Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Nataniu̱u̱ gu̱ʼu̱ ikháán xó má naʼni Jeobá ráʼ.

Nataniu̱u̱ gu̱ʼu̱ ikháán xó má naʼni Jeobá ráʼ.

XÚGIÁANʼ bi̱ nindxu̱lú xa̱bekha kuaʼdáá mbá ñajunʼ mitsaanʼ wéñuuʼ: Dí nuʼni ñajuunʼ Jeobá gajmiúlú a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ bi̱ naguajún jmbu. Nandulúʼ kuʼñúún ga̱jma̱a̱ nangajulú kuʼñúún a̱ngiu̱lú bugi̱ a numuu dí ra̱ʼkhá tháán ñajunʼ ga̱jma̱a̱ naguájun jmbu. Ikha jngóo gíʼdoo wéñuuʼ numuu rí muʼni tsiakimíjna̱ muʼniu̱u̱n rí májánʼ ga̱jma̱a̱ musngajmúún gamajkhu dí asndu xúraʼwíin. Numuu rí nindxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, ikha jngóo mbáa nguáná maʼniulú gakhi̱i̱. Ma̱ngaa tikhuun a̱ngiu̱lú rígá i̱ʼwáʼ dí nuraʼníí.

Tikhuun a̱ngiu̱lú ndi̱ji̱i̱n náa xuajin náa gu̱ʼu̱ nduñún rí na̱nguá kuaʼdáá numún. Mbá xkri̱da, mbáa circuito bi̱ xtáa náa Bolivia bi̱ mbiʼyuu Hans naʼthí: “Tikhuun xa̱bekha ndi̱ji̱i̱n náa xuajin rí naguʼwún nunimbaʼwumíjna̱, (machista) b ikhí nduñún gu̱ʼu̱ rí na̱nguá guaʼdáá numún”. Shengxian, mbáa anciano bi̱ xtáa náa Taiwán, naʼthí: “Náa xtáá, mbaʼin xa̱bekha nundxaʼwamíjna̱ rí gu̱ʼu̱ ragíʼmaa muthi náa nutamijná xa̱bekha. Á mu mbáa xa̱biya̱ gáʼnimbo̱o̱ rí gaʼthí a̱ʼgu̱, rúʼko̱ gáʼni rí nánguá mbuyamajkuíí”. Eʼwíinʼ xa̱bekha nusngajmá rí nda̱a̱ gamajkhún náa gu̱ʼu̱, xóo índo̱ nutsijma náa nasngájma rí nda̱a̱ numún.

Mbáa xa̱bu̱ bi̱ ndija̱a̱ náa xuajin xígi̱ kaʼnii ma̱ndoo mariʼkuminaʼ ga̱jma̱a̱ nánguá mbaʼñúún xa̱bekha rí itháán guaʼdáá numún ki xóo gu̱ʼu̱ (Efes. 4:​22-24). Xóo gáʼni xá. Gaʼyaridoo Jeobá, náa artículo rígi̱ mbuʼyáá xú káʼnii eʼñún Jeobá a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii a̱ngiu̱lú xa̱bekha majmañún mbuñún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ xó má naʼni Jeobá, ma̱ngaa xú káʼnii gándoo mugi̱ʼ májánʼ xkri̱da.

XÚ KÁʼNII EʼNIÚN A̱NGIU̱LÚ GU̱ʼU̱ JEOBÁ RÁ.

Jeobá nigíʼ májánʼ xkri̱da xóo muʼniu̱u̱n a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱. Nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ nandoo kaʼñún xúgíinʼ (Juan 3:16). Ikhaa ndaʼñún gu̱ʼu̱ bi̱ nuni̱ ñajuunʼ rí asndu xóo waʼxiinʼ bi̱ nandoo kaʼñúún. Guʼyáá tikhuʼ xkri̱da, náa nasngájma rí nandoo kaʼñúún ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkhún.

Nandoo kaʼñúún mbá xúgíinʼ. Jeobá niʼniwíin xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ xó má káʼnii ikhaa (Gén. 1:27). Na̱nguá nindoo kaʼñúún itháán xa̱bekha ki xóo gu̱ʼu̱, ni má na̱nguá niʼni rí majmañún itháán. Mbríguu niʼniwíin, mu xúʼko̱ ma̱ndoo majmañún dí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ mbuyaridáá cualidades ndrígóo. Jeobá na̱nguá eyoo kaʼñúún xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ na̱nguá (2 Crón. 19:7). Ikhaa ndaʼyoo rí fe dí naguáʼdáá gu̱ʼu̱ ikháá má gíʼdoo numuu xó má dí nusngajmá xa̱bekha, ga̱jma̱a̱ nixnún mbá najmiin rí makuwá kámuu mbiʼi, tséʼniuu á mu tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ o náa mekhuíí xóo reyes ga̱jma̱a̱ ndxajkun (2 Ped. 1:​1, nota). Nakujmaa kaʼwu rí Jeobá tsíyoo kaʼñúún i̱ndó xa̱bekha, mú gu̱ʼu̱ na̱nguá.

