1. Nĩ ĩndĩĩ etĩkĩwʼa mauta onthe makethĩwa ĩtunĩ?

 MYAKA mingĩ mĩvĩtu, andũ ma Yeova meekũlasya, ‘Mo Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta ala matialĩte ĩũlũ wa nthĩ makathi ĩtunĩ ĩndĩĩ?’ Twasũanĩaa kana no kwĩthĩwa etĩkĩwʼa mauta amwe makekalanga vaa ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ ĩtina wa ũla kaũ wa Alimaketoni. Ĩndĩ ĩkasetinĩ ya Mũsyaaĩsya ya Matukũ 15, Mwei wa 7, 2013, nĩtweemanyĩisye kana etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte ĩũlũ wa nthĩ makathi ĩtunĩ kavinda kakuvĩ kaũ ũsu ũtanambĩĩa.—Mt. 24:31.

2. Amwe matonya kwĩkũlya ĩkũlyo yĩva, na twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Amwe no mekũlye-ĩ: Nĩ kyaũ kĩkakwata “malondu angĩ” ma Klĩsto, ala makethĩwa maimũthũkũma Yeova me aĩkĩĩku vaa ĩũlũ nthĩ, ĩvindanĩ ya ũla “thĩna mũnene”? (Yoa. 10:16; Mt. 24:21) Ũmũnthĩ, amwe no mambĩĩe kwona ta makatiwa matuanĩwe nĩ nthĩ kana mate na mũndũ wa kũmatongoesya yĩla Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta onthe makathi ĩtunĩ. Ekai twone ngewa ilĩ syĩ Mbivilianĩ itonya kũtuma masũanĩa ũu. Na ĩndĩ nĩtũkwona nĩkĩ tũtaĩle kũmaka.

NĨ KYAŨ KĨTAKEKĨKA?

3-4. Amwe matonya kwĩkũlya ata, na nĩkĩ?

³ Amwe no mekũlye ethĩwa malondu angĩ makatia ũwʼo yĩla kũtakethĩwa na ana-a-asa ma Nzama Ĩla Ĩtongoesye matonya kũmatongoesya. Nĩmatonya kwĩthĩwa mewʼaa ũu nũndũ wa ngewa imwe syĩ Mbivilianĩ. Ekai tũneenee ngewa ilĩ. Ya mbee ĩkonetye Mũthembi Mũnene Yeoiata. Aĩ mũthũkũmi  mũĩkĩĩku wa Ngai. E na mũka, Yeosaveathi, nĩmasũvĩie kamwana keetawa Yeoasi na makatetheesya katwʼĩka mũsumbĩ mũseo na mũĩkĩĩku. Ĩvinda yĩla Yeoiata waĩ thayũ, Yeoasi eekaa maũndũ maseo. Ĩndĩ yĩla Yeoiata wakwie, Yeoasi nĩwambĩĩie kwĩka maũndũ mathũku. Nĩweethukĩĩisye anene me mbee ũsumbĩnĩ, na kĩu kyatuma amũtia Yeova.—2 Mav. 24:​2, 15-19.

⁴ Ngewa ĩla ĩngĩ nĩ ya Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa. Mũtũmwa Yoana nowe watialĩte e weka, na nĩwatetheeasya Aklĩsto maendeee kũmũthũkũma Yeova me aĩkĩĩku. (3 Yoa. 4) O ta atũmwa ala angĩ ma Yesũ, Yoana nĩweekĩie kĩthito asũvĩane kĩkundi na momanyĩsyo ma akaĩi ma mũĩkĩĩo ala maendeee kũnyaĩĩka. (1 Yoa. 2:18) Ĩndĩ ĩtina wa Yoana kũkwʼa, ũlei ũsu nĩwanyaĩĩkie ta mwaki. Myakanĩ ĩla yaatĩĩe, kĩkundi ya Kĩklĩsto nĩkyavukiwʼe vyũ.

