1, 2. Jñánile choa̱ xi basenkaoná nga majinná jokisʼe kon Jeobá nga énndiso kisʼene.

 SI̱KJAʼAITSJENLA tsa chʼaosʼin sikʼaxki̱ná jngo chjota xi ʼyaxkoaan. Ningalani ʼyaa nga tsín kʼoatjín jmeni xi títso chjota jebi, tonga tjínjinkʼa xi sisin énndiso jebi kʼoa tsa ngaʼi̱ ngaján kʼoakuitsole xi kjaʼaí. Tsínjin nda sʼe̱ tokoán tsa kʼoakoa̱ntʼeen kʼoa tsínjin nda kʼoaxkiaa (Prov. 22:1).

² Choa̱ jebi kui tsoyaná jokisʼe kon Jeobá nga énndiso tsakáne jngo ánkje. Je Eva koankjainle énndiso jebi kʼoa yátsʼin tsakinyále Niná, kʼoa nga kʼoakisʼin chjotajée maa kʼoa biyañá (Gén. 3:​1-6; Rom. 5:12). Nga énndiso kinchja̱ je Na̱i ya ʼndenaxóle Edén tsee kjoa tíbichómani, yaa kinroani nga kʼoasikji kjoañʼai tjín, kjoajchán kao kjoabiya. Ningalani tsín nda kisʼe kon Jeobá nga énndiso kisʼene, alikui tsakʼéngijti kon, nga̱ je Biblia kʼoatso nga tsjoa tjín kon (1 Tim. 1:11).

3. Jméni xi koa̱n kʼoasʼiaan nga jngó jngoá.

³ Kʼianga chʼasjengʼaa je jaʼaínle Jeobá kʼoasʼin bakoñá nga to énndiso jmeni xi kitso je Na̱i (Sal. 113:1). Kʼoa kʼiaa chʼasjengʼaa jaʼaínle kʼianga ʼmiyalee chjota jokjoantjínni xi tʼatsʼe. Janla koya kataʼyaa jméni xi koa̱n sʼiaan nga chʼa̱sjengʼaa jaʼaínle Jeobá.

FAYATSJOAÑÁ KON JE JEOBÁ

4. Jngo choa̱ tikʼaxki̱ ánni nga tsjoa sʼeni kon Jeobá nga chʼasjengʼaa (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).

⁴ Je Jeobá tsjoa sʼe kon nga chʼasjengʼaa jaʼaínle (Sal. 119:108). Je Jeobá alikui kʼoasʼín josʼín je chjota nga  tokui básjai nga tjín xi katabʼasjengʼa tojoni nga nda sʼe̱ kon. Nga koa̱njinná jebi, si̱kjaʼaitsjenla jngo tsotiʼndí xi toʼi̱ma fitsoakjá je nʼaile kʼoa i tsole: “Nʼio nda nʼiai ji pa”. Nʼai jebi nda sʼe kon nga kʼoasʼín je tsotiʼndíle. Ningalani tsínkui tíkoyale nʼai jebi nga kʼoakoa̱ntʼain, sasénle nga kʼoasʼín tsotiʼndíle nga̱ kʼoasʼin bakónile nga tsjoake kʼoa kʼoati be nga kui xi tsjoa kʼoe kon je tsotiʼndíle nga jekoa̱njchínga. Tikʼoasʼinni, je Jeobá tsjoa sʼe kon nga chʼasjengʼaa.

5. Jósʼin bakoñá nga to énndiso xi kitso je Na̱i.

⁵ Ngatsʼiñá nga bʼakaotʼaná jmeni xi kitso je Na̱i. Kʼoakitso nga nijngojin chjota xi kixi koaitʼale Niná tsa kjoa kjoaʼatojin kʼoa nga yándsʼiaan kuinyalee tojoni nga chʼa̱sjentjé yaoná (Job 1:​9-11; 2:4). Je Job tsakakó nga to énndiso jmeni xi kitso je Na̱i. Kʼoati nʼia tsanda ñá, kʼianga chʼasjengʼaa Jeobá bakoñá nga tsín kʼoatjín jme xi kitso je Na̱i. Nga jngó jngóñá nga kui kjoanda tjínná nga koa̱n si̱toánntjé je jaʼaínle Jeobá, kʼoa nʼio tsjoa sʼe̱ kon tsa kixi koanngíntʼalee (Prov. 27:11).

