1. Na rai donu cava era vakaraitaka na dausokalou i Jiova ena gauna makawa?

 O MAREQETA nomu veiwekani kei Jiova? E macala ni o mareqeta! Levu tale ga era cakava qori. Ena gauna makawa e levu era cakava qori. (Same 104:33, 34) Levu era vakuai ira mera sokalou vei Jiova. Qori sara ga na ka era cakava na Nasaraiti e Isireli makawa. O cei o ira qo? Cava eda vulica vei ira?

2. (a) O cei o ira na Nasaraiti? (Tiko Voli Mai na Lekutu 6:1, 2) (b) Na cava era digia kina eso na Isireli mera bula vakaNasaraiti?

² Na vosa “Nasaraiti” e vu mai na vosa vakaIperiu e kena ibalebale, “O Koya e Duatani,” “O Koya e Tawasei,” se “O Koya e Yalayala.” E vakamacalataka vinaka na vosa qori na nodra gumatua na Isireli mera vakuai ira mera qaravi Jiova ena dua na sala mareqeti. E tukuni ena Lawa e soli vei Mosese ni rawa ni dua na tagane se yalewa e bubuluitaka vei Jiova me bula vakaNasaraiti ena dua na gauna. a (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 6:1, 2.) Na bubului se yalayala qori e okati kina nona muria eso na lawa era na sega ni muria na vo ni Isireli. Na cava gona e digia kina e dua na Isireli me bula vakaNasaraiti? E rairai uqeti koya na levu ni nona lomani Jiova kei na nona vakavinavinakataka na ka e vakalougatataki kina.—Vkru. 6:5; 16:17.

3. Sala cava era vaka kina na Nasaraiti na tamata ni Kalou?

³ E cava na ituvatuva ni bula vakaNasaraiti ni sosomitaka na Lawa e soli vei Mosese “na lawa i Karisito.” (Kala. 6:2; Roma 10:4) Ia me vakataki ira na Nasaraiti, o ira na tamata i Jiova nikua era gumatua tiko ga ni qaravi koya mai vu ni lomadra, nodra vinaka taucoko, nodra vakasama taucoko,  kei na nodra kaukaua taucoko. (Mari. 12:30) Nida yalataki keda vei Jiova, eda bubuluitaka mai vu ni lomada meda cakava qori. Eda na dina ena noda bubului nida vakamalumalumu meda cakava na loma i Jiova qai vakuai keda ena levu na ka. Nida veivosakitaka nodra vakayacora na Nasaraiti na nodra bubului, eda na vulica e levu na tikina yaga meda muria tale ga kina ena noda bula. b (Maciu 16:24) Meda veivosakitaka mada eso na kena ivakaraitaki.

MO VAKUAI IKO

4. Me vaka e tukuni ena Tiko Voli Mai na Lekutu 6:3, 4, cava eso na ka era vakuai ira kina na Nasaraiti?

⁴ Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 6:3, 4. Mera kua ni gunuva na Nasaraiti na alakaolo se vakayagataka na ka e caka ena vuanivaini kei na vuanivaini rabaraba. Ia levu era tiko maliwai ira era taleitaka na kakana qori, ni rawa ni laukana. E tukuna na iVolatabu ni isolisoli ni Kalou na “waini me marau vakalevu kina na loma ni tamata.” (Same 104:14, 15) Ia era yalorawarawa na Nasaraiti mera vakuai ira ena ka kece qori. c

5. Sala cava rau vakuai rau kina o Madián kei Marcela? Na vuna?

⁵ Me vakataki ira na Nasaraiti, eda na vakuai keda tale ga meda qaravi Jiova kina vakavinaka. Dikeva mada na ivakaraitaki nei Madián kei Marcela. d Rau vutuniyau na veiwatini qo. E cakacaka vinaka o Madián, rawa kina ni rau tiko ena dua na vale vinaka. Ia rau vinakata me rau vakalevutaka na nodrau qaravi Jiova. Me rawati qori, rau vakatulewataka me rau cakava eso na veisau. Erau kaya: “Keirau vakalailaitaka na neirau vakayagataki ilavo. Keirau toki ena dua na vale vakarauta, keirau volitaka tale ga na neirau motoka.” E sega ni tukuni sara me rau cakava qori o Madián kei Marcela. Ia erau vakatulewataka me rau cakava qori me levu na gauna rau vakayagataka ena cakacaka vakaitalatala. Na kena yaga? Rau vakila kina na vakacegu kei na marau.

