Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Baa Ma Bii pa Waŋ Laanduaa Mɛɛ Chɛhowa Bii Nda Yɛ?

Baa Ma Bii pa Waŋ Laanduaa Mɛɛ Chɛhowa Bii Nda Yɛ?

Ŋ NƆ dikeŋnaŋndo le Chɛhowa piɛiyo a waŋ laanduaa laalaŋnda latulu. Ŋ nɔ balika melaa le waŋ laanduaa laalaŋaa cho haa wallo kalaŋ nda, nduyɛ ŋ kaala nda tau! Lelaŋ puaapiliaa, la kindiŋ le nda biyɔɔ dɛɛ, mi la bii nda o nɛi sakpoo choo, nduyɛ mi la ke nda bɛɛleŋ. Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, mi i wa lepum ikala le hei tosaa. Lepum mi puaapiliaa bɔɔbɔɔ nɔ vɛlɛ simulta cheleŋ.

Mi apum mandaŋ o naamula puaa chua waŋ laanduaa chɔdɔ laŋ niŋ. Le tamaseliiyo, mi Haŋs, buɛi ibuŋga pilɛ o Bolivia niŋ dimi aa: “Puaa apum, o naamulaŋ nda nɔ isiooŋ kposoŋ te laŋ niŋ nda mandaŋ ni. Mi hei tosa ma yiyaŋ maa, puaa hiou wa a sɔvɛ a waŋ laanduaa. Mi bɛndu kunda pilɛ o Taiwaŋ niŋ diolaŋ Sɛkisiaŋ dimi aa: “Naa ya cho wa, waŋ piaanduaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ maa waŋ laanduaa nɔ di kposoŋ le ma wou sondoo o sɔɔŋ ndaŋ niŋ te. Te o yɔŋ pɛ mi wana pɔnɔɔ soo a kɛɛsiaa wana lanɔɔ yɔŋgu wo okɔɔ, mi chaaŋaa nduaa che ndu wana fondoo fuu.” Mi puaa bɔɔbɔɔ chɔm waŋ laanduaa kaa hɛliaa o nɛila cheleŋndaŋ choo. Le tamaseliiyo, ma dimi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ a nda okɔɔ o la mamɔɔ niŋ, ŋ chɔm le bɛɛ kposoŋ le nda le woŋ.

Ŋ nɔ bɔɔ balika melaa kanifuule, waŋndo mandaŋ bɛɛ o naamu puaa ke waŋ laanduaa lebɛɛ le wo niŋ, o nɔla mbo siŋga yiyaŋ ndɔɔ a hei okɔɔ. O tiuba mbo nɔ yiyaŋ kpeŋ kpeŋndo maa waŋ laanduaa a puaa kpou nyɛ pilɔɔ kpe nda cho ni. (Ɛfi. 4:​22-24) Ŋ tosa hei te ŋ tol pɛ tamasi Chɛhowaa kɔɔli. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku mɛɛ Chɛhowa bii waŋ laanduaa yɛ, mɛɛ puaapiliaa pɛɛku le waŋ laanduaa biyɔɔ maa Chɛhowa yɛ, vɛlɛ a mɛɛ bɛnduaa kundaa chua chilaŋ le ndepiliaa bɛɛleŋ kioo yɛ.

VƐƐ CHƐHOWA BII YƐ WAŊ LAANDUAA?

Chɛhowa kɛsul naa tamasi kɛndɛ kɛndɔɔ te o hiŋ pɛ a mɛɛ naŋ bii waŋ laanduaa yɛ okɔɔ. Finya nɔ nyiɛɛye wo o cho ni, nduyɛ o kaala chuauwaa nduaa kpou. (Chɔŋ 3:16) Waŋ laanduaa laalaŋnda cho bɔɔ a sɔvɛ ndu o hɔl. Ŋ tofaŋndɔ nɛila yɛ yɛla Chɛhowa chɔm maa o kaala waŋ laanduaa, nduyɛ maa o ke nda bɛɛleŋ ndaŋ.

