1. Kʼaʼut li Xnimankil li Xkamik li Jesús aʼan li kutan li qʼaxal wank xwankil chiru li chihabʼ? (Lucas 22:​19, 20).

 CHOʼQ rehebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa, li Xnimankil li Xkamik li Kriist aʼan li kutan li qʼaxal wank xwankil chiru li chihabʼ. Kaʼajwiʼ aʼin kixtaqla xnimankil li Jesús (yaabʼasi Lucas 22:​19, 20). Kʼajoʼ naqoybʼeni naq twulaq li loqʼlaj kutan aʼin! Kʼaʼut? Qilaq wiibʼ oxibʼ li xyaalal.

2. Bʼar wank wiibʼ oxibʼ li xyaalal kʼaʼut naqoybʼeni naq twulaq li Xnimankil li Xkamik li Jesús?

² Li Xnimankil li Xkamik li Jesús nokooxtenqʼa xnaʼlebʼankil rix li xwankil li qakolbʼal. Naxjultika qe wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ bʼarwiʼ tooruuq xkʼutbʼesinkil naq oxloqʼ chiqu li xkamik li Jesús (2 Cor. 5:​14, 15). Joʼkan ajwiʼ nokoowank rikʼinebʼ li qahermaan ut naqawaklesi qachʼool chiqibʼil qibʼ (Rom. 1:12). Rajlal chihabʼ naabʼalebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa nekeʼwulak chi Xnimankil li Xkamik li Jesús ut wankebʼ nekeʼsutqʼiik wiʼ chik rikʼin li Jehobʼa naq nekeʼril naq sa nekeʼkʼuleʼk xbʼaanebʼ li hermaan. Joʼkan ajwiʼ, naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼsach xchʼool rikʼin li nekeʼril ut nekeʼrabʼi joʼkan naq nekeʼok xtzolbʼal li Santil Hu. Chixjunil aʼin naxbʼaanu naq li Xnimankil li Xkamik li Jesús aʼanaq jun li kutan li qʼaxal loqʼ choʼq qe.

3. Chanru li Xnimankil li Xkamik li Jesús naxbʼaanu naq tqil li junajil li wank saʼ xtenamit li Jehobʼa? (Chaawil li jalam u).

³ Naqoybʼeni naq twulaq li kutan aʼin xbʼaan naq tooruuq rilbʼal li junajil li wank saʼ li xtenamit li Jehobʼa. Saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ, ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa nekeʼxchʼutubʼ ribʼ naq naʼok li saqʼe saʼ li junjunq chi naʼaj. Chiqajunilo naqabʼi jun li seeraqʼ li naxkʼe xwankil li qakolbʼal, naqabʼicha  wiibʼ li bʼich, naqanumsi li kaxlanwa ut li bʼiin ut chi anchal qachʼool naqaye «joʼkan taxaq» naq nokootijok kaahibʼ sut. Naq nanumeʼk 24 hoor chixjunil ebʼ li chʼuut ak xeʼxbʼaanu aʼin. Kʼajoʼ tana nekeʼsahoʼk saʼ xchʼool li Jehobʼa ut li Jesús naq nekeʼril naq chiqajunilo naqakʼehebʼ xloqʼal saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ.

4. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

⁴ Saʼ li tzolom aʼin tqasume ebʼ li patzʼom aʼin: chanru tooruuq xkawresinkil li qachʼool re Xnimankil li Xkamik li Jesús?, chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li junchʼol re naq teʼxtaw rusilal li chʼutam aʼin? ut chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa? Xtzʼilbʼal rix ebʼ li naʼlebʼ aʼin tooxtenqʼa re naq kawresinbʼilaqo re li kutan li qʼaxal wank xwankil.

CHANRU TOORUUQ XKAWRESINKIL LI QACHʼOOL RE XNIMANKIL LI XKAMIK LI JESÚS?

5. a) Kʼaʼut tento tqanaʼlebʼa rix li xwankil li qakolbʼal? (Salmo 49:​7, 8). b) Ye kʼaru xaatzol saʼ li bʼideo Kʼaʼut kikamk li Jesús?