6. Jósʼin koa̱n chjénngilee je rey David kao chjota levita (Nehemías 9:5).

⁶ Kʼianga tsjoachaa Jeobá chʼasjengʼañá. Je rey David i kitso: “Kʼoasjengʼale Jeobá, kao ngakjijngo yaona kʼoasjengʼaña jaʼaíntsjeli” (Sal. 103:1). Je David koanjinle nga kʼoasʼin chʼasjengʼañá Jeobá kʼianga nokjoañá xi tʼatsʼe. Tobʼelañá, nga ʼmiyaa jokjoan, josʼín kʼoa jmeni xi kisinda. Je David kui xi koanmele nga katabitjotsje je jaʼaínle Niná kʼoa nga katabitjongʼa. Kʼoakitso nga ñaki ni̱ma̱le kjuinroajinni nga kʼoasʼin. Je chjota levita kʼoati tsakʼasjengʼa je jaʼaínle Niná kʼoa koanjinle nga tsínkʼia kʼoakoa̱nná kʼoakjoansʼin chʼa̱sjengʼaa je jaʼaínle josʼin bakinle nga̱ nʼio jeya tíjna (tʼexkiai Nehemías 9:5). a Nʼiojin tsjoa kisʼe kon Jeobá nga kinrʼoé nga kʼoasʼin kichʼasjengʼa.

7. Jósʼin chʼasjengʼañá Jeobá kʼianga ʼmiyasoán kʼoa jonʼia nga nyaon nyaon.

⁷ Chʼasjengʼañá je Jeobá kʼianga nokjoañá xi tʼatsʼe kʼoa nga bʼailee kjoanda  jmeni xi sʼín xi tʼatsaan. Kʼianga ʼmiyasoán kui xi mená nga kʼoati katasíchriantʼale Niná je chjota (Sant. 4:8). Tobʼelañá, ʼmiyalee jokjoan je Niná, nga tsjoakená, nga tjínle kjoatéxomakixi, kjoachjine kao nganʼio. Kʼoatisʼin chʼasjengʼañá Jeobá kʼoa fayatsjoañá kon kʼianga chjenngilee jokjoan (Efes. 5:1). Kʼoasʼin beni chjota nga tsín kʼoati nʼia jósʼin xi tsín Énle Niná kotʼaya (Mat. 5:​14-16). Koaan kʼuínyalee tojñani ska̱jiaan chjota jotjínni xi tʼatsʼe Niná, kʼoa je xi ndatjío ni̱ma̱le sichriantʼale. Tsjoa sʼe kon Jeobá nga kʼoasʼin chʼasjengʼaa (1 Tim. 2:​3, 4).

FAYATSJOAÑÁ KON JE JESÚS

8. Ánni nga je Jesús xi nʼio nda choa̱ tsakʼéjnaniná josʼiaan nga chʼa̱sjengʼaa jaʼaínle Niná.

⁸ Tojé Jesús xi ngisasa nda bexkon je Jeobá (Mat. 11:27). Tsjoake Nʼaile kʼoa nʼio nda choa̱ tsakʼéjnaná josʼiaan nga chʼa̱sjengʼaa jaʼaínle Niná (Juan 14:31). Jngo nitje̱n tongini nga kjesa nikʼienjin, tsakʼétsʼoale Nʼaile kʼoa kʼoakitso jme xi kisʼin i̱ Sonʼnde. I kitso: “Tsakakosontsenle jo kjoain nga ji” (Juan 17:26). Jósʼin tsakʼasjengʼa Jesús je jaʼaínle Nʼaile.

9. Jmé choa̱ xi kisichjén Jesús nga kitsoya jokjoan Jeobá.

⁹ Je Jesús ali tsa tokʼoajin kitso nga Jeobá ʼmi Niná, nga̱ je chjota judío tokʼoa jebe je jaʼaínle Niná. Tosaa kui kitsoya jokjoan je Niná (Juan 1:​17, 18). Tobʼelañá, ya Escrituras Hebreas kʼoatso nga bakó kjoamatokon je Jeobá (Éx. 34:​5-7). Je Jesús kui choa̱ tʼatsʼe ti xi ki kisichjén nga kisijinle chjota josʼín je Jeobá nga bakó kjoamatokon. Je Jesús kʼoakitso nga tisʼa kjin nroani ti jebi nga kikʼáyandiaa je nʼaile kʼoa kisichatʼale. Choa̱ jebi kui tsoyaná nga kʼoati sʼín je Jeobá nga bakóná kjoamatokon (Luc. 15:​11-32). Je Jesús kitsoyale chjota nga koanjinle jokjoan je Jeobá.

10. 1) Jósʼin ʼyañá nga kisichjén Jesús je jaʼaínle Nʼaile kʼoa nga kui xi koanmele nga kʼoati katasʼín xi kjaʼaí (Marcos 5:19; kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa). 2) Jméni xi mele Jesús nga sʼiaan.

