Kumbi Muchita Vinthu ndi Anthukazi nge Mo Yehova Wachitiya?
ABALI, te ndi mwaŵi wakuteŵete limoza ndi azichi anandi akugomezgeka kwaku Yehova. Ndipu tikondwa kweniso tiwonga ukongwa kuti te ndi azichi ŵenaŵa wo mbakugomezgeka ndipuso alimbikiya ntchitu. a Mwaviyo, abali atesesa kuchita nawu vinthu mwalisungu, mwambula kwanjiya kweniso mwaulemu. Kweni chifukwa chakuti te ambula kufikapu, nyengu zinyaki tingatondeka kuchita viyo. Ndipu pe so chinthu chinyaki cho chichitiska kuti abali anyaki asuzgikengi kuchita venivi.
Abali anyaki akukuliya muchigaŵa cho anthulumi anandi awona kuti anthukazi mbakusika. Mwakuyeruzgiyapu, wakuwonere dera munyaki ku Bolivia zina laki Hans wangukamba kuti: “Anthulumi anyaki akulereke mumudawuku wo uchiska anthulumi kuti achitengi vinthu mwakujikuzga. Anthulumi ŵenaŵa agomezga kuti yiwu mbapachanya ukongwa kuluska anthukazi ndipu kanandi achita vinthu mwambula ulemu ndi anthukazi.” Mura munyaki ku Taiwan zina laki Shengxian wangukamba kuti: “Ko ini ndija anthulumi anandi awona kuti anthukazi atenere cha kukamba maŵanaŵanu ngawu kwa anthulumi. Asani munthulumi wakamba vo munthukazi wangukamba pa nkhani yinyaki, anthulumi anyaki atimutumbika cha.” Anthulumi anyaki alongo kuti atiŵatumbika cha anthukazi mu nthowa zinyaki zambula kuwoneke. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu angakamba njerengu zakuyuyuwa anthukazi.
Kweni vakukondwesa kuti kwali munthulumi wakukuliya pani, iyu wangasintha. Iyu wangaleka kugomezga kuti anthulumi mbapachanya kuluska anthukazi. (Aefe. 4:22-24) Ndipu angachita venivi asani ayezga Yehova. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi mo Yehova wachitiya vinthu ndi anthukazi, vo abali angachita kuti achitengi vinthu ndi anthukazi nge mo Yehova wachitiya kweniso mo ŵara angalongore kuti atumbika anthukazi.
KUMBI YEHOVA WACHITA WULI VINTHU NDI ANTHUKAZI?
Yehova ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa pa nkhani ya mo titenere kuchitiya vinthu ndi anthukazi. Iyu Mbada alisungu wo atanja ŵana ŵawu wosi. (Yoha. 3:16) Ndipu azichi akugomezgeka ŵenge ŵana anthukazi akwanjiwa kwaku iyu. Tiyeni tiwoni nthowa zo Yehova walongore kuti watumbika anthukazi.
Wachita nawu vinthu mwambula kwanjiya. Yehova wakulenga anthulumi ndi anthukazi muchikozgu chaki. (Gene. 1:27) Anthulumi wakuŵalenga ndi zeru ukongwa cha pamwenga ndi malusu kuluska anthukazi. Kweniso iyu wawonapu cha kuti anthulumi ndiwu akukhumbika ukongwa kuluska anthukazi. (2 Mbiri 19:7) Iyu wakulenga anthulumi ndi anthukazi kuti wosi avwisengi uneneska wa mu Bayibolu ndipuso kuti ayezgengi mijalidu yaki yamampha. Yehova watiŵawona so mwakuyanana anthulumi ndi anthukazi akugomezgeka. Iyu wakupaska anthulumi ndi anthukazi chilindizga chakuzija ndi umoyu wamuyaya mu paradayisu pacharu chapasi pamwenga kuchiteŵete kuchanya nge mafumu kweniso asembi. (2 Petu. 1:1) Kukamba uneneska, Yehova watiŵakandilizga cha anthukazi.
Iyu watiŵavwisiya. Yehova waŵanaŵaniya mo anthukazi avwiya kweniso masuzgu ngo atuŵa nangu. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguvwisiya kweniso kumuka pempheru laku Rakelu ndi Hana. (Gene. 30:22; 1 Samu. 1:10, 11, 19, 20) Yehova wangukambiya so ŵanthu wo alembanga Bayibolu kuti alembi nkhani za anthulumi wo anguvwisiya maŵanaŵanu nga anthukazi. Mwakuyeruzgiyapu, Abrahamu wanguvwiya ulongozgi waku Yehova wakuti wavwiyi muwolu waki Sara. (Gene. 21:12-14) Fumu Davidi yinguvwiya Abigelu. Ndipu Davidi wanguwona kuti Yehova ndiyu wangutuma Abigelu kuti wazikambiskani nayu. (1 Samu. 25:32-35) Yesu yo wayezga mijalidu yaku Yehova mwakufikapu, wanguvwiya anyina a Mariya. (Yoha. 2:3-10) Vakuwoniyapu venivi vilongo kuti nthowa yimoza yo Yehova walongore kuti watumbika anthukazi, nkhuŵavwisiya.
