مەزمۇنغا ئاتلاپ ئۆتۈش

مۇندەرىجىگە ئاتلاپ ئۆتۈش

6-‏تە‌تقىق ماقالىسى

9-‏ناخشا ئالقىشلاڭ خۇ‌دايىمىز يە‌ھۋانى!‏

‏«يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ڭلار!‏»‏

‏«يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ڭلار!‏»‏

‏«يە‌ھۋانىڭ خىزمە‌تچىلىرى،‏ ئۇ‌نى مە‌دھىيىلە‌ڭلار،‏ يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ڭلار!‏»‏‏.‏—‏زە‌بۇ‌ر 113:‏1‏.‏

مە‌ركىزىي ئىدىيە

بۇ ماقالىدە،‏ نېمە بىزنى ھە‌ربىر پۇ‌رسە‌تتە يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى ئۇ‌لۇ‌غلاشقا دە‌ۋە‌ت قىلىدىغانلىقىنىڭ سە‌ۋە‌بلىرىنى كۆرۈپ چىقىمىز.‏

1،‏ 2.‏ يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىغا تۆھمە‌ت قىلىنغاندا،‏ ئۇ‌نىڭ قانداق ھېس-‏تۇ‌يغۇ‌دا بولغانلىقىنى چۈشىنىشكە نېمە ياردە‌م بېرىدۇ؟‏

 مۇ‌نداق بىر ۋە‌زىيە‌تنى تە‌سە‌ۋۋۇ‌ر قىلىڭ:‏ سىز ياخشى كۆرگە‌ن بىرى سىز توغرۇ‌لۇ‌ق باشقىلارغا يامان گە‌پلە‌رنى قىلدى.‏ ئۇ‌نىڭ يالغان ئېيتقانلىقىنى بىلىسىز،‏ لېكىن نۇ‌رغۇ‌ن كىشىلە‌ر يالغان گە‌پكە ئىشىنىدۇ.‏ ئە‌ڭ يامان يېرى،‏ بۇ يالغان گە‌پ-‏سۆزلە‌ر تارقىلىپ،‏ باشقىلارمۇ ئۇ‌نىڭغا ئىشىنىشكە باشلايدۇ.‏ شۇ‌نداق ئە‌ھۋالدا،‏ ئۆزىڭىزنى قانداق ھېس قىلىسىز؟‏ ئە‌گە‌ر ئاشۇ كىشىلە‌ر بىلە‌ن بولغان مۇ‌ناسىۋىتىڭىزگە ۋە نام-‏ئابرويىڭىزغا كۆڭۈل بۆلىدىغان كىشى بولسىڭىز،‏ بۇ‌نداق يالغانچىلىق سىزنىڭ كۆڭلۈڭىزنى ئىنتايىن بىئارام قىلىدۇ.‏ شۇ‌نداق ئە‌مە‌سمۇ؟‏ —‏پە‌ند.‏ نە 22:‏1‏.‏

2 يۇ‌قىرىدا تىلغا ئالغان بۇ مىسال يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىغا داغ تە‌گكە‌ندە،‏ ئۇ قانداق ھېس-‏تۇ‌يغۇ‌دا بولغانلىقىنى چۈشىنىشىمىزگە ياردە‌م بېرە‌لە‌يدۇ.‏ ئۇ‌نىڭ پە‌رىشتىلىرىدىن بىرى تۇ‌نجى ئايال ھاۋا-‏ئانىغا يالغان ئېيتقان.‏ ئۇ يالغانغا ئىشە‌نگە‌ن.‏ بۇ يالغانچىلىق سە‌ۋە‌بلىك،‏ تۇ‌نجى ئە‌جدادىمىز ئادە‌م-‏ئاتا بىلە‌ن ھاۋا-‏ئانا يە‌ھۋاغا ئىسىيان كۆتۈرگە‌ن.‏ نە‌تىجىدە،‏ گۇ‌ناھ ۋە ئۆلۈم بارلىق ئىنسانلار ئارىسىغا كىرگە‌ن (‏يارىت.‏ 3:‏1–‏6؛‏ رىملىقلار 5:‏12‏)‏.‏ بۈگۈن بىز بۇ دۇ‌نيادا كۆرۈۋاتقان بارلىق قىيىنچىلىقلار،‏ يە‌نى ئۆلۈم،‏ ئۇ‌رۇ‌شلار،‏ ئازاب-‏ئوقۇ‌بە‌تلە‌ر شە‌يتاننىڭ ئېرە‌م بېغىدا تارقاتقان يالغانچىلىقى سە‌ۋە‌بلىك مە‌يدانغا كە‌لگە‌ن.‏ ئۇ‌نداقتا،‏ يە‌ھۋا بۇ يالغانچىلىقنى ۋە نە‌تىجىدە پە‌يدا بولغان يامان ئاقىۋە‌تلە‌رنى كۆرگە‌ندە،‏ كۆڭلى يېرىم بولدىمۇ؟‏ شە‌ك-‏شۈبھىسىزكى،‏ يېرىم بولغان.‏ ئە‌مما،‏ يە‌ھۋا ئاچچىقلانمايدۇ ۋە نە‌پرە‌تلە‌نمە‌يدۇ.‏ ئە‌كسىچە،‏ ئۇ داۋاملىق شاد-‏خۇ‌راملىقنى ساقلايدۇ.‏—‏1-‏تىموت.‏ 1:‏11‏.‏

3.‏ بىزدە قانداق پۇ‌رسە‌ت بار؟‏

3 بىزنىڭ شە‌يتاننىڭ ياراتقۇ‌چىمىز يە‌ھۋا توغرىسىدا ئېيتقانلىرىنىڭ يالغانلىقىنى ئىسپاتلاشقا ئۆز ھە‌سسىمىزنى قوشۇ‌ش پۇ‌رسىتىمىز بار.‏ بۇ بىر ئالاھىدە شان-‏شە‌رە‌پ!‏ ئۇ‌نىڭدىن باشقا،‏ بىز مۇ‌نۇ بۇ‌يرۇ‌ققا بويسۇ‌نۇ‌شىمىز كېرە‌ك:‏ «يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ڭلار!‏» (‏زە‌بۇ‌ر 113:‏1‏)‏ بىز بۇ‌نى يە‌ھۋا ھە‌ققىدە ھە‌قىقە‌تنى سۆزلە‌ش ئارقىلىق قىلالايمىز.‏ چىن دىلىمىزدىن يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىشىمىزگە ياردە‌م بېرىدىغان ئۈچ مۇ‌ھىم سە‌ۋە‌بىنى كۆرۈپ باقايلى.‏

يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىسە‌ك،‏ ئۇ‌نى خۇ‌رسە‌ن قىلىمىز

4.‏ يە‌ھۋانى مە‌دھىيىلىگىنىمىزدە،‏ نېمە ئۈچۈن ئۇ ئىنتايىن خۇ‌شال بولىدۇ؟‏ (‏رە‌سىمگە ھە‌م قاراڭ)‏

4 بىز ئۇ‌نىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىگە‌ندە،‏ ئاسماندىكى ئاتىمىزنى ئىنتايىن خۇ‌شال قىلىمىز (‏زە‌بۇ‌ر 119:‏108‏)‏.‏ ئۇ‌نداقتا،‏ بۇ ھە‌ممىگە قادىر خۇ‌دايىمىزنىڭ نامۇ‌كە‌ممە‌ل ئىنسانلارنىڭ مە‌دھىيىلىشىگە مۇ‌ھتاج بولىدىغانلىقىنى بىلدۈرە‌مدۇ؟‏ ياق.‏ مۇ‌نداق بىر مىسالنى ئويلاپ كۆرە‌يلى.‏ بىر كىچىك قىز دادىسىنىڭ ئالدىغا يۈگرە‌پ،‏ بوينىغا ئېسىلىپ،‏ ئۇ‌نى قۇ‌چاقلاپ:‏ «سە‌ن دۇ‌نيادىكى ئە‌ڭ ياخشى دادا»،‏—‏ دە‌يدۇ.‏ دادىسى بۇ‌نىڭدىن ئىنتايىن خۇ‌شال بولىدۇ.‏ ھە‌تتا دادىسى قىزنىڭ چىن كۆڭلىدىن شۇ‌نداق قىلغىنىدىن ئىنتايىن تە‌سىرلىنىدۇ.‏ نېمە ئۈچۈن؟‏ ئۇ‌نى بالىسىنىڭ ماختىشىغا مۇ‌ھتاج،‏ ئىشە‌نچىسىز ئادە‌م دە‌پ پە‌رە‌ز قىلىشقا بولامدۇ؟‏ ياق.‏ بىز ئۇ كىشىنىڭ ناھايىتى كۈچلۈك ۋە ئۆز قىزىنىڭ سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببىتى ۋە مىننە‌تدارلىقىنى كۆرسىتىشنى كۆرۈشتىن خۇ‌رسە‌ن بولىدىغان دادا ئىكە‌نلىكىگە ئىشىنىمىز.‏ ئۇ قىزى چوڭ بولغاندا،‏ بۇ‌نداق پە‌زىلە‌تلە‌رنىڭ ئۇ‌نىڭ ئۈچۈن پايدىلىق ئىكە‌نلىكىنى بىلىدۇ.‏ خۇ‌ددى شۇ‌نىڭغا ئوخشاش سە‌ۋە‌بلە‌ر تۈپە‌يلى،‏ ئاسماندىكى ئاتىمىز يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىگىنىمىزدە،‏ ئۇ ئىنتايىن خۇ‌شال بولىدۇ.‏

بالا ئۆز سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببىتى ۋە مىننە‌تدارلىقىنى ئىپادىلىگە‌ندە،‏ بىر دادا ئىنتايىن خۇ‌شال بولغىنىدە‌ك،‏ بىز ئۇ‌نىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىگە‌ندە،‏ ئۇ خۇ‌شال بولىدۇ.‏ (‏4-‏ئابزاسقا قاراڭ)‏


5.‏ ئاسماندىكى ئاتىمىزنى مە‌دھىيىلىگە‌ندە،‏ قايسى گە‌پ-‏سۆزلە‌رنىڭ يالغانلىقىنى ئىسپاتلايمىز؟‏

5 ئاسماندىكى ئاتىمىزنى مە‌دھىيىلىگىنىمىزدە،‏ يە‌نە شە‌يتاننىڭ ھە‌ربىرىمىز توغرىسىدا ئېيتقان سۆزىنىڭ بىر يالغانچىلىق ئىكە‌نلىكىنى ئىسپاتلاشقا ئۆز ھە‌سسىمىزنى قوشىمىز.‏ شە‌يتان ھېچقانداق ئىنساننىڭ خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنى سادىقلىق بىلە‌ن قوغدىمايدىغانلىقىنى ئېيتقان.‏ ئۇ‌نىڭ سۆزىگە ئاساسلانغاندا،‏ ھېچقايسىمىز قىيىنچىلىقلارغا دۇ‌چ كە‌لگە‌ندە ساداقە‌تمە‌ن بولالمايمىز.‏ شە‌يتان ئە‌مە‌لىيە‌تتە ھە‌ممىمىز شۇ‌نداق دېگە‌ن:‏ بىز ئۆزىمىز ئۈچۈن ياخشىراق بولىدۇ دە‌پ قارىساق،‏ يە‌ھۋاغا ئىبادە‌ت قىلىشتىن ۋاز كېچىمىز (‏ئايۇ‌پ 1:‏9–‏11؛‏ 2:‏4‏)‏.‏ ئە‌مما،‏ ئايۇ‌پ ساداقە‌تمە‌نلىك بىلە‌ن شە‌يتاننىڭ يالغانچى ئىكە‌نلىكىنى ئىسپاتلىغان.‏ سىزمۇ شۇ‌نداق قىلامسىز؟‏ ھە‌ربىرىمىز ساداقە‌تمە‌نلىك بىلە‌ن يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى قوغدىيالايمىز ۋە ئۇ‌نىڭغا سادىقلىق بىلە‌ن ئىبادە‌ت قىلىش ئارقىلىق ئۇ‌نى خۇ‌شال قىلالايمىز (‏پە‌ند.‏ نە 27:‏11‏)‏.‏ بۇ ھە‌قىقە‌تە‌ن بىز ئۈچۈن ئالاھىدە شان-‏شە‌رە‌پ!‏

