Bamo i batamine mu bibidiji mumonwa bana-bakaji bu ba munshi. Kimfwa, Hans mutadi wa kipindi wa mu Bolivi unena’mba: “Bana-balume bamo i batamine mu bifuko mumonwa bana-bakaji bu ba munshi. Kino kibalengejanga bemone bu badi pangala pa bana-bakaji.” Shengxian, mukulumpe wa mu Taiwane unena’mba: “Konshikatanga, bana-balume bavule bamonanga bana-bakaji bu kebafwaninwepo kuleta milangwe pa bana-balume. Shi mwana-mulume walonda mulangwe wa mwana-mukaji, balunda nandi babwanya kumumona bu wa bule.” Bana-balume bakwabo balombolanga mboloji ku bana-bakaji mu miswelo mikwabo. Kimfwa, babwanya kunena binenwa bya kwibazawila.

Na bya dyese, muntu ubwanya kushinta nansha shi i mutamine kwepi. Ubwanya kunekenya milangwe ya kumona amba bana-balume badi pangala pa bana-bakaji. (Ef. 4:​22-24) Ubwanya kufikila’po na kwiula kimfwa kya Yehova. Mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa muswelo umonanga Yehova bana-bakaji, muswelo ubwanya batutu kwikala na mumweno na wa Yehova pa bana-bakaji, ne muswelo ubwanya kushiya bakulumpe kimfwa kiyampe mu kulēmeka bakaka.

LE YEHOVA UMONANGA BANA-BAKAJI NAMANI?

Yehova i mushiye kimfwa kiyampe mu muswelo wa kumona bana-bakaji. Byadi Tata wa lusa, usenswe kisaka kya pano pa ntanda. (Yoa. 3:16) Kadi bakaka ba kikōkeji badi pamo bwa bandi bana balēme. Tubandaulei’ko miswelo ilonda’ko ilombolanga’mo Yehova amba ukwete bana-bakaji na bulēme.

Wibalongelanga bintu kwampikwa mboloji. Yehova wāpangile bana-balume ne bana-bakaji mu kimfwa kyandi. (Ngo. 1:27) Kāpelepo  bana-balume ñeni ne bwino kutabuka bana-bakaji; kadi kasenswepo bana-balume kutabuka bana-bakaji. (2 Bi. 19:7) Wālongele bana-balume ne bana-bakaji na bukomo bumo bwa kwivwanija bubine bwa mu Bible, ne kumwekeja ngikadila yandi milumbuluke. Kadi Yehova umonanga bana-balume ne bana-bakaji ba kikōkeji mu ludingo lumo—ekale badi na lukulupilo lwa kwikala nyeke mu paladisa pano pa ntanda, nansha kukengila bu balopwe ne babitobo momwa mūlu. (2 Pe. 1:​1, kunshi kwa dyani.) Na bubine, Yehova kaboololangapo bana-bakaji.

Wibatejanga. Yehova utele mutyima ku mwiivwanino wa bana-bakaji ne ku bisakibwa byabo. Kimfwa, wātejeje ne kulondolola milombelo ya Letyela ne Hana. (Ngo. 30:22; 1 Sa. 1:​10, 11, 19, 20) Kadi Yehova wāpele balembi ba Bible bukomo bwa mushipiditu balembe nsekununi ya bana-balume bātejeje bana-bakaji. Kimfwa, Yehova wālombwele Abalahama ateje wandi mukaji Sala. (Ngo. 21:​12-14) Mulopwe Davida nandi wātejeje Abikele. Na bubine, wājingulwile amba i Yehova wāmutumine esambe nandi. (1 Sa. 25:​32-35) Yesu mwine umwekejanga ngikadila ya Shandi mu muswelo mu bwaninine, wātejeje inandi Madia. (Yoa. 2:​3-10) Bino bimfwa bilombola amba Yehova ulēmekanga bana-bakaji na kwibateja.

Wibakulupile. Kimfwa, Yehova wākulupile amba Eva ukakwasha ku mwingilo wa kunekenya ntanda. (Ngo. 1:28) Mu uno muswelo, wālombwele amba kamumwenepo bu wa munshi kudi wandi mulume Adama, ino bu mukwashi wandi. Kadi Yehova wākulupile mupolofeto mukaji Debola ne Huluda na kwibapa mwingilo wa kukwasha bantu bandi, kubadila’mo mutyibi ne mulopwe. (Bat. 4:​4-9; 2 Ba. 22:​14-20) Dyalelo nadyo, Yehova i mulombole amba ukulupile bana-bakaji bene Kidishitu na kwibapa mwingilo wa kwingila. Bano bakaka ba kikōkeji bengilanga bu basapudi, bapania, ne bu bamishonele. Bakwashanga ku lūbako, ku kulongolola Mobo a Bulopwe ne ku mingilo mikwabo ya mu musambo. Bamo bengilanga ku Mabetele, bakwabo nabo ku mabilo a bwalamuni. Bano bakaka badi pamo bwa kibumbo kikatampe kya divita kingidija Yehova, mwanda wa kufikidija kiswa-mutyima kyandi. (Ñim. 68:11) Na bubine, Yehova kamonengapo bana-bakaji bu bazoze nansha bu ba kubulwa bukomo.

