Unaupa cheukhat cu pa pawl nih nu pawl a ding loin a pehtlaimi nunphung in a ṭhangmi an si. Tahchunhnak ah, Bolivia i peng zohkhenhtu Hans nih hitin a ti: “Pa cheukhat cu pa an sinak i uanthlar awkah tha a pemi nunphung in a ṭhangmi an si. Mah pa hna nih nu pawl nakin kan sang deuh tiah an zumh i nu pawl kha upatnak ngei loin an pehtlaih hna.” Taiwan i Khrihfa upa Shengxian nih hitin a ti: “Ka umnak ah pa tam deuh nih nu pawl cu chawlehnak kongkau ah an i thlak awk a si lo tiah an ruah. Cucaah pa pakhat nih nu pakhat ruahnak kong a chim sual ahcun a hawile nih amah kha an zohchuk.” Pa cheukhat nih cun nu pawl kha aa thei tuk lomi lam in duhdanhnak ngei in an pehtlaih hna. Tahchunhnak ah, nu pawl upatnak a langhter lomi caponak bia hna an chim.

Lunglawm awk ngai a simi cu zei bantuk nunphung in a ṭhangmi an si hmanh ah pa pawl nih thlennak an tuah khawh. Nu nakin kan sang deuh timi ruahnak kha an hloh khawh. (Efe. 4:22-24) Jehovah an i zohchunhnak thawng in cutin an tuah khawh. Hi capar ah Jehovah nih nu pawl kha zeitindah a pehtlaih hna, unaupa hna nih Jehovah bantuk in nu pawl kha zeitindah an pehtlaih khawh hna i Khrihfa upa pawl nih unaunu pawl cung ah upatnak langhternak kong ah zeitindah zohchunh awk ṭha an chiah khawh? timi kong kan i ruah hna lai.

Jehovah Nih Nu Pawl Kha Zeitindah A Pehtlaih Hna?

Nu pawl zeitindah pehtlaih ding a si timi kong ah Jehovah nih zohchunh awk ṭha a chiah. Zangfahnak a ngeimi Pa a si caah a fale dihlak kha a kan dawt. (Johan 3:16) Zumhfekmi unaunu pawl cu a caah a sunglawimi a fanule bantuk an si. Jehovah nih nu pawl cung ah dawtnak le upatnak a langhter ning kong kha ruathmanh.

Duhdanhnak ngei loin a pehtlaih hna. Jehovah  nih nu le pa he amah muikeng in a kan ser. (Gen. 1:27) Pa pawl kha nu pawl nakin fimnak asiloah thiamnak tam deuh ngeih ding in a ser hna lo i nu pawl nakin pa pawl kha a sunsak deuh hna lo. (2 Chan. 19:7) Baibal biatak hngalhthiam khawhnak le a ṭha tukmi a sining hna kha i zohchunh khawhnak kha aa tluk tein a pek hna. Jehovah nih a cung ah zumhfek tein a ummi nu le pa he a sunsak dih hna. Vawleicung paradis ah zungzal a nung dingmi le vancung ah siangpahrang le tlangbawi rian a ṭuan dingmi hna lak ah nu he pa he an i tel. (2 Pet. 1:1) Jehovah nih nu pawl kha duhdanhnak ngeih in a pehtlai hna lo ti cu a fiang ko.

An chimmi ngaihpiak hna. Jehovah cu nu pawl ruahnak le an tonmi harnak hna kong ah siaherhnak a ngei. Tahchunhnak ah, Rachel le Hannah thlacamnak kha a ngaihpiak hna i a leh hna. (Gen. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20) Jehovah nih nu pawl ruahnak cheuhnak a ngaimi pa pawl kong kha Baibal ah ṭial ding in thaw a chuah hnawh hna. Tahchunhnak ah, a nupi Sarah bia ngaih ding in Jehovah nih lamhruainak a pek tikah Abraham nih a ngaih. (Gen. 21:12-14) Siangpahrang David nih Abigail chimmi kha a ngai. Amah he biaruah awkah Jehovah nih Abigail kha a thlah tiah a ruah. (1 Sam. 25:32-35) A Pa sining tling tein aa zohchunhmi Jesuh nih a nu Mary chimmi bia kha a ngai. (Johan 2:3-10) Jehovah nih nu pawl kha an bia kan ngaihpiak hnanak thawng in an cung ah upatnak langhter hna seh ti a kan duh ti kha mah nih a langhter.

