1, 2. ¿Imaynam tarikuwaq qanmanta pipas mana allinkunata rimaptin? ¿Imaynataq Jehova Diospas tarikurqa paymanta mana allinkunata satanas rimaptin?

 ¿IMAYNATAQ tarikuwaq pi kuyasqaykipas qanmanta mana allinkunata rimasqanta yacharuspayki? Qamqa yachankim chayqa llulla kasqanta. Chaywanpas wakinqa ciertopaqmi hapirunku, hinaspam willakachakuyta qallaykunku. Chayraykuchá piensawaq runakunaqa qanmanta mana allintaña rimanankuta. Chayta yachaspam qalaypaq hukmanyasqa tarikuwaq (Prov. 22:1).

² Chayna hukmanyasqachá Jehova Diospas tarikullarqa hanaq pachapi huknin kuyasqan angel paymanta llullakunata rimaptin. Evam satanaspa chay llulla rimasqanta creerurqa, chaymi qusanpiwan Diosta mana kasukurqakuchu. Paykunapa huchanraykum llapallan runakuna huchayuq hinaspa wañuqlla kanchik (Gen. 3:​1-6; Rom. 5:12). Chaymantapas, Eden huertapi satanas llullata rimasqanraykum wañuqlla kanchik, guerrakunapas kachkan chaynataq tukuy ima ñakariykunapas. Satanas llullakusqanrayku chayna ñakariykuna kasqanta qawamuspanqa Jehova Diosqa anchatachá llakikun. Ichaqa manam chayraykuchu Diosqa piñasqalla tarikun utaq sientikurun, aswanqa ‘kusisqallam’ tarikun, chaytam biblia nin (1 Tim. 1:11).

3. ¿Imapaqmi Diosqa akllaykuwarqanchik?

³ Jehova Diosmi akllaykuwarqanchik satanaspa rimasqan llulla kasqanta willakunanchikpaq. Chaypaqqa bibliapa ima nisqantam kasukunanchik, chaypim nin: “Jehova Diospa sutintayá hatunchaychik”, nispa (Sal. 113:1). ¿Imaynatam chayta ruwachwan? Chuya sutinmanta allinta rimaspam. ¿Qampas chay ruwayta munawaqchu? Qatiqninpiyá yachaykusun Jehova Diospa sutinta imakunarayku hatunchanamanta.

 JEHOVA DIOSTAM KUSICHINCHIK

4. ¿Imaynam huk tayta tarikun “anchatam kuyayki” nispa warmachan niptin? ¿Imaynam Jehova Diospas tarikun hatunchaptinchik? (Qawaytaq fototapas).

⁴ Jehova Diosqa llapallanchikpa taytanchikmi, chaymi munan sutinta hatunchananchikta (Sal. 119:108). Diosqa manam runakuna hinachu hatunchasqa kayta munan kusisqa tarikunanpaq utaq atiyniyuq kasqanmanta mana iskayrayananpaq. Chayta entiendenapaq kaypi piensarisun. Huk warmi warmacham papanta abrazakuykuspan nin: “Papáy, anchatam kuyayki. Qam hinaqa manam pipas kanchu”, nispa. Warmachanpa chayna nisqanwanmi papanqa anchata kusikun. Ichaqa, ¿warmachan chaynata nisqanraykuchu chayraq yachan allin tayta kasqanta? Manamá. Kusisqaqa tarikun warmachan kuyasqanta niykuptinmi chaynataq agradecekuptinmi. Taytanqa yachanmi chaynalla kaspanqa hatunyaruspanpas kusisqa kawsakunanmanta. Chaynallataqmi Jehova Diospas kusisqa tarikun hatunchaptinchikqa, payqariki pimantapas aswan allin taytam.

5. ¿Imatam satanasmanta ninchik Jehova Diosta hatunchaspanchikqa?