6.‏ پادىشاھ داۋۇ‌تنى ۋە لاۋىيلارنى قانداق ئۈلگە قىلالايمىز؟‏ (‏نە‌ھە‌مىيا 9:‏5‏)‏

6 خۇ‌داغا بولغان سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببە‌ت ساداقە‌تمە‌ن كىشىلە‌رنى چىن قە‌لبىدىن ئۇ‌نىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌شكە ئۈندە‌يدۇ.‏ داۋۇ‌ت پادىشاھ مۇ‌نداق سۆزلە‌رنى يازغان:‏ «ئە‌ي جېنىم،‏ يە‌ھۋاغا مە‌دھىيە ئېيتقىن؛‏ پۈتۈن ۋۇ‌جۇ‌دۇ‌م ئۇ‌نىڭ مۇ‌قە‌ددە‌س ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىگىن» (‏زە‌بۇ‌ر 103:‏1‏)‏ داۋۇ‌ت يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌شنىڭ،‏ يە‌ھۋانىڭ ئۆزى مە‌دھىيىلە‌ش بولىدىغانلىقىنى چۈشە‌نگە‌ن.‏ يە‌ھۋانىڭ ئىسىمى بىلە‌ن ئۇ‌نىڭ نام-‏ئابرويى بىر-‏بىرىگە زىچ باغلىنىشلىق بولغاچ،‏ بىز يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى ئاڭلىغاندا،‏ ئۇ‌نىڭ بارلىق گۈزە‌ل پە‌زىلە‌تلىرى ۋە ئاجايىپ ئىشلىرى ئېسىمىزگە كېلىدۇ.‏ داۋۇ‌ت يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مۇ‌قە‌ددە‌س دە‌پ بىلىپ،‏ ئۇ‌نى مە‌دھىيىلىمە‌كچى بولغان.‏ ئۇ بۇ‌نى ‹پۈتۈن ۋۇ‌جۇ‌دى›،‏ يە‌نى چىن قە‌لبىدىن قىلماقچى بولغان.‏ شۇ‌نىڭغا ئوخشاش لاۋىيلارمۇ يە‌ھۋانى مە‌دھىيىلە‌شتە ئۈلگە قالدۇ‌رغان.‏ ئۇ‌لار كە‌متە‌رلىك بىلە‌ن شۇ‌نى ئېتىراپ قىلغان.‏ ئۇ‌لار ھە‌رقانچە قىلسىمۇ،‏ يە‌ھۋانىڭ مۇ‌قە‌ددە‌س ئىسىمىنى تولۇ‌ق مە‌دھىيىلە‌شكە ئۆز سۆزلىرىنىڭ ئاجىز كېلىدىغانلىقىنى ئېيتقان ‏(‏نە‌ھە‌مىيا 9:‏5-‏نى ئوقۇ‌ڭ)‏.‏ شە‌ك-‏شۈبھىسىزكى،‏ ئۇ‌لارنىڭ كە‌متە‌رلىك بىلە‌ن،‏ چىن قە‌لبىدىن چىققان مە‌دھىيە سۆزلىرى يە‌ھۋانىڭ قە‌لبىنى خۇ‌رسە‌ن قىلغان.‏

7.‏ يە‌ھۋانى ۋە‌ز خىزمىتىمىزدە ۋە كۈندىلىك تۇ‌رمۇ‌شىمىزدا قانداق مە‌دھىيىلىيە‌لە‌يمىز؟‏

7 بۈگۈنكى كۈندە،‏ بىز قىزغىنلىق بىلە‌ن يە‌ھۋا ھە‌ققىدە مىننە‌تدارلىقىمىز ۋە سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببىتىمىزنى ئىپادىلە‌يدىغان سۆزلە‌رنى قىلىش ئارقىلىق يە‌ھۋانى خۇ‌شال قىلالايمىز.‏ بىز ۋە‌ز خىزمە‌تكە قاتناشقاندا،‏ ئاساسىي مە‌قسىتىمىز بولسا،‏ ئىنسانلارنىڭ يە‌ھۋا خۇ‌داغا يېقىنلىشىشىغا ۋە ئۇ‌لارنىڭ كۆيۈمچان ئاتىمىزنى بىزگە ئوخشاش يېقىن كۆرە‌لىشىگە ياردە‌م بېرىش ئىكە‌نلىكىنى ئە‌ستىن چىقارمايلى (‏ياقۇ‌پ 4:‏8‏)‏.‏ بىز مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابنىڭ يە‌ھۋانى قانداق تە‌سۋىرلىگە‌نلىكىنى كىشىلە‌رگە كۆرسە‌تكىنىمىزدە ئىنتايىن خۇ‌شال بولدۇ‌ق.‏ چۈنكى،‏ ئۇ‌نىڭدا يە‌ھۋانىڭ سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببىتى،‏ ئادالىتى،‏ ئە‌قىل-‏پاراسىتى،‏ كۈچ-‏قۇ‌درىتى ۋە كىشىنى ئۆزىگە جە‌لپ قىلىدىغان باشقا پە‌زىلە‌تلىرى ئاشكارا قىلىنغان.‏ ئۇ‌نىڭدىن باشقا،‏ بىز يە‌ھۋانى مە‌دھىيىلە‌ش ۋە ئۇ‌نى ئۈلگە قىلىشقا تىرىشىش ئارقىلىق،‏ ئۇ‌نى خۇ‌رسە‌ن قىلىمىز (‏ئە‌فە‌س.‏ 5:‏1‏)‏.‏ بىز شۇ‌نداق قىلغىنىمىزدا،‏ بۇ رە‌زىل دۇ‌نيادا باشقىلاردىن پە‌رقلىق بولۇ‌پ كۆرۈنىمىز.‏ كىشىلە‌ر بىزنىڭ باشقىلاردىن پە‌رقلىنىپ تۇ‌رىدىغانلىقىمىزغا دىققە‌ت قىلىشى ۋە بۇ‌نىڭ سە‌ۋە‌بى توغرۇ‌لۇ‌ق ئويلىنىشى مۇ‌مكىن (‏مە‌تتا 5:‏14–‏16‏)‏.‏ كۈندىلىك تۇ‌رمۇ‌شىمىزدا باشقىلار بىلە‌ن ئالاقىدە بولغاندا،‏ بە‌لكىم بىز ئۇ‌لارغا نېمە ئۈچۈن ئۆزىمىزنىڭ باشقىلاردىن پە‌رقلىق بولغانلىقىمىزنى چۈشە‌ندۈرۈپ بېرە‌لە‌يمىز.‏ نە‌تىجىدە،‏ سە‌مىمىي كىشىلە‌ر خۇ‌دايىمىزغا يېقىنلاشقاندە‌ك ھېس قىلىدۇ.‏ بىز مۇ‌شۇ ئۇ‌سۇ‌للار بىلە‌ن يە‌ھۋانى مە‌دھىيىلىگە‌ندە،‏ ئۇ‌نىڭ كۆڭلىنى خۇ‌رسە‌ن قىلىمىز.‏—‏1-‏تىموت.‏ 2:‏3،‏ 4‏.‏

خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىسە‌ك،‏ ئە‌يسا مە‌سىھ خۇ‌رسە‌ن بولىدۇ

8.‏ نېمە ئۈچۈن يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌شتە ئە‌يسا ئە‌ڭ ياخشى ئۈلگە قالدۇ‌رغان؟‏

8 ئاسماندىكى ۋە يە‌ر يۈزىدىكى بارلىق ئە‌قىللىق مە‌ۋجۇ‌داتلارنىڭ ئىچىدە ھېچكىم ئاتىسىنى ئوغۇ‌لدە‌ك ياخشى بىلمە‌يدۇ (‏مە‌تتا 11:‏27‏)‏.‏ ئە‌يسا ئۆز ئاتىسىنى سۆيگە‌ن ۋە ئۇ ئۆزى باشلامچىلىق قىلىپ،‏ يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىگە‌ن (‏يۇ‌ھاننا 14:‏31‏)‏.‏ ئۇ ئۆلۈپ كېتىشتىن ئاۋۋالقى ئاخشىمى ئاتىسىغا قىلغان دۇ‌ئاسىدا،‏ ئۇ يە‌ر يۈزىدىكى قىلغان خىزمە‌تلىرىنى خۇ‌لاسىلە‌پ،‏ مۇ‌نداق دۇ‌ئا قىلغان:‏ «مە‌ن سېنىڭ ئىسىمىڭنى ئۇ‌لارغا بىلدۈردۈم» (‏يۇ‌ھاننا 17:‏26‏)‏.‏ ئۇ نېمە دېمە‌كچى بولغان؟‏

9.‏ ئە‌يسا ئۆز ئاتىسىنىڭ ئېسىل پە‌زىلە‌تلىرىنى تە‌سۋىرلە‌ش ئۈچۈن قانداق تە‌مسىل كە‌لتۈرگە‌ن؟‏

9 ھە‌زرىتى ئە‌يسا كىشىلە‌رگە خۇ‌دانىڭ ئىسىمى يە‌ھۋا دە‌پ ئېيتىشتىن كۆپرە‌ك ئىشلارنى قىلغان.‏ ئە‌يسا تە‌لىم بە‌رگە‌ن يە‌ھۇ‌دىيلار ئاللىقاچان خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنى بىلە‌تتى.‏ بىراق،‏ ‹خۇ‌دانى چۈشە‌ندۈرۈشتە›،‏ ئە‌يسا ئۆزى باشلامچى بولغان (‏يۇ‌ھاننا 1:‏17،‏ 18‏)‏.‏ مە‌سىلە‌ن،‏ ئىبرانىيچە يازمىلاردا يە‌ھۋانىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك ۋە كۆيۈمچان خۇ‌دا ئىكە‌نلىكى ئاشكارا قىلىنغان ئىدى (‏چىق.‏ 34:‏5–‏7‏)‏.‏ ئاشۇ ھە‌قىقە‌تنى،‏ ئە‌يسا مە‌سىھ ئاداشقان ئوغۇ‌ل ۋە ئۇ‌نىڭ ئاتىسى ھە‌ققىدىكى مىسالنى ئېيتقىنىدا ئېنىق كۆرسىتىپ بە‌رگە‌ن.‏ توۋا قىلغان ئوغلى «تېخى يىراقتا كېلىۋاتقاندا»،‏ ئاتىسى ئۇ‌نىڭ ئالدىغا يۈگرە‌پ چىقىپ،‏ ئۇ‌نى قۇ‌چاقلاپ،‏ چىن قە‌لبىدىن كە‌چۈرگە‌نلىكىنى ئوقۇ‌غىنىمىزدا،‏ يە‌ھۋانىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقىتى ۋە كۆيۈمچانلىقىنى كۆز ئالدىمىزغا كە‌لتۈرە‌لە‌يمىز (‏لۇ‌قا 15:‏11–‏32‏)‏.‏ بۇ‌نداق تە‌سۋىرلە‌ر ئارقىلىق،‏ ئە‌يسا ئۆز ئاتىسىنىڭ ئېسىل پە‌زىلە‌تلىرىنى چۈشە‌ندۈرگە‌ن.‏

10.‏ (‏1)‏ ئە‌يسا ئۆز ئاتىسىنىڭ ئىسىمىنى ئىشلە‌تكە‌نلىكى ۋە ئۇ باشقىلارنىڭمۇ شۇ‌نداق قىلىشنى خالىغانلىقىنى قانداق بىلە‌لە‌يمىز؟‏ (‏ماركۇ‌س 5:‏19‏)‏ (‏رە‌سىمگە ھە‌م قاراڭ)‏ (‏2)‏ بۈگۈنكى كۈندە ئە‌يسا بىزنىڭ نېمىنى قىلىشىمىزنى خالايدۇ؟‏

