¿Mi jech chatsak ta venta antsetik kʼuchaʼal tspas Jeovae?
JKOTOLTIK li vinikutik xchiʼuk ti jaʼutik yajtsʼaklom Kristoe jaʼ jun mukʼta matanal ti jmoj chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk li antsetik ti tukʼ yakʼoj sbaike. Jkʼanojtik xchiʼuk ep sbalil chkiltik li kermanataktik ta skoj ti baxbolik ta abtel xchiʼuk ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Jeovae. Jaʼ yuʼun, akʼik persa sventa xavakʼik ta ilel li slekil avoʼontonik ta stojolal li ermanaetike, ti xavichʼik ta mukʼe xchiʼuk ti mu kʼusi chopol xanopik ta stojolale. Pe ta skoj ti jpasmulilutike, mu kʼunuk onoʼox chkaʼitik bakʼintik. Jech xtok, oy junantik ermanoetike oy to kʼusi chmakatik sventa x-ichʼvanik ta mukʼ.
Junantik viniketike te chʼiemik talel ti bu mu masuk tsots skʼoplal chilik li antsetike. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun jkʼelvanej ta sirkuito ta Bolivia ti Jans sbie, xi chale: «Junantik viniketike jaʼ te chʼiemik talel ti bu jpʼel xalik o ti jaʼ tspasvanik ta mantal li viniketike (machista), a jaʼ yuʼun tsnopik ti jaʼ mas tsots skʼoplalike ti jaʼ mu sta li antsetike». Xi chal jun mol ta tsobobbail ta Taiwán ti Xenxien sbie: «Ti bu nakalune oy epal viniketik tsnopik ti mu stakʼ stikʼ sbaik antsetik kʼalal oy kʼusi tsnop tspasike. Mi oy jun vinik chal li kʼusi tsnop jun antse, xuʼ van muʼyuk xa chichʼ ichʼel ta mukʼ yuʼun li yantike». Yan viniketik xtoke chakʼik ta ilel ti chopol kʼusi tsnopik ta stojolal li antsetike, jech kʼuchaʼal ti chalik bol kʼop ta stojolalike.
Akʼo mi jaʼ jech te chʼiem talel li jun vinike, xuʼ sjel stalelal xchiʼuk ti mu xa jaʼuk mas tsots skʼoplal chaʼi sbaik ti jaʼ mu sta li antsetike (Efes. 4:22-24). ¿Kʼuxi xuʼ spas yuʼunik taje? Jaʼ mi la xchanbeik stalelal li Jeovae. Li ta mantal liʼe, ta jkʼeltik echʼel kʼu yelan tstsak ta venta antsetik li Jeovae, ti kʼuxi xuʼ jech spasik li viniketik eke xchiʼuk ti kʼusi xuʼ spasik li moletik yoʼ jechuk xchan yuʼunik li yantik eke.
¿KʼU YELAN TSTSAK TA VENTA ANTSETIK LI JEOVAE?
Li Jeovae toj lek tajek ta chanbel stalelal ti kʼu yelan tstsak ta venta li antsetike. Jaʼ jun Totil ti oy xkʼuxul yoʼonton ta stojolal li yutsʼ yalale (Juan 3:16). Skotol li antsetik ti chtunik ta stojolale, skʼananojan tajek. Jkʼeltik batel junchibuk skʼelobil ti chakʼ ta ilel ti skʼananoj xchiʼuk ti yichʼanoj ta mukʼe.
Muʼyuk ta stʼujanan. Li Jeovae la spas li viniketik xchiʼuk antsetik kʼuchaʼal slokʼol stuke (Jen. 1:27). Maʼuk ti mas xa pʼij la spas li viniketik o ti mas xa kʼusi xtojob spasel ti jaʼ mu sta li antsetike. Li Jeovae koʼol laj yakʼbe spʼijil li viniketik xchiʼuk antsetik sventa xaʼibeik smelolal li kʼusitik melel ta Vivliae xchiʼuk ti xakʼik ta ilel lekil talelaletike. Li Jeovae maʼuk ti mas xa tsots skʼoplal chil li viniketike (2 Kron. 19:7). Ep tajek sbalil chilbe li xchʼunel yoʼonton antsetik jech kʼuchaʼal li viniketike, yakʼojbe spatobil yoʼontonik sventa xuʼ xkuxiik ta sbatel osil ta balumil o li buchʼutik chbatik ta vinajele xuʼ xtunik ta ajvalilal xchiʼuk ta paleal (2 Ped. 1:1, tsʼib ta yok vun). Jamal xvinaj ti muʼyuk kʼusi chopol tsnop ta stojolal antsetik li Jeovae.
