1. Fikieme ẹdẹ Emu Owọwọ na ọ rọ rrọ ẹdẹ nọ ọ mae rro evaọ ukpe na soso? (Luk 22:19, 20)

 IDIBO Jihova a riẹ nọ ẹdẹ nọ ma re ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu na họ ẹdẹ nọ ọ mae rro evaọ ukpe na soso. Oye ọvo họ oware nọ Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ a hai ru rọ kareghẹhọ iẹe. (Se Luk 22:19, 20.) Eware buobu e riẹ nọ e rẹ lẹliẹ omai rẹro Emu Owọwọ na kukpe kukpe. Joma ta kpahe ejọ.

2. Eware vẹ e soriẹ ze nọ ma be hai ro rẹro Emu Owọwọ na kukpe kukpe?

² Emu Owọwọ na ọ rẹ lẹliẹ omai kareghẹhọ okpoware nọ Ọghẹnẹ ọ rọ uwhu Jesu ru kẹ omai. Yọ ma re je roro kpahe epanọ ma sai ro dhesẹ nọ o da omai ẹro fia. (2 Kọr. 5:14, 15) O rẹ jẹ so ẹe ze nọ te omai te inievo ukoko na ma rẹ rọ “tuduhọ ohwohwo awọ.” (Rom 1:12) Kukpe kukpe, inievo buobu nọ e siọ usi uwoma gbe ewuhrẹ ba no a rẹ nyaze Emu Owọwọ na. Yọ oghẹrẹ nọ a ro dede ae rehọ o rẹ whae ze nọ ejọ a rẹ rọ wariẹ mu Jihova họ ẹgọ. Yọ ahwo jọ nọ a rrọ ukoko na ha nọ a nyaze, eme nọ a yo gbe oware nọ a ruẹ o rẹ lẹliẹ ejọ kurẹriẹ ze. Agbẹta nọ Emu Owọwọ na o rọ rrọ omai oja gaga na.

3. Eme Isẹri Jihova a be hai ru evaọ akpọ na soso evaọ ẹdẹ Emu Owọwọ na? (Rri uwoho na re.)

³ Emu Owọwọ na yọ oware jọ nọ mai idibo Jihova nọ e rrọ akpọ na soso ma re ru kugbe. Nọ ọre o te bi kiediwi evaọ ẹdẹ yena, Isẹri Jihova nọ e rrọ akpọ na soso a re kokohọ re a ru Emu Owọwọ na. Ejọ i bi kuhọ no yọ efa i bi muhọ. A rẹ jọ ovuẹ Emu Owọwọ na ta epanọ uwhu Jesu u wuzou te. Ma rẹ so ile ivẹ ro jiri Jihova. A rẹ wọ ebrẹdi gbe enwaene na nya wariẹ họ. Yọ a rẹ lẹ isiane soso, ma  ve bo “ami.” O rẹ vrẹ euwa udhegbene he, yọ Isẹri Jihova evaọ akpọ na soso a ru Emu Owọwọ na no. Yọ oghẹrẹ ọvona a re ru ei. Ma riẹ nọ eva e rẹ were Jihova avọ Jesu gaga nọ ma bi kuomagbe jiri ae evaọ ẹdẹ yena.

4. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

⁴ Ma te jọ uzoẹme nana kẹ iyo enọ nana: Eme ma re ru re Emu Owọwọ na ọ sae jọ omai iroro gaga? Eme ma re ru re amọfa a ruẹ epanọ u wuzou te? Ẹvẹ ma sai ro zizie inievo nọ e siọ usi uwoma gbe ewuhrẹ ba no je fiobọhọ kẹ ae? Ma tẹ riẹ iyo enọ nana, o te lẹliẹ omai ruẹrẹ oma kpahe kẹ Emu Owọwọ na.

EME MA RE RU RE EMU OWỌWỌ NA Ọ SAE JỌ OMAI IRORO?

5. (a) Fikieme ma re ro roro kpahe oware nọ uwhu Jesu u ru kẹ omai? (Olezi 49:7, 8) (b) Eme whọ jọ ividio Fikieme Jesu O ro Whu? na wuhrẹ?

