Skip to content

Skip to table of contents

Ubajata Biyeni Bantu Bachanakazi?

Ubajata Biyeni Bantu Bachanakazi?

TULI aachilongezyo chakubelekaamwi abachizi biingi basyomeka. Tulabayanda alubo tulabalumba akaambo kakusyomeka kwabo akubeleka changuzu nkubachita bachizi aaba. Nkinkaako, nibakwesu amubajate kabotu bachizi alubo mubalemeke. Pesi akaambo kakuti tuli aachibi, chimwi chiindi kulakonzya kutuyumina kuchita oobo. Pesi kuli zyiingi zipa kuti kubayumine bakwesu kuti babajate munzila iilikabotu bachizi.

Bamwi bakakomenena mundawu baalumi biingi mubabalangilaansi banakazi. Muchikozyano, umwi mulangizi wabbazu uutegwa Hans, wakuBolivia wakaamba kuti: “Bamwi baalumi bakakomenena kundawu nkubasungwaazigwa kuti beelede kulisumpula. Baalumi aabo basyoma kuti bayandikana loko kwiinda banakazi akuti tabeelede kubalemeka pe.” a Umwi mwaalu wakuTaiwan uutegwa Shengxian wakaamba kuti: “Nkundikkala, baalumi biingi babonaanga banakazi tabeelede kwaamba maboneno aabo pe. Kuti umwi mwaalumi waamba maboneno ngalaawo mwanakazi atala achimwi chintu, beenzinyina balakonzya kumuseka.” Bamwi baalumi balabasaluula banakazi. Muchikozyano, nga baamba majwi aakubaninda banakazi.

Baalumi balakonzya kuchincha maboneno aayo, nikuba kuti bakakomenena kundawu banakazi nkubalangilwaansi. Balakonzya kugwisya maboneno aabo aakuti bayandikana loko kwiinda banakazi. (Ef. 4:​22-24) Balakonzya kuchita oobo kwiinda mukutobelezya chikozyano chaJehova. Muchiiyo eechi, tulabona Jehova mbabajata banakazi, bakwesu mbubakonzya kutobelezya chikozyano chaJehova abaalu mbubakonzya kuba kunembo kulemeka bachizi.

JEHOVA UBAJATA BIYENI BANAKAZI?

Jehova wakatupa chikozyano chimaninide chakuti tuzibe mbubeelede kujatwa kabotu banakazi. Akaambo kakuti nguTaata uulaalweetelelo, ulabayanda bana bakwe boonse. (Joh. 3:16) Alubo bachizi basyomeka ubabona kabali bana bakwe bayandikana loko. Atubone nzila Jehova mwatondeezya kuti ulabayanda akubalemeka banakazi.

Tabasaluuli pe banakazi. Jehova wakalenga baalumi abanakazi muchikozyano chakwe. (Matl. 1:27) Jehova taakalenga baalumi kuti babe aaluzibo lwiingi kwiinda banakazi alubo taakapa baalumi zipo zyiingi kwiinda banakazi. Pesi baalumi abanakazi ubayanda munzila iikozyenie. (2 Mak. 19:7) Taakalenga baalumi kuti bamvwisisisye kasimpe kamuBbayibbili kwiinda banakazi. Alubo taakapa kuti bakonzye kutobelezya buntu bwakwe kwiinda banakazi. Jehova ubabona kabayandikana baalumi abanakazi bali aalusyomo mulinguwe. Jehova wakapa baalumi abanakazi bulangilizi bwakuti bazoopone kukabe kutamani kabali aanyika muparadayizi naakuti bazoobeleke kabali baami abapayizi kujulu. (2 Pet. 1:​1, makani aamunsi.) Eezi zibikka aantanganana kuti Jehova tabasaluuli pe banakazi.

Jehova ulabaswiilila. Jehova ulaandaba ambubalimvwa azintu zibakataazya banakazi. Muchikozyano, wakaswiilila akusandula nkombyo zyaRakkele aHana. (Matl. 30:22; 1 Sam. 1:​10, 11, 19, 20) Alubo Jehova wakazulwida balembi baBbayibbili kuti baswaanizye lwaano lwabantu bakaswiilila banakazi. Muchikozyano, Abbrahamu wakaswiilila malayilile aaJehova aakuti aswiilile mwanakazi wakwe Sara. (Matl. 21:​12-14) Mwaami Davida wakaswiilila Abbigayeli. Davida wakaamba kuti Jehova nguwe wakali watuma Abbigayeli kuti azoowambuule aanguwe. (1 Sam. 25:​32-35) Jesu wakali kutobelezya buntu bwaWisi munzila iimaninide, wakaswiilila bayina Mariya. (Joh. 2:​3-10) Zikozyano eezi, zitondeezya kuti Jehova ulemeka banakazi kwiinda mukubaswiilila.

