Zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, zaˬ miˬ aˬ buˇ˗ahˇ haw teˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Bo liˇbiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˇ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Haˬsuiˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tiˬ deuˬ na˗aˬ zaˬ yo aˬ li deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ na maˬ tseˇ dzehˬ ma lehˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ shaˇ dawˆ ziꞈ taˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ meh.” a Taiˬgʼawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Sahˇshehˬ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Nga maꞈ˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ gaˇ maˬ bi suˬ saˬ laˇ˗a. Zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ neh zaˬ miˬ aˬ buˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ naˇ aˬ cawˬ haw teˬ˗eu meh.” Tiˬ deuˬ na naˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ niˇ gʼa ngehˬ niˇ gʼa˗ehˇ haw teˬ˗eu meh.

Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ neh huiˬ laˇ˗euˬ maˬ kaˬ, zaˬ yo aˬ li deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ˗eu lehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ laˆ byoˆ nya meh. (Eˇpeˇsu 4:22-24) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ, teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu nga? Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga? Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ nehˬ˗eu paw aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mehˬ nehˬ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu nga?

Zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya dui dui˗eu Aˬda pyeuꞈ˗eu miˇ neh zaˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw dui dui˗eu aˬ buˇ deuˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ taˬ huiˬ nehˬ˗eu nga lehˇ haw ma.

Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ ni mˇ nehˬ. Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ maˬ  ehˇ, zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ duˇ ni beh taˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:27) Yeˬhawˇbaˬ zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ taꞈ˗ehˇ dzehˬ ni, zaˬ siˬ nui gahˇ dzehˬ ni maˬ beh taˬ˗aˬ. Beh ngeh myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗aˬ. (2 Laˬsaˬbaˬ 19:7) Jaˇliꞈ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nya ni, Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya ni, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ beh nehˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jah˗eu zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ poeˬ tiˬ kawˆ di taˬ˗eu meh. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ sahˬ paˬ hawˇ˗eu piˇ ma ya geuꞈ leˇ˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jiˇ keuˬ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 1:1) Teu gaˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ naˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ neh. Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ Laˬkeˬlaˇ hawˇ˗eu Haˬnahˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 30:22; 1 Saˬmeuˬlaˆ 1:10, 11, 19, 20) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ bi boꞈ ahˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma je, Aˬbyaˬhaˬ Yeˬhawˇbaˬ neh miˬ zaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 21:12-14) Sahˬ paˬ Daˬbiˇ jiˇ Aˬbiˇgeˬlaˆ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Aˬbiˇgeˬlaˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh bi ngehˬ le nyaˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 25:32-35) Mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗eu Yeˬsuˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma Maˬliˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 2:3-10) Gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu heu neh, taˬ huiˬ nehˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ nui ma taˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ Eˇbaˆ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ bi haw piˇ shaw˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:28) Heu gaˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ Eˇbaˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Aˬdaˬ taꞈ˗ehˇ teˬ˗eu lehˇ maˬ haw˗eu uˬ taꞈ, Aˬdaˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu lehˇ haw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ sahˬ paˬ hawˇ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, bawˇlawˇpeh ma Diˬboˇlaˬ hawˇ˗eu Huˇlaˬdaˬ˗ahˇ gaˇ biꞈ˗euˬ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 4:4-9; 2 Sahˬpaˬ 22:14-20) Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ bi mˇ luꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ deuˬ na˗a, tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ deuˬ na˗aˬ Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ mˇ˗eu meh. Bawˬdzaˬnymˇ tsoˆ gaˇ, saˇ naˇ˗euˬ iˇ kahˇ aˇ baˇ mawˇ kawˇ boꞈ gaˇ, Bawˬdzaˬnymˇ laˆ muiˬ laˆ saˆ gaˇ laˆ saˆ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na naˇ Beˬdeˬlaˇ maˬ ngeuˇ naˇ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ dawˬ yuˇ paˇ gaˇ mˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ bi byah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, guiˇ maꞈ maꞈ ma pyeuꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ heu deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu meh. (Ja ceuˬ 68:11) Heu gaˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ maˬ jahˇ nya nga, gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ nga lehˇ maˬ haw˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh.