Naʼdxawún. Jeobá naxmiéjuunʼ xóo ku̱mu̱ún ga̱jma̱a̱ xkujndu dí nuraʼníí gu̱ʼu̱. Mbá xkri̱da, niʼdxawuun ga̱jma̱a̱ niriʼña̱a̱ dí niʼtájkáan Raquel ga̱jma̱a̱ Ana (Gén. 30:22; 1 Sam. 1:​10, 11, 19, 20). Ma̱ngaa niniñuuʼ dí magumaraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bekha bi̱ nidxawíín rí nithi gu̱ʼu̱. Mbáa dí ikhaa ninindxu̱u̱ Abrahán bi̱ niʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Jeobá índo̱ niʼthúu̱n rí maʼnimbo̱o̱ rí gáʼthúu̱n Sara (Gén. 21:​12-14). Rey David niʼdxawuun rí niʼthúu̱n Abigaíl. Asndu niʼthí rí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ nikungua̱a̱nʼ (1 Sam. 25:​32-35). Jesús ndaʼyaridoo májánʼ Anu̱u̱, niʼdxawuun rí niʼthúu̱n ru̱dúu̱ bi̱ mbiʼyuu María (Juan 2:​3-10). Xó má nakujmaa náa xkri̱da rígi̱, Jeobá nasngájma rí nandoo kaʼñúún gu̱ʼu̱ índo̱ naʼdxa̱wúún.

Naku̱mu̱u̱ kaʼñúún. Mbá xkri̱da, Jeobá nixnúu ñajunʼ Eva rí mambáyúu mañewu̱u̱n xúgíʼ Ku̱ba̱ʼ (Gén. 1:28). Ikhaa na̱nguá ndiʼyoo xóo mbáa bi̱ na̱nguá gíʼdoo numuu ki xóo Adán bi̱ nindxu̱u̱ ajmbio̱o̱, ndiʼyoo xóo mbáa bi̱ nambáyúu. Ma̱ngaa nixnúu ñajunʼ Débora ga̱jma̱a̱ Huldá rí mani̱ndxu̱ún profetisas, mu xúʼko̱ muxnún consejo xa̱bi̱i̱, ma̱ngaa asndu mbáa juez ga̱jma̱a̱ mbáa rey (Juec. 4:​4-9; 2 Rey. 22:​14-20). Rí mbiʼi xúgi̱, Jeobá nandoo kaʼñúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ naxnún ñajunʼ muni̱. A̱ngiu̱lú bugi̱, nindxu̱ún publicadoras, precursoras o misioneras. Numbayíí mu murawíi awan ndrígóo guʼwá, nuni̱ imbo̱o̱ nuxi̱ʼ ga̱jma̱a̱ nuni̱ májáanʼ Salón del Reino ga̱jma̱a̱ náa Sucursal. Tikhuun dí ikhiin, nuñajunʼ náa Betel o náa Oficinas dí Najuiʼtájuíi ajngáa. Xúgíinʼ ikhiin nindxu̱ún asndu xóo soldados bi̱ ra̱ʼkhá tháán mbaʼin bi̱ Jeobá najmiuu mu maʼnimbánuu rí nandoo (Sal. 68:11). Phú gajkhun rí Jeobá tséʼñún gu̱ʼu̱ xóo bi̱ na̱nguá kuaʼdáá numún o dí tséjmiin.

XÚ KÁʼNII GÁNDOO A̱NGIU̱LÚ XA̱BEKHA MUNIU̱U̱ GU̱ʼU̱ XÓ MÁ NAʼNIÚN JEOBÁ RÁ.

A̱ngui̱nʼ, mu mbuʼyáá á mu dí nduʼñún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ xó má naʼni Jeobá, mbaʼyóoʼ dí mbuʼyáá tsu̱máá dí nundxa̱ʼwáá edxulú ga̱jma̱a̱ rí nuʼni. Mu ma̱ndoo muʼni rígi̱, mbaʼyóoʼ dí mixtambáyúlú. Xó má máquina dí rayos X, ma̱ndoo mbaʼyoo mbáa á mu nañajunʼ májánʼ a̱jkiu̱u̱n, xúʼko̱ má mbáa mígiulú ga̱jma̱a̱ Biblia ma̱ndoo mambáyulú mbuʼyáá á mu nuʼniu̱u̱n dí ra̱májánʼ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱. Guʼyáá xú káʼnii gúʼni.