Ulabasyoma. Muchikozyano, Jehova wakasyoma Eva kwiinda mukumupa mulimu wakuti agwasilizye mulumaakwe kuti balanganie nyika yoonse. (Matl. 1:28) Kumupa mulimu ooyu, kwakali kutondeezya kuti Eva wakali kuyandikana kumulumaakwe Adamu akuti wakali mugwasilizi wakwe. Jehova wakapa mupolofita wachanakazi Debbora aHulida mulimu wakuti bagwasye bakombi bakwe kuswaanizya amubetesi amwaami. (Bab. 4:​4-9; 2 Bam. 22:​14-20) Mazubaano, Jehova upede bachizi bachiKkristu mulimu wakuchita. Bachizi aaba basyomeka bamwi babeleka kabali basikupupulula, mapayona amamishinali. Balagwasilizya mukudilowa mapulani aamayake, kuyaka, kubambulula Maanda aaBwaami amawofesi aamitabi. Bamwi babelekela kuBbeteli mpawo bamwi babelekela kumawofesi aabusanduluzi. Bachizi aaba, ninkamu mpati njabelesya Jehova kuti bachite kuyanda kwakwe. (Int. 68:11) Eezi zitondeezya kuti Jehova tabalangili aansi pe banakazi.

NZIBAKONZYA KUCHITA BAKWESU KUTI BABAJATE KABOTU BANAKAZI MBULI JEHOVA

Bakwesu, kuti tubone kuti tulikubajata munzila iilikabotu na bachizi bachiKkristu mbuli mbachita Jehova, tweelede kulilanga-langa kwiinda munzila njituyeeyaayo ambutuchita zintu. Kuti tukonzye kuchita oobo, tuyanda kugwasigwa. Mbuli munchina waX-reyi uubelesegwa aamadokotela kuti babone kuti moyo wamuntu uchibeleka munzila iilikabotu na, beenzuma bachoonzyo aJwi lyaLeza zilakonzya kutugwasya kuti tubone kuti nzila njitubajataayo bachizi ilamubotezya na Jehova naakuti ilamunyemya. Niinzi nzitweelede kuchita kuti tujane lugwasyo?

Kumbila mweenzinyokwe kuti akugwasye. (Tus. 18:17) Tulakonzya kubuzya mweenzuma ngutusyoma alubo uuli aamaboneno aalikabotu mibuzyo yakuti: “Ubonaanga ndibajata biyeni bachizi? Bachizi balazibona na kuti ndilabalemeka? Kuli nzindikonzya kuchita na kuti ndibajate munzila iilikabotu kwiinda mbundili kuchita?” Kuti mweenzinyokwe wakubuzya mpuyelede kubambulula, utanyemi pe naakuti kulipa zilitamizyo. Pesi baachiyandisyo chakubambulula.

Yiya Jwi lyaLeza. Tulakonzya kubelesya Jwi lyaLeza kuti litugwasye kubona kuti zintu nzituchita zitondeezya kuti tulikubajata munzila iilikabotu na bachizi. (Heb. 4:12) Chiindi nitwiiya Jwi lyaLeza, tulakonzya kwiiya atala abaalumi bakali kubajata kabotu banakazi abakatali kubajata kabotu. Tulakonzya kweezyanisya nzibakali kuchita anzituchita. Bakwesu tabeelede kubelesya vesi iimwi kupela pe yamuBbayibbili kuti basapote maboneno aabo aatali kabotu aali atala ambubabajata banakazi. Pesi beelede kulanga-langa mavesi miingi aamuBbayibbili aambuula atala abaalumi mbubeelede kubajata banakazi. Kuti bachita oobo, nga batondeezya kuti bali aamaboneno ngalaawo Leza atala abanakazi. Muchikozyano, lugwalo lwa 1 Petro 3:​7, lwaamba kuti: “Amubape bulemu banakazi, mbuli mbumuchita kuzibelesyo zitasimide.” b Eezi zyaamba kuti banakazi beelede kulangilwaansi na naakuti tabakwe luzibo lwakuchita iimwi milimu? Teembubo pe. Yezyanisya majwi aakaambwa aaPetro amajwi aali muli Bagalatiya 3:​26-29. Majwi aali muli Bagalatiya atondeezya kuti Jehova wakasala baalumi abanakazi kuti bazooyendelezyaamwi aJesu kujulu. Kuti twayiya Jwi lyaLeza akukumbila mweenzuma kuti atugwasye kuti utubona biyeni kunzila njitubajataayo banakazi zilakonzya kutugwasya kuti tubalemeke bachizi.