10 ئە‌يسا يە‌نە ئاتىسىنىڭ خاس ئىسىمىنى باشقىلارنىڭمۇ ئىشلىتىشىنى خالامدۇ؟‏ ئە‌لۋە‌تتە.‏ ئە‌ينى زاماندا بە‌زى دىنىي رە‌ھبە‌رلە‌ر خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنى ئىنتايىن مۇ‌قە‌ددە‌س،‏ ئۇ‌نى تىلغا ئېلىشقا بولمايدۇ دە‌پ قارىغان بولۇ‌شى مۇ‌مكىن.‏ ئە‌مما،‏ ئە‌يسا مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابقا ماس كە‌لمە‌يدىغان بۇ‌نداق ئۆرپ-‏ئادە‌تلە‌رنىڭ ئۆز ئاتىسىنىڭ ئىسىمىنى ئۇ‌لۇ‌غلاشقا توسالغۇ بولۇ‌شىغا يول قويمىغان.‏ ئە‌يسا گېراسالىقلار ياشايدىغان يە‌ردە جىن چاپلاشقان بىر كىشىنى ساقايتقاندا نېمە ئىش بولغانلىقىنى ئە‌سلە‌پ كۆرە‌يلى.‏ كىشىلە‌ر قورقۇ‌پ كېتىپ،‏ ئە‌يسانىڭ ئۇ يە‌ردىن كېتىشىنى ئۆتۈنگە‌ن (‏ماركۇ‌س 5:‏16،‏ 17‏)‏.‏ شۇ‌ڭا،‏ ئۇ ئاشۇ يە‌ردە قالمىغان.‏ بىراق،‏ ئە‌يسا يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنىڭ ئۇ يە‌ردە تونۇ‌لۇ‌شىنى خالىغانىدى.‏ شۇ‌ڭلاشقا،‏ ئە‌يسا ئۆزىنىڭ قىلغانلىرىنى ئە‌مە‌س،‏ بە‌لكى يە‌ھۋانىڭ قىلغانلىرىنى باشقىلارغا ئېيتىشنى،‏ ئاشۇ ساقايتقان كىشىگە بۇ‌يرىغان ‏(‏ماركۇ‌س 5:‏19-‏نى ئوقۇ‌ڭ)‏ a‏.‏ ئۇ بۈگۈنكى كۈندىمۇ شۇ‌نداق قىلىشىمىزنى خالايدۇ.‏ بىز ئۇ‌نىڭ ئاتىسىنىڭ ئىسىمىنى دۇ‌نيانىڭ ھە‌ممىلا جايلىرىدا تونۇ‌تىمىز (‏مە‌تتا 24:‏14؛‏ 28:‏19،‏ 20‏)‏.‏ بىز ئۆز ۋە‌زىپىمىزنى ئورۇ‌نلىساق،‏ پادىشاھىمىز ئە‌يسانى خۇ‌رسە‌ن قىلىمىز.‏

ئە‌يسا ئىلگىرى جىن چاپلىشىۋالغان ئادە‌منى كىشىلە‌رگە يە‌ھۋانىڭ ئۇ‌نىڭغا قانداق ياردە‌م بە‌رگە‌نلىكىنى ئېيتىشقا بۇ‌يرىدى (‏10-‏ئابزاسقا قاراڭ)‏


11.‏ ئە‌يسا ئە‌گە‌شكۈچىلىرىگە قانداق دۇ‌ئا قىلىشنى ئۆگە‌تكە‌ن ۋە نېمە ئۈچۈن بۇ مۇ‌ھىم؟‏ (‏ھە‌زە‌كىيال 36:‏23‏)‏

11 ئە‌يسا مە‌سىھ شۇ‌نى ئېنىق بىلگە‌نكى،‏ يە‌ھۋانىڭ مە‌قسىتى ئۆز ئىسىمىغا قىلىنغان تۆھمە‌تلە‌رنىڭ يالغانچىلىق ئىكە‌نلىكىنى ئىسپاتلاش ۋە ئىسىمىنى مۇ‌قە‌ددە‌س قىلىش.‏ شۇ‌نىڭ ئۈچۈن،‏ ھە‌زرىتىمىز ئە‌يسا ئۆز شاگىرتلىرىغا مۇ‌نداق دۇ‌ئا قىلىشنى ئۆگە‌تكە‌ن:‏ «ئاسماندىكى ئاتىمىز،‏ ئىسىمىڭ مۇ‌قە‌ددە‌س بولسۇ‌ن» (‏مە‌تتا 6:‏9‏)‏.‏ ئە‌يسا بۇ‌نىڭ بارلىق ئە‌قىللىق مە‌ۋجۇ‌داتلار دۇ‌چ كېلىدىغان ئە‌ڭ چوڭ قىيىنچىلىق ئىكە‌نلىكىنى چۈشە‌نگە‌نىدى ‏(‏ھە‌زە‌كىيال 36:‏23-‏نى ئوقۇ‌ڭ)‏.‏ كائىناتتىكى ھېچقانداق بىر ئە‌قىل ئىگىسى ئە‌يساغا قارىغاندا،‏ يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى تېخىمۇ ئۇ‌لۇ‌غلاش ئۈچۈن،‏ ئۇ‌نىڭدە‌ك كۆپ ئىشلارنى قىلىپ باققان ئە‌مە‌س.‏ بىراق،‏ ئە‌يسا قولغا ئېلىنغاندا،‏ دۈشمە‌نلىرى ئۇ‌نى قانداق گۇ‌ناھ بىلە‌ن ئە‌يىبلىگە‌ن؟‏ كۇ‌پۇ‌رلۇ‌ق!‏ ئە‌يسا چوقۇ‌م ئاتىسىنىڭ ئىسىمىنى ھاقارە‌تلە‌شنى ياكى ئۇ‌نىڭغا تۆھمە‌ت قىلىشنى ئىنتايىن يىرگكىنىچلىك گۇ‌ناھ دە‌پ قارىغان.‏ ئە‌مما،‏ ھازىر ئۇ ئۆزى شۇ‌نداق گۇ‌ناھ قىلغان دە‌پ ئە‌يىبلە‌نگە‌نىدى.‏ ئۇ بۇ‌نداق جىنايە‌ت بىلە‌ن ئە‌يىبلە‌نگە‌نلىكىدىن ئىنتايىن بىئارام بولغان.‏ بە‌لكىم،‏ بۇ ئۇ‌نى تۇ‌تۇ‌پ كېتىشتىن ئىلگىرىكى سائە‌تلە‌ردە،‏ ئۇ‌نىڭ قاتتىق ئازابلانغانلىقىنىڭ ئە‌ڭ ئاساسىي سە‌ۋە‌بى بولغان.‏—‏لۇ‌قا 22:‏41–‏44‏.‏