Ta stsʼet chikintaanbe. Li Jeovae tstsak ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba li antsetike xchiʼuk ti kʼusi yakal tsnuptanike. La stsʼet chikintabe xchiʼuk la stakʼbe s-orasion li Rakel xchiʼuk Anae (Jen. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20). Jech xtok, li viniketik ti la stsʼet chikintabeik kʼusi chal li antsetike te tsʼibabil kom ta Vivlia. Li Abraane la xchʼun li kʼusi albat yuʼun Jeovae ti akʼo xchikintabe li kʼusi chal Sarae (Jen. 21:12-14). Li ajvalil Davide la stsʼet chikintabe li kʼusi laj yal Abigaile. Jech xtok, laj yal ti jaʼ takbil talel yuʼun Jeova sventa xchiʼinat ta loʼile (1 Sam. 25:32-35). Li Jesuse jaʼ la xchanbe stalelal li Stote, yuʼun la stsʼet chikintabe li Maria ti jaʼ smeʼe (Juan 2:3-10). Jech kʼuchaʼal chkiltik li ta skʼelobiltak liʼe, te chvinaj ti yichʼanoj ta mukʼ antsetik Jeova kʼalal la stsʼet chikintaanbee.
Spatoj yoʼonton ta stojolalik. Li Jeovae laj yalbe Eva ti akʼo skolta sba ta xchabiel li balumile (Jen. 1:28). Ep sbalil chil ti tskolta smalal li Evae. Jech xtok, jaʼ la svaʼan ta meʼ j-alkʼop li Debora xchiʼuk Ulda sventa stojobtasik li steklumal Diose. La stojobtasik xtok jun jchapanvanej xchiʼuk jun ajvalil (Jues. 4:4-9; 2 Rey. 22:14-20). Li avi eke, li Jeovae spatoj yoʼonton ta stojolal li yajtuneltake xchiʼuk yakʼanojbe yabteltak. Li ermanaetik ti tukʼ yakʼoj-o sbaike chcholik mantal, jaʼik prekursoraetik o misioneraetik. Tskolta sbaik ta spasel xchiʼuk ta svaʼanel ti bu chichʼ ichʼel ta mukʼ Diose xchiʼuk tskolta sbaik ti lekuk noʼox oy li Salonetik sventa Tsobobbaile xchiʼuk li Beteletike. Junantike te chtunik ta Betel o ta Ofisina ti bu chichʼ Jelubtasel Kʼope. Li antsetik taje, jaʼik epal soltaroetik ti chtunesatik yuʼun Jeova sventa xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼontone (Sal. 68:11). Jamal xvinaj ti tsots skʼoplal chil antsetik li Jeovae xchiʼuk ti ep kʼusitik spas yuʼunike.
¿KʼUSI XUʼ SPAS LI ERMANOETIK SVENTA XICHʼIK TA MUKʼ LI ANTSETIK KʼUCHAʼAL TSPAS JEOVAE?
Ermanoetik, sventa xanaʼik mi jech chatsakik ta venta li antsetik jech kʼuchaʼal tspas Jeovae, skʼan xakʼelik ti kʼusi chanopik ta stojolale xchiʼuk ti kʼu yelan chapas atalelalike. Sventa spas kuʼuntik taje, ta onoʼox jkʼantik koltael. Jech kʼuchaʼal li makina rayos X ti tskʼel mi ip li koʼontontike, li jun amigoil xchiʼuk li Skʼop Diose xuʼ skoltautik sventa xkakʼtik venta mi oy kʼusi chopol ta jnoptik ta stojolal li antsetike. Jkʼeltik batel kʼuxi taje.