BAALU BATONDEEZYA BIYENI KUTI BALABALEMEKA BACHIZI?

Bakwesu bali mumbungano balakonzya kwiiya mbubakonzya kubajata kabotu bachizi, kwiinda mukutobelezya chikozyano chabaalu. Niinzi nzibakonzya kuchita baalu kuti babe kunembo mukulemeka bachizi? Atubone nzila zitobela.

Baalu balumbayizya bachizi. Mwaapostoli Pawulu, wakasiila baalu chikozyano chibotu loko chakutobelezya. Mulugwalo ndwaakalembela mbungano yakuRoma wakalumbayizya bachizi biingi. (Rom. 16:12) Yeeya kubotelwa nkubakabaako bachizi aabo nibakamvwa lugwalo ndwaakalemba Pawulu kalulikubalwa mumbungano. Munzila iikozyenie, baalu balumbayizya bachizi akaambo kabuntu bwabo amilimu njibachita mukubelekela Jehova. Eezi zipa kuti bachizi babone kuti bamumbungano balabalemeka akuti bababona kabayandikana. Majwi aaya aasungwaazya ngibakonzya kubabuzya baalu alakonzya kuba majwi ngibayanda loko bachizi aaba chiindi nibalikwiinkilila kunembo kabakomba Jehova chakusyomeka.—Tus. 15:23.

Balumbayizye

Kulayandikana kuti baalu baambe zintu nzibachita bachizi chiindi nibabalumbayizya. Nkamboonzi? Umwi muchizi uutegwa Jessica wakati: “Zilabotezya kuti bakwesu babuzya muchizi kuti ‘mulikuchita kabotu.’ Nga twabotelwa loko kuti bakwesu batulumbayizya alubo kabalikwaamba zintu nzituchita, mbuli kuyiisya bana besu kuti bakkale kabawumwide chiindi chamiswaangano naakuti nitwayinka kuyootola muntu ngutwiiyaawe Bbayibbili kuti aze kumiswaangano.” Kuti baalu balumbayizya bachizi kabaamba zintu nzibachita, zipa kuti bachizi balimvwe kabayandwa alubo kabayandikana mumbungano.

Baalu balabaswiilila bachizi. Baalu balibombya balizi kuti teembabo pe abalikke bakonzya kwaamba zintu zigwasya. Baalu bali oobo, nga bakumbila bachizi kuti baambe maboneno aabo alubo nga babaswiilisisya chiindi nibalikwaambuula bachizi aabo. Kuchita oobo kupa kuti baalu basungwaazye bachizi alubo balagwasikana. Biyeni? Umwi mwaalu uutegwa Gerardo uubelekela kuBbeteli wakaamba kuti: “Ndakabona kuti kukumbila bachizi kuti baambe maboneno aabo kulandigwasya kuti nduuchite kabotu mulimu wangu. Bamwi bachizi nga bakabeleka iimwi milimu kwachiindi chilamfu kwiinda bakwesu biingi.” Mumbungano, bachizi biingi mapayona, nkinkaako, bazi zyiingi atala abantu bakkala muchilawu chabo. Umwi mwaalu uutegwa Bryan wakaamba kuti: “Bachizi bali aazyiingi nzibakonzya kuchita mumbunga. Nkinkaako, tulakonzya kugwasigwa aaluzibo ndubalaalo.”

Baswiilile

Baalu tabeelede kufwambaana kusinka zigwilinti mumatwi chiindi bachizi nibaamba maboneno aabo. Nkamboonzi? Umwi mwaalu uutegwa Edward wakaamba kuti: “Maboneno aamuchizi aluzibo ndwalaalo zilakonzya kugwasya mukwesu kuti amvwisisisye nkani yoonse alubo zilakonzya kumugwasya kuti abafwide luzyalo bamwi.” (Tus. 1:5) Nikuba kuti mwaalu taazibelesya pe zintu zyaambwa aamuchizi, pesi ulakonzya kumulumba akaambo kamaboneno aakwe.