12.‏ ئە‌يسا قايسى ئاجايىپ ئۇ‌سۇ‌لدا ئاتىسىنىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىگە‌ن؟‏

12 ئە‌يسا ئۆز ئاتىسىنىڭ ئىسىمىنى مۇ‌قە‌ددە‌س قىلىش ئۈچۈن ھە‌رخىل ئازاب-‏ئوقۇ‌بە‌تلە‌ر،‏ ھاقارە‌تلە‌ر ۋە تۆھمە‌تلە‌رگە بە‌رداشلىق بە‌رگە‌ن.‏ ئۇ ھە‌ممە ئىشتا ئاتىسىغا بويسۇ‌نۇ‌ش كېرە‌كلىكىنى بىلگە‌ن،‏ شۇ‌ڭلاشقا ئۇ ھېچنېمىدىن نومۇ‌س قىلمىغان (‏ئىبرانىي.‏ 12:‏2‏)‏.‏ ئۇ يە‌نە بۇ قىيىن پە‌يتلە‌ردە،‏ شە‌يتاننىڭ ئۆزىگە بىۋاسىتە ھۇ‌جۇ‌م قىلىۋاتقانلىقىنى بىلگە‌ن (‏لۇ‌قا 22:‏2–‏4؛‏ 23:‏33،‏ 34‏)‏.‏ شە‌يتان چوقۇ‌م ئە‌يسا ساداقە‌تمە‌نلىكىنى ساقلىمايدۇ دە‌پ ئۈمىد قىلغان.‏ ئە‌مما،‏ شە‌يتان مە‌غلۇ‌پ بولغانىدى.‏ ئە‌يسا شە‌يتاننىڭ رە‌زىل بىر يالغانچى ئىكە‌نلىكىنى ۋە يە‌ھۋاغا سادىق خىزمە‌ت قىلىدىغانلارنىڭ بارلىقىنى،‏ ھە‌تتا ئە‌ڭ ئېغىر سىناقلاردىمۇ ئۇ‌لارنىڭ ساداقە‌تمە‌نلىكىنى قە‌تئىي ساقلىيالايدىغانلىقىنى ئىسپاتلىغان.‏

13.‏ سىز ئۆز پادىشاھىڭىزنى قانداق خۇ‌رسە‌ن قىلالايمىز؟‏

13 سىز پادىشاھىڭىز ئە‌يسا مە‌سىھنى خۇ‌رسە‌ن قىلىشنى خالامسىز؟‏ ئە‌گە‌ر خالىسىڭىز،‏ داۋاملىق يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ڭ ۋە باشقىلارنىڭ يە‌ھۋانىڭ ئېسىل پە‌زىلە‌تلىرىنى تونۇ‌شىغا ياردە‌م بېرىڭ.‏ شۇ‌نداق قىلسىڭىز،‏ ئە‌يسانىڭ ئىزلىرىدىن ئە‌گە‌شكە‌ن بولىسىز (‏1-‏پېتر.‏ 2:‏21‏)‏.‏ سىزمۇ ئە‌يساغا ئوخشاش يە‌ھۋانى خۇ‌رسە‌ن قىلىسىز ۋە ئۇ‌نىڭ دۈشمىنى شە‌يتاننىڭ نومۇ‌سسىز بىر يالغانچى ئىكە‌نلىكىنى ئىسپاتلايسىز.‏

يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلىسە‌ك،‏ ھاياتنى قۇ‌تقۇ‌زۇ‌شقا ياردە‌م بېرىمىز

14،‏ 15.‏ ئادە‌ملە‌رگە يە‌ھۋا توغرۇ‌لۇ‌ق ئۆگە‌تكە‌ندە،‏ قانداق ئاجايىپ ئىش يۈز بېرىشى مۇ‌مكىن؟‏

14 يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ش ئارقىلىق،‏ كىشىلە‌رنىڭ ھاياتىنى قۇ‌تۇ‌لدۇ‌رالايمىز.‏ نېمە ئۈچۈن شۇ‌نداق دە‌يمىز؟‏ سە‌ۋە‌بى،‏ بۈگۈنكى كۈندە نۇ‌رغۇ‌نلىغان كىشىلە‌ر شە‌يتاننىڭ يالغانچىلىقىغا ئىشىنىدۇ.‏ مۇ‌قە‌ددە‌س كىتاب:‏ شە‌يتان «ئىمانسىزلارنىڭ … ئە‌قلىنى كۆر قىلدى»،‏—‏ دە‌يدۇ (‏2-‏كورىنت.‏ 4:‏4‏)‏.‏ نە‌تىجىدە،‏ كىشىلە‌ر شە‌يتاننىڭ مۇ‌نداق يالغانچىلىقلارغا ئىشىنىشكە باشلىغان:‏ خۇ‌دا يوق،‏ خۇ‌دا بىزگە كۆڭۈل بۆلمە‌يدۇ،‏ خۇ‌دا رە‌ھىمسىز ۋە يامانلىق قىلغۇ‌چىلارنى مە‌ڭگۈ جازالايدۇ.‏ بۇ‌نداق يالغانچىلىقلار ئارقىلىق شە‌يتان يە‌ھۋانىڭ ئىسىمى ۋە نام ئابرويىغا ھاقارە‌ت قىلىپلا قالماي،‏ كىشىلە‌رنىڭ ئۇ‌نىڭغا يېقىنلىشىشنى توسۇ‌پ قويىدۇ.‏ ئە‌مما،‏ بىز ۋە‌ز قىلساق،‏ شە‌يتان رە‌زىل مە‌قسىتىگە يېتە‌لمە‌يدۇ.‏ بىز كىشىلە‌رگە ئاسماندىكى ئاتىمىز يە‌ھۋا توغرۇ‌لۇ‌ق ھە‌قىقە‌تنى ئۆگىتىپ،‏ خۇ‌دايىمىزنىڭ مۇ‌قە‌ددە‌س ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌يمىز.‏ ئۇ‌نداقتا،‏ بۇ‌نىڭ نە‌تىجىسى قانداق بولىدۇ؟‏