A zumh hna. Tahchunhnak ah, vawleicung pumpi zohkhenhnak rian bawmh ding in Jehovah nih Evi kha rian a pek. (Gen. 1:28) Cutin a tuahnak thawng in a vapa Adam nakin a nauta deuh in a hmu lo i bawmtu in a hmuh ti kha a langhter. Biaceihtu le siangpahrang pakhat i tel in a miphun ruahnak cheutu ding ah Deborah le Huldah timi profet pahnih kha rian a pek hna. (Biac. 4:4-9; 2 Si. 22:14-20) Tuchan zong ah Jehovah nih Khrihfa nu pawl kha a rian ṭuan ding in rian a pek hna. Mah zumhfekmi unaunu hna cu thawngthanhtu, hmaikal le missionary in rian an ṭuan. Biakinn le zungṭengnge saknak, remhnak le design suainak hna ah an bawm hna. An lak ah cheukhat cu Bethel ah rian an ṭuan i a dang cu RTO ah holhlehnak rian an ṭuan. Mah unaunu hna cu Jehovah nih aa tinhnak tlinter awkah a hmanmi ralkapbu nganpi bantuk an si. (Salm 68:11) Jehovah nih nu pawl kha a der thawmmi le san a tlai lomi in a hmu hna lo ti cu a fiang ko.

Nu Pawl Kha Jehovah Bantuk In Pehtlaih Hna Awkah Unaupa Hna Nih Zeitindah An Cawn Khawh?

Unau pa hna, Jehovah bantuk in Khrihfa unaunu pawl kan pehtlai hna maw ti hngalh awkah nan ruahnak le nan tuahsernak hna kha hmaan tein nan i dothlat a hau. Cutin tuah awkah bawmhnak a herh. Siibawi pakhat nih X-ray thlaknak in mi pakhat cu lung zawtnak a ngei maw ngei lo ti a hngalh khawh. Cu bantuk in nu pawl intuarnak kong he aa tlaiin Jehovah bantuk hmuhnak kan ngei maw, ngei lo ti i dothlat awkah hawikom ṭha le Baibal nih a kan bawmh khawh. Mah bawmhnak hmuh awkah zeidah kan tuah khawh?

Na hawikom ṭha pawl kha hal hna. (Ptb. 18:17) Kan zumh khawhmi le zaangfahnak a ngei i a tlari tein a ummi kan hawi pakhat kha hitin kan hal khawh: “Unaunu hna kha zeitindah ka pehtlaih hna tiah na ruah? Unaunu pawl kha ka upat hna tiah na ruat maw? Ṭha deuh in pehtlaih hna awkah ka tuah khawhmi thil cheukhat a um maw?” Na hawikom nih na ṭhancho a herhmi kong kha aan chimh ahcun a bia al hlah. Mah canah na tuah a herhmi thlennak hna kha lungtho tein tuah.

Baibal kha hlathlai. Unaunu pawl ṭha tein kan pehtlaih hna maw ti hngalh awkah a ṭha bikmi lam pakhat cu Baibal hmang in kan lungput le kan tuahsernak i dothlat kha a si. (Heb. 4:12) Baibal kan hlathlai tikah nu pawl ṭha tein a pehtlaihmi le ṭha tein a pehtlaih lomi pa pawl kong hna kha kan theih. An tuahsernak le kan tuahsernak hna kha kan tahchunh khawh. Nu pawl kong he aa tlaiin kan hmuhnak a palhmi i silhnalh awkah Baibal caang pakhat lawng hman ti bantuk kha kan i ralrin a hau. Mah canah pa pakhat nih nu pakhat zeitindah a pehtlaih awk a si timi kong a langhtermi Baibal caang tampi kha kan ruah awk a si. Cutin kan tuahnak thawng in Pathian nih nu pawl a hmuh hna ning kha kan hngalhthiam khawh. Tahchunhnak ah, 1 Peter 3:7 nih nu pawl kha “a der deuhmi an si kha philh hlah u” tiah a ti. b Mah cu pa nakin nu pawl cu fimnak  asiloah thil ti khawhnak an ngei deuh lo a ti duhnak a si maw? A si hrimhrim lo! Galati 3:26-29 ah a langtermi Peter chimmi bia kha tahchunh hmanh. Jehovah nih vancung ah Jesuh he uktu ṭuanṭi ding in nu he pa he a thim hna tiah a ti. Baibal kan hlathlai i nu pawl pehtlai ning he aa tlaiin kan hawikom ṭha sinah ruahnak cheuhnak kan hal hna ahcun unaunu pawl cung ah upatnak kan langhter khawh lai.

