1. Diesorọ Ẹkarophiyọ na vwọ dia ẹdẹ rọ ma ghanre vwẹ ukpe na? (Luk 22:​19, 20)

 VWỌ kẹ ihwo ri Jihova, Ẹkarophiyọ rẹ ughwu ri Kristi yen ẹdẹ rọ ma ghanre vwẹ ukpe na. Ọyen hẹ irueru vuọvo ri Jesu vwẹ iji kẹ idibo rọyen nẹ ayen ru. (Se Luk 22:​19, 20.) O vwo oboresorọ avwanre vwo rhẹro rẹ Ẹkarophiyọ na. Jẹ a ta ota kpahen evo usun rayen.

2. Diesorọ avwanre vwo rhẹro rẹ Ẹkarophiyọ na?

² Ẹkarophiyọ na cha avwanre uko vwo roro kpahan ọghanrovwẹ rẹ ọtanhirhe na. Ọ karophiyọ avwanre idjerhe sansan re se vwo dje ọdavwaro kpahen izobo ri Jesu. (2Kọ 5:​14, 15) O ji rhie uphẹn phiyọ ra vẹ iniọvo avwanre vwọ “bọn esegbuyota rẹ ohwohwo gan.” (Ro 1:​12) Kukpe kukpe, buebun rẹ iniọvo re dobọ rẹ uyono ẹra ji cha Ẹkarophiyọ na. Evo rhivwin bru Jihova rhe fikirẹ obo ra nabọ dede ayen wan. Fikirẹ oborẹ ihwo buebun ri dje omavwerhovwẹn phia nyori kugbe oborẹ ayen mrẹre, ọnana de mu ayen vwọ ton oyan phiyọ vwẹ idjerhe rẹ arhọ na. Enana yen oboresorọ Ẹkarophiyọ na vwọ dia irueru rẹ oghẹresan vwọ kẹ avwanre!

3. Idjerhe vọ yen Ẹkarophiyọ na vwo kuẹ iniọvo avwanre rehẹ akpọeje kuẹgbe? (Ni uhoho na.)

³ Ji roro kpahen oborẹ Ẹkarophiyọ na vwo kuẹ iniọvo avwanre rehẹ akpọeje kuẹgbe. Iseri ri Jihova vwẹ akpọneje kuomakuẹgbe ọke rẹ ọnre na de shekpotọ nu. Avwanre eje kerhọ kẹ ota rọ kanrunumuẹ ọtanhirhe na. Avwanre so une abọ ive, muẹ iwaini kugbe ibrẹdi na, je tanẹ “isẹ” phiyọ ẹrhovwo ra nẹ abọ ẹne. Ọnana yen oborẹ ikoko rẹ Iseri ri Jihova rehẹ akpọneje ruẹ tavwen ẹdẹ yena ki kuẹphiyọ. Wọ sa  vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma vwerhen Jihova vẹ Jesu te ọke rẹ ayen da mrẹ avwanre ri kuoma kuẹgbe muọghọ kẹ ayen vwẹ idjerhe nana?

4. Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

⁴ Vwẹ uyono nana, a cha fuẹrẹn enọ nana: Mavọ yen avwanre se vwo muegbe rẹ udu avwanre hẹrhẹ Ẹkarophiyọ na? Mavọ yen avwanre sa vwọ cha ihwo efa uko vwọ mrẹ erere norhe? Kugbe mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo re dobọ rẹ uyono ẹra ji? Ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana cha vwẹ ukẹcha kẹ avwanre vwo muegbe hẹrhẹ irueru oghẹresan nana.

MAVỌ YEN AVWANRE SE VWO MUEGBE RẸ UDU AVWANRE HẸRHẸ ẸKAROPHIYỌ NA?

5. (a) Diesorọ avwanre vwo roro kpahen ọghanrovwẹ rẹ ọtanhirhe na? (Une rẹ Ejiro 49:​7, 8) (b) Die yen wo yono vwo nẹ ividio na Diesorọ Jesu Vwo Ghwu?