MUSWELO UBWANYA BATUTU KWIKALA NA MUMWENO NA WA YEHOVA PA BAKAKA

A batutu, pa kwikala na mumweno na wa Yehova pa bakaka bene Kidishitu, tusakilwa kubandaula pampikwa budimbidimbi mulangilo wetu ne bilongwa byetu. Tusakilwa bukwashi pa kufikila’po. Monka mubwanya kwingidija dokitele mashini pa kuyuka mwikadile mutyima wa muntu, mulunda muyampe ne Kinenwa kya Leza bibwanya kwitukwasha tuyuke milangwe mibi yotudi nayo munda mwetu pa bana-bakaji. Le i bika byotubwanya kulonga pa kutambula buno bukwashi?

Ipangula mulunda muyampe. (Nki. 18:17) I biyampe kumona mulunda otukulupile mwine uyukene bu wa kanye ne bujalale ne kumwipangula kimfwa amba: “Molangila monanga bakaka namani? Le bamwene amba ne balēmekele? Le kudi mu mwanda kampanda monsakilwa kwilumbulula?” Shi mulunda nobe wakulombola mu mwanda kampanda mosakilwa kwilumbulula, epuka kwibingija. Ikala na kampeja-bukidi ka kushinta.

Wifunde Kinenwa kya Leza. Muswelo mwendele’mo otubwanya kuyuka shi tumonanga bana-bakaji biyampe, i na kubandaula ngikadilo yetu ne bilongwa byetu kukwatañana na Kinenwa kya Leza. (Bah. 4:12) Potwenda twifunda Kinenwa kya Leza, tukayuka bana-balume bāmwene bana-bakaji biyampe ne boba kebēbamwenepo biyampe. Tubwanya kudingakanya muswelo obādi bekele nabo ne muswelo otwikele nabo. Pa kyaba kya kwimanina pa vese umo mwanda wa kubingija mumweno mubi pa bana-bakaji, tutu ubwanya kubandaula mavese mavule a mu Bible mwanda wa kwivwanija mumweno wa Leza pa bana-bakaji. Kimfwa, mungya 1 Petelo 3:​7, mukaji ufwaninwe kupebwa bulēme “mwanda i kipungwa kya bukomo butyetye bininge.” b Le kino kishintulula amba udi  munshi mwa mwana-mulume, kadipo na ñeni, nansha amba i muzoze? Ke amopo! Shi udingakanye binenwa bya Petelo na Bene Ngalatea 3:​26-29, ukamona’mba Yehova i mutonge bana-bakaji ne bana-balume mwanda wa bakaludike na Yesu momwa mūlu. Kitatyi kyotwifunda Kinenwa kya Leza ne kwipangula mulunda muyampe etulombole motumwena bana-bakaji, tubwanya kuyuka muswelo muyampe wa kwibalēmeka.

LE BAKULUMPE BAKALOMBOLA NAMANI AMBA BALĒMEKELE BAKAKA?

Ne batutu mu kipwilo nabo babwanya kulongela bakaka bintu na bulēme, na kulonda kimfwa kya bakulumpe ba buswe. Le bakulumpe bashiyanga namani kimfwa mu kulēmeka bakaka? Tubandaulei’ko miswelo imo mipotoloke.

Bafwijanga’ko bakaka. Mutumibwa Polo i kimfwa kiyampe kya bakulumpe kwiula. Mu mukanda waālembēle kipwilo kya mu Loma, wāfwijije’mo patōkelela bakaka bavule. (Loma 16:12) Fwatakanya’po mwāsangedile bano bakaka pādi patangwa mukanda wa Polo ku kipwilo. Muswelo umo onka, bakulumpe bafwijanga’ko bakaka pa ngikadila yabo miyampe ne pa mwingilo obengidila Yehova. Kino kilengejanga bakaka bemone amba i balēmekibwe kadi ba mvubu. Binenwa bya mukulumpe bibwanya kwikala padi ye byadi bisakilwa bakaka pa kwendelela kwingidila Yehova na kikōkeji.—Nki. 15:23.

Kitatyi kyobafwija’ko bakaka, bakulumpe bebafwijanga bya bine kadi mu muswelo mupotoloke. Mwanda waka? Kaka umo witwa bu Jessica unena’mba: “Bikalanga biyampe shi batutu banena bakaka amba, ‘mubaingila biyampe.’ Ino i biyampe shi betufwija’ko na kutela myanda mine yobetufwijija’ko. Kimfwa, potufundija bana kushikata talala ku kupwila, nansha potuloñanga bukomo bwa kukasela otwifundanga nandi āye atanwe ku kupwila.” Shi bakulumpe bafwija’ko bakaka na kutela  myanda mine yobebafwijija’ko, kino kikebalengeja beivwane bu ba mvubu mu kipwilo.