⁵ Oware jọ nọ o te lẹliẹ Emu Owọwọ na jọ omai iroro gaga họ, nọ ma te bi roro kpahe oware nọ uwhu Jesu u ru kẹ omai. U wo oghẹrẹ ọvo nọ mai ọvo ma hae sae rọ ta omobọ mai no igbo uzioraha gbe uwhu hu. (Se Olezi 49:7, 8; rri ividio na re Fikieme Jesu O ro Whu?) a Nọ Jihova o rri eware na, o te siobọno Ọmọ ọvo riẹ nọ ọ mai you kpobi na re o whu fiki mai. Jesu omariẹ ọ daoma kẹhẹ! (Rom 6:23) Nọ ma te bi roro kpahe okpoware nana nọ Jihova avọ Jesu a ru kẹ omai na gaga, u ti gbe omai unu ọvo inọ, ‘O kinọ oware nọ a gine ru kẹ omẹ?’ O te da omai ẹro fia. Ma te ta ẹme te oware nọ ma rọ riẹ nọ okpoware aimava a ru kẹ omai na. Joma kake ta kpahe oware nọ Jihova o ro vi Jesu ze te ta omai no igbo.

6. Eme họ ẹtanigbo?

⁶ Ẹtanigbo yọ osa nọ a hwa re a sae dẹ ohwo nọ a zẹ kpohọ igbo zihe ze. Nọ Ọghẹnẹ ọ ma Adamu, ọ jọ gbagba. Rekọ nọ ọ raha uzi no, uvẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ u gbe rovie kẹ ọyomariẹ gbe omai emọ riẹ hẹ. Ọghẹnẹ o te vi Jesu ze re ọ rọ oma ogbagba riẹ na whu kẹ omai. Ma vẹ sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ Adamu o kufiẹ na. Nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, “ọ raha uzi ovo ho, yọ a jọ unu riẹ ruẹ eviẹhọ họ.” (1 Pita 2:22) Fikiere nọ Jesu o whu, ọ jọ gbagba ababọ uzioraha. U te ru nọ uwhu riẹ na u ro te oware nọ a sae rọ hwosa kẹ uzuazọ ogbagba nọ Adamu o wo vẹre na.—1 Kọr. 15:45; 1 Tim. 2:6.

7. Edawọ vẹ i te Jesu okenọ ọ jọ otọakpọ?

⁷ Dede nọ edawọ buobu i te Jesu, o kie kẹ ọvuọvo ho. O yoẹme kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Okenọ Jesu ọ jọ ọmaha, ọ romakpotọ kẹ ọsẹgboni riẹ nọ a gba ha wọhọ omai, o make rọnọ ọyomariẹ ọ jọ gbagba na. (Luk 2:51) Nọ ọ rro ze no, ọ rọ aro kele emọ nọ i bi yoẹme kẹ esẹgbini rai hi hi. Yọ o ru oware ovo nọ o rẹ dha Jihova eva ha. Nọ o te ohwo no, Ẹdhọ ọ dawo e riẹ unuẹse buobu. Ọ tubẹ vuẹ Jesu dede nọ jọ o ru oware nọ Ọghẹnẹ o mukpahe, rekọ Jesu o kie kẹe he. (Mat. 4:1-11) Setan o je ru epa kpobi nọ Jesu ọ rẹ rọ raha uzi Ọghẹnẹ, re Jesu ọ gbẹ sai te ohwo nọ ọ rẹ ta omai no igbo ho.

8. Eware efa vẹ Jesu o thihakọ rai?

⁸ Okenọ Jesu ọ jẹ ta usi uwoma, o thihakọ eware buobu. A je kpokpo iei. A jẹ tubẹ gwọlọ nọ a re kpei no ẹsejọ dede. (Luk 4:28, 29; 13:31) Ilele riẹ dede a jẹ hai ru oware nọ o rẹ kẹe uye ẹsejọ. (Mak 9:33, 34) Okenọ a mu ei nọ a jẹ rehọ iẹe guẹdhọ, a lahiẹ e riẹ je sei ẹkoko. Ukuhọ riẹ, a tẹ kare iẹe fihọ ure re o  whu uwhu omovuọ. Ọ reoja gaga re o te ti whu. Yọ edada riẹ okolo ho. (Hib. 12:1-3) Oke yena nọ a jẹ rọ lahiẹ Jesu na, Jihova ọ kẹ riẹ uvẹ re ọye ọvo o thihakọ edada na. Jihova o fiobọhọ kẹe he. b—Mat. 27:46.

