ndɛ.

2. ?Ngue ti yɛ e ɲin o e Wla kpɛnlɛ aɲia’n i sin kpa-ɔ?

² E Wla Kpɛnlɛ aɲia’n ɔ yo maan e bu e ti kpɔlɛ tɛ’n i cinnjin m’ɔ ti’n i su akunndan. Ɔ yo maan e wla kpɛn ninnge nga e kwla yo naan y’a kle kɛ e si tɛ nga Zezi fɛli i wun yili’n i su ye’n be su. (2 Kor. 5:​14, 15) Asa’n, blɛ sɔ’n nun’n e nin e niaan Klisifuɛ mun “e wla e wun fanngan.” (Rɔm. 1:12) Afuɛ kwlakwla’n aniaan wie mɔ be yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n be wa tran aɲia sɔ’n i bo wie. I kpa bɔbɔ’n kɛ be nun wie’m be ba mɔ be wun wafa nga be sɔ be nun’n, be sa be sin Zoova wun ekun. Asa ekun’n, like nga sran wie’m be wun i aɲia sɔ’n i bo’n ɔ yo be ɲɛnmɛn dan ti’n, be kplin su kɛ be kle be Biblu’n nun like. I kwlaa sɔ’n ti’n, e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n ɔ ti e cinnjin kpa.

3. ?Wafa sɛ yɛ e Wla Kpɛnlɛ cɛn’n ɔ yo maan e nin e niaan mɔ be o mɛn’n wunmuan’n nun’n e bo yo kun-ɔn? (An nian foto’n wie.)

³ E Wla Kpɛnlɛ cɛn’n ɔ yo maan aniaan mɔ be o mɛn’n wunmuan’n nun’n be bo ti kun. Cɛn sɔ’n nun’n kɛ sɛnzɛ’n ko tɔ’n, Zoova i Lalofuɛ’m be yia mɛn wunmuan’n nun. E kwlaa e tie nzra nun ijɔlɛ kun m’ɔ kan e ti kpɔlɛ tɛ’n i cinnjin m’ɔ ti’n i ndɛ. E to Ɲanmiɛn manmanlɛ jue nɲɔn, be fa kpanwun nin duvɛn be sinsin, yɛ e srɛ Ɲanmiɛn likawlɛ kpɛ  nnan. Cɛn kunngba’n nun’n, Zoova i Lalofuɛ nga be o mɛn’n wunmuan’n nun’n be nian ajalɛ kunngba sɔ’n su. Nanwlɛ, kɛ Zoova nin Zezi be wun wafa nga e bo yo kun e manman be sɔ’n, i sɔ’n yo be fɛ dan.

4. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

⁴ ?Wafa sɛ yɛ e kwla buabua e wun naan e akunndan’n w’a tran e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n su-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka sran uflɛ naan w’a tran aɲia sɔ’n i bo wie-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ blɛ sɔ’n nun’n e kwla uka aniaan nga be yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n niɔn? Like suanlɛ nga nun’n é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su. I liɛ’n é wún wafa nga e kwla buabua e wun dɔ nga su ka naan cɛn cinnjin sɔ’n w’a ju’n.

MAAN E BUABUA E WUN NAAN E AKUNNDAN’N TRAN CƐN SƆ’N SU

5. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu e ti kpɔlɛ tɛ’n i cinnjin m’ɔ ti’n i su akunndan-ɔn? (Jue Mun 49:​7, 8) (2)  ?Ngue yɛ video nga be flɛ i kɛ ?Ngue ti yɛ Zezi wuli-ɔ? i nun ndɛ’n kle e-ɔ?