Mehˬ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ nya˗eu nga?

Mehˬ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ mˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ luꞈ miˇ˗a laˬ lehˇ ya siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ dawˇ coe ni ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Ehˇsaꞈ˗le deh˗eu caˆ heu naˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nawˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ jaˆ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu cawˬ deuˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoe˗awˇ pyehˆ tseˇ nya meh. Aˬ joˆ˗ehˇ pyehˆ tseˇ nya˗eu nga?

Muiˬ˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ. (Dawˬdaˬ 18:17) Aˬ dui nui ma taˬ nya˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ bi jaˆ˗eu, cawˬ deuˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya˗eu meh. “Nawˇ ngaˬ˗ahˇ ngaˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ nga lehˇ noeˬ nya? Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ taˬ huiˬ nehˬ laꞈ nya lehˇ noeˬ ngaˇ laˬ? Ngaˇ laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jaˆ ngaˇ laˬ?” Cawˬ deuˬ nawˬ˗ahˇ tiˬ tsahˇ na ya laˆ paˇ nga lehˇ ehˇ laˇ naˇ nui ma taˬ pehˇ. Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗awˬ.

Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nehˬ luꞈ miˇ˗a laˬ lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu meh. (Heˬbyehˇ 4:12) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ zaˬ yo aˬ li deuˬ hawˇ˗eu yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nehˬ˗eu zaˬ yo aˬ li deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ nya˗eu meh. Zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yawˬ ha neh noeˬ lehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laˆ paˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ tiˬ deuˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ toeˬ ceh˗awˇ maˬ ehˇ˗eu gʼaˇ duˬ saˇ tiˇ ya taˬ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ pyehˆ tseˇ ngeh Jaˇliꞈ gʼawˬ mya deuˆ˗ahˇ ya zmˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ noeˬ˗eu jeˬ, haw˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 1 Beˬtuˆluˆ 3:7-ahˇ miˬ zaˬ deuˬ˗aˬ “kʼaˬ dzeˇ zaˬ naˆ maˬ tseˇ gʼaˬ baˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. b Heu naˇ miˬ zaˬ deuˬ˗aˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ naˆ maˬ tseˇ zaˬ siˬ nui gahˇ teˬ dzehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a.  Gaˬlaˬtiˆ 3:26-29 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Beˬtuˆluˆ˗euˬ dawˬ dzaˇ˗i tiˬ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ mˬ kʼoeˇ taˆ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ bi uˆ lahˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, tseˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu uˬ taꞈ, muiˬ˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ naˇ haˬ tseˇ naˇ, mehˇ nmˇ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ taˬ huiˬ nehˬ nya laˇ˗eu meh.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

Nui gaˬ keuˆ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu jiˇ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ nehˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mehˬ nehˬ luꞈ˗eu nga? Mˇ mehˬ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ja sawˇ ma.

Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ naˇ dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ Loˇmaˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ ngeh mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ yaw myaˬ gʼaˬ˗ahˇ ja ceuˬ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 16:12) Pawˇluˆ˗euˬ sahˬ boꞈ teu˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gui byaˬ ngeh mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Teu loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ luꞈ˗awˇ, muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ mˇ mawˇ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ taˬ huiˬ nehˬ laꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh ja ceuˬ nehˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ loꞈ luꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taˆ lehˇ tsaˬ leˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.—Dawˬdaˬ 15:23.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ja ceuˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? ‘Nya˗eu lehˇ ngaˇ’ lehˇ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ ja ceuˬ laˇ ngeh, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ Jeˬsiˬkaꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mehˬ bawˬ˗ahˇ zaˬ deuˬ ciˬ cuˇ ni nuiˇ nya ni mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ sheuˬ leꞈ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ laˆ baw˗awˇ ja ceuˬ nehˬ naˇ, gʼaˬ ahˇ dzehˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ja ceuˬ nehˬ ngeh, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngaˇ˗aˬ aˇ poeˬ baw miˇ˗a. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ ngaˬ˗ahˇ loˬ ngaˇ lehˇ noeˬ leˇ˗eu meh.

 Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ. Taˬ aw˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ ahˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗eu meh. Nui noeˬ nui duˇ biꞈ laꞈ ngeh jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Joˬlaˬdoˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ keuˆ nya ni caw ba nehˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Tiˬ poˆ na mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ deuˬ na, mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li gʼawˬ mya gʼaˬ naˆ maˬ tseˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ myahˇ laꞈ˗euˬ meh.” Aˇ muˇ deuˬ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ gʼawˬ mya gʼaˬ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ mya ni siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Baˇ˗laiˇyahˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jawˇ gaˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ uˬ taꞈ, puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ heu deuˬ ahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ neh bi caw ba.”

Zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Ehˇgʼoꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ heu naˇ, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw doe nya ni aˬ cawˬ jawˇ paw neh jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ nehˬ nya ni caw ba nehˬ nya.” (Dawˬdaˬ 1:5) Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ loꞈ˗ehˇ maˬ ya mˇ caw˗euˬ naˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ, siˬ nya˗eu jeˬ biˇ paˆ nehˬ laꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ nehˬ nya meh.

Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dzaw nehˬ. Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ dzaw nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ maˬ jawˇ ngeh tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ nyehꞈ tehˬ nya ni mehˬ nehˬ˗eu meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu tsoˆ˗eu paw maˬ ehˇ, haw teˬ laˆ saˆ˗eu paw maˬ ehˇ, caw ba nya ni mehˬ nehˬ taˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ caˆ keu ka deuˬ˗ahˇ jiˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ taˬ˗eu meh. Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ kʼawꞈ ni sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ laˆ saˆ˗eu paw maˬ ehˇ, zeuˇ˗eu paw maˬ ehˇ, jaˇ laˇ nyehꞈ tehˬ˗eu paw maˬ ehˇ, kahˬpyuˇteuˬ Poꞈgaˬ˗lamˬ heu paw maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya laˇ ni mehˬ nehˬ taˬ˗eu meh. Heu naˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ bym meh, byehˆ meh lehˇ ha geuꞈ˗eu gaˇ kawˆ uˬ taꞈ, nui ma taˬ coeˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ dzaw mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh mehˇ nmˇ nui deuˬ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tsoˆ˗eu paw mˇ dzaw shaˇ dzaw taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ deuˬ na uˬ jeˬ jaˬ lehˇ ya puˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ tsoˆ kʼoꞈ nehˬ nya˗eu meh. Tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzaw taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jiˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ nui deuˬ˗ahˇ paˇ dzaw nehˬ nya˗eu meh. Dzaw nehˬ laꞈ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ pyeuꞈ˗eu Jehˇniˬpeuˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Bawˬdzaˬnymˇ tiˬ nymˇ tsoˆ luꞈ ngeh ngaˬ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ ja ceuˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw ngaˇ, nui ma taˬ coeˇ ngaˇ lehˇ noeˬ laˇ nya. Mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ ya mˇ taꞈ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.”

Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ gaˬ˗eu ma. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu ma. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:1, 2) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya mˇ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ ngehˬ gʼeh nehˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ siˬ leˇ naˇ aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma. Baˬnaˬsaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗awˇ siˬ keuˇ ni bi gʼeh laˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ tiˬ byah ni jawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ heu laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.” Taiˬgʼawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Nui jah jiˇ ziꞈ laˇ miˇ˗a. Aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ˗eu heu˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dzehˬ laˇ nya.”

Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw˗awˇ, aˬ yawꞈ mˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ gaˇ ya mawˇ ngeh aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ leˇ paˬ nga. (Dawˬdaˬ 27:11) Saˬkawˇlehˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Beˬyaˬmiˬ lehˇ kuˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu meh. Teu miˇ neh mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ oe ngeh, laꞈ nyiˇ paw maˬ za nya˗eu jeˬ˗ahˇ bi za mawꞈ nya.” Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ yaw zeu baw˗awˇ nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu heu neh kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗uˇ.—Loˇmaˆ 12:10.