Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 2

HIVA 19 Ko e Kai Efiafi ʻa e ʻEikí

ʻOkú Ke Mateuteu ki he ʻAho Mahuʻinga Taha ʻo e Taʻú?

ʻOkú Ke Mateuteu ki he ʻAho Mahuʻinga Taha ʻo e Taʻú?

“Hanganaki fai eni ko hoku fakamanatu.”LUKE 22:19.

TAUMUʻÁ

Fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku mātuʻaki makehe ai ʻa e Fakamanatú, founga ʻe lava ke tau mateuteu ai ki aí, pea mo e founga ʻe lava ke tau tokoniʻi ai ʻa e niʻihi kehé ke maʻu iá.

1. Ko e hā ko e ʻaho mahuʻinga taha ai ʻo e taʻú ʻa e Fakamanatú? (Luke 22:​19, 20)

 KO HONO Fakamanatu ʻa e pekia ʻa Kalaisí, ko e ʻaho mahuʻinga taha ia ʻo e taʻú ki he kakai ʻa Sihová. Ko e kātoanga pē ia ʻe taha naʻe fekauʻi fakahangatonu ʻe Sīsū hono kau muimuí ke fakamanatú. (Lau ʻa e Luke 22:​19, 20.) ʻOku lahi ʻa e ngaahi ʻuhinga ʻoku tau fakatuʻotuʻa atu ai ki he Fakamanatú. Tau lāulea angé ki he niʻihi ʻo kinautolu.

2. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga ʻe niʻihi ʻoku tau fakatuʻotuʻa atu ai ki he Fakamanatú?

2 Ko e Fakamanatú ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke fakakaukauloto ki he mahuʻinga ʻo e huhuʻí. ʻOku fakamanatu mai ai ʻa e ngaahi founga ʻe lava ke tau fakahāhā ai ʻa e houngaʻia ki he feilaulau ʻa Sīsuú. (2 Kol. 5:​14, 15) ʻOku toe ʻomai ai ha faingamālie kiate kitautolu ke “fefakalototoʻaʻaki” mo hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. (Loma 1:12) ʻI he taʻu taki taha, ʻoku tokolahi ʻa e faʻahinga ʻikai longomoʻui ʻoku nau maʻu iá. ʻOku aʻu ʻo ueʻi ʻa e niʻihi ke foki kia Sihova koeʻuhí ko hono talitali loto-māfana kinautolú. Pea ko e kakai mahuʻingaʻia tokolahi ʻoku ueʻi ke nau kamata ʻaʻeva ʻi he hala ki he moʻuí fakafou ʻi he meʻa ʻoku nau sio mo fanongo ki aí. Tāneʻineʻi ke hoko ʻa e Fakamanatú ko ha meʻa mātuʻaki makehe kiate kitautolu!

3. ʻOku anga-fēfē hono fakafāʻūtahaʻi ʻe he Fakamanatú ʻetau fetokouaʻaki ʻi māmani lahí? (Sio foki ki he fakatātaá.)

3 Fakakaukau foki ki he founga ʻoku fakafāʻūtahaʻi ai ʻe he Fakamanatú ʻetau fetokouaʻaki ʻi māmani lahí. ʻOku fakatahataha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ki he Fakamanatú ʻi he tō māmālie hifo ʻa e laʻaá takatakai he māmaní. ʻOku tau fanongo kotoa ki ha malanga ʻoku fakamamafaʻi ai ʻa e mahuʻinga ʻo e huhuʻí. ʻOku tau hivaʻi ʻa e hiva ʻe ua ʻo e fakahīkihiki, paasi ʻa e maá mo e uainé, pea lea ʻi he loto ʻaufuatō ʻo pehē “ʻēmeni” ki he lotu ʻe fā. ʻI loto ʻi he houa nai ʻe 24, ko e kotoa ʻo e ngaahi fakatahaʻangá te nau muimui ʻi he sīpinga tatau. ʻE lava ke ke sioloto atu ki he ongoʻi fiefia ʻa Sihova mo Sīsū ʻi heʻena vakai mai ki heʻetau fakalāngilangiʻi fāʻūtaha kinaua ʻi he founga ko ení?