Jkʼanbetik koltael junuk jlekil amigotik (Prov. 18:17). Jchiʼintik ta loʼil junuk kamigotik o kamigatik ti jpatoj koʼontontik ta stojolale, ti lekuk yoʼontone xchiʼuk ti snaʼuk xrasonaje. Xi jakʼbetike: «¿Kʼu yelan chavil ta jtsak ta venta li antsetike? ¿Mi tsakbil ta venta chaʼi sba kuʼun? ¿Mi oy to bu skʼan xjel jtalelal?». Mi oy kʼusi laj yalbutik ti skʼan jpastike, mu me jpak jkʼoplaltik ta anil. Jaʼ mas lek ti xkakʼtik persa xlekub li jtalelaltike.
Jchantik li Skʼop Diose. Li kʼusi tskoltautik mi ta jtsaktik ta venta li ermanaetike, jaʼ ti jkʼeltik mi jaʼ jech jnopbetik xchiʼuk mi jaʼ jech ta jpas jtalelaltik kʼuchaʼal chal li Vivliae (Ebr. 4:12). Kʼalal ta jchantike, te chkiltik ti oy viniketik ti lek la stsakik ta venta li antsetike xchiʼuk ti oy yan viniketik ti muʼyuk jech la spasike. Xuʼ jkʼeltik ti buchʼutik xijkoʼolajutik xchiʼuke. Jech xtok, kʼalal chalbeik skʼoplal antsetik li ermanoetike, skʼan skʼelbeik skʼoplal jayibuk tekstoetik ta Vivlia sventa mu chopoluk kʼusi xalik ta stojolal li antsetike. Li ta 1 Pedro 3:7 chal ti skʼan xkichʼtik ta mukʼ li ajnilaletik «kʼuchaʼal jun vaso ti jaʼ mas kʼune». b ¿Mi jaʼ skʼan xal ti muʼyuk xa mas tsots skʼoplalike, jaʼ xkaltik, ti muʼyuk spʼijilike xchiʼuk ti mu masuk kʼusi spas yuʼunike? ¡Mu jechuk! Sventa mu kʼusi chopol jnoptik ta sventa li kʼusi laj yal Pedroe, kalbetik skʼoplal kʼusi chal Galatas 3:26 kʼalal ta 29. Te chal ti Jeovae oy stʼujoj antsetik xchiʼuk viniketik sventa xbat ajvalilajikuk ta vinajel xchiʼuk li Jesuse. Mi ta jchantik li Vivliae xchiʼuk mi la jkʼanbetik koltael junuk kamigotik o kamigatike, ta me jchantik yichʼel ta mukʼ li ermanaetike.
¿K’UXI CHAK’IK TA ILEL MOLETIK TI TSTSAKIK TA VENTA LI ERMANAETIKE?
Li ermanoetik ta tsobobbaile xuʼ xchanbeik li moletik ta tsobobbail ti kʼu yelan chichʼik ta mukʼ li ermanaetike. ¿Kʼuxi xuʼ xakʼik ta ilel lek stalelalik li moletike? Jkʼeltik batel junantik ti kʼuxi ch-ichʼvanik ta mukʼe xchiʼuk ti skʼanojik li ermanaetike.
Ta skʼupil kʼoptaik. Lek tajek kʼusi xuʼ xchanbeik jtakbol Pablo li moletike. Yuʼun li Pabloe la skʼupil kʼopta ermanaetik ta yeloval yantik kʼalal la stsʼibabe batel karta li tsobobbail ta Romae (Rom. 16:12). ¿Mi mu jechuk ti solel xmuyubajik li ermanaetik kʼalal laj yichʼ kʼelel li karta ta tsobobbaile? Jaʼ jech li moletik ta tsobobbail avi eke, nopem xaʼiik tskʼupil kʼoptaik li ermanaetik ta skoj li slekil talelalike xchiʼuk ti chtunik ta stojolal Jeovae. Kʼalal jech ch-albatik taje, ichʼbil ta mukʼ chaʼi sbaik xchiʼuk oy sbalil chaʼi sbaik. Kʼalal chpatbat yoʼontonik yuʼun jun mol ta tsobobbaile, xuʼ van jaʼ xa onoʼox smalaoj ch-albatik sventa jechuk-o tukʼ xtunik ta stojolal Jeova (Prov. 15:23).
