Bange baakuliile mu fuasi muli balalume bengi bali bamona banakazi kuya bali ba bulebule. Kwa mufuano, Hans, kangalila wa muputule, olia ali wabombela mu Bolivia, walanda eevi: “Balalume bange baakuliile mu fuasi muli mwasaangua balalume bali batona kutitikilana, bali baimona kuya bali ba pa muulu kuliko banakazi, kabili lingi bali babakitila bintu mu nzila isili ya mukinzi.” Shengxian, mukote umo ali waikala mu Taiwan, walanda eevi: “Koolia kundi naikala, balalume bengi bali bamona nangue banakazi te bapalile kulanda mawazo abo pa balalume. Kine mwalalume walanda mawazo alia aleetuanga na mwanakazi palua kintu kimo, benakue kunti bamumona nangue ni mutope.” Balalume bange bali balangilila mawazo abo abiipile mu nzila inge. Kwa mufuano, kunti bakita miza ya kubakoosiizia mukinzi banakazi.

Kya nsaansa, te kuli mwalalume akakiliilue ku tubeelela twa ku fuasi elia yaakuliilemo. Mwalalume kunti wasambilila kulekela kutontonkania nangue balalume ni ba pa muulu kuliko banakazi. (Baef. 4:22-24) Weene kunti waviinda kukita evio kine wapala mufuano wakue Yehova. Mu leeli lyasi, tuli kumona Yehova vyali wabakitila banakazi, balupua vibali kuviinda kubatikila banakazi nga Yehova vyali wabakitila, kabili tuli kumona bakote ba mu kilonghaano vibapalile kulangilila mufuano uweeme palua kukindika banakazi.

YEHOVA ALI WABAKITILA SIANI BANAKAZI?

Yehova atubikiile mufuano upuililikile wa kukoonka palua bintu bitupalile kubakitila banakazi. Paantu weene ni Baba wa nkumbu, atonene baana bakue bonse. (Yoan. 3:16) Kabili, abamwene bankazi ba kisinka kuya bali banakazi bakindeeme. Ale mona bintu bilangiliile nangue Yehova ali wabakindika banakazi.

Yehova ali wabakitila bila kapatulula. Waabumbile balalume ni banakazi kwa mufuano wakue. (Kut. 1:27)  Taabapeele balalume buviinde bukata ao maano engi kuliko banakazi, kabili tatoneesie balalume kuliko banakazi. (2 Mil Nsi. 19:7) Waababumbile bonse ni buviinde bumo sie bwa kutontonkania eevi baviinde kunvua kisinka kya Bibilia ni kulangilila mibeele yakue iweeme. Kabili ali wamona kiketekelo kya banakazi ni balalume mu nzila imo sie, ibe baye bali ni kiswapilo kya kwikala loonse mu Paradiso pa kyalo ao baye bali ni kiswapilo kya kuya kubombela ku muulu, bali bamakolo ni bamakoani. (2 Pet. 1:1, bulondolozi bwa pensina.) Kimwenekele paswetele nangue Yehova teezi kusaangua wali ni mawazo abiipile palua banakazi.

Yehova ali wabatuilizia. Yehova ali waemena vili vyaiunvua banakazi ni maavia abali bapata. Kwa mufuano, waatuiliziizie mapepo a ba Raheli ni Hana. (Kut. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20) Kabili, Yehova waabatunguluile baalia baalembele Bibilia eevi baleembe mpunda ilandiile balalume babatuiliziizie banakazi. Kwa mufuano, Abrahamu waaitabiile musita Yehova lwaamulandile amutuilizie Sara, mukazi wakue. (Kut. 21:12-14) Likolo Daudi waamutuiliziizie Abigaili. Kulanda kisinka, Daudi waainikile nangue Yehova i waamutumine Abigaili aye alande nakue. (1 Sam. 25:32-35) Yesu, waali walangilila mibeele yakue Baba wakue mu nzila ipuililikile, waamutuiliziizie Maria, mama wakue. (Yoan. 2:3-10) Ezio mifuano yalangilila nangue nzila imo ili yabombia Yehova eevi kubakindika banakazi ni eezi: kubatuilizia.