ʻOku fakafāʻūtahaʻi ʻe he Fakamanatú ʻetau fetokouaʻaki ʻi māmani lahí (Sio ki he palakalafi 3) f


4. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

4 ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he ngaahi fehuʻi ko ení: ʻE lava fēfē ke tau teuʻi hotau lotó ki he Fakamanatú? ʻE lava fēfē ke tau tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke maʻu ʻaonga mei aí? Pea ʻe lava fēfē ke tau tokoni ki he faʻahinga ʻoku ʻikai longomoʻuí? Ko e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ení te ne tokoniʻi kitautolu ke mateuteu ki he kātoanga toputapu ko ení.

ʻE LAVA FĒFĒ KE TAU TEUʻI HOTAU LOTÓ KI HE FAKAMANATÚ?

5. (a) Ko e hā ʻoku totonu ke tau fakakaukauloto ai ki he mahuʻinga ʻo e huhuʻí? (Saame 49:​7, 8) (e) Ko e hā naʻá ke ako mei he vitiō Ko e Hā Naʻe Pekia Ai ʻa Sīsuú?

5 Ko e taha ʻo e ngaahi founga mahuʻinga taha ʻe lava ke tau teuʻi ai hotau lotó ki he Fakamanatú ko e fakakaukauloto ki he mahuʻinga ʻo e feilaulau huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí. Heʻikai ʻaupito lava ke tau huhuʻi kitautolu tonu mei he angahalá mo e maté. (Lau ʻa e Saame 49:​7, 8; sio foki ki he vitiō Ko e Hā Naʻe Pekia Ai ʻa Sīsuú?) a Ko ia neongo ko ha mole lahi kia Sihova mo hono ʻAlo ʻofeiná, naʻá ne fokotuʻutuʻu kia Sīsū ke ne foaki ʻene moʻuí koeʻuhi ko kitautolu. (Loma 6:23) Ko e lahi ange ʻetau fakalaulauloto ki he meʻa naʻe feilaulauʻi ʻe Sihova mo Sīsū maʻatautolú, ko e lahi ange ia ʻetau houngaʻia ʻi he huhuʻí. Te tau lāulea ki ha ngaahi meʻa pē ʻe niʻihi naʻe hoko ai ʻa e huhuʻí ko ha mole kia Sihova mo Sīsū. Ka ko e ʻuluakí, ko e hā naʻe kau ki he huhuʻí?

6. Ko e hā naʻe kau ki he huhuʻí?

6 Ko e huhuʻí ko ha totongi ʻoku fai ke fakatau fakafoki mai ʻaki ha meʻa. Ko e ʻuluaki tangatá, ʻa ʻĀtama, naʻá ne haohaoa ʻi he taimi naʻe fakatupu ai iá. ʻI heʻene faiangahalá, naʻá ne tuku ange ai ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengatá ʻo ʻikai kiate ia pē kae pehē foki ki he kotoa ʻene fānaú. Koeʻuhi ke fakatau fakafoki mai ʻa e meʻa naʻe fakamoleki ʻe ʻĀtamá, naʻe foaki ʻe Sīsū ʻene moʻui haohaoá tonu ko ha feilaulau. ʻI he kotoa ʻo e moʻui ʻa Sīsū ʻi he māmaní, “naʻe ʻikai te ne fai ha angahala, pea naʻe ʻikai ʻilo ha kākā ʻi hono ngutú.” (1 Pita 2:22) ʻI he taimi naʻe pekia ai ʻa Sīsuú, ko ʻene moʻui haohaoá naʻe fehoanakimālie tofu pē ia mo e moʻui naʻe fakamoleki ʻe ʻĀtamá.—1 Kol. 15:45; 1 Tīm. 2:6.

7. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻe niʻihi naʻe fehangahangai mo Sīsū lolotonga ʻene ʻi he māmaní?