⁵ Satanasqa nirqataqmi runakunaqa sasachakuypi tarikuspaqa Diosta mana kasukunamanta chaynataq sutintapas mana hatunchanamanta. Nirqataqmi Diosta qipanchay allinninchikpaq kasqanta piensaspaqa chayta ruwananchikmanta (Job 1:​9-11; 2:4). Jobmi ichaqa Diostaqa mana qipancharqachu sasachakuypi tarikuspanpas. Chaywanmi yachakurqa satanaspa llulla kasqan. Chaynam ñuqanchikpas sasachakuypi kaspapas Diosta hinalla hatunchaspaqa satanas llulla kasqanta nichkanchik. Ancha kusisqam tarikunchik Diospa sutinta hatunchaspanchik hinaspa payman sunqu kaspanchik. Yachanchikmi chay ruwasqanchikwan Jehova Dios kusikusqanta (Prov. 27:11).

6. ¿Imatam ñuqanchikpas ruwachwan David hina hinaspa Leviy ayllukuna hina? (Rimarimuytaq Nehemias 9:5 nisqanmantapas).

⁶ Diosta kuyaq runakunaqa tukuy sunqumantam munanku Jehova Diospa sutinta hatunchayta. Davidmi qillqarqa: “Jehova Diostam ñuqaqa hatunchasaq, tukuy sunquywanmi Diospa chuya sutinta hatunchasaq”, nispa (Sal. 103:1). Davidpaqqa Diospa sutinta hatunchayqa karqa kikin Diostapas hatunchay hinam. Diospa sutinta uyarispam piensanchik imayna Dios kasqanpi, imayna sunquyuq kasqanpi chaynataq tukuy ima unanchasqanpi. Davidqa Jehova Diospa sutintam tukuy sunqunwan hatunchayta munarqa. Leviy ayllupas kikinkumanta tantiakuspam Jehova Diospa sutinta hatuncharqaku. Paykunaqa Jehova Diospa sutin imamantapas aswan hatunchasqa  kanantam riqsikurqaku (leey Nehemias 9:5). ¡Mayna kusisqach Diosqa tarikurqa tukuy sunqunkuwan hatunchasqankuta uyarispanqa!

7. ¿Imaynatam Jehova Diosta hatunchachwan paymanta willakuspa, imataña ruwaspapas utaq maypiña kaspapas?

⁷ Ñuqanchikpas Diostaqa hatunchachwanmi paymanta allinkunata rimaspa. Diosmanta willakuspaqa munanchikmi runamasinchikkunapas ñuqanchik hina payta kuyanankuta hinaspa payman asuykunankuta (Sant. 4:8). Arí, anchatam kusikunchik Jehova Diosqa kuyakuqllaña, allin ruwaq, yachayniyuq chaynataq atiyniyuq kasqanmanta bibliawan yachachispa. Diostaqa hatunchachwantaqmi hinaspa kusichichwantaqmi payta qatipakunapaq kallpanchakuspapas (Efes. 5:1). Diosta qatipakuptinchikqa runakunach cuentata qukunqaku paykuna hina mana kasqanchikta, hinaspach tapukunqaku imanasqa allinkunata ruway munasqanchikta (Mat. 5:​14-16). Tapuwaptinchikqa willasunchá imanasqa allinkuna ruway munasqanchikmanta. Chayta uyarispankuqa allin sunqu runakunaqa Diosninchikmantachá astawan yachayta munanqaku. Chaykunata ruwaspa Diosta hatunchaptinchikqa payqa anchatam kusikun (1 Tim. 2:​3, 4).

JESUSTAM KUSICHINCHIK

8. ¿Imata ruwaspanmi Jesusqa taytanpa sutinta hatuncharqa?

⁸ Jesusllam taytanchik Jehova Diostaqa allinta riqsin (Mat. 11:27). Taytanta anchata kuyasqanraykum sutinta hatuncharqa. Jehova Diospa sutinta hatunchananpaq Jesuspa ima ruwasqantam ñuqanchikpas qatipakunanchik (Juan 14:31). Wañukunanpaq huk tutallaña faltachkaptinmi taytanta mañakuspan nirqa: “Ñuqaqa sutikitam yachachirqani”, nispa. Arí, chay ruwasqanwanmi taytanpa sutinta hatuncharqa (Juan 17:26). ¿Imaynatam chayta ruwarqa?