⁵ Idjerhe ọvo rọ ma ghanre re se vwo muegbe rẹ udu avwanre hẹrhẹ Ẹkarophiyọ na yen, e vwo roro kpahan ọghanrovwẹ rẹ izobo ọtanhirhe ri Jesu Kristi. Avwanre che se sivwin oma avwanre vwo nẹ umwemwu vẹ ughwu ababọ rẹ ọtanhirhe ri Jesu-u. (Se Une rẹ Ejiro 49:​7, 8; ji ni ividio na Diesorọ Jesu Vwo Ghwu?) a Dede nẹ ọ ghwa dia obo re lọhọre vwọ kẹ Jihova kugbe Ọmọ ọghanghanre rọyen na-a, jẹ Jihova ru ọrhuẹrẹphiyotọ ri Jesu vwọ vwẹ arhọ rọyen kpahotọ fikirẹ avwanre. (Ro 6:​23) Re vwo roro kokodo kpahan obo ri Jihova vẹ Jesu vwo ze kẹ avwanre ye, ọdavwaro avwanre kpahen ọtanhirhe na kọ cha rhe ganphiyọ. Avwanre che roro kpahen erọnvwọn evo re pha ghanghanre ri Jihova vẹ Jesu ruru fikirẹ ọtanhirhe na. Ẹsosuọ, die yen ọtanhirhe na churobọ si?

6. Die yen ọtanhirhe na churobọ si?

⁶ Ọtanhirhe ọyen osa ra hware ra vwọ dẹ orọnvwọn rhivwin. A ma Adam rọ dia ọshare rẹsosuọ gbagba. Ro vwo ru umwemwu nu, uphẹn rẹ arhọ ri bẹdẹ ro vwori da rhe va abọ, ọtiọyen ji te emọ rọyen eje. Rọ sa vwọ hwosa arhọ ọgbagba rọ va Adam obọ, Jesu da vwẹ arhọ ọgbagba rọyen kpahotọ vwọ tan avwanre hirhe. Ọke ri Jesu vwọ hẹ otọrakpọ na, “o ru umwemwu-u, a je mrẹ ophiẹnvwe vuọvo vwẹ unu rọye-en.” (1Pi 2:​22) Jesu vwo ghwu nu, ọ da reyọ arhọ ọgbagba rọyen vwọ hwosa rẹ arhọ ọgbagba rẹ Adam ku kufia.​—1Kọ 15:45; 1Ti 2:6.

7. E rhọ yen edavwini evo ri Jesu hirharoku ọke ro vwọ hẹ otọrakpọ na?

⁷ Jesu vwọ hẹ otọrakpọ na, ọkieje yen o vwo nyupho rẹ Ọsẹ rọyen gbagba dede nẹ o hirharoku edavwini. Rọ vwọ hẹ omotete, Jesu vwomakpotọ kẹ usuon rẹ ọsẹ vẹ oni rọyen re dia ihworakpọ re gbare-e. (Lu 2:​51) Rọ vwọ hẹ eghene ọ sa dianẹ ọ sen ọnyẹ ro vwo jẹ ọghọ emuo kẹ ọsẹ vẹ oni rọyen yẹrẹ jẹ evun ẹfuọn kẹ Jihova. Ro vwo te omiragua re, Jesu yọnregan vwọso Eshu rọ dia Idẹbono na rọ davwenrọ ni rere o vwo jẹ evun ẹfuọn kẹ Ọghẹnẹ. (Mt 4:​1-​11) Eshu muegbe rọ vwọ nẹrhẹ Jesu ru umwemwu ro vwo jẹ osa rẹ ọtanhirhe na ẹhwa.

8. Edavwini efa vọ yen Jesu chirakon rọyen?

⁸ Jesu ji chirakon rẹ edavwini efa ọke ro vwo ruẹ iruo aghwoghwo rọyen vwẹ otọrakpọ na. Ivwighrẹn rọyen mukpahọn je davwẹngba rẹ ayen vwọ teyọn hwe. (Lu 4:​28, 29; 13:31) O chirakon ri jẹgba rẹ idibo rọyen. (Mk 9:​33, 34) Ro vwo hirharoku ọdavwini ọgangan, e hwere ehwe rẹ oja je reyọ vwọ jehwẹ. Ọyena vwọ wan nu, a da teyọn hwe vwẹ idjerhe rẹ ophọphọvwe. (Hib 12:​1-3) O chirakon rẹ ọdavwini rọ koba vwẹ akpeyeren  rọyen ababọ rẹ ochọnvwe ri Jihova. b​—Mt 27:46.