9. Ẹvẹ who rri Jesu fiki uwhu nọ o whu kẹ owhẹ na? (1 Pita 1:8)

⁹ Oja nọ Jesu ọ re, re ọ sae ta omai no igbo, ọmọziọ oware he. U no rie eva ze nọ ọ rẹ reoja fiki mai. Kinọ who bi roro kpahe iẹe na, o gbẹ lẹliẹ owhẹ you Jesu gaga?—Se 1 Pita 1:8.

10. Eme Jihova o thihakọ riẹ re ọ sae ta omai no igbo?

¹⁰ Kọ eme Jihova omariẹ o thihakọ riẹ? Jihova avọ Jesu họ ahwo nọ a mae kẹle ohwohwo evaọ idhiwu gbe akpọ na. Ọsẹ gbe ọmọ ọvo nọ a kẹle te aimava na a riẹ hẹ. (Itẹ 8:30) Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ who roro nọ o da Jihova te nọ a je gboja kẹ Ọmọ riẹ nọ ọ kẹle riẹ oma gaga na? Kareghẹhọ nọ, ahwo jọ a rọwo ho inọ Jesu họ Mesaya na, a ru rie epanọ u je rai, yọ uye o bẹ riẹ gaga. Ma riẹ nọ o te da Jihova te ẹzi nọ a bi ru Ọmọ riẹ eware nana kpobi na.

11. Fodẹ oware jọ nọ o lẹliẹ omai riẹ nọ o da Jihova gaga nọ Jesu ọ jẹ reoja je whu.

¹¹ Ohwo kpobi nọ ọmọ o whu ku no ẹdẹjọ ọ riẹ nọ o rẹ da gaga nọ ọmọ ohwo o te whu. Ma riẹ nọ a te kpare ahwo mai nọ a whu no ze. O make rrọ ere na, ohwo na ọ rẹ da omai ghele. Fikiere ma riẹ nọ o te da Jihova gaga nọ ọ jẹ ruẹ Ọmọ riẹ nọ o you gaga na nọ ọ be reoja whu. Oware na o via evaọ obọ emuhọ ukpe 33 C.E. c—Mat. 3:17.

12. Eme ma re ru re ẹdẹ Emu Owọwọ na o te ti te?

¹² No enẹna rite oke Emu Owọwọ na, kọ u gbe ti woma re whẹ ọvo hayo whẹ avọ uviuwou ra wha gbe wuhrẹ kpahe idhe ẹtanigbo na ziezi? Whọ sae kiẹ kpahe iẹe evaọ Obe Ekiakiẹ Rọkẹ Isẹri Jihova. Hayo whọ sae jọ ebe ukoko na efa kiẹ kpahe iẹe ziezi. d Hae jẹ daoma se eria Ebaibol nọ a fihọ nọ ma se kpahe Ekareghẹhọ uwhu Jesu, nọ e be hae jọ Obe Ewuhrẹ Uzuazọ Oleleikristi gbe Usi Uwoma Ota Mai. Yọ nọ ẹdẹ Emu Owọwọ na o te te, kareghẹhọ rri ividio isase okpẹdẹ nọ a ru fihọ kẹ Ekareghẹhọ na. Ma te ru eware nana kpobi, uwhu Jesu o te jọ omai iroro gaga. Yọ ẹsiẹe ma te mae rọ ọwhọ zizie ahwo ze.—Ẹzra 7:10.

 RU RE AMỌFA A RIẸ KPAHE EMU OWỌWỌ NA

13. Eme ma re ru re amọfa a sae ziọ Emu Owọwọ na?

¹³ Ẹvẹ ma sai ro ru re amọfa a riẹ kpahe Emu Owọwọ na? Ma rẹ nyai zizie ahwo. Ma sai je kere edẹ ahwo jọ fihotọ nọ ma gwọlọ zizie. Ahwo jọ họ, imoni mai, emọ isukulu mai, ahwo nọ ma gbe bi ru iruo, gbe amọfa. Ebe uzizie mai e gbẹ maki bu tere he, ma sae rọ ifonu vi obe uzizie na se ai. Ma re zizie ahwo buobu keme ma riẹ ọnọ ọ te nyaze he.—Ọtausi. 11:6.