O hɛli nda le. Mi Chɛhowa toosiaa waŋ laanduaa a puaa o velaŋ ndɔɔ niŋ. (Chɛ. 1:27) O toosiaa puaa o nɛi teŋgeŋndo niŋ, ɔɔ ma chaa sɔɔŋ tosaa mbo hiou waŋ laanduaa le. Te koŋ te mbo hɛnaŋ a puaa mbo hiou waŋ laanduaa. (2 Kolo. 19:7) Puaa a waŋ laanduaa kpou, mbo toosiaa nda a kɔl kalu pilɔɔ, le tonya cho o Baabuiyo niŋndo sinaa nyɛkɛndɛi, nduyɛ a yiyaŋndo o nyɛm kɛndɛŋ o toosiaa woŋ choo. Chɛhowa nɔ vɛlɛ bɛɛleŋ le puaa a waŋ laanduaa chɔm laalaŋndo o ndu niŋnda kpou. O yɔŋ bɛɛ ma nɔ tiindaŋndo le loo o lɛŋndeŋ choo o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ lefafɛɛŋ, a le kɔlaŋ o choo choo niŋ le ma wa masaa a wanaa soliaa lasalaa. (2 Pitɛ 1:1) Hei chɔm kpendekele maa, Chɛhowa hɛli waŋ laanduaa le.

Mbo yaŋ nda nilaŋ. Chɛhowa buulaŋ a mɛɛ waŋ laanduaa sinaŋ yɛ vɛlɛ a bahawɛila ndalaŋ. Le tamaseliiyo, mbo yaŋ piɛile Hana nda Luechɛɛ leŋ nilaŋ nduyɛ mbo tosa wallo lechoo. (Chɛ. 30:22; 1 Saam. 1:​10, 11, 19, 20) Mi Chɛhowa ke vɛlɛ wanaa poonyiaa Baabuiyo wa nyina ndɔɔ, le ma poonyiaa a puaa yaŋ waŋ laanduaa nilaŋ nda okɔɔ. Le tamaseliiyo, mi Ebilaham tual nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli, mbo yaŋ Sela laa ndɔ nilaŋ. (Chɛ. 21:​12-14) Mi Deeve bɛɛ yaŋ Abikee nilaŋ. Nduyɛ pɛŋ, mbo yiyaŋ maa Chɛhowa ndoo vem ndu ni. (1 Saam. 25:​32-35) Chiisu ndoo nɔ hoo suliŋnda Finya ndɔlaŋ kpou wo bɛɛ, mbo yaŋ kala ndɔ Meele nilaŋ. (Chɔŋ 2:​3-10) Tamaseliilaŋ ndaŋ la chɔm maa, nɛiyo opilɛ o Chɛhowa chɔm maa o ke waŋ laanduaa bɛɛleŋ ndo, cho nda nilaŋ yaŋɔɔ ni.

O tiindaŋ nda. Le tamaseliiyo, mi Chɛhowa duau tiindaŋndo o Ifi niŋ le mi ndoo mala le lɛŋndeŋ chaa biyɔɔ. (Chɛ. 1:28) O hei niŋ, Chɛhowa chue Adam o sɔvɛ mbo hiou ndu le, kɛ mbo chua ndu maa wana bɛnda le Adam ndo. Mi Chɛhowa duau vɛlɛ tiindaŋndo o waŋ laanduaa ndaa suaa le ndu wa niŋ, mɛɛ Diboolua a Hulidaa wa nuaa yɛ, le wanaa nduaa, wana kialiaa ŋyamaa a masaa silaa. (Chɔɔchi. 4:​4-9; 2 Masaa. 22:​14-20) Hau bɛɛ, Chɛhowa tiindaŋ waŋ laanduaa Kilisiɔŋnda le wali ndɔɔ tosaa. Mi ndepiliaa laalaŋnda haa a tiŋ wa wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa, kɔɔfaa, a misiɔnalueiya. Ma mala le Toŋgola leMasalaŋ, a lɛuwoŋ tuuliaa o yau choo. Nduyɛ ma mala vɛlɛ le laŋ taŋgullo vɛlɛ a laŋ bɛɛndiaa. Mi apum kuɛ o Bɛtɛɛl, ɔɔ o fondaŋnda hiviaala cho landaŋ a lɛuve laŋ. Ndepiliaa haa cho ko maa sovɛiyaa kunda bɛnduaa, a Chɛhowa cho kɔɔnaa le hɛnaŋ ndɔɔ tosaa wa. (Sam 68:11) Ŋ che niŋ kpendekele maa, Chɛhowa chi waŋ laanduaa maa wanaa kindu ŋdial ɔɔ wanaa sina nyɛ le wa le.