Kʼupil kʼoptao
Li moletik ta tsobobbaile ta sjunul yoʼonton tskʼupil kʼoptaik li ermanaetike xchiʼuk chalbeik li kʼusi lek tspasike. ¿Kʼu yuʼun? Xi chal li Yesikae: «Lek onoʼox chkaʼikutik ti xi xkichʼkutik albele: ‹Lek la apas›. Pe mas to lek kʼalal tskʼupil kʼoptaunkutik ta jtosuk li kʼusi lek ta jpaskutike. Jech kʼuchaʼal ti ta jchanubtas kalabkutik ti lekuk spas sbaik li ta tsobajeletike o ti bat kikʼkutik talel li buchʼu chkakʼbekutik estudio sventa xtal li ta tsobajele». Kʼalal chichʼik kʼupil kʼoptael yuʼun moletik ta tsobobbail ta skoj ti oy kʼusi lek tspasike, oy sbalil chaʼi sbaik li ta tsobobbaile xchiʼuk xmuyubajik ti jech tskolta sbaike.
Ta xchikintaik li kʼusi chalike. Li moletik ta tsobobbail ti bikʼit yakʼoj sbaike snaʼojik ti ep kʼusi xuʼ xchanbeik li ermanaetike. Jaʼ yuʼun, oy kʼusi tsjakʼbeik li ermanaetike xchiʼuk tstsʼet chikintabeik li kʼusi chalike. Vaʼun, jaʼ jech jun yoʼontonik. Li ermanaetike xmuyubajik noʼox ek. ¿Kʼuxi tstabeik sbalil li moletike? Xi chal jun mol ta tsobobbail ti chtun ta Betel ti Gerardo sbie: «Kakʼoj venta ti mas to lek ta jpas kabtel kʼalal ta jakʼbe li ermanaetike, oy epal ermanaetike mas xa jal abtejemik talel ti jaʼ mu sta li ermanoetike. Li ta tsobobbaile, oy ep ermanaetik ti jaʼik prekursoretike, jaʼ yuʼun xojtikinik lek ti bu ta jcholtik mantale». Xi chal jun mol ta tsobobbail ti Braian sbie: «Li ermanaetike ep tajek kʼusi tspasik li ta organisasione. ¡Jchanbetik li kʼusitik xtojobik spasele!».
Chikintabo
Li moletik ta tsobobbaile tstsakik ta venta kʼusi chal li ermanaetike. ¿Kʼu yuʼun lek ti jech tspasike? Xi chal jun mol ta tsobobbail ti Eduard sbie: «Li kʼusi chalik xchiʼuk li kʼusi xchanoj talel jun ermanae xuʼ skoltautik sventa xkaʼibetik smelolal li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele xchiʼuk ti masuk xkakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontike» (Prov. 1:5). Akʼo mi oy bakʼintik muʼyuk tspasik li kʼusi laj yal jun ermanae, li moletik ta tsobobbaile tstojbeik onoʼox ta vokol.
Ta xchanubtasik. Li moletik ta tsobobbaile tskʼelik kʼuxi xuʼ xchanubtasik li ermanaetike. Xuʼ xchanubtasik kʼuxi xuʼ xetʼesik li mantal sventa cholmantal kʼalal mi chʼabal junuk ermano ti yichʼoj voʼe. Jech xtok, xuʼ xchapbeik smelolal kʼuxi xuʼ stunesik junuk abtejebal xchiʼuk makinaetik sventa svaʼanik naetik xchiʼuk ti kʼuxi ta chabiele. Li ta Betele, li jkʼelvanejetike chchanubtasik ermanaetik sventa spasik li jeltos abtelaletike. Jech kʼuchaʼal xchabiel naetik, manolajel, skʼelel takʼin xchiʼuk ti spasik programaetike. Li moletik ta tsobobbail ti chchanubtasik li ermanaetike chakʼik ta ilel ti spatoj yoʼontonik ta stojolalike xchiʼuk ti chakʼbeik spas li kʼusi xtojobik spasele.