14. Gbiku jọ ze nọ u dhesẹ nọ u fo re ma zizie ohwo nọ ọ kẹle omai ziọ Emu Owọwọ na.

¹⁴ Who du roro nọ who te zizie ohwo ra jọ, ọ te nyaze he he. U wo oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọzae riẹ ọ rrọ ukoko na ha. Nọ oke Emu Owọwọ o kẹle no evaọ ukpe jọ, ọzae riẹ ọ tẹ vuẹe nọ o ti lele iei kpohọ Emu Owọwọ na. U gbe oniọvo-ọmọtẹ na unu keme o zizie ọzae riẹ na bẹ no anwẹdẹ, rekọ ọ re nya ẹdẹvo ho. U je te ọyena, ọzae na nọ ọ be nya. Kọ eme o lẹliẹ ọzae na ta nọ ọ be nya na? Ọzae na ọ ta nọ, “Ohwo jọ ọ kẹ omẹ obe uzizie inọ mẹ nya.” Ọkpako ukoko jọ nọ avọ iẹe a riẹ oma ọye o zizie i rie na. Ọzae na o kpohọ Emu Owọwọ ukpe yena gbe efa buobu nọ i lele i rie.

15. Eware jọ vẹ u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ ma te bi zizie ahwo ziọ Emu Owọwọ na?

¹⁵ Jọ o thọrọ owhẹ ẹro ho inọ ahwo nọ ma bi ti zizie na a sae nọ omai enọ, maero otẹrọnọ a re ziọ ewuhrẹ mai ẹdẹvo ho. U fo re ma roro kpahe enọ jọ nọ a sae nọ, gbe uyo nọ ma te kẹ ae. (Kọl. 4:6) Ẹsejọhọ ejọ e te nọ omai nọ: ‘Ẹvẹ Emu Owọwọ na ọ rẹ jọ? Ẹvẹ o re kri te? Oghẹrẹ ewu vẹ ohwo ọ sai kuhọ nya? Kọ a ti mi omẹ ugho re a tẹ te kẹ omẹ uvẹ rueva ọgwa na? Kọ a ti fi ugho họ umudo?’ Ma te bi zizie ohwo ze Emu Owọwọ na, ma sae nọe nọ, “Kọ who wo onọ jọ kpahe Emu Owọwọ na?” Ọ tẹ nọ onọ jọ, daoma kẹe uyo riẹ. Ma sai dhesẹ ividio Ru Ekareghẹhọ Uwhu Jesu avọ Eme A rẹ Jọ Ọgwa Uvie Ru? kẹ ohwo na. O te lẹliẹe riẹ epanọ ewuhrẹ mai ọ rẹ jọ. Ma te rri uwuhrẹ avọ 28 evaọ  obe Reawere Uzuazọ Bẹdẹ Bẹdẹ! na, ma rẹ ruẹ emamọ eware jọ nọ ma sae vuẹe.

16. Enọ efa vẹ ahwo nọ ma zizie ze a rẹ sae nọ?

¹⁶ Nọ a te ku Emu Owọwọ na họ no, ẹsejọhọ ahwo nọ ma zizie ze a ti wo enọ efa jọ. Ẹsejọhọ u ti gbe ae unu inọ, ‘Kọ ẹvẹ ahwo nọ a re emu owọwọ na a gbe tulo ho?’ Hayo, ‘Kọ ẹvẹ ohwo ọvo ọ gbẹ re emu owọwọ na ha?’ A sae jẹ nọ omai nọ, ‘Brẹse wha re ru Emu Owọwọ na evaọ ẹgbukpe?’ Ẹsejọhọ a te nọ omai sọ oghẹrẹ ọvona mai Isẹri Jihova ma re ru iwuhrẹ mai kpobi. Enọ nana jọ nọ ahwo na a rẹ nọ na, a ta ẹme te ae no okenọ a jẹ kẹ ovuẹ Emu Owọwọ na. Rekọ a gbẹ gwọlọ riẹ eware efa. Uzoẹme jọ nọ a fihọ jw.org o sai fiobọhọ kẹ omai riẹ uyo nọ ma rẹ kẹ nọ a tẹ nọ omai enọ jọ. Oye họ “Fikieme Oghẹrẹ nọ Isẹri Jihova A re Ru Emu Owọwọ Olori na U ro Wo Ohẹriẹ no Oghẹrẹ nọ Egagọ Efa A re Ru Ei?” Joma daoma gaga re ma zizie ahwo ziọ Emu Owọwọ na, joma dede ae rehọ nọ a tẹ nyaze, ma vẹ jẹ kẹ iyo enọ rai nọ a te ru Emu Owọwọ na no. Ma te rọ ere fiobọhọ kẹ ahwo nọ i wo “emamọ eva” ruẹ epanọ uwhu Jesu u wuzou te.—Iruẹru 13:48.