Batejanga bakaka. Bakulumpe betyepeje bajingululanga amba ke enkapo abo badi na milangwe miyampe. Bano bakulumpe balekanga bakaka balete milangwe yabo, ne kwibateja na katentekeji pobesamba. Kulonga namino, kukankamikanga bakaka kadi bakulumpe nabo bamwenanga’mo. Muswelo’ka? Mukulumpe wingilanga ku Betele witwa bu Gerardo unena’mba: “Ne mujingulule amba, kulomba bakaka bukwashi i kunkwashe ñingile senene mwingilo wami. Kadi bakaka bamo ke bengile mingilo mu kitatyi kilampe kupita ne batutu.” Mu kipwilo bakaka bavule bengilanga bu bapania, o mwanda bayukile bivule pa bantu ba mu wabo mwaba. Mukulumpe umo witwa bu Bryan unena’mba: “Bakaka betu badi na bivule bya kulonga mu bulongolodi. Nanshi boila ñeni kobadi!”

Bakulumpe ba tunangu kebapēlakanangapo kupela milangwe ya bakaka. Mwanda waka? Mukulumpe umo witwa bu Edward unena’mba: “Mulangwe wa kaka ne bintu byaemwenine bibwanya kukwasha tutu amone mwikadile mwanda onso, ne kumukwasha atamije lusa.” (Nki. 1:5) Nansha shi mukulumpe kasapo kwingidija mulangwe wa kaka, ino ubwanya kumufwija’ko pa mulangwe’wa ne pa byayukile pa mwanda’wa.

Bafundijanga bakaka. Bakulumpe badi na kusansanya, bakimbanga’ko mikenga ya kufundija bakaka. Kimfwa, babwanya kufundija bakaka mwa kwendejeja kupwila kwa kwenda mu busapudi, shi tutu mubatyijibwe kadi’popo. Babwanya kwibafundija mwa kwingidijija ma mashini mwanda wa babwanye kukwatakanya byubakwa bya bulongolodi, ne kwingila ku mwingilo wa lūbako. Ku Betele, batadi i bafundije bakaka mingilo mivule, mwine mubadilwa kulongolola bintu, kupota bintu, lubalo, kupangika myanda mu maolodinatele, ne bikwabokwabo. Bakulumpe pobafundija bakaka mingilo, balombolanga amba bebamwene bu ba bukomo kadi bakulupilwa.

Bakaka bavule bengidijanga bufundiji bobatambwile ku bakulumpe, mwanda wa kukwasha bakwabo. Kimfwa, bakaka bamo bengidijanga bwino bobatambwile mu lūbako mwanda wa kukwasha ku kūbakulula kwa mobo pa kupwa kwa kimpengele kya kipangila. Bakaka bakwabo bengidijanga bwino bobatambwile mu busapudi bwa mu bantu bavule, mwanda wa kukwasha bakaka bakwabo mu uno muswelo wa busapudi. Le bakaka beivwananga namani pangala pa batutu bebafundija? Kaka Jennifer unena’mba: “Ponadi ñingila ku mwingilo wa kūbaka Njibo ya Bulopwe, mutadi wami wa mingilo wetūdile’ko kitatyi kya kumfundija. Wadi umona mingilo yonadi ñingila, kadi wadi umfwija’ko. Nadi nsangedile kwingila nandi mwanda nadi neivwana bu mulēmekibwe kadi mukulupilwe.”

BYABUYABUYA BIDI MU KUMONA BAKAKA PAMO BWA BA MU KYETU KISAKA

Tusenswe bakaka betu ba kikōkeji enka na mwibasanshilwe Yehova! Twibalongelanga bintu’nka bwa ba mu kisaka kyetu. (1 Tm. 5:​1, 2) Twibasenswe kadi tusangelanga kwingila nabo. Kadi twivwananga nsangaji pobamona amba twibasenswe kadi twibakwatakanyanga. Kaka Vanessa unena’mba: “Mfwija’ko Yehova pa kwikala mu kipindi kya bulongolodi bwandi, mwine mudi batutu betutūkija mutyima.” Kaka umo wa mu Taiwane unena’mba: “Mfwija’ko bininge Yehova ne bulongolodi bwandi pa kulēmeka bakaka ne kwivwanija mobeivwanina. Kino kikomejanga lwitabijo lwami ne kusangela dyese dyondi nadyo dya kwikala mu kipindi kya bulongolodi bwa Yehova.”

Bine Yehova usangalanga bininge pamona bana-balume bene Kidishitu ba kikōkeji balonga bukomo bwa kumona bana-bakaji ne kwibalongela bintu pamo bwa aye! (Nki. 27:11) Benjamin mukulumpe ushikatanga mu Ekose unena’mba, “Bana-balume bavule mu ino ntanda kebalēmekelepo bana-bakaji. O mwanda pāya bana-bakaji ku Njibo ya Bulopwe, tusakanga bemone bu basanshibwe kadi balēmekibwe.” Nanshi batwe bonso tulongei bukomo bwa kwiula Yehova na kwikala na mumweno muyampe pa bakaka betu baswe, kwibasanswa, ne kwibapa bulēme bobafwaninwe.—Loma 12:10.