Baalu bayiisya bachizi. Baalu balakonzya kuyanduula myeenya yakuyiisya bachizi imwi milimu. Muchikozyano, balakonzya kuyiisya bachizi mbubakonzya kuchitisya miswaangano yamulimu wakukambawuka kuti kakutakwe mukwesu uubbabbatizidwe. Baalu balakonzya kuyiisya bachizi mbubakonzya kubelesya zibelesyo naakuti imwi minchina kuti bagwasilizye chiindi nikulikubambululwa naakuti kuyakwa mayake aambunga. KuBbeteli, balangizi bamadipatimenti balikuyiisya bachizi kuchita milimu iisiyene-siyene iili mbuli yakubambulula zintu, kuula zintu, kubona zyamali, kubelesya makkompiyuta azimwi. Kuti baalu bayiisya bachizi kuchita iimwi milimu, nga balikutondeezya kuti bachizi kuli nzibakonzya kuchita mumbunga akuti balabasyoma.

Bayiisye

Bachizi biingi balikubelesya luzibo ndubakayiisigwa aabaalu kuti bayiisye bamwi. Muchikozyano, bamwi bachizi babelesya luzibo ndubakayiisigwa lwakuyaka kuti bagwasye bamwi kuti bayakulule maanda aabo aakanyonyoonwa aamapenzi aalichitikila. Bamwi bachizi bakayiisigwa bukambawusi bwaantanganana balikubelesya luzibo oolo kuti bagwasye bamwi bachizi biingi kuti ambabo bakonzye kuchita bukambawusi oobo. Bachizi bababona biyeni baalu bakabayiisya? Muchizi uutegwa Jennifer wakaamba kuti: “Nindakabeleka aaliimwi Ng’anda yaBwaami yakali kuyakwa, mulangizi wakabelesya chiindi chakwe kuti andiyiisye. Wakali kubona mbundakali kubeleka alubo wakali kundilumbayizya. Ndakali kukuyanda kubeleka aanguwe akaambo kuti ndakali kuyandikana alubo wakali kundisyoma.”

BUBOTU BUBA KUTI BACHIZI TWABAJATA MBULI BAMUMPULI YESU

Tulabayanda bachizi basyomeka mbuli mbachita Jehova, nkinkaako, tweelede kubajata mbuli bamumpuli yesu. (1 Tim. 5:​1, 2) Tubabona kabayandikana alubo tulabotelwa kubelekaamwi ambabo. Tulabotelwa kuti babona kuti tulabayanda akuti tulabagwasya. Muchizi uutegwa Vanessa wakaamba kuti: “Ndilamulumba Jehova akaambo kakuba mumbunga yakwe iili aabakwesu bandisungwaazya.” Muchizi wakuTaiwan wakaamba kuti: “Ndilamulumba Jehova ambunga yakwe akaambo kakuti we Jehova ambunga yakwe bababona kabayandikana bachizi alubo bali aandaba ambubalimvwa. Eezi zisimya lusyomo lwangu alubo zipa kuti ndichibone kachiyandikana chilongezyo chakuba mumbunga yaJehova.”

Jehova ulabotelwa chiindi nabona bakwesu bachiKkristu babeleka changuzu kuti babajate kabotu bachizi mbuli mbachita. (Tus. 27:11) Umwi mwaalu wakuScotland uutegwa Benjamin wakaamba kuti: “Bantu biingi bali munyika balabadyaaminina banakazi. Nkinkaako, atupe kuti bachizi balimvwe kabayandikana chiindi nibasika kuNg’anda yaBwaami.” Toonse atuchite zyoonse nzitukonzya kuti tutobelezye Jehova kwiinda mukubajata kabotu bachizi akubatondeezya kuti tulabayanda akubalemeka.—Rom. 12:10.

a Muchiiyo eechi, twabelesya bbala lyakuti “bachizi” katuli kwaamba bachizi bachiKkristu kutali bachizi mbituzyalwaabo.

b Kuti ujane makani miingi aali atala abbala lyakuti “zibelesyo zitasimide” langa chiiyo chitii, The Value of a Weaker Vessel muNgaziyakulinda yamuMay 15 2006.