Chanubtaso
Epal ermanaetike tspasik li kʼusi chanubtasatik yuʼun li moletik ta tsobobbail sventa skoltaik li yantike. Junantike chanubtasatik ta svaʼanel naetik, vaʼun jaʼ xa jech tskoltaik ta svaʼanbel sna ermanoetik ti laj yil svokolik ta nikel, nojelal ta voʼ o yan kʼusitike. Yantik xtoke chchanubtasik yan ermanaetik ti kʼu yelan chanubtasatik yuʼun moletik ta tsobobbail sventa xcholik mantal ti bu oy epal krixchanoetike. Li ermanaetike, ¿kʼusi tsnopik ta stojolal li moletik ta tsobobbail ti chanubtasatik yuʼun ta spasel jtosuk abtelale? Xi chal kaʼitik li Yenifere: «Kʼalal li-abtej ta svaʼanel Salon sventa Tsobobbaile, li buchʼu sbainoj abtelale la xchʼakbe yorail sventa xchanubtasun. Li ermano taje tskʼelilan ti kʼu yelan xbat li kabtele xchiʼuk tskʼupil kʼoptaun. Lek chkaʼi ti la jchiʼin ta abtel li ermano taje, yuʼun spatoj yoʼonton ta jtojolal xchiʼuk oy jbalil laj kaʼi jba».
EP SBALIL KʼALAL JECH CHKILTIK KʼUCHAʼAL KUTSʼ KALALTIKE
Li Jeovae skʼanoj tajek li kermanatik ti tukʼ yakʼoj sbaike, jaʼ jech jkʼanojtik ek. Yuʼun jech ta jtsaktik ta venta kʼuchaʼal kutsʼ kalaltik (1 Tim. 5:1, 2). Jaʼ jun matanal chkaʼitik ti jmoj chkichʼtik ta mukʼ Jeova xchiʼuk li ermanaetike. Xijmuyubaj-o kʼalal jun yoʼonton chaʼi sbaik ti ta jkoltatike. Xi chal li Vanessae: «Ta jtojbe tajek ta vokol Jeova ti te oyun ta s-organisasione xchiʼuk ti oy ermanoetik ti jun koʼonton chkaʼi jba yuʼunike». Xi chal jun ermana ta Taiwane: «Ta jtojbe tajek ta vokol Jeova xchiʼuk s-organisasion ti ep jbalil chilunkutike xchiʼuk ti tstsakik ta venta ti kʼu yelan chkaʼi jbakutike. Taje tstsatsub-o xchʼunel koʼonton xchiʼuk mas to ep sbalil chkil ti te oyun ta steklumal Jeovae».
Li Jeovae xmuyubaj tajek ta stojolal li ermanoetik ti chakʼik persa chichʼik ta mukʼ li antsetik jech kʼuchaʼal tspas li stuke (Prov. 27:11). Xi chal jun mol ta tsobobbail ta Escosia ti Benjamin sbie: «Oy ep viniketik ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ Jeovae, muʼyuk chichʼik ta mukʼ jsetʼuk li antsetike. Jaʼ yuʼun, kʼalal chtalik ta tsobajeletik li antsetike, ta jkʼantik ti ichʼbiluk ta mukʼ xaʼi sbaike». Kakʼtik persa ti jechuk jchanbetik stalelal li Jeovae, ti jkʼantik li kermanataktike xchiʼuk ti jechuk-o xkichʼtik ta mukʼe (Rom. 12:10).
a Kʼalal chkaltik «jpʼel xal» o «tspasvan ta mantal li vinike» (machismo), jaʼ chalbe skʼoplal li viniketik ti xtoyet tajek chaʼi sbaike xchiʼuk ti chʼabal buchʼu xuʼ spasatik ta mantale. Stuk xa noʼox la jech ti kʼu la yelan tsnopik xchiʼuk ti kʼu la yelan chakʼ ta ilel stalelalik li viniketike, jaʼ la mu jechuk li antsetike.
b Te chatabe mas yaʼyejal li kʼusi chal Vivlia li ta revista La Atalaya ta 15 yuʼun mayo ta 2006 «El valor de ‘un vaso más débil’» xchiʼuk li ta revista La Atalaya ta 1 yuʼun marso ta 2005 «Consejos sabios para los casados».