Gunda̱ʼa̱a̱ rí mambáyulú mbáa mígiulúʼ (Prov. 18:17). Guʼtháán mbáa mígiulú bi̱ nakumulú kuʼyáá bi̱ májánʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ awa̱án gáʼthulúʼ, gura̱jxi̱i̱: “Xóo tayáá ikháánʼ rí naniu̱u̱ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ rá. Lá naku̱mu̱ún dí ndayamajkún xáʼ. Lá rígá náa xóo ndayóoʼ mariʼkuminaʼ ráʼ.” Á mu naʼthúlú náa rí ndayóoʼ muriʼkumijnáá. Xúʼthá mangáanʼ. Rí májánʼ muʼni, guʼdxawíín ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ guriʼkumijnáá.

Gúʼnigajma̱a̱ Ajngá rawuunʼ Dios. Mbá rí xóo itháán májánʼ muʼni mu mbuʼyáá á mu nuʼniu̱u̱n rí májánʼ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱, rí muʼni mbríguíi rí nuʼni ga̱jma̱a̱ rí naʼthí náa Biblia (Heb. 4:12). Índo̱ gúʼnigajma̱a̱ majmañulú xkridún xa̱bekha bi̱ na̱nguá niniu̱u̱n rí májánʼ gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ bi̱ niniu̱u̱n rí májánʼ. Ikha jngóo ma̱ndoo murajximíjna̱, tsáá ekujmún ikhúún xóo nindxu̱ʼ rá. Ma̱ngaa májánʼ gáʼni dí mbuʼyáá ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ texto, mu xúʼko̱ xájmulú versículo ndrígóo Biblia xó má nandulúʼ ikháanʼ rí nakumulú ga̱jma̱a̱ numún gu̱ʼu̱. Mbá xkri̱da náa 1 Pedro 3:7 naʼthí rí ndayóoʼ mbuʼyamajkún guʼyulú “numuu rí mitsaʼkhiin xóo mbá rayaʼ dí xígú”. c Lá nandoo gáʼthúu̱n rúʼko̱ dí ikhaa na̱nguá gíʼdoo wéñuuʼ numuu ki xóo xa̱biya̱ o rí tséjmañuu xáʼ. ¡Na̱nguá! Mu xákru̱ʼu̱lú i̱mba̱ nuthu ajngáa rígi̱, dí niʼnirámáʼ Pedro, gundxaʼwamíjna̱ rí naʼthí náa Gálatas 3:​26-29. Ikhí naʼthí rí Jeobá niraʼwíin xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ mu mutañajunʼ gajmiún Jesús náa mekhuíí. Á mu nuʼnigajma̱a̱ Biblia ma̱ngaa nunda̱ʼa̱a̱ consejo mbáa mígiulú, majmañulú mbuʼyamajkún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ xó má kaʼyoo.

XÓO ESNGAJMÁ ANCIANO RÍ NDUYAMAJKHÚN A̱NGIU̱LÚ GU̱ʼU̱ RÁ.

A̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa congregación ma̱ndoo majmañún mbuyamajkún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ á mu nduyáá xóo eni̱ anciano. Xóo e̱gi̱ʼ májánʼ xkri̱da ikhiin xá. Guʼyáá tikhuʼ xóo nusngajmá ga̱jma̱a̱ rí nandún kuñún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱.

Nuthúún rí májánʼ eni̱. Apóstol Pablo nigíʼ mbá májánʼ xkri̱da dí ma̱ndoo muni ancianos. Ikhaa niʼthúún náa kúwá mbaʼin xa̱bu̱ rí májánʼ eni̱ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ náa carta dí nikuʼmá náa congregación dí rígá náa Roma (Rom. 16:12). Lá naʼngo̱o̱ nundxaʼwamíjna̱ xóo gagi nikúwá ikhiin índo̱ nigixnuu carta náa congregación ráʼ. Xúʼko̱ má kayuuʼ, ancianos naguʼwún muthún rí májánʼ eni̱ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí májánʼ cualidades ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nuni̱ náa ñajuunʼ Jeobá. Xúʼko̱ naʼni rí maku̱mu̱ún rí nduyamajkhún ga̱jma̱a̱ rí nduya ngajui̱i̱n. Rí maʼthúún mbáa anciano, mbáa rúʼko̱ dí ikhiin nda̱ñúunʼ mudxawíín mu muni má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá (Prov. 15:23).