5. Nĩ maũndũ meva tũtaĩle kwĩyusũĩsya twasũanĩa ngewa isu ilĩ?

⁵ Syo ngewa isu ilĩ syĩ Mbivilianĩ syĩonanyʼa kana ũndũ ta ũsu ũkakwata malondu angĩ ma Klĩsto yĩla etĩkĩwʼa mauta onthe makathi ĩtunĩ? Ĩvindanĩ yĩu, mo Aklĩsto ala aĩkĩĩku makambĩĩa kwĩka maũndũ mathũku ta Yeoasi kana makalikana na akaĩi ma mũĩkĩĩo ta Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa? Ũsũngĩo nĩ aiee! No twĩkale tũte na nzika kana yĩla etĩkĩwʼa mauta makathi ĩtunĩ, malondu angĩ makaendeea kũmũthaitha Yeova ũndũ vaĩle, nake akaendeea kũmasũvĩa. Nĩkĩ tũte na nzika na ũndũ ũsu?

ŨTHAITHI WA WʼO NDŨKAVUKWʼA

6. Nĩ mavinda meva atatũ tũũneenea o kwa ũkuvĩ?

⁶ Nĩkĩ tũte na nzika kana ũthaithi wa wʼo ndũkavukwʼa o na ĩvindanĩ yũmũ yĩla yĩ mbee? Nũndũ wa kĩla twĩmanyĩĩtye Mbivilianĩ ĩũlũ wa ĩvinda yĩĩ tũtwĩe. Tũtwĩe ĩvindanĩ yĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ya Aisilaeli na ya Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa. Ekai yu tũneenee mũnango mavinda aa atatũ: (1) Ĩvinda ya Aisilaeli, (2) ĩvinda ya Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa, na (3) ĩvinda yĩĩ yitũ, kana ya “kũtũngĩĩwa kwa syĩndũ syonthe.”—Meko 3:21.

7. Nĩkĩ Aisilaeli ala aĩkĩĩku mataakwʼa ngoo yĩla mbaĩ ĩsu na asumbĩ mayo mambĩĩie kwĩka maũndũ mathũku?

⁷ Ĩvinda ya Aisilaeli. Kavinda kakuvĩ Mose atanakwʼa, atavisye Aisilaeli ũũ: “Nĩnĩsĩ atĩ ĩtina wa kũkwʼa kwakwa mũkeethũkya vyũ, na kwĩthyũũa na kũtia nzĩa ĩla namwĩaĩe.” (Kũt. 31:29) O na nĩwamakanisye kana mamũngʼendea Ngai, akamaeka matavwʼe nĩ mbaĩ ingĩ. (Kũt. 28:​35, 36) Syo ndeto isu nĩsyeanĩie? Ĩĩ. Kwa ĩvinda ya myaka maana maingĩ, asumbĩ aingĩ nĩmeekaa kĩla Yeova wonaa kĩ kĩthũku na kĩu nĩkyatumie andũ make melelũka. Na nũndũ wa ũu, Yeova nĩwamakanisye na ndaaeka asumbĩ Aisilaeli maendeee kũsumbĩka. (Esek. 21:​25-27) Ĩndĩ Aisilaeli ala aĩkĩĩku moona ndeto sya Ngai iianĩa, kĩu nĩkyamanengie ũkũmbaũ wa kũendeea kũmũthũkũma.—Isa. 55:​10, 11.