⁵ Jun li naʼlebʼ re xkawresinkil li qachʼool re Xnimankil li Xkamik li Jesús aʼan xnaʼlebʼankil rix li xwankil li xkamik li Jesukriist. Qajunes inkʼaʼ raj xooruuk elk rubʼel xwankil li maak ut li kamk (yaabʼasi Salmo 49:​8, 9; chaawil ajwiʼ li bʼideo Kʼaʼut kikamk li Jesús?). a Joʼkan naq li Jehobʼa kixkʼubʼ naq li xraarokil Alal tixkʼe li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ ut saʼ qabʼichal qʼaxal terto li xeʼxtoj (Rom. 6:23). Naq qʼaxal naqanaʼlebʼa rix li keʼxbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesús saʼ qakʼabʼaʼ, qʼaxal oxloqʼ chiqu li qakolbʼal. Anaqwan tqil wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li keʼxbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesús saʼ qakʼabʼaʼ. Abʼan xbʼeenwa tooʼaatinaq chirix kʼaru naraj xyeebʼal li qakolbʼal.

6. Kʼaru naraj xyeebʼal li qakolbʼal?

⁶ Li xkamik li Jesús aʼan li kixtoj li Jehobʼa re xtawbʼal wiʼ chik li kixtzʼeq laj Adán. Li xbʼeen winq, aʼ laj Adán, tzʼaqal re ru li xyuʼam naq kiyobʼtesiik. Abʼan naq kimaakobʼk kixtzʼeq li yuʼam chi junelik ut choʼq rehebʼ ajwiʼ li ralal xkʼajol. Re xtawbʼal wiʼ chik li kixtzʼeq laj Adán, li Jesús kixyeechiʼi li xyuʼam li tzʼaqal re ru joʼ mayej. Chiru chixjunil li hoonal naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, li Jesús «maajunwa kimaakobʼk chi moko kiroksi ta ebʼ li aatin re bʼalaqʼik» (1 Ped. 2:22). Naq kikamk tzʼaqal re ru li xyuʼam joʼkan naq li xyuʼam juntaqʼeet xwankil chiru li kixtzʼeq laj Adán (1 Cor. 15:45; 1 Tim. 2:6).

7. Ye wiibʼ oxibʼ li aaleek li kixnumsi li Jesús.

⁷ Naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, li Jesús junelik kiʼabʼink chiru li xchoxahil Yuwaʼ usta kixnumsi naabʼal li aaleek. Naq kachʼin chaq, kixkʼe ribʼ rubʼel xwankil li xnaʼ xyuwaʼ li moko tzʼaqalebʼ ta re ru li xyuʼam usta aʼan tzʼaqal re ru li xyuʼam (Luc. 2:51). Naq saaj chaq, maare kimineʼk ru re naq inkʼaʼ t-abʼinq chiru li xnaʼ xyuwaʼ malaj re naq inkʼaʼ tiikaq chiru li Jehobʼa. Ut naq kiwinqilo kixqʼax ru laj Tza xbʼaan naq kiʼaaleek ut kixwechʼ rix li xtiikilal chiru li Jehobʼa (Mat. 4:​1-11). Laj Tza kiraj xbʼaanunkil naq li Jesús tmaakobʼq re naq inkʼaʼ truuq xtojbʼal li qakolbʼal.

8. Kʼaru chik ebʼ li aaleek kixnumsi li Jesús?

⁸ Naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, li Jesús kixnumsi jalan chik ebʼ li aaleek. Jun eetalil, kitaqeek xbʼaan li xikʼ nekeʼilok re ut keʼxyeechiʼi xkamsinkil (Luc. 4:​28, 29; 13:31). Kixkuy naq ebʼ li xtzolom nekeʼpaltoʼk (Mar. 9:​33, 34). Saʼ li raqok aatin bʼarwiʼ xeʼxye naq tkamq, xeʼxteni ut xeʼxseʼe. Moqon keʼxkamsi chanchan tawiʼ jun aj elqʼ ut qʼaxal ra li kixnumsi (Heb. 12:​1-3). Ut jayeʼq xkamik, inkʼaʼ chik kitenqʼaak xbʼaan li Jehobʼa  joʼkan naq xjunes kixkuy xraqik li aaleek (Mat. 27:46). b

9. Kʼaru naqekʼa naq naqakʼoxla rix li xkamik li Jesús? (1 Pedro 1:8).

⁹ Chʼolchʼo naq terto xtzʼaq li qakolbʼal li kixtoj li Jesús. Naq naqakʼoxla rix chixjunil li kixbʼaanu li Jesús saʼ qakʼabʼaʼ, qʼaxal nakʼiik li qarahom chirix (yaabʼasi 1 Pedro 1:8).

10. Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa re qakolbʼal?

¹⁰ Kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa re naq li Jesús truuq xtojbʼal li qakolbʼal? Joʼ naqanaw li Jehobʼa ut li Ralal wankebʼ saʼ tzʼaqal amiiwil ut maakʼaʼ chik junaq li amiiwil joʼ li rehebʼ (Prov. 8:30). Joʼkan naq qakʼoxlaq chanru kirekʼa ribʼ li Jehobʼa naq kiril li Jesús naq yook xnumsinkil naabʼal li aaleek arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Chʼolchʼo naq kirahoʼk xchʼool rilbʼal naq xeʼxteni, xeʼxtzʼeqtaana ut naq kʼajoʼ xeʼxrahobʼtesi li Ralal.

11. Kʼaru eetalil nokooxtenqʼa re xtawbʼal ru chanru kirekʼa ribʼ li Jehobʼa naq kikamsiik li Jesús?

¹¹ Li ak xeʼkamk junaq ralal xkʼajol nekeʼxnaw li rahil chʼoolej li nanumsimank naq nakʼulmank aʼin. Usta wank qapaabʼal chirix li wakliik chi yoʼyo aʼin moko naxbʼor ta li rahil chʼoolej li naqekʼa naq nakamk junaq li qʼaxal naqara. Aʼin nokooxtenqʼa chi xtawbʼal ru li kirekʼa li Jehobʼa saʼ li chihabʼ 33 naq kiril naq xeʼxrahobʼtesi ut xeʼxkamsi li xraarokil Alal (Mat. 3:17). c

12. Chanru tooruuq roksinkil li hoonal aʼin naq toj maajiʼ nawulak li Xnimankil li Xkamik li Jesús?

¹² Kʼaʼut inkʼaʼ nakaawoksi li hoonal aʼin naq toj maajiʼ nawulak li Xnimankil li Xkamik li Jesús re xtzolbʼal xkomon aanaʼlebʼ chirix li qakolbʼal saʼ li tzolok saʼ junesal malaj saʼ li loqʼonink joʼ junkabʼal? Oksi Li hu li natenqʼank rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa malaj jalan chik ebʼ li tasal hu re xtzʼilbʼal xkomon li naʼlebʼ chirix aʼin. d Joʼkan ajwiʼ, oksi li xyaabʼasinkil li Santil Hu re li Xnimankil li Xkamik li Jesús li wank saʼ li Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel. Ut misach saʼ aachʼool rilbʼal li bʼideo re xtzʼilbʼal li Santil Hu rajlal kutan choʼq re li Xnimankil li Xkamik li Jesús. Wi naqakawresi li qachʼool choʼq re li loqʼlaj kutan aʼin, tooruuq xtenqʼankil jalanebʼ chik re naq teʼxtaw rusilal (Esd. 7:10).

 QATENQʼAQEBʼ LI JUNCHʼOL RE NAQ TEʼXTAW RUSILAL LI XNIMANKIL LI XKAMIK LI JESÚS

13. Kʼaru xbʼeenwa tqabʼaanu re naq ebʼ li junchʼol teʼxtaw rusilal li Xnimankil li Xkamik li Jesús?

¹³ Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li junchʼol re naq teʼxtaw rusilal li Xnimankil li Xkamik li Jesús? Xbʼeenwa, tento tqabʼoqebʼ. Joʼkan ajwiʼ tqajekʼi ebʼ li bʼoqlebʼaal esil saʼ li puktesink, maare tooruuq xtzʼiibʼankil li xkʼabʼaʼ ebʼ li kristiʼaan li twulaq raj chiqu xbʼoqbʼalebʼ joʼebʼ li qakomon, ebʼ li qechkʼanjel, ebʼ li qechtzolom ut jalan chik li naqanawebʼ ru. Wi maakʼaʼ chik ebʼ li bʼoqlebʼaal esil chi huhil naru tqataqla li xjayalil saʼ selular. Inkʼaʼ naqanaw joʼkʼihal teʼwulaq! (Ecl. 11:6).