Guthu̱u̱n rí májánʼ eni.

Índo̱ mbáa anciano naʼthúu̱n rí májánʼ niʼni mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱, nuni̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún nuthúún mbájmbu. Náá numuu rá. Guʼyáá rí naʼthí Jessica: “Gajkhun má dí gu̱ʼu̱ nanigu̱u̱nʼ marathu̱u̱n dí ‹májánʼ nigájnuu dí nini̱›. Mú itháán índo̱ nutaxu mbájmbu náa, xóo káʼnii rí nusngúún e̱jñu̱xu̱ mu mugíʼ edxu̱ún náa reunión o rí mu̱ʼguáxu gúyaa bi̱ naʼnigajma̱a̱ Biblia mu ma̱ʼkha̱ náa reunión”. Índo̱ ancianos nuni̱ rígi̱, xúʼko̱ naʼni mbuyáá a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ rí nangaju̱u̱n kuñúún ga̱jma̱a̱ rí nandún kuñúún.

Nudxawíín rí nuthi. Ancianos bi̱ nindxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ nduyáá dí raʼkháa má i̱ndó ikhiin ejmañún. Ikha jngóo nuthúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ mu muthi mangiin, ancianos nudxawíín májánʼ rí nuthi. Xú káʼnii embáñún a̱ncianos rígi̱ rá. Mbáa anciano bi̱ xtáa náa Betel bi̱ mbiʼyuu Gerardo naʼthí: “Na̱jkhánú nda̱yo̱o̱ rí nuthi a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱, rúʼko̱ nambáyúʼ mu mani májánʼ ñajunʼ ndrígóʼ. Ga̱jma̱a̱ mbaʼin dí ikhiin itháán má mba̱yu̱u̱ʼ kúwá runi̱ ñajuunʼ Dios ikhiin ki xóo a̱ngiu̱lú xa̱bekha”. Náa congregación kúwá mbaʼin a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ bi̱ nindxu̱ún precursoras, ga̱jma̱a̱ nduyáá májánʼ náá kaʼñúún mutaraʼa. Mbáa anciano bi̱ mbiʼyuu Bryan naʼthí: “A̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ kuaʼdáá mbaʼa rí ma̱ndoo muni náa xuajñuu Dios. Gajmañulú náa ikhiin.”

Gudxawúnla.

Ancianos nugíʼ nuni̱ rí nuthi a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱. Ndíjkha dí májánʼ nindxu̱u̱ rígi̱ rá. Anciano bi̱ mbiʼyuu Edward naʼthí: “Rí naʼthí ga̱jma̱a̱ rí nigíʼnuu mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ ma̱ndoo mambáyúu mbáa ndxájulú xa̱biya̱ mu mbaʼyoo xúgíʼ ga̱jma̱a̱ rí maku̱mu̱u̱ xóo eʼwíinʼ (Prov. 1:5). Asndu á mu na̱nguá kaʼnii matatsimbaaʼ dí naʼthí mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱, ancianos nuxnáa núma̱aʼ rí niʼthí ga̱jma̱a̱ rí xóo ndaʼyoo ikhaa.

Nusngúún. Ancianos nusngajmá rí najmañún índo̱ nuríyaʼ awan mu musngúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱. Ma̱ndoo musngúún xóo murawíin a̱ngiu̱lú bi̱ magajnún gútaraʼa, á mu ndawa̱a̱ mbáa ndxájulú xa̱biya̱ bi̱ nijngún má iyááʼ. Ma̱ngaa ma̱ndoo musngúún xóo majmúún tikhuʼ herramientas ga̱jma̱a̱ máquinas rí nuñajunʼ ga̱jma̱a̱ náa naguma guʼwá ga̱jma̱a̱ náa rí naguma májáanʼ. Náa Betel, superintendente nusngúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ mu muni mixtiʼkhu ñajunʼ, xóo náa naguma májáanʼ guʼwá, náa najuiʼtsi, náa contabilidad o mu muni̱ programa. Ancianos bi̱ nusngúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ nusngajmá rí nakumu̱ún kuñúún ga̱jma̱a̱ rí najmiin muni ñajunʼ.

Gusngúúnla.