ZIZIE AHWO NỌ A SIỌ EWUHRẸ GBE USI UWOMA BA NO

17. Ẹvẹ ekpako ukoko a sai ro fiobọhọ kẹ inievo nọ e siọ usi uwoma gbe ewuhrẹ ba no? (Izikiẹl 34:12, 16)

¹⁷ Ẹvẹ ekpako ukoko a sai ro fiobọhọ kẹ inievo nọ e siọ usi uwoma gbe ewuhrẹ ba no evaọ oke Emu Owọwọ na? A rẹ daoma lele ae ta ẹme. (Se Izikiẹl 34:12, 16.) Taure Emu Owọwọ na o te ti te, daoma lele ae ta ẹme. Vuẹ ae nọ ma you rai yọ ma gwọlọ fiobọhọ kẹ ae. Zizie ai ze. Yọ a tẹ nyaze, dede ae rehọ sasasa. Nọ a te kuhọ no, lele ae ta ẹme keme ma you rai gaga. Tuduhọ ae awọ inọ jọ a zihe bru Jihova ze.—1 Pita 2:25.

18. Ẹvẹ mai kpobi ma sai ro fiobọhọ kẹ inievo nọ e siọ usi uwoma gbe ewuhrẹ ba no? (Ahwo Rom 12:10)

¹⁸ Inievo nọ e siọ ewuhrẹ gbe usi uwoma ba no a tẹ ziọ Emu Owọwọ na, ohwo  kpobi evaọ ukoko na ọ sae tuduhọ ae awọ. Ẹvẹ ma sai ro ru ei? Ma re dhesẹ nọ ma you rai, ma rẹ ta ẹme kẹ ae wowolẹ, yọ ma re kpomovuọ họ ae oma ha. (Se Ahwo Rom 12:10.) Kareghẹhọ nọ o sae jọ nọ a gwọlọ wariẹ mu ewuhrẹ họ, rekọ oma o be vuọ ae. Ẹsejọhọ udu u bi bru rai inọ a tẹ nyaze, ma te rọ ubiẹro jọ rri rai. e Fikiere whọ nọ ae onọ ọvo nọ o rẹ lẹliẹ oma vuọ ae he, yọ whọ ta ẹme nọ ọ rẹ kẹ ae uye he. (1 Tẹs. 5:11) Ahwo nana yọ inievo mai. Yọ ma gwọlọ nọ a rẹ wariẹ kuomagbe omai re ma gbẹ gọ Jihova.—Ol. 119:176; Iruẹru 20:35.

19. Nọ ma tẹ be hae kareghẹhọ uwhu Jesu, irere vẹ i re noi ze?

¹⁹ Eware nọ ma wuhrẹ no na i dhesẹ nọ u gine wuzou re ma hae kareghẹhọ uwhu Jesu kukpe kukpe wọhọ epanọ ọ vuẹ omai na. Ma te bi ru ere, irere buobu i re te omai gbe amọfa. (Aiz. 48:17, 18) O rẹ lẹliẹ omai you Jihova avọ Jesu gaga. O rẹ jẹ lẹliẹ omai ru oware nọ u dhesẹ nọ oware nọ a ru kẹ omai na o da omai ẹro. Emu Owọwọ na nọ ma rẹ nya o rẹ jẹ lẹliẹ omai kẹle inievo mai gaga. Yọ uvẹ u re rovie fihọ nọ ma re ro wuhrẹ amọfa re a sai wo eghale nọ uwhu Jesu o te wha ze. Fikiere joma daoma ruẹrẹ oma kpahe ziezi kẹ ẹdẹ nọ ọ mae rro evaọ ukpe nana, koyehọ ẹdẹ Emu Owọwọ na.