7 Naʻe nofoʻaki talangofua haohaoa ʻa Sīsū ki heʻene Tamai fakahēvaní neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lahi naʻá ne fehangahangai mo ia lolotonga ʻene ʻi he māmaní. ʻI he kei tamasiʻi ʻa Sīsuú, naʻe pau ke ne fakamoʻulaloa ki he mafai ʻene ongo mātuʻa taʻehaohaoá neongo naʻe fanauʻi haohaoa mai ia. (Luke 2:51) ʻI heʻene taʻu hongofulu tupú, naʻe fiemaʻu ke ne talitekeʻi ha faʻahinga tenge pē te ne ʻai nai ia ke ne hoko ʻo talangataʻa pe taʻefaitōnunga. Pea ʻi he hoko ʻa Sīsū ko ha tokotaha lahí, naʻe pau ke ne fakafepakiʻi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi meia Sētane ko e Tēvoló, ʻo kau ai ʻa hono ʻohofi fakahangatonu ʻene mateaki ki he ʻOtuá. (Māt. 4:​1-11) Naʻe fakapapauʻi ʻe Sētane ke ʻai ʻa Sīsū ke faiangahala koeʻuhí ke ʻoua te ne malava ʻo totongi ʻa e huhuʻí.

8. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻahiʻahi kehe naʻe kātekina ʻe Sīsuú?

8 Lolotonga ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū ʻi he māmaní, naʻá ne kātekina ha toe ngaahi ʻahiʻahi kehe. Naʻá ne fehangahangai mo e fakatanga mo e ngaahi fakamanamana ki heʻene moʻuí. (Luke 4:​28, 29; 13:31) Naʻe pau ke ne fekuki mo e ngaahi taʻehaohaoa ʻa hono kau muimuí. (Mk. 9:​33, 34) ʻI he taimi naʻe hopoʻi ai iá, naʻe fakamamahiʻi ia mo lumaʻi. Pea naʻe tāmateʻi leva ia ʻi ha founga langa lahi fakaʻulia mo fakamā. (Hep. 12:​1-3) Naʻe pau ke ne kātekina ʻa e konga fakaʻosi hono ʻahiʻahí ʻiate ia pē, ʻo taʻekau ai ʻa e maluʻi ʻa Sihová. bMāt. 27:46.

9. ʻOku anga-fēfē ʻetau ongoʻi fekauʻaki mo e feilaulau ʻa Sīsuú? (1 Pita 1:8)

9 Ko e moʻoni, ko e huhuʻí naʻe hoko ko ha mole lahi kia Sīsū. ʻIkai ʻoku tau ongoʻi ʻofa loloto kia Sīsū ʻi heʻetau fakakaukauloto atu ki he meʻa kotoa naʻá ne loto-lelei ke feilaulauʻi maʻatautolú?—Lau ʻa e 1 Pita 1:8.

10. Ko e hā naʻe feilaulauʻi ʻe Sihova kae lava ʻa e huhuʻí?

10 Kae fēfē ʻa Sihova? Ko e hā naʻá ne loto-lelei ke feilaulauʻi koeʻuhi ke lava ʻe Sīsū ʻo totongi ʻa e huhuʻí? Ko Sihova mo Sīsū ʻokú na maʻu ʻa e haʻi vāofi taha ʻe faifai ange ʻo maʻu ʻe ha tamai mo ha foha. (Pal. 8:30) Fakakaukau atu ki he anga ʻo e ongoʻi ʻa Sihová, ʻi heʻene vakai hifo ki hono kātekina ʻe Sīsū ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lahi lolotonga ʻene ʻi he māmaní. ʻOku ʻikai ha veiveiua naʻe loto-mamahi lahi ʻa Sihova ʻi he sio ki hono ngaohikovia, siʻaki, mo ʻahiʻahiʻi ʻa hono ʻAló.

11. ʻOmai ha fakatātā ke fakahaaʻi ʻaki ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻa Sihova ʻi he taimi naʻe tāmateʻi ai ʻa Sīsuú.

11 Ko ha mātuʻa kuo mole ʻi he maté haʻane kiʻi tama ʻokú ne ʻiloʻi lelei foki ʻa e ngaahi ongoʻi mamahi lahi ʻi ha mole pehē. ʻOku tau maʻu ʻa e tui mālohi ki he toetuʻú, ka ʻoku ʻikai ke ne toʻo atu ʻa e mamahi ʻoku tau ongoʻi ʻi he taimi ʻoku mate ai ha taha ʻoku tau ʻofa ai. Ko e fakatātā ko ení ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke mahinoʻi ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻa Sihova ʻi he taimi naʻá ne vakai mai ai ki he faingataʻaʻia ʻa hono ʻAlo ʻofeiná pea pekia ʻi he ʻaho ko ia ʻi he faʻahitaʻu failau ʻo e 33 T.S. cMāt. 3:17.