VƐƐ PUAAPILIAA PƐƐKU YƐ LE MA CHAA WAŊ LAANDUAA BIYƆƆ MƐƐ CHƐHOWA BII NDA YƐ?

Puaapiliaa, le sinaa maa ŋ cho ndepiliaa Kilisiɔŋnda biyɔɔ mɛɛ Chɛhowa bii nda yɛ, ŋ nɔ miŋ mɛɛndaŋ yiyaŋnda naalaŋ nyɛkɛndɛi vɛlɛ a mɛɛ naŋ tosa sɔɔŋ yɛ. Le keŋ tosaa, ŋ yeema malaa. Le tamaseliiyo, mi maasii wanaa chiɔuwaa soliŋ kpeku le chɔɔ o dialuŋ wanachioo niŋndoŋ mala nda le sinaa naa waŋndo nɔ wo. O nɛi pilɛ koŋ choo, chaaŋ naa kɛndɔɔ a Diom Mɛlɛkaa tiuba mbo mala naa le sinaa yiyaŋ wɔɔŋ kɛ kɛ naŋ wa kɛsiŋndo o kɔllo niŋ di a waŋ laanduaa okɔɔ. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le miŋ sɔla mala koŋ?

Nyuna chaaŋ num kɛndɔɔ. (Pulɔ. 18:17) Ŋ nyuna chaaŋ naa naŋ tiindaŋndo nyunalaŋ ndaŋ: “Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a mɛɛ ya bii ndepiliaa yɛ? Baa ndepiliaa dimi pa maa I nɔ bɛɛleŋ le nda? I nɔ pa mi tosa hiouwɔɔ lachioo te o hiŋ pɛ a mɛɛ ya suukaŋ a nda yɛ?” Te chaaŋ num koŋ chɔm num pɛ naa ŋ nɔ ma tosa hiouwɔɔ lachioo wa, kindiŋ le kɔɔsa le. Kɛ, wa chɔ chɔ le ma tosa siŋgaŋnda yeemaŋ ndaŋ.

Pɛɛku Diom Mɛlɛkaa. Nɛi sɔvɛ mala naa le sinaa maa ŋ cho ndepiliaa naa biyɔɔ nyɛkɛndɛiyo cho kaala naalaŋ, a mɛɛ naŋ tosa sɔɔŋ yɛ mɛɛndaŋndo nyɛkɛndɛi ni sanaa a Diom Mɛlɛkaa. (Hibu. 4:12) Te ŋ wa pɛ Baabuiyo pɛɛkoo, miŋ sina a puaa chaa waŋ laanduaa biyɔɔ wa, a puaa ndaa chiee nda biyɔɔ le wa okɔɔ. Okoŋ miŋ tuu mɛɛ ndaa bii waŋ laanduaa yɛ a mɛɛ naŋ bii nda yɛ. Le handɔɔ lechoo, bolii Baabuiye tuuwo mala naa ŋ dimi nyɛ Baabuiyo dimi le wo a waŋ laanduaa okɔɔ le. Le tamaseliiyo, a mɛɛ 1 Pitɛ 3:7 dimi yɛ, ŋ nɔ miŋ ke waŋ laanduaa “bɛɛleŋ, kanifuule a cho ko maa nyɛi laandii kindu piɔl te ve.” a Baa hei sim ni maa a kindu ŋdial te ɔɔ a nɔ kɔl kalu bɔɔ le, nduyɛ maa a nɔla sɔɔŋ tosa maa waŋ piaanduaa le? Sako. Tuuwɔ diomnda Pitɛ dimilaŋ a nyɛ dimiŋ o Kaleesiaŋnda 3:​26-29 niŋndo. Loŋ mi Baabuiyo dimi maa, mi Chɛhowa hɛli waŋ laanduaa a waŋ piaanduaa le ma kɔ wa masaa o choo choo niŋ a Chiisu latulu. Te ŋ pɛɛku pɛ Diom Mɛlɛkaa nduyɛ miŋ nyuna chaaŋ naa a mɛɛ naŋ bii waŋ laanduaa yɛ, mi keŋ mala naa miŋ ke ndepiliaa bɛɛle kpeekpeileŋ.