Iyu watiŵapaska vakuchita. Mwakuyeruzgiyapu, Yehova wangupaska Heva udindu wakuti wawovyi Adamu kuphwere charu chosi. (Gene. 1:28) Pakuchita venivi, Yehova wangulongo kuti wawonanga Heva kuti ngwakusika cha pakumuyeruzgiya ndi mulumu waki Adamu, kweni nge wakumovya. Yehova wangupaska so udindu mchimi munthukazi Debora kweniso Hulida wakuti aperekengi ulongozgi ku ŵanthu ŵaki, kusazgapu wakweruzga kweniso fumu. (Ŵeru. 4:4-9; 2 Mafu. 22:14-20) Mazuŵa nganu, Yehova wakupaska anthukazi Achikhristu udindu wakugwira ntchitu yaki. Azichi akugomezgeka ŵenaŵa ateŵete nge apharazgi, apayiniya kweniso amishonale. Yiwu atovya pa ntchitu yakupanga mapulanu, kuzenga ndi kunozga so Nyumba za Ufumu kweniso maofesi nga nthambi. Anyaki ateŵete pa Beteli ndipu anyaki ateŵete ku maofesi ngakufwatuliyaku mabuku. Yiwu ŵenge mzinda ukulu wo Yehova watiwugwiriskiya ntchitu kuti wafiski khumbu laki. (Salimo 68:11) Venivi vilongore limu kuti Yehova wawona anthukazi kuti mbakusika cha pamwenga kuti angafiska cha kuchita vinthu vinyaki.
KUMBI ABALI ANGASAMBIRA WULI KUTI ACHITENGI VINTHU NDI ANTHUKAZI NGE MO YEHOVA WACHITIYA?
Abali, kuti tiziŵi asani tichita vinthu ndi anthukazi nge mo Yehova wachitiya, tikhumbika kujifufuza mwakuphwere mo tiŵanaŵaniya kweniso mo tichitiya vinthu. Kuti tichiti venivi, tikhumbika chovyu. Nge mo machini nga ekisireyi (X-ray) ngangalongore kuti mtima wa munthu we ndi suzgu linyaki, mubwezi widu pamwenga Mazu ngaku Chiuta vingatiwovya kuziŵa maŵanaŵanu ngaheni ngo tenangu ngakukwaskana ndi mo tiwone anthukazi. Kumbi tingachita wuli kuti tilonde chovyu chenichi?
Fumbani bwezi lamampha. (Nthanthi 18:17) Tingachita umampha kufumba mubwezi widu yo titimugomezga yo tiziŵa kuti ngwalisungu kweniso wachita vinthu mwambula kujumphiska. Tingamufumba mafumbu nge yanga: “Kumbi ndichita wuli vinthu ndi azichi? Kumbi awona kuti nditiŵatumbika? Kumbi pe chinthu chinyaki cho ndingasintha kuti ndichitengi nawu vinthu umampha?” Asani mubwezi winu wakamba vinthu vinyaki vo mutenere kusintha, mungajiŵikiyanga kuvuli cha. Mumalu mwaki, jani akunozgeka kusintha vo mukhumbika kusintha.
Musambirengi Mazu ngaku Chiuta. Chinthu chinyaki cho chingatiwovya kuziŵa asani tichita nawu vinthu umampha azichi, ndi Mazu ngaku Chiuta ngo ngangatiwovya kuti tijifufuzi mo tiŵanaŵaniya kweniso mo tichitiya vinthu. (Ahe. 4:12) Tichisambira Bayibolu, tisambira nkhani za anthulumi wo anguchita vinthu umampha ndi anthukazi kweniso wo anguchita nawu vinthu umampha cha. Pavuli paki, tingayeruzgiya vo yiwu achitanga ndi vo isi tichita. Kusazgiyapu yapa, kuyeruzgiya mavesi nga mu Bayibolu kungatiwovya kuti tilekengi kugwiriskiya ntchitu malemba mwambula kwenere kuti vikoliyani ndi vo isi tigomezga pa nkhani ya mo tiwone anthukazi. Mwakuyeruzgiyapu, lemba la 1 Peturo 3:7 likamba kuti munthukazi wakuyirwa ‘wapaskikengi ulemu nge chiyaŵi chambula kukho.’ b Kumbi venivi ving’anamuwa kuti munthukazi ngwakusika, ngwambula zeru kweniso walivi malusu kuluska munthulumi? Awa, ndimu viliri cha! Yeruzgiyani vo Peturo wangukamba ndi vo vikambika pa Agalatiya 3:26-29, po pakamba kuti Yehova wakusankha anthukazi kweniso anthulumi kuti akalamuliyi limoza ndi Yesu kuchanya. Asani tisambira Mazu ngaku Chiuta kweniso tipempha bwezi lamampha kuti litikambiyi maŵanaŵanu ngaki pa mo tichitiya vinthu ndi anthukazi, tingasambira kuŵatumbika azichi ŵidu.