12. Ko e hā ʻe lava ke tau fai lolotonga ʻa e vahaʻa taimi ʻoku taki atu ki he Fakamanatú?

12 ʻI he taimí ni ki he Fakamanatú, fēfē ke ke fai ha poloseki ako fakafoʻituitui pe Lotu Fakafāmili ʻoku fakahangataha ki he huhuʻí? Ngāueʻaki ʻa e Tataki Fakaefekumi Maʻá e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová pe ko ha ʻū tohi kehe tokoni ki he ako Tohi Tapú ke sivisiviʻi loloto ange ai ʻa e kaveingá. d Pehē foki, fakapapauʻi ke muimui ʻi he taimi-tēpile lau Tohi Tapu ki he Fakamanatú ʻoku ʻomai ʻi he Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá. Pea ʻi he ʻaho ʻo e Fakamanatú, ʻoua naʻa ngalo ke ke sio ʻi he polokalama Lotu Pongipongi makehé. ʻI heʻetau teuʻi hotau lotó tonu ki he Fakamanatú, te tau ʻi ha tuʻunga lelei ai ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ʻaonga foki mei ai.—ʻĒsela 7:10.

TOKONIʻI ʻA E NIʻIHI KEHÉ KE MAʻU ʻAONGA MEI AI

13. Ko e hā ʻa e ʻuluaki sitepu ki hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ʻaonga mei he Fakamanatú?

13 ʻE lava fēfē ke tau tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ʻaonga mei he Fakamanatú? Ko e moʻoni ko e ʻuluaki sitepú, ko hono fakaafeʻi kinautolu. Tānaki atu ki he fetuʻutaki ki he faʻahinga ʻoku tau fetaulaki ʻi he ngāue fakafaifekau anga-mahení, ʻe lava ke tau ʻai ha lisi ʻo e kakai ke fakaafeʻí. ʻE lava ke kau heni ʻa hotau ngaahi kāingá, kaungāngāué, kaungāakó, mo e niʻihi kehé. Neongo kapau ʻoku ʻikai ke lahi ʻa e ngaahi tohi fakaafe kuo pulusi ʻoku tau maʻú, ʻe lava ke tau ʻave ha link ki he tatau fakaʻilekitulōniká. He ko hai ʻokú ne ʻilo pe ko e toko fiha te nau tali iá!—Tml. 11:6.

14. Fakatātaaʻi ʻa e mālohi ʻo hono fai ha fakaafe fakafoʻituitui.

14 ʻOua ʻaupito ʻe fakasiʻia ʻa e mālohi ʻo hono fai ha fakaafe fakafoʻituitui. ʻI he ʻaho ʻe taha, ko ha tuofefine naʻá ne nofo ʻi ha ʻapi māvahevahe fakalotu naʻá ne ʻohovale ʻi hono tala ange fiefia ʻe hono husepānití ʻokú ne palani ke ʻalu fakataha mo ia ki he Fakamanatú. Ko e hā naʻá ne ʻohovale aí? Koeʻuhí naʻe tuʻo lahi ʻene fakaafeʻi ia ʻi he kuohilí, ka naʻe ʻikai ʻaupito pē ke ne maʻu ia. Ko e hā naʻe kehe ʻi he taimi ko ení? “Naʻe fakaafeʻi fakafoʻituitui au,” ko e lea ia hono husepānití, ʻi heʻene fakamatala ko ha mātuʻa fakalotofonua naʻá na maheni naʻá ne fakaafeʻi ia. Naʻe maʻu ʻe he husepānití ʻa e Fakamanatu ʻi he taʻu ko iá pea mo e ngaahi taʻu lahi hili ia.