9. Die yen o fori ne izobo ri Jesu na mu avwanre vwo ru? (1Pita 1:8)

⁹ O phẹnre dẹn nẹ, Jesu rioja gangan ọ sa vwọ hwosa rẹ ọtanhirhe na. Siẹrẹ e de roro kpahan owenvwe ri Jesu vwori rọ vwọ vwẹ arhọ rọyen kpahotọ kẹ avwanre, o rhe fo nẹ ọnana mu avwanre vwo vwo ẹguọnọ okokodo kpahọn?​—Se 1 Pita 1:8.

10. Die yen Jihova ruru ri Jesu sa vwọ hwosa rẹ ọtanhirhe na?

¹⁰ Die yen Jihova vwo ze rere Jesu sa vwọ hwosa rẹ ọtanhirhe na? Jihova vẹ Jesu vwo uvi rẹ oyerinkugbe ra mrẹ vwo dje-e rọ dia vwẹ uvwre rẹ ọsẹ kugbe ọmọ. (Isẹ 8:​30) Di roro oborẹ oma ru Jihova rọ vwọ mrẹ Jesu ro chirakon rẹ ọdavwini ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ na. Aphro herọ-ọ nẹ ọ da Jihova mamọ rọ vwọ mrẹ Ọmọ rọyen ra davwen ni, ra senre je vwẹ oja re.

11. Djudje rẹ oborẹ oma ru Jihova ọke re vwo hwe Jesu.

¹¹ Ọmiọvwọn rẹ ọmọ ghwu vabọ jovwore riẹn odjadja re hirharokuẹ siẹrẹ ọmọ rẹ ohwo de ghwu. Avwanre vwo esegbuyota ọgangan kpahen evrẹnushi na, ẹkẹvuọvo, ọyena siẹ ọmiaovwẹ re hirharokuẹ no siẹrẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu-u. Udje nana cha avwanre uko vwo vwo ẹruọ rẹ oborẹ oma ru Jihova ọke rọ vwọ mrẹ Ọmọ rọyen ro vwo ẹguọnọ kpahen rọ rioja ji ghwu vwẹ ukpe rẹ 33 C.E. c​—Mt 3:​17.

12. Die yen avwanre se ru tavwen ẹdẹ rẹ Ẹkarophiyọ na ki te?

¹² Ghwe vwo nẹ ọke nana yanran re te ọke rẹ Ẹkarophiyọ na, o rhe fo nẹ wo ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ uyono romobọ yẹrẹ Ẹga Orua rọ ta ota kpahen ọtanhirhe na? Reyọ Ọbe Ehiahiẹ rẹ Iseri ri Jihova vwo ruiruo (ọ da herọ vwẹ ejajẹ wẹn) yẹrẹ ẹbe efa re mukpahen Baibọl na re sa cha wẹ uko vwọ hiẹ kpahen uyovwinrota na kodophiyọ. d Wọ me je nabọ nene ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ isese ri Baibol rẹ Ẹkarophiyọ na rọhẹ Ọbe Uyono rẹ Akpeyeren Avwanre vẹ Iruo Ruvie Na. Vwẹ ẹdẹ rẹ Ẹkarophiyọ na, wo jẹ ọ chọrọ owẹ ẹro wo vwo jẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Ẹga Urhiọke rẹ oghẹresan rẹ ẹdẹ yena ẹno-o. E de muegbe rẹ udu avwanre hẹrhẹ Ẹkarophiyọ na, kẹ avwanre sa nabọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo vwọ mrẹ erere norhe!​—Ẹzr 7:​10.

 CHA IHWO EFA UKO VWỌ MRẸ ERERE NORHE

13. Die yen orọnvwọn rẹsosuọ ro fori nẹ e ru ra vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa vwọ mrẹ erere vwo nẹ Ẹkarophiyọ na rhe?

¹³ Mavọ yen avwanre sa vwọ cha ihwo efa uko vwọ mrẹ erere nẹ Ẹkarophiyọ na rhe? Owọẹjẹ rẹsosuọ yen e vwo durhie ayen. Vwọba ihwo rẹ avwanre ghwoghwota kẹ ọkieje vwẹ iruo aghwoghwo na, e ji se si edẹ rẹ ihwo re che durhie phiyọ ọbe. E sa dia ihwo rẹ orua rẹ avwanre, ihwo ra vẹ ayen gbe ruiruo vwẹ asan ọvo, ihwo ra vẹ ayen gbe kpo isikuru kugbe ihwo efa. Ọ da tobọ dianẹ a vwẹ ọbe rẹ edurhie na kẹ ihwo-o, a je sa reyọ ilinki vwo durhie ayen womarẹ ifonu. Ihwo buebun sa rhe Ẹkarophiyọ na vrẹ oborẹ avwanre rorori.​—Agh 11:6.