14. Kʼaru eetalil naxkʼut naq naabʼal tooruuq xtawbʼal naq naqaqʼaxtesi li bʼoqlebʼaal esil re junaq li kristiʼaan?

¹⁴ Miqakʼoxla naq maakʼaʼ xwankil xqʼaxtesinkil jun li bʼoqlebʼaal esil. Saʼ jun kutan, jun li hermaan kisach xchʼool naq li xbʼeelom li maawaʼ aj Testiiw kixye re naq trochbʼeeni chi Xnimankil li Xkamik li Jesús. Kʼaʼut naq kisach xchʼool? Xbʼaan naq aʼan naabʼal sut kixye re naq trochbʼeeni abʼan maajunwa kixkʼulubʼa. Kʼaʼut kixjal li naxkʼoxla? Aʼan kixye naq jun li cheekel winq li naxnaw ru kixqʼaxtesi re jun li bʼoqlebʼaal esil. Li xbʼeelom kiwulak saʼ li chihabʼ aʼan ut saʼebʼ li chihabʼ moqon.

15. Kʼaru tqajultika naq tqabʼoq junaq re Xnimankil li Xkamik li Jesús?

¹⁵ Qajultikaq naq naqabʼoq junaq re Xnimankil li Xkamik li Jesús maare tixbʼaanu qe wiibʼ oxibʼ li patzʼom, qʼaxal wiʼ chik wi toj maajiʼ nawulak saʼebʼ li qachʼutam. Joʼkan naq us naq rubʼelaj tqakʼoxla kʼaru naru tixpatzʼ qe ut chanru tqasume (Col. 4:6). Jun eetalil, maare tixpatzʼ: «Kʼaru nabʼaanumank aran? Jarubʼ hoonal tbʼayq? Chanru tqatiqibʼ qibʼ? Ma natojmank li ok? Ma napatzʼmank tumin?». Joʼkan naq tooruuq xpatzʼbʼal re wi wank junaq xkʼaʼuxl ut xchʼolobʼankil li naraj xnawbʼal. Tooruuq ajwiʼ roksinkil ebʼ li bʼideo Qajultikaq li xkamik li Jesús ut Kʼaru nabʼaanumank saʼebʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl rehebʼ laj Testiiw? Joʼkan ajwiʼ, saʼ li tzolom 28 re li tasal hu Sahaq laachʼool!  natawmank wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li tooruuq xyeebʼal re li kristiʼaan.

16. Kʼaru chik ebʼ li patzʼom truuq xbʼaanunkil li nawulak chi Xnimankil li Xkamik li Jesús?

¹⁶ Naq ak xwulak chi Xnimankil li Xkamik li Jesús, maare tixbʼaanu wiibʼ oxibʼ chik li patzʼom. Maare tixpatzʼ kʼaʼut maaʼani (malaj wiibʼ oxibʼ) kiʼokenk chi xwaʼbʼal li kaxlanwa ut rukʼbʼal li bʼiin. Maare tixpatzʼ ajwiʼ jarubʼ sut chiru li chihabʼ naqanima li Xkamik li Jesús. Ut maare naraj xnawbʼal wiʼ saʼ chixjunil li qachʼutam nabʼaanumank aʼin. Usta saʼ li seeraqʼ re li Xnimankil li Xkamik li Jesús naʼuxmank aatinak chirix aʼin maare naraj naq chi chʼolchʼo ru tqachʼolobʼ chiru. Re xsumenkil wiibʼ oxibʼ li xpatzʼom tooruuq roksinkil li naʼlebʼ «Kʼaʼut ebʼ laj Testiiw jalan nekeʼxnima li xkamik li Kriist chiruhebʼ li junchʼol chik chi paabʼal?» li wank saʼ jw.org. Naqaj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ quqʼ naq toj maajiʼ nawulak xkutankil, chiru li kutan aʼan ut naq ak xnumeʼk li Xnimankil li Xkamik li Jesús re xtenqʼankilebʼ «li nekeʼraj» xtawbʼal rusilal li loqʼlaj chʼutam aʼin (Hech. 13:48).