8. Nĩtwaĩle kũsengʼa twamanya kana Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa nĩmatwʼĩkie alei? Elesya.

⁸ Ĩvinda ya Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa. Nĩtwaĩle kũsengʼa twamanya kana Aklĩsto asu nĩmatwʼĩkie alei? Aiee. Na kĩtumi nũndũ Yesũ nĩwathanĩte kana ũndũ ũsu ũkeekĩka. (Mt. 7:​21-23; 13:​24-30, 36-43) Mũtũmwa Vaulo, mũtũmwa Vetelo, na mũtũmwa Yoana nĩmawetete kana wathani ũsu wa Yesũ nĩwambĩĩte kwĩanĩa ĩvindanĩ yoo. (2 Ath. 2:​3, 7; 2 Vet. 2:1; 1 Yoa. 2:18) Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa atũmwa kũkwʼa, kĩkundi kya Kĩklĩsto nĩkyavukiwʼe. Aklĩsto  ala makaĩĩte mũĩkĩĩo nĩmatwʼĩkie amwe ma Mbaviloni Ĩla Nene, ĩla nĩ ndĩni syonthe sya ũvũngũ. Kĩla Yesũ wathanĩte nĩkyaendeee kwĩanĩa.

9. Ĩvinda yĩĩ tũtwĩe yĩvathũkene ata na ya Aisilaeli na ya Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa?

⁹ “Ĩvinda ya kũtũngĩĩwa kwa syĩndũ syonthe.” Ĩvinda yĩĩ tũtwĩe nĩyĩvathũkene na ya Aisilaeli na ya Aklĩsto ala matwĩe ĩtina wa atũmwa kũkwʼa. Yo yĩtawa ata? Tũkothaa kũyĩta ‘mĩthenya ya mũminũkĩlyo’ wa nthĩ ĩno nthũku. (2 Tim. 3:1) Ĩndĩ Mbivilia nĩsyokete ĩkonanyʼa kana ve ĩvinda yĩngĩ ya vata na yĩasanga yambĩĩie vamwe na yĩu. Na yĩendeea nginya yĩla Ũsumbĩ wa Masia ũkavetea andũ naĩ na ũitwʼĩkĩthya nthĩ ĩno nzaũ. Yĩtawa “ĩvinda ya kũtũngĩĩwa kwa syĩndũ syonthe.” (Meko 3:21) Ĩvinda yĩu yambĩĩie mwakanĩ wa 1914. Ĩndĩ nĩ kyaũ kyatũngĩĩiwe? Mwakanĩ ũsu nĩwʼo Yesũ watwʼĩkĩthiwʼe Mũsumbĩ ĩtunĩ. Kwoou Yeova aĩ na mũtongoi ũtonya kũtongoesya andũ make, na aĩ nzyawa ya Mũsumbĩ Ndaviti. Ĩndĩ kĩu ti kyo kĩ kyoka Yeova watũngĩĩie. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa ũu, ũthaithi wa wʼo o nawʼo nĩwambĩĩie kũtũngĩĩwa! (Isa. 2:​2-4; Esek. 11:​17-20) Ĩndĩ wʼo nũkavukwʼa ĩngĩ?

10. (a) Mbivilia yathanĩte kyaũ ĩũlũ wa ũthaithi wa wʼo ĩvindanĩ yĩĩ yitũ? (Isaia 54:17) (b) Nĩkĩ mawathani ta asu matwĩkĩaa vinya?

¹⁰ Soma Isaia 54:17. Kwasũanĩa wathani ũũ: ‘Mũio o na wĩva ũla ũseũvĩtwʼe ũkũkite ndũkaĩla’! Ndeto isu niendeee kwĩanĩa ũmũnthĩ. O na ndeto ii sya kũkiakisya niendeee kwĩanĩa ĩvindanĩ yĩĩ yitũ: “Syana syaku syonthe ikamanyĩwʼa nĩ Yeova; na mũuo wa syana syaku ũkeethĩwa mwingĩ. We ũkalũlũmĩlwʼa ũlũngalunĩ: . . . Ndũkakĩa; na [ũkeethĩwa] kũasa na kũtĩswʼa, nũndũ kũtikakũthengeea.” (Isa. 54:​13, 14) O na Satani mwene, ũla nĩwe “ngai ya nthĩ ĩno,” nde na ũtonyi wa kũũngamya wĩa ũla andũ ma Yeova matwaĩĩsye wa kũmanyĩsya andũ. (2 Ako. 4:4) Ũthaithi wa wʼo nũminĩte kũtũngĩĩwa na ndũkavukwʼa ĩngĩ kũvika tene na tene. Kwa wʼo, vai mũio o na wĩva ũseũvĩtwʼe ũtũkite ũkaĩla!