Yehova abaswapiile. Kwa mufuano, Yehova abanga waswapiile nangue Eva kunti wakwasia kusuunga kyalo kyonse. (Kut. 1:28) Kukita evio, kwalangiliile nangue taamumwene Eva kuya wali wa pansi kuliko Adamu, mulume wakue. Inzi, waamumwene Eva kuya wali muntu ali ni buviinde bwa kumukwasia Adamu. Kabili, Yehova waabaswapiile bakabika babili banakazi, ba Debora pamo ni Hulda kupitila kubabombia eevi babasoke bantu bakue, kubiika mukati mupinguzi ni likolo. (Bap. 4:4-9; 2 Mak. 22:14-20) Loonu, Yehova abapeele bankazi Bakristu bintu bya kukita mu miilo yakue. Babo bankazi ba kisinka bali babomba bali bakasimika, ba painia, ni bamisionere. Bali bakwasia kupaanga ma plan, kukuula, ni kusuunga Masesi a Bukolo, pamo ni bikuulua bya musambo. Bamo bali babombela ku Beteli; bange bali babombela mu ma biro a miilo ya kupilibula. Babo banakazi bali nga kisepe kikata kili kyabombiiwa na Yehova eevi kufikilizia miilo yakue. (Malum. 68:11) Keekio kilangiliile nangue Yehova tabamwene banakazi kuya bali batope ao basili na buviinde.

BALUPUA KUNTI BAMUPALA SIANI YEHOVA?

Mwe balupua, eevi tumane vya kubakitila banakazi nga Yehova vyali wabakitila, tupalile kutoosia twapoozeleko saana maano mawazo etu ni bikitua byetu. Eevi tuviinde kukita evio, tupalile kukwasiiwa. Doktere kunti wabombia kiombo kya kupiminako buluele eevi amone kine mutima wa muntu ukosele ao abe. Enka evio ni fwefue, Mulandu Wakue Leeza, pamo ni beneetu baweeme kunti batukwasia kumana kine mawazo etu palua banakazi ali amusaansamusia Yehova ao abe. Kunti twakita siani eevi tukwasiiwe mu ezio nzila?

Beepuzie biipuzio benobe baweeme. (Tus Maf. 18:17) Kili buino kulanziana ni mwineetu aswapikikile, aweeme, kabili olia ali ni maano ateekameene. Weewe, kunti wamwipuzia eevi: “Uli wamona siani bintu bindi nabakitila bankazi? Eba, bankazi bali bamona nangue ndi nabakindika? Eba, kuli ni kintu kimpalile kuwaamia eevi nkile kubakitila buino?” Kine mwinobe wakubuila bintu byupalile kuwaamia, te kwisakila, inzi uye walengele kwaluluka.

Sambilila Mulandu Wakue Leeza. Nzila iweeme saana ya kutukwasia kumana kine tuli twabakitila buino bankazi ao abe ni eezi: kubombia Mulandu Wakue Leeza eevi utukwasie kutoosia mawazo etu ni bikitua byetu. (Baeb. 4:12) Musita tuli kuya twasambilia Bibilia, tuli kubamana balalume baalia baabakitiile banakazi mu nzila iweeme ni baalia baabakitiile mu nzila ibiipile. Kisia, kunti twapalania beelia bibaabakitiile banakazi ni beelia bituli twabakitila. Kukila pakaako, lupua tapalile sie kutoosia lileembo limo eevi kusakila mawazo akue asipalile palua banakazi, inzi apalile kutoosia maleembo engi alangiliile mwalalume vyapalile kumukitila mwanakazi. Kine wakita evio, ali kwinika mawazo akue Yehova palua banakazi. Kwa mufuano, nga vilandile 1 Petro 3:7 (NWT), mwanakazi apalile ‘kukindikua nga kiombo kinakiisie.’ b Eba, keekio kilangiliile nangue mwanakazi ni wa pansi, i kulanda nangue  ali ni maano aniini ao buviinde buniini kuliko mwalalume? Ata, te evio! Palania milandu yakue Petro na milandu ili mu lileembo lya Bagalatia 3:26-29. Kulanda kisinka, leelio lileembo lilandile nangue Yehova ali wasaakula banakazi ni balalume eevi bakateeke pamo ni Yesu ku muulu. Kine tuli twasambilila Mulandu Wakue Leeza ni kwipuzia mwineetu aweeme eevi atubuile vituli twabakitila banakazi, kunti twatendeka kubakindika bankazi betu mu nzila ipalile.