Khrihfa Upa Pawl Nih Unaunu Pawl Cung Ah Zeitindah Upatnak An Langhter Khawh?

Dawtnak in a ngeimi Khrihfa upa pawl an i zohchunh hnanak thawng in unaupa hna nih unaunu pawl kha upatnak he pehtlaih ding in an cawn khawh. Khrihfa upa pawl nih unaunu pawl cung ah zeitindah upatnak an langhter khawh? An langhter khawh ning lam cheukhat kha ruathmanh.

Unaunu pawl kha an thangṭhat hna. Lamkaltu Paul nih Khrihfa upa pawl caah zohchunhawk ṭha a chiah. Rom Khrihfabu sin a cakuat ah unaunu cheukhat kha a thangṭhat hna. (Rom 16:12) Khrihfabu nih Paul cakuat an rel tikah unaunu pawl cu zeitluk in dah an i nuamh lai ti kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Cu bantuk in tuchan zong ah Khrihfa upa pawl nih sining ṭha a ngeimi le Jehovah caah fakpi in rian a ṭuanmi unaunu pawl kha an thangṭhat ve hna. Unaunu pawl nih a kan upat i a kan sunsak timi ruahnak an ngei. Khrihfa upa pawl thangṭhatnak bia cu zumhfek tein Jehovah an biak peng khawh nakhnga unaunu pawl nih an herhmi he aa tlak tukmi a si kho men.—Ptb. 15:23.

Unaunu pawl an thangṭhat hna tikah Khrihfa upa pawl nih a hmaan ning tein le cuset khaset ti in an thangṭhat hna awk a si. Zeicah? Jessica timi unaunu nih hitin a ti: “Unaupa pawl nih ‘naa zuam tuk’ unaunu tiah an kan timi cu a ṭha tuk. Asinain pumhnak ah kan fale dai tein an um nakhnga kan cawnpiakmi hna asiloah Baibal kan cawnpiakmi pakhat aa pumh khawh nakhnga kan bawmhmi bantuk cuset khaset timi ruang ah an kan thangṭhat tikah thazaang  tamdeuh kan hmu.” Khrihfa upa pawl nih unaunu pawl kha cuset khaset tein an thangṭhat hna tikah unaunu pawl nih Khrihfabu nih an kan herh i an kan sunsak timi ruahnak an ngei.

Unaunu pawl bia kha an ngaih. Aa toidormi Khrihfa upa pawl nih anmah lawng si loin midang zong a ṭhami ruahnak an ngei ti kha an hngalh. Mah bantuk Khrifa upa pawl nih unaunu pawl kha an ruahnak an hal hna i an chimmi kha ṭha tein an ngaihpiak hna. Cutin tuahnak nih unaunu pawl kha thazaang a ngeihter hna i Khrihfa upa pawl zong ṭhathnemhnak an hmu. Zeitindah? Bethel ah rian a ṭuanmi Gerardo timi Khrihfa upa nih hitin a ti: “Unaunu pawl ruahnak ka halmi hna nih ka rian kha ṭha deuh in ṭuan khawh awkah a ka bawmh ti kha ka hngalh. A caan ah unaunu pawl cu unaupa tam deuh nak hmanh in Pathian rian an ṭuannak caan a sau deuh.” Khrihfabu ah unaunu tampi cu hmaikal an ṭuan caah an hmunhma ah a ummi hna kong kha tampi an hngalh. Bryan timi Khrihfa upa pakhat nih hitin a ti: “Unaunu pawl cu bupi nih a herhmi sining ṭha le thiamnak tampi an ngei. Cucaah an hmuhtonnak in ṭhathnemhnak kan hmu.”