⁵ Like cinnjin kpa kun mɔ e kwla yo naan y’a buabua e wun’n, yɛle kɛ maan e bu tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n i su akunndan. E bɔbɔ e kwla yoman naan y’a ɲan e ti sa tɛ’n nin wie’n be sa nun. (An kanngan Jue Mun 49:​7, 8 nun; An nian video nga be flɛ i kɛ ?Ngue ti yɛ Zezi wuli-ɔ? wie.) a Zoova yoli maan e dunman nun ti’n Zezi fɛli i wun mannin. Sanngɛ i sɔ yolɛ’n w’a yoman pɔpɔ w’a manman be. (Rɔm. 6:23) Sɛ e bu like nga Zoova nin Zezi be yo mannin e’n i su akunndan’n, é sí su ye. É wá kán sa nga ti yɛ i sɔ yolɛ’n w’a yoman pɔpɔ w’a manman Zoova nin Zezi’n be nun wie’m be ndɛ. Sanngɛ maan e dun mmua e kan sa nga ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ be kpɔ klɔ sran’m be ti’n i ndɛ.

6. ?Kɛ be se kɛ be kpɔ sran kun ti’n, i bo’n yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be kpɔli klɔ sran’m be ti-ɔ?

⁶ Kɛ be se kɛ be kpɔ sran kun ti’n, yɛle kɛ be man like naan sran sɔ’n w’a kwla ɲɛn i ti. Kɛ Ɲanmiɛn yili Adan’n, fɔ nunmɛn i nun. Kɛ Adan yoli sa tɛ’n nguan m’ɔ leman awieliɛ’n ɔ fili i bɔbɔ nin ba ng’ɔ́ wá wú be’n be sa. I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, “w’a yoman sa tɛ fi, yɛ b’a timan gblɛ ndɛ i nuan nun.” (1 Piɛ. 2:22) Kɛ Zezi wú’n fɔ nunmɛn i nun. Ɔ ti kɛ i nun mɔ Adan nin-a yoman sa tɛ’n sa. Ɔ maan ɔ fɛli i nguan’n mannin naan ɔ́ fá káci Adan liɛ’n.—1 Kor. 15:45; 1 Tim. 2:6.

7. ?I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n sa benin wie mun yɛ be tɔli i su-ɔ?

⁷ I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, sa wie’m be kleli i yalɛ. Ɔ nin i sɔ ngba’n ɔ suli i Si Ɲanmiɛn kpa guɛli i ti nin i bo. I bakan nun’n ɔ fata kɛ ɔ lo i wun man i Si nin i nin mɔ fɔ o be nun’n. (Lik. 2:51) Kɛ ɔ yoli gbanflɛn kan’n ɔ fata kɛ ɔ niɛn i wun su naan w’a yoman sa tɛ wie. Yɛ kɛ ɔ yoli kaklaka’n ɔ fata kɛ ɔ niɛn i wun su naan Satan w’a lɛkɛmɛn i. I wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ ɔ niɛn i wun su naan w’a kpɔciman Ɲanmiɛn Satan ti. (Mat. 4:​1-11) Satan fuali kpa kɛ ɔ́ yó naan Zezi fɔn. I liɛ’n ɔ su kwlá kpɔman e ti.

8. ?Sa benin wie mun ekun yɛ be tɔli Zezi su-ɔ?

⁸ Kɛ Zezi dí Ɲanmiɛn i junman’n asiɛ’n su wa’n, ɔ jrannin sa wie mun ekun be ɲrun kekle. Be kleli i yalɛ, be waan bé yó i like yaya. (Lik. 4:​28, 29; 13:31) Asa’n fɔ m’ɔ o i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun’n ti’n ɔ fata kɛ ɔ trɛ i awlɛn be wun. (Mar. 9:​33, 34) Kɛ be fɛli i ɔli jɔlɛ difuɛ’m be ja su’n, be kleli i ɲrɛnnɛn yɛ be yoli i finfin. I sin’n be kunnin i kɛ sa tɛ yofuɛ wie sa. Ɔ wunnin ɲrɛnnɛn kpa naan w’a wu. (Ebr. 12:​1-3) Kɛ be boboli i waka’n su m’ɔ́  wún ɲrɛnnɛn’n Zoova w’a sɛsɛmɛn i. b—Mat. 27:46.