KUMBI ŴARA ALONGO WULI KUTI ATUMBIKA AZICHI?
Abali mumpingu angasambira so kutumbika azichi mwa kuyezga chakuwoniyapu cha ŵara. Kumbi ŵara achita wuli kuti aje chakuwoniyapu chamampha pa nkhani yakutumbika azichi? Tiyeni tikambiskani mo ŵara achitiya venivi.
Ŵara awonga azichi. Wakutumika Paulo ntchakuwoniyapu chamampha cho ŵara angayezga. Iyu wanguwonga azichi anandi mukalata yo wangulembe mpingu wa ku Roma. (Aro. 16:12) Ŵanaŵaniyani mo azichi ŵenaŵa angukondwe kalata yeniyi yati yaŵerengeka ku mpingu. Mwakuyanana waka, ŵara awonga azichi chifukwa cha mijalidu yawu yamampha kweniso ntchitu yo agwiriya Yehova. Venivi vitovya azichi kuziŵa kuti abali mu mpingu atiŵatumbika kweniso atiŵawona kuti mbakukhumbika. Mazu ngakuchiska ngo ŵara angaŵakambiya azichi ŵenaŵa, ngangaŵawovya ukongwa po alutirizga kuteŵete Yehova mwakugomezgeka.—Nthanthi 15:23.
Kuwonga
Asani ŵara awonga azichi, atiŵawonga kutuliya pasi pamtima kweniso azumbuwa vinthu chayivu vo azichi wo achita. Chifukwa wuli? Mzichi munyaki zina laki Jessica wangukamba kuti: “Vija umampha asani abali akambiya mzichi kuti, ‘Mwachita umampha.’ Kweni tichiskika ukongwa asani abali atitiwonga mwa kuzumbuwa vinthu chayivu vo tachita, nge kusambiza ŵana ŵidu kuti angachitanga chiwawa cha pa maunganu pamwenga kuza ndi munthu yo tisambira nayu Bayibolu ku maunganu.” Asani ŵara awonga azichi mwa kuzumbuwa vinthu chayivu vo achita, vitovya azichi kuti ajiwonengi kuti mbakukhumbika kweniso mbakuzirwa mu mpingu.
Ŵara avwisiya azichi. Ŵara akujiyuyuwa aziŵa kuti ndiwu pe cha wo angapereka fundu zamampha. Ŵara a viyo, apempha azichi kuti akambi maŵanaŵanu ngawu ndipu avwisiya mwakuphwere asani azichi alongoro. Asani achita viyo, ŵara achiska azichi kweniso nawu ayanduwa. Mu nthowa wuli? Mura munyaki zina laki Gerardo yo wateŵete pa Beteli, wangukamba kuti: “Ndipempha azichi kuti akambi maŵanaŵanu ngawu chifukwa vitindiwovya kuti ndiyigwirengi umampha ukongwa ntchitu yangu. Kanandi, yiwu aja kuti agwira ntchitu yo kwa nyengu yitali kuluska abali anandi.” Mu mpingu, azichi anandi achita upayiniya. Mwaviyo, yiwu aziŵa vinandi vakukwaskana ndi ŵanthu wo aja muchigaŵa cho. Mura munyaki zina laki Bryan wangukamba kuti: “Azichi ŵidu ŵe ndi mijalidu yinandi yamampha kweniso malusu, vo vikhumbika mugulu lidu. Mwaviyo, azichi ŵenaŵa angakuwovyani ukongwa chifukwa cha vo aziŵa.”
Kuvwisiya
Ŵara azeru akana cha kugwiriskiya ntchitu masachizgu nga azichi. Chifukwa wuli? Mura munyaki zina laki Edward wangukamba kuti: “Masachizgu nga mzichi kweniso vo iyu waziŵa, vingawovya mubali kuyivwisa umampha nkhani yosi ndipuso masachizgu ngaki ngangamuwovya mubali yo kuti waŵanaŵaniyengi mo ŵanthu anyaki avwiya.” (Nthanthi 1:5) Chinanga kuti nyengu zinyaki mura wangagwiriskiya ntchitu cha masachizgu ngo mzichi wapereka, iyu wangamuwonga mbwenu chifukwa chakukonkhoska maŵanaŵanu ngaki kweniso vo waziŵa.