QATENQʼAQEBʼ LI XEʼXKANABʼ KʼANJELAK CHIRU LI JEHOBʼA

17. Chanru teʼruuq ebʼ li cheekel winq xtenqʼankilebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa? (Ezequiel 34:​12, 16).

¹⁷ Chanru teʼruuq ebʼ li cheekel winq xtenqʼankilebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa saʼ xqʼehil li Xnimankil li Xkamik li Jesús? Xkʼutbʼesinkil chiruhebʼ naq nakaakʼe aachʼool chirixebʼ ut naq nakaarahebʼ (yaabʼasi Ezequiel 34:​12, 16). Ex cheekel winq, naq toj maajiʼ nawulak li Xnimankil li Xkamik li Jesús aatinahebʼ aʼ yaal joʼkʼihal tixkʼe ribʼ chaawu. Ye rehebʼ naq nakaakʼe aachʼool chirixebʼ ut naq nawaj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ aawuqʼ re xtenqʼankilebʼ. Bʼoqebʼ chi Xnimankil li Xkamik li Jesús ut wi teʼwulaq, chi sa aachʼool chaakʼulebʼ. Naq ak xraqeʼk li Xnimankil li Xkamik li Jesús maakanabʼ aatinak rikʼinebʼ li hermaan aʼin ut kʼehomaq rehebʼ li tenqʼ li naʼajmank chiruhebʼ saʼ li xpaabʼal re naq teʼsutqʼiiq rikʼin li Jehobʼa (1 Ped. 2:25).

18. Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa? (Romanos 12:10).

 ¹⁸ Chiqajunilo saʼ li chʼuut tooruuq xtenqʼankilebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa li nekeʼwulak chi Xnimankil li Xkamik li Jesús. Chanru? Tqakʼutbʼesi naq naqoxloqʼihebʼ, naq naqarahebʼ ut tqaatinahebʼ saʼ usilal (yaabʼasi Romanos 12:10). Qajultikaq naq maare xeʼchʼaʼajkoʼk chiru wulak wiʼ chik saʼ jun li chʼutam. Maare xeʼok xkʼaʼuxl chirix chanru teʼkʼuleʼq xbʼaanebʼ li hermaan. e Joʼkan naq inkʼaʼ tqabʼaanu ebʼ li patzʼom li tixkʼehebʼ saʼ xutaan chi moko tqaye junaq li aatin li tixtochʼ xchʼoolebʼ (1 Tes. 5:11). Aʼanebʼ qahermaan ut nasahoʼk qachʼool xloqʼoninkil ru li Jehobʼa rochbʼeenebʼ (Sal. 119:176; Hech. 20:35).

19. Kʼaru ebʼ li osobʼtesihom naqataw naq naqanima li xkamik li Jesús?

¹⁹ Rikʼin chixjunil li xqatzʼil rix, inkʼaʼ nasach qachʼool naq li Jesús xooxtaqla chi xjultikankil li xkamik rajlal chihabʼ. Xbʼaanunkil naxkʼam chaq naabʼal rusilal choʼq qe ut choʼq rehebʼ li junchʼol (Is. 48:​17, 18). Nokooxtenqʼa re naq qʼaxal wiʼ chik tqara li Jehobʼa ut li Jesús. Nokooruuk xkʼutbʼesinkil naq naqabʼanyoxi li xeʼxbʼaanu saʼ qakʼabʼaʼ. Qʼaxal nokooxjunaji rikʼinebʼ li qahermaan ut nokooruuk xtenqʼankil jalanebʼ chik re naq teʼxyal xsahil li osobʼtesihom li naxkʼam chaq li qakolbʼal. Joʼkan naq, qakʼehaq qachʼool re naq kawresinbʼilaqo re Xnimankil li Xkamik li Jesús, li kutan li qʼaxal wank xwankil chiru li chihabʼ.