¹⁰ Tjínkʼa chjota xi tsakinyatítjonle religión xi kʼoakitso nga tsín koa̱n koa̱nchjén je jaʼaínle Niná nga̱ nʼio xkón tíjna. Tonga je Jesús alikui kʼoakisʼin, tsabexkón jaʼaínle Nʼaile kʼoa kui xi koanmele nga kʼoati katabe ngatsʼi chjota joʼmi. Tobʼelañá, kʼianga kisindaya Jesús jngo chjota xi sénnichxin xi chʼaokjoan tíjnajin yaole ya ʼndele chjota geraseno, nʼio kitsokjon je chjota xi ya tsʼe kʼoa kʼoakitsole Jesús nga xin katafi (Mar. 5:​16, 17). Nga kui xi koanmele Jesús nga katabe chjota je jaʼaínle Niná kʼoakitsole je chjota xi kisindaya nga katabʼéyanajmíle xi kjaʼaí jmeni xi kisʼin Jeobá xi tʼatsʼe b (tʼexkiai Marcos 5:19). c Je Jesús Rey sʼin tíjna ndʼaibi kʼoa kui xi mele nga kʼoati kʼuínyalee ngatsʼi chjota joʼmi je Niná (Mat. 24:14; 28:​19, 20, TNM). Kʼianga kʼoanʼia, tsjoa sʼe kon je Jesús.

11. Jókitsole chjotatjenngile Jesús jósʼin tjínnele kʼoetsʼoa. Kʼoa tojo tso Ezequiel 36:​23, ánni nga nʼio tjínnile kjoandosin jebi.

¹¹ Je Jesús be nga kui xi mele Nʼaile  nga katabitjotsje jaʼaínle nga kʼoasʼin énndiso kisʼene. Kuinga kʼoakitsonile chjotatjenngile nga i̱sʼin katabʼétsʼoa: “Nʼainajin xi tijnai ngʼajmi, kataʼyaxkón jaʼaínli” (Mat. 6:9). Je Jesús be nga kui jebi xi ngisa nʼio tjínle kjoandosin (tʼexkiai Ezequiel 36:23). d Tojé Jesús xi ngisasa nda tsakakó nga tjínnele kuitjotsje jaʼaínle Niná. Tonga kʼianga kitsoa chjotakontrale kui jée kisʼene nga tsín jme kjoaxkóntokon tsakakóle Niná. Kʼoa nga kjesa ndoajin nʼio kisikjáojin nga̱ be nga kui jée sʼe̱ne kʼoa nga ni̱kʼien. Tsakui nichxin kuinga kʼoasikji ba kisʼeni kon Jesús nga kjesa ndoajin (Luc. 22:​41-44).

12. Jméni xi kisʼin Jesús nga tsakʼasjetsje jaʼaínle Nʼaile.

¹² Nga tsakʼasjetsje jaʼaínle Niná je Jesús kichokjoajinle nga totaon tsaʼya, nga énndiso kisʼene kʼoa nga tse kjoañʼai kinikjaʼá. Ninga kʼoakoantʼain alikui chʼao kisʼe kon nga̱ kisitjosonle Niná (Heb. 12:2). Koanjinle nga je Na̱i xi kjoañʼai kisikjaʼá (Luc. 22:​2-4; 23:​33, 34). Je Na̱i kui xi koanmele nga tsínti kixi katafitʼanile Niná je Jesús. Tonga tsín je kʼoakoanle nga̱ tsakakó Jesús nga to énndiso jmeni xi kitso je Na̱i kʼoa tsakakó nga kixi fitʼale Jeobá je choʼndale ninga tse kjoa faʼatojin.

13. Jméni xi sʼiaan nga kjoáyatsjoaa kon Jesús, xi Rey sʼin tíjnaná.

¹³ Kʼiatsa mená kjoáyatsjoaa kon Jesús, xi Rey sʼin tíjnaná, tjínnele tosi tonda chʼa̱sjengʼaa je jaʼaínle Jeobá kʼoa kʼuínyalee xi kjaʼaí jokjoan. Kʼiatsa kʼoasʼiaan, jé Jesús tichjenngilee (1 Ped. 2:21). Kʼoa tojo kisʼin je, kʼoasʼin kjoáyatsjoaa kon je Jeobá kʼoa koakoñá nga to énndiso jmeni xi tso je Na̱i.

BINYAKAOÑÁ CHJOTA NGA KATABITJONTJAI

14, 15. Jósʼin binyakao chjota nga ʼmiyalee jokjoantjínni xi tʼatsʼe Niná.

