1-2. Nkia nona kilenda kutusadisa mu bakula una Yave kamona mu kuma kia nkumbu andi yasafulwa?

 BADIKA e nona eki: Yindula vo o muntu olunga-lunganga oyantikidi kuvovela e mbi. Ozeye wo vo mawonso kavovele ma luvunu. Kansi akaka bakwikidi mo. Muna sakisa mambu, wantu awaya bayantikidi zayisa luvunu lwalu kwa wantu ankaka ye ndonga ibakwikidi. Aweyi omona? Avo ovuanga wantu o mfunu yo tokanena e nkumbu aku ambote, dialudi vo luvunu lwalu lutoma kukendeleka.—Nga. 22:1.

² E nona kiaki kilenda kutusadisa mu toma bakula una Yave kamona vava e nkumbu andi ambote yasafulwa. Mosi muna wan’andi a mwanda wamvunina mambu kwa Eva wa nkento antete. Eva mpe wakwikila muna luvunu lwalu. O luvunu lwalu lwafila mase meto mantete mu kolamena Yave. Muna kuma kiaki, wantu awonso besumukanga yo fwa. (Tuku 3:1-6; Roma 5:12) E mpasi zawonso tumonanga ova nza, nze lufwa, vita ye usukami, zayiza mu kuma kia luvunu luna Satana kayantika sayanesa muna mpatu a Edene. Nga Yave wakendalala mu kuma kia luvunu lwa Satana ye mfwilu lwatwasa? Ingeta. Kansi, Yave ke kalanga ye lukendalalu lwasaka ko ngatu lunda makasi, okalanga kaka “Nzambi a kiese.”—1 Tim. 1:11.

3. Nkia lau tuvuidi?

³ Tuvuidi e lau dia songa e ziku vo Satana luvunu kavova mu kuma kia Yave. Tulenda wo vanga muna lemvokelanga o nkanikinu owu: “Nukembelela nkumbu a Yave.” (Nku. 113:1) Tuvanganga wo vava tuzayisanga kwa akaka e ludi kia nkumbu yayi yavauka. Ngeye mpe okembelela e nkumbu a Yave? Yambula twabadika kuma tatu yamfunu ikutufila mu kembelela e nkumbu a Nzambi eto ye nsi a ntima yawonso.

 TUYANGIDIKANGA YAVE VAVA TUKEMBELELANGA NKUMBU ANDI

4. Ekuma Yave keyangalelanga vava tukunkembelelanga? Yika e nona. (Tala mpe foto.)

⁴ Tuyangidikanga Se dieto dia zulu vava tukembelelanga nkumbu andi. (Nku. 119:108) Nga ediadi disongele vo Nzambi a mpungu una nze wantu alembi lunga ana bevavanga vo akaka babasanisina yovo kubakasakesa? Ve. Badika e nona eki: “Yindula e dumbelele wele bimbakana se diandi kuna zola kwawonso yo vova vo: “E papa, ngeye i se osundidi mase mawonso ova nza!” O se osevele yo mona e kiese, kadi e mvovo mia mwan’andi mitomene simba ntim’andi. Ekuma? Nga tulenda vova vo muntu ndioyo kena ye ziku ko vo yandi se diambote? Nga lusikidisu ye lusanisinu lwa mwan’andi kavuidi o mfunu muna zaya vo yandi se diambote? Ve. Kansi mu kuma kia zola kwandi muna mwan’andi a dumbelele ye una ye kiese mu zaya vo mwan’andi zola kekunzolanga. Ozeye wo vo e fu kiaki kisadisa mwan’andi mu kala nkwa kiese ekolo kekulanga. Diau dimosi mpe yo Yave una vo i se disundidi ye oyagalalanga vava tukunsanisinanga yo kunkembelela.

5. Nkia diambu tuvunisanga vava tukembelelanga e nkumbu a Nzambi?

⁵ Vava tukembelelanga Se dieto dia zulu, tusonganga vo e diambu dina Satana kavova mu kuma kia konso muntu mu yeto dia luvunu. Satana wavova vo ke vena muntu ko olenda tanina nkumbu a Nzambi ye kwikizi kiawonso. Ke vena muntu ko mu yeto olenda sikila ye kwikizi kwa Nzambi vava tutontwanga. Wavova diaka vo yeto awonso tuyambula sadila Nzambi avo tumwene vo ediadi nluta dikututwasila. (Yobi 1:9-11; 2:4) Kansi, Yobi wa nkwa kwikizi wasonga vo Satana mvuni. Adieyi tuvova mu kuma kiaku? Konso muntu mu yeto ovuidi e lau dia tanina e nkumbu a Se dieto dia zulu ye kwikizi kiawonso yo kwamanana kunsambila muna kunyangidika. (Nga. 27:11) Kieleka, diakiese kikilu mu vanga wo.