9. ¿Ima rikchanachiywanmi Jesus yachachirqa taytanchik Jehova Dios imayna kasqanta allintapuni runakuna yachananpaq?

⁹ Jesusqa manam runakunamanqa Diospa sutin Jehova kasqallanmantachu yachachirqa. Diospa sutintaqa judiokunaqa yacharqakuñam. Payqa sumaqtam yachachirqa Diosqa imayna sunquyuq kasqanmanta (Juan 1:​17, 18). Exodo qillqapipas nirqañam Jehova Diosqa llakipayakuq hinaspa kuyapayakuq kasqanmanta (Ex. 34:​5-7). Diosninchik chayna kasqanmanta entiendenankupaqmi Jesusqa willarqa chinkasqa churiwan rikchanachiymanta. Nirqam churinpa kutimusqanta taytan ‘karullamantaraq rikuruspan’ chaylla kallpaspan abrazaykusqanta hinaspa pampachaykusqanta. Chaywanmi allintapuni yachanchik Jehova Diosqa llakipayakuqllaña hinaspa kuyapayakuqllaña kasqanta (Luc. 15:​11-32). Chayta willaspanmi Jesusqa runakunata entiendechirqa taytan imayna kasqanmanta.

10. (1) ¿Jesuspa ima ruwasqanwanmi yachanchik taytanpa sutin hatunchay munasqanta? ¿Imatam ruwarqa hukkunapas Diospa sutinta hatunchanankupaq? (Rimarimuytaq Marcos 5:19 nisqanmantapas, qawaytaq dibujotapas). (2) ¿Ñuqanchikpas ima ruwananchiktam Jesusqa munan?

¹⁰ Jesusqa anchatamá munarqa hukkunapas Diospa sutinta rimanankuta. Paypa tiemponpi religionpi punta apaqkunaqa piensarqakupaschá Diospa sutin chuya kasqanrayku manapuni rimanata. Jesusmi ichaqa yacharqa chay piensasqankuqa Diospa palabranwan mana tupasqanta. Chaymi payqa Diospa sutinta hinalla rimarqa. Huk kutipim Jesusqa demoniopa ñakarichisqan runata Gerasa lawpi sanoyarachirqa. Chayta rikuspam runakunaqa llumpayta mancharikuspanku Jesusta ruegarqaku llaqtankumanta ripukunanpaq (Mar. 5:​16, 17). Chaywanpas Jesusqa munarqam chaypi kaq runakuna Diospa sutinta yachanankuta. Chaymi manaraq ripukuchkaspan sanoyachisqan  runata nirqa Jehova Dios sanoyarachisqanmanta lliwman willakunanpaq, manam Jesus sanoyachisqanmanta willakunanpaqchu kamachirqa (leey Marcos 5:19). a Chaymi kamachiwaqninchik Jesusqa munan ñuqanchikpas llapallan runakunaman Diospa sutinmanta willakunanchikta (Mat. 24:14; 28:​19, 20). Chayta ruwaspanchikqa Jesustam kusichinchik.

11. ¿Imata mañakunankupaqmi Jesusqa qatiqninkunata yachachirqa? Ezequiel 36:23 nisqanman hinaqa, ¿imataq imamantapas aswan allinqa?