NĨ KYAŨ KĨKEKĨKA?

11. Nĩ kyaũ kĩtũĩkĩĩthasya kana ala me ĩkomanonĩ ĩnene maikatiwa matuanĩwe nĩ nthĩ yĩla etĩkĩwʼa mauta makathi ĩtunĩ?

¹¹ Nĩ kyaũ kĩkekĩka yĩla etĩkĩwʼa mauta onthe makathi ĩtunĩ? Lilikana kana Yesũ nĩwe Mũĩthi witũ. Nĩwe mũtwe wa kĩkundi kya Kĩklĩsto. Aisye ũũ ũtheinĩ: “Mũtongoi wenyu  nĩ ũmwe, nake nĩ Klĩsto.” (Mt. 23:10) Vai ĩvinda Mũsumbĩ witũ ũkaemwa nĩ kũtethya wĩa wake. Na nũndũ Klĩsto nĩwe ũtongoesye aatĩĩi make, mai na vata wa kũkĩa kĩndũ. Ĩndĩ ũwʼo nĩ kana tũyĩsĩ nesa ũndũ ũkatongoesya andũ make ĩvindanĩ yĩu. Kwoou ekai yu tũneenee ngelekanyʼo imwe syĩ Mbivilianĩ iũtũĩkĩĩthya kana tũi na vata wa kũkĩa kĩndũ.

12. Yeova asũvĩie andũ make ata (a) Ĩtina wa Mose kũkwʼa? (b) Ĩtina wa Eliya kũkwata kĩanda kĩngĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹² Aisilaeli matanalika ĩla Nthĩ ya Watho, Mose nĩwakwie. Nĩ kyaũ kyamakwatie? We Yeova nĩwaekie kũtetheesya andũ make ĩtina wa mũndũũme ũsu mũĩkĩĩku kũkwʼa? Aiee. Nĩwaendeeie kũmasũvĩa, ĩndĩ o meethĩwa me aĩkĩĩku. Mose atanakwʼa, Yeova nĩwamũtavĩtye anyuve Yosua atongoesye andũ make. Na kwa ĩvinda ya myaka mingĩ, nĩweethĩĩtwe aimũmanyĩsya. (Kuma 33:11; Kũt. 34:9) O na eka ũu, ve aũme angĩ matongoetye, namo maĩ makavuteni ma ngili ngili, ma maana, ma mĩongo ĩtano, na ma makũmi. (Kũt. 1:15) Andũ ma Ngai maĩ asũvĩe vyũ. Ngelekanyʼo ĩngĩ nĩ ya Eliya. Kwa ĩvinda ya myaka mingĩ, nĩwatetheeasya Aisilaeli matwaĩĩsye ũthaithi mũtheu. Ĩndĩ Yeova nĩwamũnengie kĩanda kya kũmũthũkũma e Yuta, ĩla yaĩ ngalĩko ya ĩtheo ya Isilaeli. (2 Asu. 2:1; 2 Mav. 21:12) Mo andũ ala maĩ aĩkĩĩku ũsumbĩnĩ wa mbaĩ ĩkũmi nĩmatiiwe matuanĩwe nĩ nthĩ? Aiee. Na kĩtumi nũndũ Eliya nĩweethĩĩtwe aimũmanyĩsya Elisa kwa ĩvinda ya myaka mingĩ. O na ĩngĩ, kwaĩ na “ana ma athani,” ala o namo mamanyĩĩtwʼe. (2 Asu. 2:7) Kwoou vaĩ na aũme aingĩ aĩkĩĩku maĩ matonya kũtongoesya andũ ma Ngai. Nũndũ wa ũu, Yeova nĩwaendeeie kwĩanĩsya kĩeleelo kyake na kũsũvĩa athaithi make aĩkĩĩku.