6. Na cava era vakuai ira kina na lotu vaKarisito nikua? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁶ Era marautaka na lotu vaKarisito nikua mera vakuai ira, me rawa nira  vakayagataka vakalevu na nodra gauna ena itavi vakalou. (1 Kor. 9:3-6) E sega ni vakasaurarataki keda o Jiova meda cakava qori, se cala na ka eda vakuai keda. Kena ivakaraitaki, eso era vakuai ira mera kua ni cakacaka, se me dua nodra vale, se vakamanumanu susu. Levu era vakatulewataka mera wawa tu mada mera kua ni vakawati se vakaluveni nira sa vakamau oti. So tale era vakatulewataka mera lai veiqaravi ena vanua e lailai kina na dautukutuku kevaka mada ga era yawa mai vale se vei ira na wekadra lomani. Levu vei keda eda tu vakarau meda vakuai keda nida via solia vei Jiova na noda vinaka kece. Meda nuidei ni mareqeta vakalevu o Jiova na noda vakuai keda ena ka lelevu se ka lalai me rawa nida qaravi koya.—Iper. 6:10.

SAGA MO DUATANI

7. Na ka dredre cava e rairai sotava o koya e bula vakaNasaraiti me dei ena nona bubului? (Tiko Voli Mai na Lekutu 6:5) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁷ Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 6:5. Era bubuluitaka na Nasaraiti me kua ni koti na uludra. Qori e dua na sala era vakaraitaka kina vei Jiova na nodra vakamalumalumu vua. Me vakatau ena nona bula vakaNasaraiti e dua na Isireli, ena rawa ni laurai ena uluna balavu ni toso na gauna. Ke ra tokoni koya o ira na kena vo me dei tiko ga ena nona bubului vakaNasaraiti, ena sega ni dua na kena leqa. Ia ka ni rarawa ni laurai ena kedra itukutuku na Isireli nira sega ni dokai na bula vakaNasaraiti se tokoni. Donuya na gauna e bula kina na parofita o Emosi, era “solia tiko ga” na Isireli vukitani “na waini vei ira na Nasaraiti mera gunuva.” De dua era saga mera kua ni yalodina ena nodra bubului ya mera vakatabui ira mai na waini. (Emosi 2:12) Eso na gauna ena vinakati vei koya e bula vakaNasaraiti me yaloqaqa, me dei ena nona bubului, me vakaraitaka tale ga ni duatani.

8. E uqeti iko vakacava na nona ivakaraitaki o Benjamin?

⁸ Ke da mamadua mada ga se galugalu, ena veivuke i Jiova eda rawa tale ga ni yaloqaqa meda duatani. Dikeva mada na ivakaraitaki nei Benjamin, e dua na iVakadinadina i Jiova yabaki 10 mai Norway. Dua na sasaga era cakava e koronivuli mera tokona kina na ivalu e Ukraine. Era kerei na gone mera lagata e dua na sere nira tokara tu na isulu ni matanitu o Ukraine. Ia e vakatulewataka o Benjamin me kua ni vakaitavi ena sasaga qori, mani lai duri tu mai vakayawa. E raici koya yani e dua na qasenivuli qai kailavaka yani:  “Lako mai, tokoni keimami. Keimami sa waraki iko tiko!” E yaloqaqa o Benjamin, qai lai tukuna vei qasenivuli: “Au sega ni veitovaki, au na sega ni vakaitavi ena dua na sasaga vakapolitiki. E levu tale ga na iVakadinadina i Jiova era vesu nira sega ni vakaitavi ena ivalu.” E rogoca o qasenivuli na nona ivakamacala qai tukuna me kua ni vakaitavi o Benjamin ena sasaga qori. Ia era via kila sara ga na lewe ni nona kalasi na vuna e sega ni vakaitavi kina. Dua na ka na nona rere o Benjamin, voleka sara ni tagi, e yaloqaqa me tokaruataka vei ira na lewe ni kalasi na ka se qai vakamacalataka oti ga vua na nona qasenivuli. Oti qori e tukuna o Benjamin vei rau na nona itubutubu ni vakila sara ga na veivuke i Jiova me tutaka na nona vakabauta.