Mbaʼin a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ najmún xúgíʼ rí nijmañún náa ancianos mu mumbañún eʼwíinʼ. Tikhuun nijuiʼsngúún xóo muñajunʼ náa construcción ga̱jma̱a̱ nuyambáá muni májáanʼ guʼwá rí niguámbáa niʼni ruʼwa mbiʼ. Eʼwíinʼ nunimbánii consejo rí nijuixnún xóo mutaraʼa náa nanújngúún mbaʼin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ najmiún ikhiin mu musngúún eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ mu muni mangiin ñajunʼ rígi̱. Ndiéjuunʼ ethi a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ numún a̱ngiu̱lú xa̱bekha bi̱ nisngúún rá. Jennifer naʼthí: “Índo̱ niñajunʼ náa naguma Salón del Reino, mbáa ndxájulú niríyaʼ mbiʼi ndrígóo mu maʼsngóʼ. Ndxájulú bugi̱ naxtáa xawii ndaʼyoo dí ikhúún nani ga̱jma̱a̱ naʼthúnʼ dí májánʼ eni̱. Ninigu̱ʼ niñajunʼ ga̱jmuʼ ikhaa, numuu rí nasngájma rí naku̱mu̱u̱ kaʼyoʼ ga̱jma̱a̱ niʼni mba̱yo̱o̱ rí gúʼdoo numuʼ”.

DÍ NAʼNGO̱O̱ NARÍGÁ RÍ MATAÑU̱U̱N ASNDU XÓO BI̱ KÚWÁ NÁA GUʼWÁAʼ

Xó má Jeobá, ikháanʼ mangáánʼ nandulúʼ kuʼñúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱. Nuʼniu̱u̱n xóo asndu bi̱ kúwá náa guʼwulú (1 Tim. 5:​1, 2). Ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ ga̱jma̱a̱ nadxulú dí muʼni ñajuunʼ Jeobá gajmiúlú ikhiin. Nadxulú índo̱ nduʼyáá dí naku̱mu̱ún dí nandún kuñúún ga̱jma̱a̱ numbañún. Vanessa naʼthí: “Nadxu̱ʼ wéñuuʼ ka̱yo̱o̱ Jeobá, rí naniñuʼ maxtáá náa xuajñuu náa kúwi̱i̱n mbaʼin a̱ngiu̱lú xa̱bekha bi̱ nuni̱ rí maxtáá májánʼ”. Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa Taiwán naʼthí: “Nadxu̱ʼ wéñuuʼ ka̱yo̱o̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ xuajñuu rí nandún kuyuxu̱ ga̱jma̱a̱ rí nduyamajkuíí xóo naku̱mu̱xu. Rúʼko̱ naʼni gújkhúʼ fe ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ rí mangajo̱ʼ dí xtáá náa xuajñuu Jeobá”.

Jeobá phú gajkhun rí nadxuu a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún a̱ngiu̱lú xa̱bekha bi̱ nuni̱ tsiakimíjna̱ mbuñún ga̱jma̱a̱ muniu̱u̱ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ xó má naʼniún ikhaa (Prov. 27:11). Mbáa anciano bi̱ xtáa náa Escocia bi̱ mbiʼyuu Benjamín naʼthí: “Náa numbaaʼ na̱nguá eyamajkún mbá kayuuʼ gu̱ʼu̱. Ikha jngóo, índo̱ a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ natu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá nagimbáanʼ nanduxuʼ rí mbuyáá i̱mba̱ nuthu ikhí”. Guʼni tsiakimíjna̱ mu mbuʼyaridáá Jeobá ga̱jma̱a̱ musngajmúún a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ rí nandulúʼ kuʼñúún ga̱jma̱a̱ nduʼyamajkhún xóo má kaʼyoo (Rom. 12:10).

a Náa artículo rígi̱, gu̱ʼu̱ nandoo gáʼthúu̱n a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ bi̱ nuni̱ ñajuunʼ Dios, raʼkháa bi̱ mbóó niniáánʼ gajmiúlú.

b Ajngáa machista (o machismo) naʼthí ga̱jma̱a̱ numún xa̱bekha bi̱ nunimbaʼwumíjna̱ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ rí ikhiin guáʼdáá. Naku̱mu̱ún dí xóo nundxa̱ʼwa̱a̱ edxu̱ún ikhiin ga̱jma̱a̱ rí xóo nu̱ni̱, nindxu̱u̱ itháán májánʼ, ga̱jma̱a̱ naʼni rí xáguaʼdáá numún gu̱ʼu̱.

c Mataxkamaa náa naʼthí itháán ga̱jma̱a̱ numuu dí niʼthí náa Biblia, náa artículo “El valor de ‘un vaso más débil’”, dí nigájnuu náa La Atalaya, 15 ñajunʼ gu̱nʼ mayo tsiguʼ 2006, ga̱jma̱a̱ “Consejos sabios para los casados”, dí nigájnuu náa La Atalaya, 1 ñajunʼ gu̱nʼ marzo tsiguʼ 2005.