¹¹ Jesusqa yacharqam taytanpa ima munasqanta. Diosqa munachkan paymanta llulla rimasqanku mana chayna kasqanta lliw runakuna yachanankutam, chaynapi sutinta chuyanchananpaq. Chaymi Jesusqa qatiqninkunata yachachirqa kaynata nispa mañakunankupaq: “Hanaq pachapi taytayku, sutikiyá chuyanchasqa kachun”, nispa (Mat. 6:9). Jesusqariki yacharqam Diospa sutinta chuyanchay imamantapas aswan allin kasqanta (leey Ezequiel 36:23). Pay hinaqa manamá pipas Diospa sutintaqa hatuncharqachu. Chaywanpas, enemigonkunaqa presocharuspankum yanqamanta nirqaku Diospa sutinta pinqayman churasqanta. Chaywanqa Jesusqa mayna llakisqachá tarikurqa. Manaraq presochachkaptinkum Jesusqa yacharqaña chaymanta tumpanankuta, chaymi llumpay hukmanyasqa tarikurqa. Chayta yachaspanchusmi chay ratopi “pasaypaqta hukmanyarurqa” (Luc. 22:​41-44).

12. ¿Imakunatam Jesusqa aguantarqa Diospa sutinta hatunchayta munaspan?

¹² Jesusqa taytanpa sutinta hatunchayta munaspanmi ñakarichiptinkupas, insultaptinkupas chaynataq yanqamanta tumpaptinkupas aguantarqa. Payqa taytanta tukuy imapi kasukusqanraykum imata niptinkupas utaq imata ruwaptinkupas mana pinqakurqachu (Heb. 12:2). Jesusqa yacharqataqmi tukuy chaykunawan satanas sasachasqanta (Luc. 22:​2-4; 23:​33, 34). Diabloqa munarqam taytan Jehova Diosta Jesus qipancharunanta. Jesusmi ichaqa sasachakuypi kaspanpas Diosman sunqu karqa. Chaywanmi yachakurqa satanasqa hatun llulla kasqan. Yachakurqataqmi Diosta serviqkunaqa sasachakuypi kaspanchikpas payman sunqu kay atisqanchikpas.

13. ¿Imatam ruwananchik Jesusta kusichinapaq?

¹³ ¿Munawaqchu qampas kamachiwaqninchik Jesusta kusichiyta? Chaypaqqa Jehova  Diospa sutintam hinalla hatunchanayki, hinaspam hukkunata yachachinayki imayna sunquyuq Diosninchik kasqanmanta. Chayta ruwaspaykiqa Jesustamá qatipakuchkanki (1 Ped. 2:21). Hinaspapas Jesus hinam Jehova Diosta kusichinki. Chaywanmi hukkunapas yachanqaku satanasqa qara uya llulla kasqanta.

RUNAKUNATAM YANAPANCHIK ALLINÑA KAWSAKUNANKUPAQ

14, 15. ¿Imaynam runamasinchikkuna tarikunku Jehova Diosmanta imam kaqta yacharuspanku?

¹⁴ ¿Imanasqam nichwan Jehova Diosta hatunchaspaqa runamasinchikkuna allinña kawsakunankupaqpas yanapakusqanchikta? Bibliapim nin Diospi ‘mana iñiq runakunapa yuyayninkuta’ satanas ‘tutayarachisqanta’ (2 Cor. 4:4). Chayraykum runakunaqa piensanku Diosqa mana kasqanta, mana yuyawasqanchikta, ñuqanchikmanta mana imapas qukusqanta, mana llakipayakuq kasqanta chaynataq mana allin runakunata wiñaypaq ñakarichisqanta. Tukuy chaykunatam satanasqa nin Diospa sutin pinqaypi kananta munaspa, chaynapi mana pipas Diosman asuykunanpaq. Chaywanpas, Jehova Diosmanta imam kaqta yachachiptinchikmi runakunaqa cuentata qukunku satanaspa nisqanqa llulla kasqanta. Chaynatam Jehova Diospa chuya sutinta hatunchanchik. ¿Imanasqam Diosmanta yachachiyninchikqa ancha allin?