15 خۇ‌دانىڭ سۆزىدىكى ھە‌قىقە‌تلە‌رنىڭ ناھايىتى زور كۈچ قۇ‌درىتى بار.‏ كىشىلە‌رگە يە‌ھۋا ۋە ئۇ‌نىڭ زادى قانداق خۇ‌دا ئىكە‌نلىكى توغرۇ‌لۇ‌ق ھە‌قىقە‌تنى ئۆگىتىش ئارقىلىق،‏ بىز ئاجايىپ نە‌رسىلە‌رنى كۆرە‌لە‌يمىز.‏ بۇ ھە‌قىقە‌تلە‌ر شە‌يتاننىڭ يالغانچىلىقى بىلە‌ن قە‌لبى كور بولغانلارنىڭ قە‌لب كۆزلىرىنى ئاچىدۇ.‏ ئۇ‌لار بارا-‏بارا ياراتقۇ‌چى يە‌ھۋانىڭ ئېسىل پە‌زىلە‌تلە‌رنى كۆرۈشكە باشلايدۇ.‏ ئۇ‌لار يە‌ھۋانىڭ چە‌كسىز كۈچ-‏قۇ‌درىتىدىن ھە‌يران بولىدۇ (‏يە‌شايا 40:‏26‏)‏.‏ ئۇ‌لار ئۇ‌نىڭ مۇ‌كە‌ممە‌ل ئادالىتىگە ئىشىنىدۇ (‏تە‌كرار.‏ قا 32:‏4‏)‏.‏ ئۇ‌لار ئۇ‌نىڭ چوڭقۇ‌ر ئە‌قىل-‏پاراسىتىدىن نۇ‌رغۇ‌ن نە‌رسىلە‌رنى ئۆگىنىدۇ (‏يە‌شايا 55:‏9؛‏ رىملىقلار 11:‏33‏)‏.‏ ئۇ‌نىڭدىن باشقا،‏ ئۇ‌لار يە‌ھۋانىڭ ئۆزلىرىنى سۆيىدىغانلىقىنى ئۆگە‌نگە‌ندە،‏ ئۇ‌لارنىڭ كۆڭلى تە‌سە‌للى تاپىدۇ (‏1-‏يۇ‌ھاننا 4:‏8‏)‏.‏ ئۇ‌لار يە‌ھۋاغا قانچە يېقىنلاشقانسېرى،‏ ئۇ‌نىڭ پە‌رزە‌نتلىرىدە‌ك ياشاش ئۈمىدى شۇ‌نچە كۈچىيىدۇ.‏ كىشىلە‌رنىڭ ئاتىمىز يە‌ھۋاغا يېقىنلىشىشىغا ياردە‌م بېرىش نېمە دېگە‌ن زور شان-‏شە‌رە‌پ!‏ شۇ‌نداق قىلغىنىمىزدا،‏ يە‌ھۋا بىزنى ئۆزىنىڭ ‹خىزمە‌تدىشى› دە‌پ قارايدۇ.‏—‏1-‏كورىنت.‏ 3:‏5،‏ 9‏.‏

16.‏ بە‌زىلە‌ر خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنى بىلگە‌ندە،‏ قانداق ھېس-‏تۇ‌يغۇ‌دا بولغان؟‏ مىسال كە‌لتۈرۈڭ.‏

16 ئادە‌تتە،‏ بىز ئالدى بىلە‌ن كىشىلە‌رگە خۇ‌دانىڭ خاس ئىسىمى يە‌ھۋا ئىكە‌نلىكىنى ئۆگىتىشىمىز مۇ‌مكىن.‏ بۇ سە‌مىمىي ئادە‌ملە‌رگە ئۇ‌زۇ‌نغىچە كۈچلۈك تە‌سىر كۆرسىتە‌لە‌يدۇ.‏ مە‌سىلە‌ن،‏ ئالىيا b ئىسىملىك بىر ياشنىڭ مىسالىنى كۆرۈپ باقايلى.‏ ئۇ مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابنىڭ تە‌لىمى بويىچە ئۆگە‌تمە‌يدىغان بىر دىنغا ئىشە‌نگە‌ن ئائىلىدە چوڭ بولغانىدى.‏ بىراق،‏ ئۇ ئۆز دىنىدىن خۇ‌شاللىق تاپمىغان ۋە ئۆزىنى خۇ‌دادىن يىراق ھېس قىلغان.‏ ئۇ گۇ‌ۋاھچىلار بىلە‌ن تە‌تقىق قىلىپ ئۆگىنىشنى باشلىغاندىن كېيىن،‏ ئۇ‌نىڭ ۋە‌زىيىتى ئۆزگە‌رگە‌ن.‏ ئۇ خۇ‌دانى ئۆزىنىڭ دوستىدە‌ك كۆرۈشكە باشلىغان ۋە ئۇ خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنىڭ نۇ‌رغۇ‌نلىغان مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابلارنىڭ تە‌رجىمىلىرىدىن چىقىرىۋېتىلگە‌نلىكىنى ۋە ئۇ‌نىڭ ئورنىغا پە‌رۋە‌ردىگار،‏ رە‌ب دېگە‌نگە ئوخشاش نام-‏ئۇ‌نۋانلار ئىشلىتىلگە‌نلىكىنى ئاڭلاپ قاتتىق ھە‌يران بولغان.‏ ئۇ‌نىڭ ئۈچۈن يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى ئۆگىنىش ھاياتىدىكى چوڭ بىر بۇ‌رۇ‌لۇ‌ش نۇ‌قتىسى بولغان.‏ ئۇ مۇ‌نداق دېگە‌ن:‏ «خۇ‌دا مېنىڭ ئە‌ڭ يېقىن دوستۇ‌م ۋە ئۇ‌نىڭ ئىسىمى بار!‏»—‏ دە‌يدۇ.‏ بۇ ئۇ‌نىڭغا قانداق تە‌سىر قىلغان؟‏ ئۇ:‏ «مېنىڭ قە‌لبىم تىنچ-‏خاتىرجە‌ملىككە تولۇ‌پ،‏ ئۆزۈمنى ئىنتايىن بە‌ختلىك ھېس قىلىمە‌ن».‏ ستېۋ ئىسىملىك بىر مۇ‌زىكانت ناھايىتى دىندار بىر يە‌ھۇ‌دىي ئائىلىسىدىن چىققان.‏ ئە‌مما ئۇ دىن نامىدا قىلىنغان نۇ‌رغۇ‌ن ساختىپە‌زلىكلە‌رنى كۆرگە‌چ،‏ ئۇ ھېچقانداق دىنغا تە‌ۋە بولۇ‌شنى خالىمىغان.‏ كېيىن ئانىسى ئۆلۈپ كېتىپ ئىنتايىن قايغۇ‌رغان.‏ ئاشۇ پە‌يتلە‌ردە ئۇ تونۇ‌يدىغان بىر كىشى يە‌ھۋا گۇ‌ۋاھچىلىرى بىلە‌ن مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابنى تە‌تقىق قىلىپ ئۆگىنىۋاتاتتى.‏ ئۇ ئۇ‌لارغا قوشۇ‌لۇ‌پ،‏ ئۇ‌لارنىڭ پاراڭلىرىنى ئاڭلىغان.‏ ئۇ خۇ‌دانىڭ ئىسىمى بارلىقىنى بىلىپ ئىنتايىن تە‌سىرلە‌نگە‌ن.‏ ئۇ مۇ‌نداق دە‌يدۇ:‏ «مە‌ن خۇ‌دانىڭ ئىسىمى بارلىقىنى بىلمە‌يتتىم،‏ ھاياتىمدا تۇ‌نجى قېتىم ئۇ‌نىڭ ھە‌قىقە‌تە‌ن مە‌ۋجۇ‌تلىقىنى ۋە ھېس-‏تۇ‌يغۇ‌سىنىڭ بارلىقىنى چۈشە‌ندىم.‏ مە‌ن ئۇ‌زۇ‌ن يىللاردىن بۇ‌يان ئىزدە‌ۋاتقان دوستۇ‌منى تاپتىم».‏