13. Yeova atũĩkĩĩthĩtye kyaũ nthĩnĩ wa Aevelania 13:5b? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹³ Wasũanĩa ngelekanyʼo isu, wĩona nĩ kyaũ kĩkekĩka yĩla etĩkĩwʼa mauta ma mũthya makathi ĩtunĩ? Tũi na vata wa kũthĩnĩka. Na kĩtumi nũndũ Mbivilia nĩvuanĩtye ũwʼo ũmwe ũtwĩkĩaa vinya, nawʼo nĩ kana Yeova ndakatia nongi andũ make ala me ĩũlũ wa nthĩ. (Soma Aevelania 13:5b.) O ta Mose na Eliya, kakundi ka etĩkĩwʼa mauta ala matongoesye ũmũnthĩ nĩmaeleawa vata wa kũmanyĩsya angĩ. Kwa ĩvinda ya myaka mingĩ, ana-a-asa ma Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩmethĩĩtwe maimanyĩsya aũme amwe me na wĩkwatyo wa kwĩkala vaa ĩũlũ wa nthĩ nĩ  kana matongoesye. Kwa ngelekanyʼo, nĩmavangĩthĩtye sukulu mbingĩ sya kũmanyĩsya atumĩa, asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko, ana-a-asa ala methĩawa Kamitiinĩ sya Ovisi wa Ũvonge, ala maũngamĩe maũndũ Mbetheli, amisonalĩ, na angĩ. Eka ũu, mo ene nĩmethĩĩtwe maimanyĩsya atetheesya ma kamitii syĩ kĩvathũkanyʼo sya Nzama Ĩla Ĩtongoesye. Yu tũĩ, atetheesya asu nĩmaendeee kũkwatĩĩa ianda mbingĩ ũseũvyonĩ. Na nĩmeyũmbanĩtye vyũ kũendeesya wĩa ũsu wa kũsũvĩa malondu ma Klĩsto.

14. Twaneenea ũndũ wĩva mũnene?

¹⁴ Ũũ nĩwʼo ũndũ ũla mũnene twaneenea: Yĩla etĩkĩwʼa mauta ala matialĩte makathi ĩtunĩ mũthyanĩ wa ũla thĩna mũnene, andũ ma Yeova vaa ĩũlũ wa nthĩ makaendeea kũmũthaitha me aĩkĩĩku. Na nũndũ Yesũ Klĩsto nowe ũkethĩwa atũtongoesye, vai kĩndũ tũkakosa. Nĩwʼo kana ĩvindanĩ yĩu, mbaĩ ikethĩwa syĩ ngwatanĩo, ila Mbivilia ĩsyĩtĩte Ngoki wa Makoki, ikatũvithũkĩa. (Esek. 38:​18-20) Ĩndĩ iikavota kũtwĩka ũndũ, o na iikatuma tũeka kũmũthaitha Yeova. Vate nzika, Yeova akatũvonokya! Mũtũmwa Yoana nĩwooniwʼe woninĩ “ĩkomano ĩnene” ya malondu angĩ ma Klĩsto. Eeiwe kana ala me ‘ĩkomanonĩ yĩu ĩnene’ maumĩte “ũla thĩnanĩ mũnene.” (Ũvu. 7:​9, 14) Vate nzika, Yeova akatũsũvĩa!

15-16. Kwosana na Ũvuanyʼo 17:​14, Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta makatethya wĩa mwaũ ĩvindanĩ ya kaũ wa Alimaketoni, na kĩu kĩtwĩkĩaa vinya ata?