BAKOTE MU KILONGHAANO BALI BABALANGILILA SIANI MUKINZI BANKAZI?

Kabili, balupua mu kilonghaano kunti bamana vya kubalangilila bankazi mukinzi kupitila kukoonka mufuano wa bakote ba mu kilonghaano baalia bali ni ntono. Bakote bali batubiikila siani mufuano uweeme palua kukindika bankazi? Tumone bintu paleepale bibali bakita.

Bali babatasia bankazi. Mutumua Paulo waababikiile bakote mufuano uweeme wa kukoonka. Mu mukanda waalembeele kilonghaano kya ku Roma, waabatasiizie bankazi bengi bila kufiika. (Bar. 16:12) Tontonkania nsaansa yaaunvuile babo bankazi musita ozo mukanda luwaasomenue mu kilonghaano kyabo. Enka evio, bakote ni beene bali babatasia bankazi palua mibeele yabo iweeme, ni palua miilo ibali bamubombela Yehova. Keekio kili kyakwasia bankazi benike nangue kilonghaano kili kyabakindika saana ni kubatona. Milandu ya kukinkizia ili kulanda mukote, paange i yenka ikabiile bankazi musita ubatwaliliile kumubombela Yehova bali ba kisinka.—Tus Maf. 15:23.

Musita bakote lubali babatasia bankazi, bali bakita evio kufuma ku mutima, kabili bali balanda kili kyalengia babatasie. Juu ya ki? Nkazi umo ali wakuutua Jessica, walanda eevi: “Tuli twaunvua buino musita balupua lubali batulanda nangue ‘mwabombeni.’ Inzi, tuli twaunvua buino saana kine balanda keelia kyalengia batutasie, nga evelia kututasia paantu tuli twasuunga baana betu te kunti baye bakita nsungu mu kulonghaana, ao paantu tuli twakita maka a kupita twamutwama musambi weetu wa Bibilia eevi tuye nakue ku kulonghaana.” Musita bakote lubali bababuila  bankazi keelia kili kyalengia babatasie, keekio kili kyalengia bankazi beyunvue buino saana ni kumona nangue kilonghaano kibamwene kuya bali ba mana.

Bali babatuilizia bankazi. Bakote baalia bekeefiizie bali basaangua bainikile nangue te beene sie bali ni mawazo aweeme. Bakote ba evio bali babepuzia bankazi eevi baleete mawazo abo, kabili bali babatuilizia bapoozeleko maano musita ubali mu kulanda mawazo abo. Musita bakote lubali bakita evio, bali bakoselezia bankazi, kabili bali banoonkelamo bo beene. Bali banoonkelamo siani? Gerardo, mukote umo ali wabombela ku Beteli, walanda eevi: “Ndi nabepuzia bankazi mawazo abo paantu keekio kili kyankwasia kubomba buino miilo yane. Lingi ndi namona nangue kuli miilo ibali basaangua babombele miaka ingi kupita balupua bengi.” Mu kilonghaano, bankazi bengi bali babomba bupainia. Pakaako, bali bamana bingi palua bantu bali mu kazonga kaabo. Mukote umo ali wakuutua Bryan walanda eevi: “Bankazi betu bali ni mibeele ingi iweeme pamo ni bufundi paleepale bwa kukwasia mu kuteania. Kansi, sambilila kupitila kibelezio kibali nakio!”

Bakote bali ni mulangue te bapalile kupuulula lubilo-lubilo mawazo a bankazi. Juu ya ki? “Mukote umo ali wakuutua Edward walanda eevi: “Mawazo akue nkazi pamo ni kibelezio kyakue kunti byamukwasia lupua onvuisie buino keelia kyali mukukita. Kabili, keekio kunti kyamukwasia akile kwinika vili vyaiunvua bange.” (Tus Maf. 1:5) Ata sie kine mukote tabombiizie mawazo akue nkazi, apalile kumutasia paantu walanda beelia byamanine.