9. ?Kɛ e bu like nga Zezi yo mannin e’n i akunndan’n i sɔ’n yo e sɛ? (1 Piɛli 1:8)

⁹ Nanwlɛ, e ti tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i. Kɛ e bu ninnge kwlaa nga e dunman nun ti’n Zezi yoli be’n be akunndan’n, i sɔ’n yo maan e klo i kpa e tra laa’n.—An kanngan 1 Piɛli 1:8 nun.

10. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ tɛ nga Zezi fɛli i wun yili’n w’a yoman pɔpɔ w’a manman Zoova-ɔ?

¹⁰ ?Yɛ Zoova li? ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ tɛ nga Zezi fɛli i wun yili’n w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i wie-ɔ? Kɛ be se kɛ siɛ kun nin i wa be afiɛn mantan kpa’n yɛle Zoova nin Zezi be liɛ’n. (Ɲan. 8:30) Ɔ maan kɛ bé klé Zezi i yalɛ asiɛ’n su wa’n, wafa nga i sɔ’n yoli Zoova’n, bu i akunndan kan nian. Nanwlɛ, kɛ bé klé i ɲrɛnnɛn’n, mɔ bé sɛ́ i nían’n, i sɔ’n kpɔtɔli Zoova i awlɛn dan.

11. Kan sa kun m’ɔ kle kɛ Zezi i wie’n kpɔtɔli Zoova i awlɛn’n i ndɛ.

¹¹ Siɛ nin niɛn nga be wa w’a wu le’n, be wun wafa nga sa sɔ’n kwla kpɔtɔ sran kun i awlɛn’n i wlɛ kpa. E lafi su kɛ Zoova wá cɛ́n sran mun. Ɔ nin i sɔ ngba’n kɛ e awlɛn su sran wu’n ɔ yo e ya dan. I sɔ’n uka e naan w’a wun i wlɛ kɛ, kɛ afuɛ 33 nun’n Zezi wún ɲrɛnnɛn lele m’ɔ́ fá wú’n, i sɔ’n yoli Zoova i ya dan. c—Mat. 3:17.

12. ?Lele nin i kɛ é fá yó e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ?

¹² Lele nin i kɛ é fá yó e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n, kɛ ɔ ngunmin á súan Biblu’n nun like’n, annzɛ kɛ a nin ɔ awlofuɛ mun amún sú Ɲanmiɛn awlo lɔ’n, amun kwla suan e ti kpɔlɛ tɛ’n i su like. I lɛ nun’n, a kwla fa Zoova i Lalofuɛ’m be like kunndɛlɛ fluwa’n annzɛ fluwa uflɛ m’ɔ kwla uka wɔ naan w’a suan ndɛ sɔ’n i su like kpa’n. d Asa’n, kanngan Biblu’n nun ndɛ mma ng’ɔ fata kɛ e kanngan be nun e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n blɛ’n nun’n be nun. Be siesieli i sɔ liɛ’n Klisifuɛ mun nin be junman’n aɲia fluwa’n nun. Cɛn nga é yó e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n, nán ɔ wla fi Nglɛmun nun Ɲanmiɛn sulɛ i video’n i nianlɛ. Sɛ e buabua e wun naan e akunndan’n w’a tran e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n su’n, é kwlá úka sran uflɛ naan w’a ɲan su ye wie.—Ɛsd. 7:10.

 MAAN E UKA SRAN UFLƐ NAAN Ɔ ƝAN AƝIA SƆ’N I SU YE WIE

13. ?Like klikli ng’ɔ fata kɛ e yo naan sran uflɛ w’a ɲan e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i su ye’n yɛle benin?