¹⁵ O na ũu wĩ o vo, amwe no mekũlye-ĩ, ‘Mo etĩkĩwʼa mauta makatethya wĩa mwaũ mathi ĩtunĩ?’ Mbivilia nĩsũngĩĩte. Nĩtwĩsĩ kana silikalĩ sya nthĩ ĩno ‘ikokita na kala Kalondu.’ Ĩndĩ ũwʼo nĩ kana ikoonwʼa kĩtoo. Mbivilia yaĩtye kana Yesũ, ũla ũelekanĩtwʼe na Kalondu, “akamasinda.” Akatetheewʼa nũũ? Mũsoa nũsũngĩĩte. Akatetheewʼa nĩ ala “metĩtwe,” “anyuve,” na “aĩkĩĩku.” (Soma Ũvuanyʼo 17:14.) Asu naaũ? Nĩ etĩkĩwʼa mauta. Kwoou vakuvĩ na mũthya wa ũla thĩna mũnene, etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte ĩũlũ wa nthĩ makathi ĩtunĩ, na wĩa ũla makanengwa wa mbee nĩ kũkita. Kĩu kote kĩanda kya mwanya! Amwe ma Aklĩsto asu matanatwʼĩka  Ngũsĩ sya Yeova nĩmokitaa. O na amwe nĩmalikĩte itanĩ sya kaũ sya nthĩ ĩno. Ĩndĩ ĩtina, nĩmatwʼĩkie Aklĩsto ma wʼo na meemanyĩsya kwĩkalanyʼa nesa na andũ. (Aka. 5:22; 2 Ath. 3:16) Nĩmaekie kũkwata mbau makaũ ma nthĩ ĩno. Kwoou ĩtina wa kũthi ĩtunĩ, makokita amaitha ma Ngai kaũnĩ wa mũthya me vamwe na Klĩsto na alaĩka.

¹⁶ Kwasũanĩa ũndũ ũũ. Ũmũnthĩ, etĩkĩwʼa mauta amwe nĩ akũũ, o na mai na vinya. Ĩndĩ ĩtina wa kũthayũũka na kũthi ĩtunĩ, matwʼĩkaa syũmbe sya veva syĩ na vinya na syeteele kũnengwa kĩanda kya kũkita vamwe na Mũsumbĩ woo, Yesũ Klĩsto, ũla nĩ ngũmbaũ ya kaũ. Ĩtina wa kũkita kaũ ũsu wa Alimaketoni, etĩkĩwʼa mauta makatetheanĩsya na Yesũ kũvetea andũ naĩ. Vate nzika, makeethĩwa matonya kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo mũnango me ĩtunĩ kwĩ me kũũ ĩũlũ wa nthĩ nũndũ me kũu maikethĩwa na naĩ.

17. Tũtonya kũmanya ata kana athũkũmi ma Ngai makeethĩwa me asũvĩĩku ĩvindanĩ ya kaũ wa Alimaketoni?

¹⁷ We wĩ ũmwe wa malondu angĩ? Ethĩwa wĩ ũmwe woo, ũkeeka ata yĩla ũla kaũ wa vata vyũ wa Alimaketoni ũkambĩĩa? Wĩmũĩkĩĩa Yeova na ũiatĩĩa myolooto yake. Kĩu kĩkonetye maũndũ meva? Mbivilia ĩtũnengete ũkiakisyo ũũ: “Lika tũsũmbanĩ twaku, noivinga mĩomo yaku: ĩvithe kavinda kanini, kũvika ũthatu ũvĩte.” (Isa. 26:20) Athũkũmi onthe ma Ngai ala me ĩtunĩ na ala me kũũ ĩũlũ wa nthĩ makeethĩwa me asũvĩĩku ĩvindanĩ yĩu. O ta mũtũmwa Vaulo, nĩtũĩkĩĩe vyũ kana vai kĩndũ o na kĩmwe, kĩthĩwe nĩ “silikalĩ, kana maũndũ ala me kwʼo yu, kana ala makoka, . . kĩtonya kũtũvathana na wendo wa Ngai.” (Alo. 8:​38, 39) Mwa ĩkalaa ũlilikene ũndũ ũũ; Yeova nũkwendete na ndakakũeka nongi!