Fimnak a ngeimi Khrihfa upa hna nih cun unaunu pawl chimmi kha zei rel loin an um lo. Zeicah? Edward timi Khrihfa upa nih hitin a ti: “Unaunu pekmi ruahnak cheuhnak le hmuhtonnak nih unaupa pakhat kha thil sining ṭha tein hngalhthiam awk le midang intuarnak kha ṭha deuh in hngalhthiam awkah a bawmh khawh.” (Ptb. 1:5) Khrihfa upa nih unaunu ruahnak cheuhnak kha a zulh lo hmanh ah ruahnak a cheuh ca le a hngalhmi kong hna a chimh caah lawmhnak bia a chim khawh.

Unaunu pawl kha an cawnpiak hna. Thleidan thiamnak a ngeimi Khrihfa upa nih cun unaunu pawl cawnpiak awkah caanṭha an kawl. Tahchunhnak ah, tipil a ingmi unaupa an um lo ahcun lohmun rianṭuannak tlangtlak awkah unaunu pawl kha an cawnpiak khawh hna. Biakinn saknak le zohkhenhnak ah thilri hman ning zong an cawnpiak khawh hna. Bethel ahcun unaunu pawl kha thil remhnak, thil cawknak, tangka cazin tlaihnak le computer program ti bantuk rian a phunphun caah an cawnpiak hna. Khrihfa upa pawl nih unaunu pawl an cawnpiakmi hna nih unaunu pawl kha rian a thiammi le bochan awk a tlakmi in an hmuh hna ti kha a langhter.

Unaunu tampi nih Khrihfa upa sinin an hmuhmi cawnpiaknak kha midang bawmhnak caah an hman. Tahchunhnak ah, unaunu cheukhat nih innsaknak kong he aa tlaiin an hmuhmi cawnpiaknak kha hmang in leiser ral a tongmi hna kha inn an sakpiak hna. Zapi lak phungchimnak kong he aa tlaiin cawnpiak a simi unaunu pawl nih a dang unaunu pawl kha an cawnpiak chin ve hna. Cawnpiaktu Khrihfa upa pawl kong he aa tlaiin unaunu pawl nih zeitindah an ruah? Jennifer timi unaunu nih hitin a ti: “Biakinn saknak rian kaa tel lioah a kan zohkhenhtu unaupa nih a caanpe in a ka cawnpiak. Ka ṭuanmi rian kha aa cinken i a ka thangṭhat. Sunsakmi le bochan awk tlakmi ka si timi ruahnak a ka ngeihtermi he rian ka ṭuanṭi caah kaa nuam tuk.”

Chungkharmi Bantuk In Unaunu Pawl Pehtlaihnak In Hmuhmi Ṭhathnemhnak

Jehovah nih zumhfekmi unaunu pawl a dawt hna bantuk in kannih zong kan dawt ve hna. Cucaah kan chungkharmi bantuk in kan pehtlaih hna. (1 Tim. 5:1, 2) Anmah he Jehovah biakṭi kha tinvo sung in kan hmuh i kan i uangthlar. Cun kan dawt hna i kan bawmh hna ti an hngalh tikah kan i lawm tuk. Vanessa timi unaunu nih hitin a ti: “Lungthinlei in thazaang a ka pemi unaupa tampi an ummnak Jehovah bupi chungtel ka si ve caah kaa lawm tuk.” Taiwan ah a ummi unaunu pakhat nih hitin a ti: “Jehovah le a bupi nih nu pawl kha an kan sunsak i kan ruahnak kha biapi ah an kan chiahpiak caah kaa lawm tuk. Mah nih ka zumhnak a fehter i Jehovah bupi chungtel ka sinak kha a ka sunsakter chinchin.”

Zumhfekmi Khrihfa pa hna nih amah bantuk in nu pawl an pehtlaihmi hna a hmuh tikah Jehovah cu zeitluk in dah aa lawm lai. (Ptb. 27:11) Scotland ah a ummi Benjamin timi Khrihfa upa nih hitin a ti: “Tuchan kan vawlei ah pa tampi cu nu pawl cung ah upatnak an ngei lo. Cucaah Biakinn ah aa pummi kan unaunu pawl nih upatmi le dawtmi kan si timi ruahnak ngei hna seh ti kan duh.” Unaunu pawl kha dawtnak he kan pehtlaih hna i hmuh awk aa tlakmi upatnak kan pek hnanak thawng in kan si khawh chung in Jehovah kha i zohchunh hna u sih.—Rom 12:10.