¹³ ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka sran uflɛ naan w’a ɲan e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i su ye wie-ɔ. Like klikli ng’ɔ fata kɛ e yo’n yɛle be yialɛ. Kɛ é bó jasin fɛ’n e kwla yia be. Yɛ e kwla klɛ be nga e si be’n be dunman naan y’a kwla yia be. Ɔ kwla yo e osufuɛ mun, annzɛ e wiengu junman difuɛ mun, annzɛ e wiengu suklu ba mun, annzɛ sran uflɛ. Sɛ fluwa nɲa nga e fa yia sran mun’n w’a sɔnman e sa nun’n, e kwla fɛ i ɛntɛnɛti su e ko man sran’n i pɔɔtablu’n nun. E siman sɛ sran kpanngban bé bá-o.—Aku. 11:6.

14. ?Kɛ e yia sran mun’n ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e se e wun kɛ be su baman-ɔn?

¹⁴ Nán maan e se e wun kɛ sɛ e yia sran mun’n be su baman. Cɛn kun’n aniaan bla kun i wun m’ɔ timan Zoova i Lalofuɛ’n, ɔ seli i kɛ ɔ́ wá trán e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i bo wie. I sɔ’n boli aniaan bla’n i nuan. Afin laa’n ɔ yiɛli i kpɛ sunman, sanngɛ w’a wɔman le. ?Ngue ti yɛ bian’n wa kacili-ɔ? Bian’n seli kɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ si i’n, ɔ fali fluwa nɲa nga be fa yia sran mun’n i kun mɛnnin i. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, bian’n trannin e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i bo afuɛ kpanngban kpa.

15. ?Kɛ é yía sran mun’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

¹⁵ Nán e wla fi su kɛ be nga e yia be’n be kwla usa kosan wie mun. I li sɛ be nin-a tranman aɲia wie fi bo le’n, yɛ be kwla yo sɔ kpa-ɔ. I lɛ nun’n maan e bu kosan nga be kwla usa’n i akunndan, yɛ e bu wafa nga e kwla tɛ be su’n i akunndan wie. (Kol. 4:6) Be kwla usa kɛ: ‘?Ngue yɛ bé yó i aɲia sɔ’n i bo-ɔ?’ ‘?Aɲia’n dí dɔ nɲɛ?’ ‘?Ɔ le tralɛ trele kun m’ɔ fata kɛ be wla-ɔ?’ ‘?Be tannin sika naan b’a tran aɲia sɔ’n i bo?’ ‘?Be yi cɛlɛ aɲia sɔ’n i bo lɔ?’ Ɔ maan kɛ é yía sran kun e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i bo’n e kwla usɛ i kɛ: “?Kosan wie o lɛ mɔ a kunndɛ kɛ á úsa-ɔ?” Kpɛkun sɛ ɔ usa kosan wie’n maan e tɛ su. Asa’n e kwla bo video nga be flɛ i kɛ Maan e wla kpɛn Zezi i wie’n su  annzɛ video nga be flɛ i kɛ ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua’n nun lɔ-ɔ? e kle i. I liɛ’n ɔ́ wún wafa nga e yo e aɲia mun’n. E fluwa A kwla di aklunjɔɛ tititi! i like suanlɛ 28 ɔ kan ninnge wie mun mɔ e kwla fa sran’n i ɲin e sie su’n be ndɛ.

16. ?Kosan benin wie mun ekun yɛ be nga be tran e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i bo’n be kwla fa usa be wun-ɔn?