Asambiza ntchitu azichi. Ŵara azeru asaniya mipata yakusambiziya azichi. Mwakuyeruzgiyapu, angasambiza azichi mo angachitiskiya unganu wakunozgeke uteŵeti asani mubali wakubatizika palivi. Angaŵasambiza mo angagwiriskiya ntchitu vidya vinyaki kuti awovyengi pa ntchitu zakuzenga mugulu lidu. Pa Beteli, abali wo awonere asambiza azichi mo angachitiya mauteŵeti ngakupambanapambana nge, kunozga vinthu vo vanangika, kugula vinthu, kuŵerengese ndalama, kupanga mapulogilamu nga pa kompyuta kweniso vinthu vinyaki. Asani ŵara asambiza azichi alongo kuti awona kuti azichi wo mbakuthembeka kweniso angafiska kugwira ntchitu yo.
Kusambiza
Azichi agwiriskiya ntchitu vo asambizika ndi ŵara kuti awovyi ŵanthu anyaki. Mwakuyeruzgiyapu, azichi anyaki agwiriskiya ntchitu lusu lo akusambira pa ntchitu zakuzenga kuti awovyi ŵanthu anyaki kuzenga so nyumba zawu zo zanangika asani kwachitika masoka ngachilengedu. Penipo azichi anyaki agwiriskiya ntchitu malusu ngo akusambira pakuchita upharazgi wa kumalu ngo kusanirika ŵanthu anandi kuti asambizi azichi anyaki anandi mo nawu angachitiya upharazgi wenuwu. Kumbi azichi atiŵawona wuli ŵara wo atiŵasambiza? Mzichi munyaki zina laki Jennifer wangukamba kuti: “Pa nyengu yo ndagwirangaku ntchitu yakuzenga Nyumba ya Ufumu, mubali yo wawoneriyanga ntchitu yeniyi wangundisambiza. Iyu wawonanga ntchitu yo ndagwiranga ndipu wandiwonganga. Ndakondwanga kugwira nayu ntchitu limoza chifukwa ndajivwanga kuti nde wakukhumbika kweniso wakuthembeka.”
VITUMBIKU VO MUNGASANIYA ASANI AZICHI MUTIŴAWONA NGE ŴANTHU A MU BANJA LINU
Titiŵayanja azichi ŵidu akugomezgeka nge mo Yehova watiŵayanjiya. Mwaviyo, titiŵawona nge ŵanthu a mu banja lidu. (1 Timo. 5:1, 2) Titiŵawona kuti mbakuzirwa kweniso tikondwa kugwiriya nawu ntchitu limoza. Ndipu tikondwa ukongwa asani yiwu aziŵa kuti titiŵayanja kweniso titiŵawovya. Mzichi munyaki zina laki Vanessa wangukamba kuti: “Nditimuwonga ukongwa Yehova chifukwa cha kuja mugulu laki lo mwe abali wo atindichiska ukongwa.” Mzichi munyaki ku Taiwan wangukamba kuti: “Ndiwonga ukongwa kuti Yehova kweniso gulu laki, awona kuti anthukazi mbakuzirwa ukongwa ndipuso atumbika maŵanaŵanu ngawu. Venivi vikholesa chivwanu changu kweniso vitindiwovya kuti ndiwongengi ukongwa mwaŵi wo nde nawu wakuja mugulu laku Yehova.”
Yehova wakondwa ukongwa kuwona kuti abali akugomezgeka atesesa kuti awonengi kweniso achitengi vinthu ndi anthukazi nge mo iyu wachitiya! (Nthanthi 27:11) Mura munyaki ku Scotland zina laki Benjamin wangukamba kuti: “Anthulumi anandi mucharu ichi atiŵatumbika cha anthukazi. Mwaviyo, asani azichi ŵidu ŵe ku Nyumba ya Ufumu tikhumba kuti apambanisengi.” Tiyeni tosi tiyesesi kuchita vosi vo tingafiska kuti tiyezgi Yehova mwa kuŵalongo kuti titiŵayanja azichi kweniso kuŵapaska ulemu wakwenere.—Aro. 12:10.
a Mazu ngakuti “azichi” ngo tagwiriskiya ntchitu mu nkhani iyi, ngang’anamuwa azichi Achikhristu, uzichi wa paubali cha.
b Kuti muziŵi vinandi pa nkhani yakuti “chiyaŵi chambula kukho,” wonani nkhani yakuti “Mtengo wa ‘Chotengera Chochepa Mphamvu’” mu Chigongwi cha Mlinda cha Chichewa, cha May 15, 2006 kweniso yakuti “Malangizo Anzeru kwa Okwatirana” mu Chigongwi cha Mlinda cha Chichewa, cha March 1, 2005.