¹⁵ Jehova Diosmanta hinaspa pay imayna kasqanmanta bibliawan yachachiptinchikmi runamasinchikkunaqa anchata admirakunku. Cuentatam qukunku ima yachachikuykuna satanaspa rikurichisqan kasqanta. Ñuqanchik hinataqmi admirakunku Diosqa ancha atiyniyuq kasqanmantapas (Is. 40:26). Chaymantapas, imatapas allinta ruwaq kasqanraykum paypi astawan hapipakunku (Deut. 32:4). Admirakunkutaqmi Diosqa ancha yachayniyuq kasqanmanta yachaspankupas (Is. 55:9; Rom. 11:33). Hinaspapas, sunqunkum tiyaykun Diosqa ancha kuyakuq kasqanmanta yachaptinku (1 Juan 4:8). Diosmanta astawan yachaspankum manaña iskayrayankuchu Diospa churinkunaña kaspanku wiñaypaq kawsakunankumanta. Anchatamá kusikunchik Diosman asuykunankupaq runamasinchikkunata  yanapanapaq Dios akllaykuwasqanchikmanta. Chaymantapas, Diosmanta yachachispanchikqa paypa llamkaqmasinmi kachkanchik (1 Cor. 3:​5, 9).

16. ¿Imaynam runamasinchikkuna tarikunku Diospa sutinta yacharuspanku? Rimarimuy Aliamanta utaq Estebanmanta.

¹⁶ Chayllaraq piwanpas Diosmanta rimaspanchikqa yaqa llapanpim Diospa sutin Jehova kasqallanta willanchik. Allin sunquyuq kaspanqa chayllawanpas kusisqam tarikun. Rimarisun Aliamanta. b Paypa tayta-mamanqa religionniyuqmi karqa. Chaywanpas, Aliamanqa manam bibliamantaqa imaniraqllatapas yachachirqakuchu. Chaymi payqa chay religionwanqa mana kusisqachu karqa, hinaspapas ñuqanchikmanta karu-karupi Dios kasqantam piensarqa. Ichaqa, testigokunawan estudiayta qallaykuspanmi yacharurqa achka bibliakunapi Diospa sutinta hurqurusqankuta, hinaspa “señor” nispalla churarusqankuta. Diospa sutin Jehova kasqanta yacharuspanmi Diostaqa allin amistadninpaqña qawarqa. Chaymi kusikuywan nirqa: “¡Ancha kuyasqay Diosqa sutiyuqmi kasqa!”, nispan. Paymi willakun: “Kunanqa hawkañam tarikuni. Diospa sutinta yachasqaywantaqmi anchata kusikuni”, nispa. Kunanñataq rimaykusun musica tocaq Estebanmanta. Paypa familianqa judio religionniyuqmi karqa. Religionpi kaqkuna iskay uya kasqankuta qawaspanmi Estebanqa mana ima religionpi kaytapas munarqachu. Ichaqa, huk kutipim amistadnin nirqa Jehova Diospa testigon yachachiptin paypas chaypi kananpaq. Chay punchaw Diospa sutinta yacharuspanmi anchata kusikurqa. Paymi nin: “Ñuqaqa manam yacharqanichu Diospa sutin Jehova kasqantaqa. Yacharuspaymi chayraq cuentata qukururqani ñuqanchik hina sentimientoyuq kasqanta. Chaymi amistadniypaqña hapiyta qallaykurqani”, nispa.

17. ¿Imanasqam Diospa sutinta hinalla hatunchayta munanki? (Qawaytaq fototapas).

¹⁷ Diospa sutinmanta hinaspa pay imayna kasqanmanta runamasinchikkunaman willaspanchikqa Diospa sutintam hatunchachkanchik. Chaynaqa, hinallayá runamasinchikkunata yanapasun Jehova Dios imayna sunquyuq kasqanta yachanankupaq, chaynatam Diospa sutinta hatunchachkanchik. Chayta ruwaspam runamasinchikkunata yanapasun allinña kawsakunankupaq, Jesustam qatipakusun, hinaspapas taytanchik Jehova Diostam anchata kusichisun. Chaynaqa, llapallanchikyá Salmos 145:2 nisqanta qillqaq hina Jehova Diosta nisun: “Wiña-wiñaypaqmi sutikita hatunchasaq”, nispa.