VƐƐ BƐNDUAA KUNDAA KE YƐ NDEPILIAA BƐƐLEŊ?

Puaapiliaa o kundaa niŋ bɛɛ pɛɛku le ma chaa ndepiliaa biyɔɔ o nɛi lebɛɛ niŋ, te a tol pɛ tamaseliila bɛnduaa kundaa nɔ kaalaa wa kɔɔli. Vɛɛ bɛnduaa kundaa chua yɛ chilaŋ le ndepiliaa bɛɛleŋ kioo? Ŋ tofaŋndɔ nɛilaŋ latiŋ.

Ma chandu ndepiliaa tau. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl kɛsul bɛnduaa kundaa tamaselii kɛndɔɔ le ma tol kɔɔli. Mbo chandu ndepiliaa bɔɔbɔɔ o yau o poonyial kundaa Luom ndo niŋ. (Luomaŋ. 16:12) Yiyaŋndɔ mɛɛ ndepiliaa kaŋ wa a kɔl kɛndɛ yɛ, mɛɛ nda veelul nda diomndaŋ o yau koŋ niŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, mi bɛnduaa kundaa chandu ndepiliaa tau le suliŋnda ndala kɛndɛlaŋ a wali kɛndɛ nda cho tosaa le Chɛhowa wo. Mi hei tosa mi ndepiliaa sinaŋ maa a nɔ bɛɛleŋ le nda vɛlɛ maa a cho a sɔvɛ. Mi diomnda kɔl dɛɛniaala bɛnduaa dimul nda laŋ la tosa ma nɔ yoomuaŋ le hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo.—Pulɔ. 15:23.

Chandɔɔ

Te bɛnduaa wa pɛ ndepiliaa chandɔɔ, ma chɔm le sabu kpeekpei nda cho nda chandɔɔ wo vɛlɛ ma chandu nda a kɔllo kpou. Le yɛɛ? Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chɛsika dimi aa: “I wa bɔɔ suɛi kɛndɛ te puaapiliaa dimul pɛ ndepiliaa aa, ‘nuwali a wali kɛndɔɔ.’ Kɛ miŋ wa a kɔl kɛndɛ tau te puaapiliaa chandu naa pɛ le suɛi kpeekpei naŋ tosa ve, mɛɛ chuauwaa naa pɛɛkoo le ma chal yi o bɔŋaŋndaŋ ɔɔ soliŋndo sala le kɔlaŋ wana naŋ cho Baabuiyo pɛɛkoo wo kɔɔli le hunɔɔ o bɔŋaŋndo cho nuaa yɛ.” Te bɛnduaa chandu pɛ ndepiliaa le suɛi kpeekpei nda tosa ve, ma sinaŋ maa ŋ hauba tau a nda vɛlɛ maa a cho a sɔvɛ o kundaa niŋ.