6. Aweyi tulenda tanginina Davidi wa Ntinu ye Anelevi? (Nekemiya 9:5)

⁶ O zola muna Nzambi kwafila wantu akwikizi mu sanisina nkumbu andi ye nsi a ntima yawonso. Davidi wa Ntinu wasoneka vo: “Yambula yasanisina Yave; Yawonso ina mu mono, yambula yasanisina nkumbu andi avauka.” (Nku. 103:1) Davidi wazaya wo vo okembelela e nkumbu a Yave diau dimosi kwandi yo kembelela yandi kibeni Yave. Vava tuwanga e nkumbu a Yave tusungamenanga e mpila muntu kena, fu yandi yawonso ye mavangu mandi. Davidi wabadikilanga e nkumbu a  Se diandi dia zulu vo yavauka yo kembelela yo. Wavanganga wo ye “yawonso” kakala yau, i sia vo, ye nsi a ntima yawonso. Diau dimosi mpe ye Anelevi, bavitanga o ntu muna sanisina Yave. Kuna lulembamu lwawonso bavova vo mawonso bavanganga ke mafwana ko mu sanisina e nkumbu avauka ya Yave una ufwene. (Tanga Nekemiya 9:5.) Ka lukatikisu ko vo o lulembamu basonga muna sanisina Yave ye nsi a ntima, lwatoma yangidika ntim’a Yave.

7. Aweyi tulenda kembelela Yave muna salu kia umbangi ye muna zingu kieto kia lumbu ke lumbu?

⁷ O unu, tulenda yangidika Yave muna kumvovelanga kwa akaka ye kiese kiawonso, kumvutula matondo yo songa vo tutoma kunzolanga. Vava tukalanga mu salu kia umbangi, tusungamenanga vo e kani dieto diantete i sadisa wantu bakituka akundi a Yave yo badikila Se dieto dia nzodi wauna oyeto tukumbadikilanga. (Yak. 4:8) Tukalanga ye kiese kia songa kwa wantu e mpila ina e Bibila kiyikilanga Yave, zola kwandi, unsongi wandi, ngangu zandi, nkum’andi ye fu yandi yankaka. Tukembelelanga mpe Yave yo kunyangidika vava tusianga e ngolo za kuntanginina. (Efe. 5:1) Vava tuvanganga wo, akaka bebakulanga vo twaswaswana yo wantu a nza yayi yambi. (Mat. 5:14-16) Vava tumokenanga yau, tukalanga ye lau dia sasila ekuma twinina twaswaswana. Muna kuma kiaki, akwa ntima miansongi befinamanga Nzambi eto. Vava tukembelelanga Yave mu mpila yayi, tuyangidikanga ntim’andi.—1 Tim. 2:3, 4.

VAVA TUKEMBELELANGA E NKUMBU A YAVE TUYANGIDIKANGA YESU

8. Aweyi Yesu kavitila o ntu muna kembelela nkumbu a Yave?

⁸ Muna vangwa yawonso ya ngangu ina kuna zulu ye ova ntoto, ke vena muntu ko otomene zaya Se avo ke Mwana ko. (Mat. 11:27) Yesu otoma zolanga Se diandi ye ovitanga o ntu muna kembelela nkumbu a Yave. (Yoa. 14:31) Muna sambu kasamba kwa Se diandi muna fuku wavitila lufwa lwandi, Yesu wayikila e diambu diasunda o mfunu kavanga muna salu kiandi ova ntoto mu mvovo emi: “Yabazayisa e nkumbu aku.” (Yoa. 17:26) Aweyi Yesu kavangila wo?

9. Nkia nona Yesu kasadila muna toma kiesesa e mpila muntu o Yave kena?

⁹ Yesu mayingi kavanga, kazayisa kaka kwa wantu ko vo e nkumbu a Nzambi i Yave. Ayuda ana Yesu kalonganga, bakizayila kala e nkumbu a Nzambi. Kansi, Yesu watoma songa vo “i yandi wansengomona.” (Yoa. 1:17, 18) Kasikil’owu, e Sono ya Kiyibere isonganga vo Yave nkwa nkenda ye ngemba. (Luv. 34:5-7) Yesu watoma sasila e fu yayi vava kayika kingana kia mwan’a nkolami yo se diandi. Vava tutanganga vo o se vava kamona o mwan’andi ona waviluka o ntima ‘ekolo kakala kwandá,’ wayenda ntinu muna wanana yandi, wambimbakana yo kumfwila e nkenda, tutoma bakulanga una Yave kenena nkwa nkenda yo walakazi. (Luka 15:11-32) Yesu wasadisa akaka mu bakula e mpila muntu o Yave kena.