¹⁶ Kɛ e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n ko wie’n, ɔ ju wie’n, be nga be nin-a tranman aɲia sɔ’n i bo le’n be kunndɛ kɛ bé úsa kosan wie mun. Be kwla usa be wun kɛ ngue ti yɛ be nga be dili kpanwun’n, kpɛkun be nɔnnin duvɛn’n b’a sɔnman-ɔn, annzɛ ngue ti yɛ sran fi w’a diman kpanwun’n, yɛ w’a nɔnman duvɛn’n niɔn. Asa’n be kwla usa be wun kɛ kpɛ nɲɛ yɛ e yo aɲia sɔ’n niɔn. Asa ekun’n be kwla usa be wun sɛ kɛ e yo e aɲia’m be kwlaa be sɔ-o. Kannzɛ bɔbɔ be tɛli kosan sɔ’m be nun sunman be su aɲia’n i bo lɔ’n, sanngɛ be kwla kunndɛ kɛ be yiyi nun kpa ekun kle be. Ndɛ akpasua kun o jw.org su m’ɔ kwla uka e naan y’a tɛ kosan sɔ’m be nun wie’m be su-ɔ. Be flɛ i kɛ “?Ngue ti yɛ wafa nga Zoova i Lalofuɛ’m be yo aɲia be kle kɛ be wla kpɛn Zezi i wie’n su’n, ɔ nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa onga’m be liɛ’n timan kun-ɔn?” Kwlaa naan aɲia sɔ’n w’a bo i bo’n, kɛ bé yó aɲia’n, yɛ kɛ aɲia’n ko wie’n, e kunndɛ kɛ é yó like kwlaa nga e kwla yo naan “be kwlaa nga be nin nguan m’ɔ leman awieliɛ’n fata’n,” b’a ɲan aɲia sɔ’n i su ye wie’n.—Yol. 13:48.

MAAN E UKA BE NGA BE YACILI JASIN FƐ BOLƐ’N

17. ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla uka be nga be yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n niɔn? (Ezekiɛli 34:​12, 16)

¹⁷ ?E Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i blɛ’n nun’n, wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn mun be kwla uka be nga b’a yaci jasin fɛ’n i bolɛ’n niɔn? An kle be kɛ be ndɛ lo amun. (An kanngan Ezekiɛli 34:​12, 16 nun.) Kwlaa naan aɲia cɛn’n w’a ju’n, amun mian amun ɲin be flɛ be nun sunman. Amun se be kɛ be ndɛ lo amun naan amun kunndɛ kɛ amún úka be. Amun yia be aɲia’n i bo. Yɛ sɛ be ba’n amun sɔ be nun klanman. Kɛ aɲia’n ko wie’n, amun nian be  osu annzɛ amun flɛ be tikatika. Amun uka be naan be sa be sin Zoova wun.—1 Piɛ. 2:25.

18. ?Wafa sɛ yɛ e kwlakwla e kwla uka be nga be yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n niɔn? (Rɔmunfuɛ Mun 12:10)

¹⁸ E kwlakwla e kwla uka be nga be yacili jasin fɛ’n i bolɛ’n naan b’a kwla tran e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n i bo. I lɛ nun’n maan e kle kɛ e klo be naan e bu be sran. (An kanngan Rɔmunfuɛ Mun 12:10 nun.) Nán amun wla fi su kɛ atrɛkpa’n be nun wie’m be sisili be bo naan b’a ba aɲia’n i bo. Kɔlɛ’n be seli be wun kɛ be su sɔman be nun klanman. e Ɔ maan nán e kan ndɛ wie annzɛ e usa be kosan wie m’ɔ kwla yo be kɛnsrɛn-ɔn. (1 Tes. 5:11) Be ti e niaan. Kɛ e nin be e kwla su Zoova likawlɛ ekun’n i sɔ’n yo e fɛ.—Jue. 119:176; Yol. 20:35.

19. ?Kɛ e kle kɛ e Wla Kpɛn Zezi i wie’n su’n i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

¹⁹ Nanwlɛ, nán ngbɛn ti yɛ Zezi seli e kɛ afuɛ nuan kwlakwla’n e yo e Wla Kpɛnlɛ aɲia’n niɔn. Kɛ e yo sɔ’n e bɔbɔ nin e wiengu mun e ɲan su ye dan. (Eza. 48:​17, 18) E klo Zoova nin Zezi kpa tra laa’n. E kle kɛ e si like nga Zoova nin Zezi be yo mannin e’n i su ye. E nin e niaan Klisifuɛ mun e afiɛn mantan kpa tra laa’n. Asa’n e uka sran uflɛ mun naan be kusu b’a wun wafa nga be kwla ɲan e ti kpɔlɛ tɛ’n i su ye’n. I sɔ’n ti’n, maan e buabua e wun naan y’a tran aɲia cinnjin sɔ’n i bo.