Ma yaŋ ndepiliaa nilaŋ. Bɛnduaa kundaa tusiaŋnda sina maa o cho ko nda le nɔ kɛɛsiaala sɔvɛlaŋ te. Mi bɛnduaa kundaa waa nuaa nyuna ndepiliaa le kɛɛsiaala ndalaŋ, nduyɛ ma yaŋ nda nilaŋ yekeŋ te a wa pɛ suɛi. Mi hei tosa, mi bɛnduaa kundaa dɛɛniaa ndepiliaa kɔltaŋ vɛlɛ mi ndapila sɔla tɔnɔɔ leniŋ tau. O nɛi kuɛɛ choo? Mi bɛndu kunda pilɛ cho wallo o Bɛtɛɛllo diolaŋ Kilado dimi aa: “I che niŋ maa ndepiliaa nyunaa le kɛɛsiaalaŋ mala ya niŋ tau le wali nuu tosa nyɛkɛndɛi. Lepum, mi ndepiliaa viou wallo opum tosaa mbo hiou puaapiliaa bɔɔbɔɔ.” O kundaa niŋ, mi ndepiliaa bɔɔbɔɔ tosa kɔɔfaleŋ, nduyɛ mi keŋ tosa ma sina wanaa bɔɔbɔɔ o tanda ndaa niŋ. Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Biyaŋ dimi aa: “Mi ndepiliaa naa tosa tau o kɔɔna Chɛhowaa niŋ. Lelaŋ, kindiŋ ma sɔla tɔnɔɔ o sɔɔŋ ndaŋ yɔŋnaŋndoŋ niŋ.”

Yaŋ nilaŋ

Bɛnduaa kundaa nɔ taasioo wa keleŋa kɛɛsiaala ndepiliaa yɔŋgu laŋ pɛɛsa le. Le yɛɛ? Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Ɛduwɔ dimi aa: “Mi kɛɛsiaa ndepilɛnɔɔ yɔŋgu wo vɛlɛ a suɛi nduɛi yɔŋnaŋnde mala puaapilɛnɔɔ mbo che mɛɛ suɛi cho kpeekpei yɛ. Nduyɛ mi keŋ mala ndu mbo nɔ nyiɛɛye.” (Pulɔ. 1:5) O yɔŋ bɛɛ mi bɛndu kundaa tul kɛɛsiaa ndepilɛnɔɔ yɔŋgu wo kɔɔli le, o nɔ mbo mel ndu balikaa le yiyaŋ ndɔɔ, vɛlɛ a taasi ndɔɔ.

Ma pɛɛku ndepiliaa. Mi bɛnduaa kundaa nɔ taasioo wa nuuviaa nɛilaŋ le ndepiliaa pɛɛkoo. Le tamaseliiyo, ma pɛɛku ndepiliaa le chilaŋ chuaa o bɔŋaŋ wali pollo te puaapilɛnɔ yiŋndo ve o hɔlndɔ le. Ma pɛɛku nda le waltaŋ lapum tosaa a maasiilaŋ soliŋndo kpeku le halikpeŋ ma mala le fondaŋnda naala lepiɛilaŋ bɛɛndiaa a laŋ taŋgullo. O Bɛtɛɛl, mi wanaa cho chilaŋ chuaa wa pɛɛku ndepiliaa le walta yɛ yɛlaŋ tosaa, mɛɛ chiɛilaŋ o Bɛtɛɛl bɛɛndiaa, piinduulaŋ, wallo o kona nyɛsɔlaa choo, wallo a kɔmpitɛiyo, vɛlɛ a sɔɔŋ cheleŋ ndoŋ cho nuaa yɛ. Te bɛnduaa pɛɛku pɛ ndepiliaa, mi keŋ chɔm maa a che nda maa a nɔ taasioo vɛlɛ maa a cho wanaa wana nɔla ma tiindaŋ.