14. Djudje rẹ obo rọ ghanre te re vwo durhie ohwo komobọ.

¹⁴ Wọ vwẹ ẹro ri phovwin vwo nẹ edurhie ru wo che durhie ohwo ru wo vugheri komobọ-ọ. Ẹdẹ ọvo, o gbe oniọvo aye ọvo unu mamọ rẹ ọshare rọyen rọ dia oseri-i, vwọ vuẹ nẹ ọyen jiroro rẹ ọyen vwọ vwomaba vwo kpo Ẹkarophiyọ na. Diesorọ o vwo gbe unu? Kidie o jiriro kẹ abọ buebun vwẹ ọke re wanre nẹ ọ ra ẹkẹvuọvo, ọ rhọnvwe ra-a. Die yen nẹrhẹ o wene ẹwẹn vwẹ udje nana? Ọ da ta: “E durhie uvwe komobọ,” o de djefiotọ nẹ ọkpako ọvo rọ dia ekogho na rọ vẹ ọyen gba riẹnriẹn oma mamọ yen durhie ọyen. Ọshare na de kpo Ẹkarophiyọ na vwẹ ukpe yena jẹ ra vwẹ ikpe efa re kpahenrọ.

15. Die yen o fori nẹ avwanre vwo vwẹ ẹwẹn siẹrẹ e de durhie ihwo kpo Ẹkarophiyọ na?

¹⁵ Vwo vwẹ ẹwẹn nẹ ihwo rẹ avwanre durhieri se vwo enọ rẹ ayen cha nọ​—ma rho ọ da dianẹ ayen je rhe emẹvwa rẹ avwanre siẹvo-o. Ọtiọyena, o yovwin siẹrẹ a da vwẹ ẹwẹn roro enọ rẹ ayen sa nọ ji muegbe rẹ ẹkpahọnphiyọ rayen phiyotọ. (Kọl 4:6) Kerẹ udje, evo se roro: ‘Die yen e che ru vwẹ Ẹkarophiyọ na?’ ‘Mavọ yen o che kri te?’ ‘Oka rẹ ewun vọ yen mi che kuphiyọ?’ ‘Me cha hwosa tavwen me ke sa ra?’ ‘Me cha jẹ arhọghọ me da ra?’ Siẹrẹ avwanre de durhie ohwo kpo Ẹkarophiyọ na, a sa nọ, “Wo vwo enọ ru wọ cha nọ?” Wo de  ru ọyena nu gba kpahenphiyọ enọ rọ nọre na. A je sa reyọ ividio rẹ Karophiyọ Ughwu ri Jesu kugbe Die Yen E Ruẹ Vwevunrẹ Ọguan Ruvie? vwọ cha ohwo na uko vwo vwo ẹruọ rẹ obo re ruẹ emẹvwa avwanre wan. Uyono 28 rẹ ọbe ri Vwo Omavwerhovwẹn Bẹdẹ! na ji vwo ẹkpo eghanghanre ra vẹ ohwo na je sa ta ota kpahen.

16. Enọ efa vọ yen ihwo re rhe Ẹkarophiyọ na je sa nọ?

¹⁶ Ẹkarophiyọ na de kuphiyọ nu, ihwo re durhieri na se vwo enọ efa rẹ ayen cha nọ. O se gbe ayen unu nẹ imihwo krẹn yẹrẹ ohwo vuọvo nama re vwẹ ibrẹdi na yẹrẹ da vwẹ iwaini na-a. Uchabọ rẹ avwanre ruẹ Ẹkarophiyọ na ji se gbe ayen unu. Ayen sa guọnọ riẹn sẹ idjerhe vuọvo na yen Iseri ri Jihova vwo ruẹ emẹvwa rayen. Dede nẹ e djunute buebun rẹ ẹkpo nana vwẹ ota rẹ Ẹkarophiyọ na, jẹ ihwo re durhieri na sa guọnọ nẹ e djefiotọ kpobarophiyọ kẹ ayen. Uyovwinrota na “Diesorọ Oborẹ Iseri ri Jihova Ruẹ Emu Ovwọnvwọn rẹ Ọrovwori na Vwọ Fẹnẹ Oborẹ Ẹga Efa Ruo Wan?” rọhe jw.org sa cha avwanre uko vwọ kpahenphiyọ evo usun rẹ enọ rayen. Avwanre guọnọ ru obo re se ru eje vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo ri vwo “omamọ ẹwẹn” vwọ mrẹ erere vwo nẹ Ẹkarophiyọ na rhe​—tavwen ọ ke tonphiyọ, e de ruẹ Ẹkarophiyọ na kugbe ọke ro de kuphiyọ nu.​—Iru 13:48.