17.‏ نېمە ئۈچۈن يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى داۋاملىق مە‌دھىيىلە‌شكە بە‌ل باغلىدىڭىز؟‏ (‏رە‌سىمگە ھە‌م قاراڭ)‏

17 ۋە‌ز ئېيتقاندا ۋە باشقىلارغا ئۆگىتىپ تە‌لىم بە‌رگە‌ندە،‏ يە‌ھۋا دېگە‌ن مۇ‌قە‌ددە‌س ئىسىمنى باشقىلارغا ئېيتىپ بېرە‌مسىز؟‏ ئۇ‌لارنىڭ يە‌ھۋانىڭ زادى قانداق خۇ‌دا ئىكە‌نلىكىنى كۆرۈپ يېتىشىگە ياردە‌م بېرە‌مسىز؟‏ شۇ‌نداق قىلغىنىڭىزدا،‏ خۇ‌دانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌يسىز.‏ كىشىلە‌رنىڭ بۇ ئىسىم بىلە‌ن ئاتالغان شە‌خسنىڭ ئېسىل پە‌زىلە‌تلىرىنى بىلىشىگە ياردە‌م بېرىش ئارقىلىق،‏ يە‌ھۋانىڭ مۇ‌قە‌ددە‌س ئىسىمىنى داۋاملىق مە‌دھىيىلە‌ڭ!‏ شۇ‌نداق قىلسىڭىز،‏ ھاياتنى قۇ‌تقۇ‌زىسىز.‏ پادىشاھىمىز ئە‌يسا مە‌سىھنىڭ يېتە‌كچىلىكىگە ئە‌گىشىسىز.‏ ھە‌ممىدىن مۇ‌ھىمى،‏ ئاسماندىكى كۆيۈمچان ئاتىڭىز يە‌ھۋانى خۇ‌رسە‌ن قىلىسىز.‏ ئۇ‌نىڭ ئىسىمىغا «ئە‌بە‌دىل-‏ئە‌بە‌د مە‌دھىيە» ئوقۇ‌ڭ.‏—‏زە‌بۇ‌ر 145:‏2‏.‏

ئادە‌ملە‌رنى يە‌ھۋا بىلە‌ن تونۇ‌شتۇ‌رۇ‌ش ۋە تە‌لىم بېرىش ئارقىلىق،‏ ئۇ‌نىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌يمىز (‏17-‏ئابزاسلارغا قاراڭ)‏

قانداق جاۋاب بېرىسىز؟‏

  • يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ش ئۇ‌نى قانداق خۇ‌رسە‌ن قىلىدۇ؟‏

  • يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ش ئە‌يسا مە‌سىھنى قانداق خۇ‌رسە‌ن قىلىدۇ؟‏

  • يە‌ھۋانىڭ ئىسىمىنى مە‌دھىيىلە‌ش ئادە‌ملە‌رنىڭ ھاياتىنى قانداق قۇ‌تقۇ‌زالايدۇ؟‏

138-‏ناخشا يە‌ھۋا —‏ سېنىڭ ئىسىمىڭ

a ماركۇ‌س ئە‌سلىدە ئە‌يسا مە‌سىھنىڭ ئېيتقان سۆزلىرىنى نە‌قىل كە‌لتۈرۈپ،‏ خۇ‌دانىڭ خاس ئىسىمىنى ئىشلە‌تكە‌نلىكىگە ئىشىنىشكە بولىدۇ.‏ «مۇ‌قە‌ددە‌س كىتاب —‏ يېڭى دۇ‌نيا تە‌رجىمىسى»دە خۇ‌دانىڭ ئىسىمى ئۆز ئورنىغا قويۇ‌لغان.‏

b بە‌زى ئىسىملار ئۆزگە‌رتىلگە‌ن.‏