10. (a) Aweyi tuzayidi wo vo Yesu wasadila e nkumbu a Se diandi ye ozolele vo wantu mpe basadila yo? (Maku 5:19) (Tala mpe fwaniswa.) (b) Adieyi Yesu kazolele vo twavanganga o unu?

¹⁰ Nga Yesu mpe ozolanga vo wantu basadila e nkumbu a se diandi? Elo. Akaka muna afidi a mabundu muna lumbu ya Yesu bakwikilanga vo e nkumbu a Nzambi ke ifwete vovelwa ko kadi isundidi o vauka. Kansi, Yesu kayambula ko vo e ngindu zazi zabendomoka zankakidila mu kembelela e nkumbu a Se diandi. Yindula vava Yesu kawuka muntu wakala ye nkuya muna zunga kia Angerasa. Wantu babakama kwa wonga yo dodokela Yesu  vo kakatuka mu zunga kiau. Yesu mpe wakatuka mu zunga kiakina. (Maku 5:16, 17) Kana una vo i wau, Yesu wazola vo wantu a zunga kiakina bazaya e nkumbu a Se diandi. Muna kuma kiaki, watuma muntu ona kawuka kazayisa kwa wantu, ke dina Yesu kavanga ko kansi dina Yave kavanga. (Tanga Maku 5:19.) a O unu mpe Yesu ozolele vo twazayisanga e nkumbu a Se diandi kwa wantu omu nza yawonso. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Vava tulemvokelanga nkanikinu wau, tuyangidikanga Yesu wa Ntinu eto.

11. Adieyi Yesu kalonga kwa alandi andi balombanga muna sambu? Ekuma ediadi dinina o mfunu? (Yezekele 36:23)

¹¹ Yesu ozeye wo vo ekani dia Yave i vaula e nkumbu Andi, i sia vo, velelesa yo muna luvunu lwawonso. Ekiaki i kuma Mfumu eto kalongela alandi andi basambanga vo: “E Se dieto koko zulu, yambula e nkumbu aku yazitiswa.” (Mat. 6:9) Yesu wazaya wo vo e diadi i diambu disundidi o mfunu kwa vangwa yawonso muna nsema. (Tanga Yezekele 36:23.) Ke vena vangwa kiankaka ko kia ngangu omu nsema wawonso ovangidi kala mayingi mu velelesa e nkumbu a Yave avo ke Yesu ko. Kansi, vava Yesu kakangwa, e mbeni zandi nkia diambu bamfundila? Bavova vo, nkumbu a Nzambi katianguna. Kieleka, o Yesu wamona vo osakanena yovo tianguna e nkumbu avauka ya Se diandi i sumu diampwena. Yesu watoma kendalala mu zaya vo ofundilwa yo tumbilwa mu sumu diadi diampwena. Nanga ekiaki i kuma o Yesu kakadila “mu ntantu zasaka” muna ola zalanda yavana kakangwa.—Luka 22:41-44.

12. Aweyi Yesu kavelelesela e nkumbu a Se diandi mu mpila isundidi?

¹² Muna velelesa e nkumbu a Se diandi, Yesu wazizidila lubangamu lwa mpila zawonso, malevo yo luvunu. Wazaya wo vo Se diandi kalemvokela muna mawonso kavanga; kakala ye diambu diamwena e nsoni ko. (Ayib. 12:2) Wazaya wo mpe vo Satana wambangikanga muna ntangwa yayina yampasi. (Luka 22:2-4; 23:33, 34) Kieleka, Satana wakala ye kani dia kulula e kwikizi kia Yesu, kansi kalendela vo diambu ko. Yesu wasonga e ziku vo Satana mvuni a kola. Wasonga mpe vo e selo  ya Yave balenda tatidila e kwikizi kiau muna Yave kana nkutu muna mambu masundidi e mpasi.

13. Aweyi olenda yangidikila Yesu wa Ntinu aku?

¹³ Nga ozolele yangidika Yesu wa Ntinu aku? Kwamanana kembelela e nkumbu a Yave muna sadisa akaka bazaya e fu yawonso ya Nzambi eto. Avo ovangidi wo, osonga vo ntambi za Yesu olandanga. (1 Pet. 2:21) Nze Yesu, oyangidika Yave yo songa vo Satana wa mbeni andi, mvuni a kola.

VAVA TUKEMBELELANGA NKUMBU A YAVE TUSADISANGA WANTU BAVULUZWA

14-15. Nkia mambu mayingi mambote mevangamanga vava tulonganga wantu oma ma Yave?