¹⁴ Kʼianga chʼasjengʼaa jaʼaínle Jeobá kʼoasʼin binyakaoñá chjota nga  katabitjontjai, nga̱ jé Na̱i tíbʼéchjoangi kjoafaʼaitsjenle chjota nga tsín katamakjainle (2 Cor. 4:4). Kui énndiso kaníbason nga kʼoasʼin katamakjainle chjota nga tsín Niná, nga kjin tíjnaná, nga tsín kuenta sʼínná, nga tsʼen kʼoa nga kjoañʼai síkjaʼá tokʼia saʼndani je chjotatsʼen. Nga kʼoatso je Na̱i kui xi mele nga chʼaosʼin katabʼaxki̱ Niná kʼoa nga tsín ʼya xi katasíchriantʼale. Tonga kʼianga ʼmiyasoán ʼmiyalee chjota jokjoantjínni xi tʼatsʼe Jeobá. Nga kʼoanʼia, bakoñá nga to énndiso jmeni xi tso je Na̱i kʼoa chʼasjengʼañá jaʼaínle Jeobá. Jósʼin bichómani nga kʼoanʼia.

¹⁵ Je Énle Niná tsee nganʼio tjínle. Kʼianga ʼmiyalee chjota jokjoantjínni xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa jokjoan binyakao nga síkʼantjaiya yaole. Kʼianga be nga to énndiso jmeni xi tso je Na̱i, majinle nga nda chjota Niná kʼoa jo Nʼaile sʼin bekon. Tokʼoamale nga be jokji nganʼio tjínle Niná (Is. 40:26). Ngisaa sínʼiotʼa nga majinle nga tjínle kjoatéxomakixi (Deut. 32:4). Tokʼoamale nga be nga nʼio chjine (Is. 55:9; Rom. 11:33). Kʼoati nda satío kon nga be jokji tsjoakená je Niná (1 Juan 4:8). Kʼianga majinle jebi sʼejngo kon nga koa̱n koatio ngantsjai nichxin kʼoa nga xtile Niná koa̱n. Nʼio tse kjoanda tjínná nga binyakoaa chjota nga síchriantʼale Niná, nga̱ jé Jeobá nixákoaa nga kʼoanʼia (1 Cor. 3:​5, 9).

16. Jósʼin binyakao je chjota nga be joʼmi je Niná. Jngo choa̱ tikʼaxki̱.

¹⁶ Kʼianga tosʼa chjakaonajmiá je chjota kʼoaʼmilee nga Jeobá ʼmi je Niná. Kʼoa kʼianga me kjoaixile chjota nga skoe̱ xi tʼatsʼe Niná síkʼantjaiyaa yaole. Kʼoakoan jngo tsoti xi Alía ʼmi. e Kʼianga sʼa koanjchínga alikui koanchriantʼale Niná ninga tjínle religiónle kʼoa to jao kisʼe kon jme xi tsakʼinyale. Kʼiaa tsabe joʼmi Niná kʼianga kiskotʼaya Biblia kao testigole Jeobá kʼoa tokʼoakoanle nga  kisʼejinle nga nʼio nkjín Biblia jña kitjoxinle jaʼaínle Niná, xi tokui kisʼetʼangajaonile xi Señor tso. Kʼianga tsabe joʼmi Niná miyole sʼin tsabekon. I kitso: “Je miyona tjínle jaʼaín”. Kʼoa i kitsosa: “Ndatjín tokoan ndʼaibi nga̱ jeʼbe joʼmi je Niná”. Ijngo chjota xi Steve ʼmi, síkjane ngasʼa kʼoa yaa tsakʼejnajinle je religión judío. Nga tsabe nga tsín nda sʼín je xi ya tjíojin religiónle tosaa kʼoakitso nga nijngojin religión tisisinnile. Kʼianga jekʼien male kinrʼoéle nga títsoya jngo ndsʼee xi tʼatsʼe Biblia kʼoa tokʼoakoanle nga tsabe joʼmi je Niná. Itso: “Alikui ʼbe joʼmi Niná tsakai. Koanjinna nga ñaki tíjna kjoaixi je Niná kʼoa nga koa̱n miyona koa̱n”.

17. Ánni nga menili tosi tonda chʼa̱sjengʼai jaʼaínle Jeobá (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).

¹⁷ Kʼianga ʼmiyalee chjota joʼmi Niná kʼoa jokjoan kʼoasʼin chʼasjengʼañá jaʼaínle. Kuinga machjénni nga tosi tonda kuinyakoaa chjota nga katabe xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa jokjoan. Tsa kʼoasʼiaan, kuinyakaoñá chjota nga kuitjontjaile yaole, jé Jesús tichjenngilee kʼoa tsjoa sʼe̱ kon je Jeobá. Kʼoati kuixoán jokitso xi kiski Salmo 145:​2, nga kitso: “Kʼoasjengʼaña jaʼaínli ngantsjai nichxin”.