9. Sala cava eda na vakamarautaka kina na loma i Jiova?

⁹ Nida digia meda vakamalumalumu ni cakava na loma i Jiova, eda duatani kina vei ira na tiko wavoliti keda. E vinakati na yaloqaqa, meda tukuna nida iVakadinadina i Jiova e valenicakacaka, se koronivuli. Me vaka ni sa torosobu tiko ga na nodra itovo e vuravura, kena irairai ni na dredre meda muria na ivakavuvuli vakaivolatabu, meda tukuna tale ga na itukutuku vinaka. (2 Tim. 1:8; 3:13) Ia nanuma tiko ni na ‘vakamarautaki Jiova’ noda yaloqaqa meda duatani vei ira na sega ni qaravi koya.—Vkai. 27:11; Mala. 3:18.

VAKALIUCI JIOVA TIKO GA

10. Era na rairai vakatovolei vakacava na Nasaraiti mera muria na Tiko Voli Mai na Lekutu 6:6, 7?

¹⁰ Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 6:6, 7. E sega ni rawa nira volekata na yagonimate o ira na Nasaraiti. Nida wilika qori, eda na rairai sega ni nanuma me dua tu na ka levu qori. Ia ena gauna vakaivolatabu ena dredre dina vua e bula vakaNasaraiti ke mate e dua na wekana voleka. E dau kena ivakarau ena gauna ya me tiko voleka o weka ni mate ena gauna e mate kina e dua na wekana. (Joni 19:39, 40; Caka. 9:36-40) Na nona bubului o koya e bula vakaNasaraiti ena sega kina ni rawa ni muria na ivakarau ni bula qori. Ena vakaraitaka o koya e bula vakaNasaraiti ni dei na nona vakabauta ni muria tiko ga na nona bubului, ke dua mada ga na lewe ni nona vuvale e takali. E macala ga ni o Jiova ena vakaukauataki ira na nona  dausokalou yalodina qo mera vosota na ituvaki dredre.

11. Na cava me cakava na lotu vaKarisito ni vakatulewataka na ka e vauca na vuvale? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹¹ Nida lotu vaKarisito, e bibi vei keda na noda vosa ni yalayala vei Jiova. Qo e okati kina noda vakatulewa ena veika e vauca na vuvale. Eda na kauaitaka vakabibi na noda itavi vakayalo vei ira na noda vuvale, ia eda na sega ni vakaliuca na ka era vinakata, me ikarua ni ka o Jiova. (Maciu 10:35-37; 1 Tim. 5:8) Eso na gauna, eda na rairai digia meda cakava na ka era na sega ni taleitaka me rawa nida vakamarautaki Jiova.

12. Ni sotava o Alexandru na ituvaki dredre e vale, na cava e cakava? Cava e sega ni cakava?

¹² Dikeva mada na ivakaraitaki nei Alexandru kei watina o Dorina. Oti e dua na yabaki nodrau vulica na iVolatabu, e vakatulewataka o Dorina me sa cegu na nona vuli, e vinakata tale ga me sa kua ni vuli iVolatabu o Alexandru. Ia e tukuna vakavinaka o Alexandru ni na tomana nona vuli. E rarawa sara ga o Dorina qai vakasaurarataki koya me sa cegu nona vuli. E kaya o Alexandru ni saga me kila na vuna e va kina ya na rai nei watina, ia e sega ni rawarawa. Eso na gauna ni vakalewai koya o Dorina qai vosa vakaukaua vua, e voleka sara ni soro. Ia e vosota tiko na ituvaki qori ni vakaliuci Jiova, e vakaraitaka ni lomani watina vakalevu, e dokai koya tale ga. Na nona ivakaraitaki vinaka e uqeti watina o Dorina me vulica tale na iVolatabu, toso na gauna sa qai papitaiso.—Raica ena jw.org na vidio Alexandru kei Dorina Văcar: “Na Loloma e Vosovoso qai Yalovinaka” ena iwasewase “Veisautaka na Bula na ka Dina.”