¹⁴ Vava tukembelelanga nkumbu a Yave tusadisanga wantu bavuluzwa. Mu nkia mpila? Satana “wavonda meso ma ntima mia mindembi-kwikila.” (2 Kor. 4:4) Muna kuma kiaki, wantu awaya bekwikilanga muna luvunu lulende lwa Satana: O Nzambi kena ko, o Nzambi wavavuka wantu ye kevuanga wantu mfunu ko, Nzambi nkwa nsoki ye omwesanga wantu e mpasi kuna bilungi yakwele mvu. Satana osadilanga malongi mama maluvunu ye kani dia safula nkumbu a Yave yo fila wantu balembi kumfinama. Kansi e salu kieto kia umbangi kisadisanga mu fungisa e kani dia Satana. Tulonganga wantu e ludi mu kuma kia Se dieto dia zulu yo kembelela e nkumbu andi avauka. Nkia nluta ditwasanga?

¹⁵ E ludi kia Diambu dia Nzambi kivuidi nkuma. Vava tulonganga wantu oma ma Yave ye mana kezolanga, tumonanga e diambu diambote divangamanga. Wantu ayingi bavondwa meso kwa Satana, betemokanga malembe-malembe ye beyantikanga bakula e fu yambote ya Se dieto dia zulu. Beyantikanga vumina Nzambi mu kuma kia nkum’andi wakondwa tezo. (Yes. 40:26) Bebundanga e vuvu kwa Yave vava belongokanga vo yandi nkwa unsongi. (Nsi. 32:4) Belongokanga mayingi muna ngangu za Nzambi zakondwa tezo. (Yes. 55:9; Roma 11:33) Bevuanga lufiaulwisu vava belongokanga vo o Nzambi i zola. (1 Yoa. 4:8) Ekolo betoma finamanga Yave, e vuvu kiau kia zinga yakwele mvu se wan’andi kitoma kumamanga. Ekwe lau diampwena tuvuidi dia sadisa wantu bafinama Se  diau dia zulu! Vava tuvanganga wo, Yave okutubadikilanga vo “tu asadi kumosi” yo yandi.—1 Kor. 3:5, 9.

16. Aweyi akaka bemonanga vava belongokanga e nkumbu a Nzambi? Yika e nona.

¹⁶ Muna nkumbu antete, tulenda longa wantu vo Yave i nkumbu a Nzambi. Ediadi dilenda simba kikilu e ntima mia akwa nsongi yo soba e zingu kiau. Kasikil’owu, mwana ndumba mosi oyikilwanga mu nkumbu Aaliyah b wasanswa kwa mase mandi ana ke bakwikilanga mu Bibila ko. Kayangalelanga dibundu dia mase mandi ko kadi ke diansadisanga ko mu finama Nzambi. Kansi mambu masoba vava kayantika longoka e Bibila ye Mbangi za Yave. Wayantika badikila Nzambi vo nkundi andi ye wasivika kibeni vava kazaya wo vo e nkumbu a Nzambi yakatulwa muna Nsekola zayingi za Bibila yo vingisa e mazina nze Mfumu vana fulu kiandi. Vava kalongwa e nkumbu a Yave, e zingu kiandi kiasoba kikilu. Wasivika yo vova vo: “O nkundi ame una ye nkumbu! Owau ngina ye kiese kiayingi yo luvuvamu lwa ntima. Imonanga vo yasambulwa wau yazaya e nkumbu a Yave.” Yakala dimosi oyikilwanga mu nkumbu Steve, nyimbidi kakala ye mu dibundu dia Judaísmo kasambilanga. Kazola diaka kota mu konso dibundu ko mu kuma kia umpuki kamonanga kwa afidi a mabundu. Kansi vava ngudi andi kafwa, watonda longoka e Bibila ye Mbangi mosi a Yave. Watoma yangalala vava kalongoka e nkumbu a Nzambi. Wavova vo: “Kiasidi zaya nkumbu a Nzambi ko. I nkumbu antete yabakula vo Nzambi una kieleka ye yayantika kumbadikila vo muntu akieleka. Owau ngina ye ziku vo yasolola Nkundi akieleka.”

17. Ekuma winina ye kani dia kwamanana kembelela e nkumbu a Yave? (Tala mpe foto.)

¹⁷ Muna salu kia samuna e nsangu zambote ye vava olonganga o wantu, nga okubazayisanga e nkumbu avauka a Yave? Nga okubasadisanga mu toma zaya kiwuntu kia Nzambi? Vava ovanganga wo, osanisinanga e nkumbu a Nzambi. Ozevo, kwamanana kembelela e nkumbu avauk’a Yave muna sadisanga wantu bazaya e kiwuntu kiandi. Muna wo vanga, ovuluza mioyo miayingi ye olanda Yesu Kristu wa Ntinu aku. Vana ntandu, oyangidika Yave wa Se diaku dia nzodi. Ozevo, kwamanana “kembelela nkumbu [andi] yakwele mvu.”—Nku. 145:2.