Bali bababeelezia bankazi. Bakote bali ni mulangue bali bakeba nzila ya kubabeeleziiziamo bankazi. Kwa mufuano, kunti babasambilizia bankazi vya kutungulula kulonghaana kwa kuya mu kusimikila, paantu kunti batungulula kooko kulonghaana kine te pali lupua abatiziiziwe. Kunti bababeelezia vya kubombia biombo ao ma masini eevi baviinde kukwasia mu miilo ya kukuula ni kuwaamia bikuulua bili byabombiiwa na kuteania kwetu. Ku Beteli, bakangalila ba miilo bali bababeelezia bankazi mu miilo paleepale. Kwa mufuano miilo ya kusuunga ni kuwaamia bintu paleepale, miilo ya kusita, miilo ya kusuunga ni kubombia nfalanga, miilo ya kukita programu ya ordinatere, ni mu bintu binge. Musita bakote lubali bababeelezia bankazi, bali balangilila nangue babamuene kuya bali ni buviinde, kabili baswapikikile.

Bankazi bengi bali babombia beelia bibali basambiliziiwa na bakote eevi kukwasia bange. Kwa mufuano, bankazi bamo bali babombia bufundi bubakisambiliziiwa mu miilo ya kukuula eevi kubakulila masesi baalia baakisaakaana na masaanzo a kiasili. Bankazi bamo bali babombia bufundi bubali basambiliziiwa palua kusimikila fuasi ya bantu bengi eevi kukwasiako bankazi bengi bamane vya kusimikila mu ezio nzila. Bankazi bali baiunvua siani palua bakote ba kubabeelezia? Nkazi Jennifer walanda eevi: “Musita unaabombele mu miilo ya kukuula Nsesi ya Bukolo, lupua umo waali waimaniine miilo waatendekele kumbeelezia. Waali wamona miilo imbanga nakita, kabili waali wantasia. Naali natona kubomba nakue paantu naali naimona kuya nali wa mana, kabili aswapiilue.”

FAIDA YA KUBAKITILA BANKAZI NGA BANTU BA MU LUPUA LWETU

Tubatonene bankazi ba kisinka nga evelia Yehova vyabatonene! Pakaako, tuli twabakitila nga vituli twabakitila bantu ba mu lupua lwetu. (1 Tim. 5:1, 2) Tubatonene kabili tuli twasekelela kubomba pamo nabo, kabili tuli twaunvua nsaansa lubali bainika nangue tubatonene kabili nangue tuli twabakwasia. Nkazi umo ali wakuutua Vanessa walanda eevi: “Ndi namutasia saana Yehova paantu waankuutile mu kuteania kwakue, molia muli balupua bengi bali banteekia mutima.” Nkazi umo wa mu Taiwan walanda eevi: “Ndi namutasia saana Yehova pamo ni kuteania kwakue paantu mu kuteania kwakue, balupua batutonene saana, kabili bali bakindika vituli twaiunvua. Keekio kili kyakosia kiketekelo kyane, kabili kili kyaleengia nkile kusekelela lisyuko lindi nalio lya kuya nali mu kuteania kwakue Yehova.”

Yehova ali waunvua buino saaana musita Bakristu ba kisinka lubali bakita maka eevi kubakitila banakazi mu nzila ya mukinzi ni kubamona nga weene vyali wabamona! (Tus Maf. 27:11) Mukote umo wa mu Scotland, ali wakuutua Benjamin, walanda eevi: “Loonu, balalume bengi mwaya kyalo, tebeezi kubakindika banakazi ata kaniini. Pakaako, musita banakazi lubali ku Nsesi ya Bukolo, fwefue tupalile kukita maka eevi beyunvue nangue tubakindikile kabili nangue tubatonene.” Kansi fwe bonse, tukite maka saana eevi tumupale Yehova kupitila kubalangilila ntono ni mukinzi ubapalile kupeelua.—Bar. 12:10.