13. O na vakaraitaka vakacava ni o lomani Jiova kei na nomu vuvale?

¹³ E tauyavutaka o Jiova na ituvatuva ni vuvale qai vinakata me marau. (Efeso 3:14, 15) Ke da vinakata meda marau dina, e bibi meda cakava na ka e vinakata o Jiova. Mo nuidei ni mareqeta o Jiova na nomu sasaga mo vakuai iko mo sokaloutaki koya ni o qarava nomu vuvale, ni o lomani ratou, o dokai ratou tale ga.—Roma 12:10.

UQETA ESO TALE MERA VAKA NA NASARAITI

14. O cei meda vakayaloqaqataka?

¹⁴ E vinakati vei ira kece na digia mera sokalou vei Jiova ena gauna qo mera tu vakarau ni vakuai ira me yavutaki ena nodra lomani koya. Eso na gauna ena sega  ni rawarawa. Eda na veivuke vakacava me rawa nida vakaraitaka na itovo qori? Oya me veiuqeti na ka eda tukuna. (Jope 16:5) Vakacava era tiko ena ivavakoso eso era saga mera bula rawarawa me rawa nira vakaitavi vakalevu ena itavi vakayalo? O kila eso na itabagone era yaloqaqa mera vakaraitaka nira duatani e koronivuli, ni dredre mada ga mera cakava qori? Vakacava o ira na vuli iVolatabu kei ira na tacida era sasaga mera yalodina tiko ga nira tusaqati mai vale? Meda gumatua mada ga meda vakayaloqaqataki ira na tacida qori, eda vakavinavinakataka tale ga nodra vakuai ira kei na nodra yaloqaqa mera qaravi Jiova.—Fmon. 4, 5, 7.

15. Sala cava era tokoni ira kina na veiqaravi vakatabakidua eso na tacida?

¹⁵ Eso na gauna eda rawa ni vukei ira na tacida era veiqaravi tiko vakatabakidua. (Vkai. 19:17; Iper. 13:16) Qori na ka e cakava e dua na tacida yalewa yalodina itabaqase mai Sri Lanka. E tubu na nona peniseni qai vinakata me vukea e rua na tacida goneyalewa painia me rau tomana tiko ga na nodrau cakacaka vakaitalatala ena gauna ni leqa vakailavo. E mani cautaka e dua na iwase ni ilavo e veivula me saumi kina nodrau bili ni talevoni. Totoka dina na nona ivakaraitaki na tacida yalewa qori!

16. Na cava eda vulica vei ira na Nasaraiti ena gauna makawa?

¹⁶ E levu sara na ka eda vulica ena nodra ivakaraitaki vinaka na Nasaraiti ena gauna makawa! Ia na ituvatuva qo eda vulica tale ga kina e dua na ka me baleta na Tamada vakalomalagi o Jiova. E kila nida vinakata meda vakamarautaki koya mai vu ni lomada, eda tu vakarau tale ga meda vakuai keda meda vakayacora noda vosa ni yalayala. E dokai keda ni solia vei keda yadua na galala meda vakaraitaka noda lomani koya. (Vkai. 23:15, 16; Mari. 10:28-30; 1 Joni 4:19) Na ituvatuva me baleti ira na Nasaraiti e vakaraitaka ni o Jiova e raica, e mareqeta tale ga na noda vakuai keda meda qaravi koya. Meda gumatua mada ga meda qaravi Jiova qai yalorawarawa meda solia vua noda vinaka taucoko.