Pɛɛku

Mi ndepiliaa bɔɔbɔɔ soliŋ pɛɛku nda sɔla bɛnduaa o ba wo kpeku, le acheleŋnda malaa ma sɔla tɔnɔɔ leniŋ. Le tamaseliiyo, mi apum soliŋ taasi nda nɔ a taŋgullo okɔɔ wo kpeku le acheleŋnda malaa ma miŋgi chiɛila ndalaŋ taŋgul te kpundɔɔ del pɛ. Mi apum soliŋ taasi nda sɔla le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo naa waŋnda hiau tau wa kpeku, le ndepiliaa cheleŋ malaa ma chaa nɛiyo hoo soliŋ kpeku. Vɛɛ ndepiliaa yiyaŋ yɛ a bɛnduaa kundaa pɛɛku nda wa? Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chɛnifa dimi aa: “Mɛɛ ya wa wallo tosaa le Toŋgo leMasa pilɛ taŋgullo, mi wana wa chilaŋ chuaa wo chua teleŋndo le ya pɛɛkoo. Mbo cha wali ya tosa wo, nduyɛ mbo chandu ya le ndu. I kaala bɔɔ wallo tosaa latulu a ndu kanifuule, mbo tosa mi sinaŋ maa I cho wana sɔvɛ a wana wana nɔla ma tiindaŋ.”

MIŊ SƆLA TƆNƆLAŊ TAU TE Ŋ BII PƐ NDEPILIAA MAA O YUŊGU PILƆƆ NIŊ NAŊ CHO NI

Ŋ kaala ndepiliaa naa laalaŋnda mɛɛ Chɛhowa kaala nda yɛ. Lelaŋ, miŋ bii nda maa o yuŋgu pilɔɔ niŋ naŋ cho ni. (1 Timo. 5:​1, 2) Ŋ cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le wallo a nda latulu. Nduyɛ miŋ chɔɔlu kɔllo naŋɔɔ te a sina pɛ maa ŋ kaala nda vɛlɛ maa ŋ cho nda tooloo. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Vanɛsa dimi aa: “I mel bɔɔ Chɛhowa balikaa le mɛɛ ya cho o kɔɔna ndɔɔ niŋ yɛ. Kanifuule, kɔɔna ndɔɔ hoo nɔ puaapiliaa dɛɛniaa ya kɔllo wa.” Mi ndepilɛnɔ pilɛ o Taiwaŋ niŋ dimi aa: “I cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ Chɛhowa a kɔɔna ndɔɔ che waŋ laanduaa a sɔvɛ yɛ, vɛlɛ a mɛɛ o buulaŋ le naa yɛ. Mi hei kindi tiindaŋ nuu poŋ, nduyɛ mi i tosa mi chɔɔlu balika melaa nɔ le dikeŋnaŋ ya nɔ le waa o kɔɔna Chɛhowaa niŋndo.”

Mi Chɛhowa wa a kɔl kɛndɛ tau te o che pɛ puaa Kilisiɔŋnda kindiŋndo le waŋ laanduaa chɔɔ a sɔvɛ vɛlɛ a nda biyɔɔ mɛɛ o bii nda yɛ. (Pulɔ. 27:11) Mi bɛndu kunda pilɛ o Sikɔtilaŋ niŋ diolaŋ Bɛŋjamiŋ dimi aa: “Waŋnda o chieeŋndo niŋ chi waŋ laanduaa a sɔvɛ le. Lelaŋ, te waŋ laanduaa hiŋ pɛ o Toŋgo leMasaa, ŋ yeema nda ma che teŋgeŋ cho naa tɛɛŋ a waŋnda o chieeŋndo niŋndo.” Maa naa kpou tosa o naŋ tiuba wo le tamasi Chɛhowaa tolɔɔ kɔɔli le ndepiliaa naa biyɔɔ o nɛi kaalaa niŋ, nduyɛ miŋ ke nda bɛɛle nda nɔ ma sɔla leŋ.—Luomaŋ. 12:10.

a Le sinaa nyɛkɛndɛi a “nyɛi laandii kindu piɔl te ve” okɔɔ, tofa buŋgaŋ muŋ, “Mɛɛ ‘Nyɛi Laandii Kindu Piɔl te ve’ Cho Isɔvɛ Yɛ,” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Bukuloo 15, 2006 a “Silala Taasilaŋ le Wanaa Cho o Nɔɔ Niŋnda,” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Fuoo 1, 2005. O puuluei niŋ.