VWẸ UKẸCHA KẸ IHWO RE DOBỌ RẸ UYONO ẸRA JI

17. Mavọ yen ekpako sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo re dobọ rẹ uyono ẹra ji? (Izikiẹl 34:​12, 16)

¹⁷ Vwẹ uvwre rẹ ọke rẹ Ẹkarophiyọ na, mavọ yen ekpako sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo re dobọ rẹ uyono ẹra ji? Djephia nẹ wo vwo ẹguọnọ rayen. (Se Izikiẹl 34:​12, 16.) Tavwen ẹdẹ rẹ Ẹkarophiyọ na ki te, davwen wo se ihwo ru wo se se eje. Jẹ ayen riẹn nẹ wo vwo ẹguọnọ rayen, nẹ wo vwo owenvwe wo vwo ru obo ru wo se ru eje vwọ cha ayen uko. Durhie ayen kpo Ẹkarophiyọ na. Ayen da rhe, nabọ dede ayen sasasa. E de ru Ẹkarophiyọ na nu, wọ me rha nokpẹn rẹ iniọvo nana re pha ghanghanre na, wọ me je davwẹngba vwo ru obo ru  wo se ru eje vwọ cha ayen uko vwo sikẹrẹ Jihova ji rhivwin bro rhe.​—1Pi 2:​25.

18. Mavọ yen avwanre eje sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo re dobọ rẹ uyono ẹra ji? (Rom 12:10)

¹⁸ Iniọvo ukoko na eje sa vwẹ ukẹcha kẹ ihwo re dobọ rẹ uyono ẹra ji re rhe Ẹkarophiyọ na. Vwẹ idjerhe vọ? Ọyen ọ re vwo dje ẹguọnọ, uruemuesiri kugbe ọghọ vwọ kẹ ayen. (Se Rom 12:10.) Karophiyọ nẹ ọ sa dianẹ ọ bẹn kẹ iniọvo na rẹ ayen vwọ rhoma rhe uyono. Ọ sa dianẹ oshọ mu ayen nẹ a cha nabọ dede aye-en. e Ọtiọyena, wọ nọ enọ re cha nẹrhẹ oma vo ayen yẹrẹ ta eta re sa nẹrhẹ ayen she ọkuọrọ-ọn. (1Tẹ 5:​11) Ayen iniọvo rẹ avwanre. Oma vwerhen avwanre nẹ ayen rhoma vwomaba avwanre ga Ọghẹnẹ kugbe!​—Un 119:176; Iru 20:35.

19. Erere vọ yen no cha siẹrẹ e de ruẹ Ẹkarophiyọ rẹ ughwu ri Jesu?

¹⁹ Oma rha vwerhen avwanre nẹ Jesu ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ avwanre vwo ru Ẹkarophiyọ rẹ ughwu rọyen kukpe kukpe? E de ru ọtiọyen, o che fierere kẹ avwanre kugbe ihwo efa vwẹ idjerhe buebun. (Aiz 48:​17, 18) Ọnana cha nẹrhẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Jihova vẹ Jesu ganphiyọ. Ọ je nẹrhẹ avwanre djephia nẹ e vwo ọdavwaro kpahen oborẹ ayen ru kẹ avwanre. Ọ cha nẹrhẹ oyerinkugbe ra vẹ iniọvo avwanre vwori kpẹkpẹ phiyọ. Ọ je sa nẹrhẹ a vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa ayen vwo yono kpahen oborẹ ayen sa vwọ rhiavwerhen rẹ ebruphiyọ rẹ ọtanhirhe na. E jẹ avwanre ru obo re se ru eje vwo muegbe hẹrhẹ Ẹkarophiyọ rẹ enukpe na, rọ dia ẹdẹ rọ ma ghanre kparobọ vwẹ ukpe na!