15. Ko e hā ʻoku tau loto ke manatuʻi ʻi hono fakaafeʻi ʻa e kakaí ki he Fakamanatú?

15 Manatuʻi ko e faʻahinga ʻoku tau fakaafeʻí ʻe ʻi ai nai ʻenau ngaahi fehuʻi—tautefito kapau naʻe teʻeki ai ke nau maʻu ʻa e taha ʻo ʻetau ngaahi fakatahá ki muʻa. ʻOku lelei ke tau tomuʻa fakakaukau ki heʻenau ngaahi fehuʻí pea teuteu ke tali ia. (Kol. 4:6) Ko e fakatātaá, ʻe fifili nai ʻa e niʻihi: ‘Ko e hā ʻe fakahoko ʻi he Fakamanatú?’ ‘Ko e hā hono lōloá?’ ‘Ko e hā ʻa e vala ʻoku totonu ke tui ki aí?’ ‘ʻOku totongi ʻa e hū ki aí?’ ‘ʻE fai ai ha tānaki paʻanga?’ ʻI hono fakaafeʻi ha taha ki he Fakamanatú, ʻe lava ke tau ʻeke ange, “ʻOku ʻi ai haʻo fehuʻi?” Pea ʻe lava ke tau tali ha meʻa pē ʻoku hohaʻa nai ki ai ʻa e tokotahá. ʻE lava foki ke tau ngāueʻaki ʻa e vitiō Fakamanatu ʻa e Pekia ʻa Sīsuú mo e Ko e Hā ʻOku Fai ʻi ha Fale Fakatahaʻanga? ke tokoniʻi ha taha ke mahinoʻi ʻa e founga ʻoku fakahoko ai ʻetau ngaahi fakatahá. Pea ʻi he lēsoni 28 ʻo e tohi Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata! ʻoku ʻomai ai ʻa e ngaahi poini lelei ʻe lava ke tau vahevahe.

16. Ko e hā nai ʻa e toe ngaahi fehuʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e Fakamanatú?

16 Hili hono maʻu ʻe he faʻahinga mahuʻingaʻia foʻoú ʻa e Fakamanatú, ʻe toe ʻi ai nai ʻenau ngaahi fehuʻi. Te nau fifili nai pe ko e hā naʻe tokosiʻi pē ai (kapau naʻe ʻi ai) ʻa e faʻahinga naʻa nau kai ʻa e maá mo inu ʻa e uainé. Te nau fifili foki pe ʻoku tau kātoangaʻi tuʻo fiha ʻa e Fakamanatú. Pea te nau loto nai ke ʻiloʻi pe ko e kotoa ʻo e ngaahi fakataha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku fakahoko ʻi he founga tatau. Neongo ko e lahi ʻo e ngaahi poini ko ení naʻe lāulea ki ai lolotonga ʻa e malanga Fakamanatú, ko e kau haʻu foʻoú te nau fiemaʻu nai ha fakamatala fakaikiiki lahi ange. Ko e kupu ʻi he jw.org “Ko e Hā ʻOku Kehe Ai Hono Fakamanatu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová e Kai Efiafi ʻa e ʻEikí mei he Founga e Ngaahi Lotu Kehé?” ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tali ʻa e niʻihi ʻo ʻenau ngaahi fehuʻí. ʻOku tau loto ke fai ha meʻa pē ʻoku malava ke tau faí—ʻi he ki muʻa, lolotonga mo e hili ʻa e Fakamanatú—ke tokoni ki he ‘faʻahinga hehema totonú’ ke maʻu ʻaonga mei he kātoanga ko ení.—Ngā. 13:48.

TOKONI KI HE FAʻAHINGA ʻIKAI LONGOMOʻUÍ

17. ʻE lava fēfē ke tokoni ʻa e kau mātuʻá ki he faʻahinga ʻikai longomoʻuí? (ʻIsikeli 34:​12, 16)

17 Lolotonga ʻa e faʻahitaʻu Fakamanatú, ʻe lava fēfē ke tokoni ʻa e kau mātuʻá ki he faʻahinga ʻikai longomoʻuí? Fai ha tokanga anga-ʻofa kiate kinautolu. (Lau ʻa e ʻIsikeli 34:​12, 16.) Ki muʻa ʻi he Fakamanatú, fakapapauʻi ke fetuʻutaki ki he tokolahi taha ʻe ala lavá. Fakapapauʻi ange kiate kinautolu hoʻo ʻofá pea mo hoʻo holi ke tokoni kiate kinautolu ʻi ha faʻahinga founga pē ʻe malava. Fakaafeʻi kinautolu ke maʻu ʻa e Fakamanatú. Kapau te nau maʻu ia, talitali lelei loto-māfana kinautolu. Hili ʻa e Fakamanatú, fetuʻutaki maʻu pē ki he fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻofeina ko ení, pea tokonaki ha tokoni fakalaumālie pē ʻoku nau fiemaʻu ke nau toe foki mai ai kia Sihova.—1 Pita 2:25.

18. ʻE lava fēfē ke tau tokoni kotoa ki he faʻahinga ʻikai longomoʻuí? (Loma 12:10)

18 Ko e kotoa ʻi he fakatahaʻangá ʻe lava ke nau tokoni ki he faʻahinga ʻikai longomoʻui ʻoku nau maʻu ʻa e Fakamanatú. Anga-fēfē? ʻAki ʻa e fakafeangai kiate kinautolu ʻi he ʻofa, anga-lelei, mo e fakaʻapaʻapa. (Lau ʻa e Loma 12:10.) Manatuʻi ko e fanga sipi ʻofeina ko ení ʻoku nau toumoua nai ke foki ki ha fakataha. Mahalo naʻa nau ilifia naʻa ʻikai ke talitali lelei kinautolu. e Manatuʻi ke ʻoua te tau ʻeke ha ngaahi fehuʻi ʻe fakamaaʻi ai kinautolu pe fai ha ngaahi lea ʻe lava ke fakalotomamahi. (1 Tes. 5:11) Ko e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ko ení ko hotau ngaahi kaungātui. ʻOku tau fiefia ke toe lotu fakataha mo kinautolu!—Saame 119:176; Ngā. 20:35.

19. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻaonga ʻoku maʻu mei hono fakamanatu ʻa e pekia ʻa Sīsuú?

19 Ko e hā leva ka fai ai ha ofo ʻi hono fokotuʻutuʻu ʻe Sīsū ke tau kātoangaʻi ʻa e Fakamanatu ʻo ʻene pekiá ʻi he taʻu taki taha? ʻI heʻetau fai iá, ʻoku tau maʻu ʻaonga mei ai pea mo e niʻihi kehé ʻi he ngaahi founga lahi. (ʻAi. 48:​17, 18) ʻOku tupulekina ai ʻetau ʻofa kia Sihova mo Sīsuú. ʻOku tau fakahāhā ai ʻa e lahi ʻo ʻetau houngaʻia ʻi he meʻa kuó na fai maʻatautolú. ʻOku tau fakaivimālohiʻi ai hotau ngaahi vahaʻangatae mo hotau kaungātuí. Pea te tau tokoni nai ai ki he niʻihi kehé ke nau ako ki he founga ʻe lava foki ai ke nau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku ala maʻu ʻi he huhuʻí. ʻOfa ke tau fai kotoa leva ʻa e meʻa te tau malavá, ke hoko ʻo mateuteu ki he Fakamanatu ʻo e taʻu ní—ʻa e ʻaho mahuʻinga taha ʻo e taʻú!

ʻE LAVA FĒFĒ KE TAU . . .

  • teuʻi hotau lotó ki he Fakamanatú?

  • tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke maʻu ʻaonga mei ai?

  • tokoni ki he faʻahinga ʻikai longomoʻuí?

HIVA 18 Houngaʻia ʻi he Huhuʻí

a Ngāueʻaki ʻa e puha fekumi ʻi he jw.org ke kumi ki he ngaahi kupu mo e vitiō ʻoku lave ki ai ʻi he kupu ko ení.

b Sio ki he kupu “Fehuʻi mei he Kau Lautohí” ʻi he ʻīsiu ʻo e Taua Leʻo ʻo ʻEpeleli 2021.

d Sio ki he puha “ Fokotuʻu ki he Fekumí.”

e Sio ki he fakatātaá mo e puha “ Naʻe Fakafeangai Fēfē ʻa e Fakatahaʻangá?” Ko ha tokoua ʻikai longomoʻui ʻokú ne ongoʻi toumoua ke hū ki ha Fale Fakatahaʻanga, ka ʻokú ne ikuʻi ʻa e ongoʻi ko iá. ʻOku talitali lelei loto-māfana ia pea fiefia ʻi he feohí.

f FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Lolotonga hono kātoangaʻi ʻe he kakai ʻa Sihová ʻa e Fakamanatú ʻi ha feituʻu ʻe taha ʻi he māmaní, ko honau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi he ngaahi feituʻu kehe ʻo e māmaní ʻoku nau teuteu ki he kātoanga makehe ko iá.